Koninklijk bezoek maakt van belhamels regenten 'Het recht moet dicht bi j) de mensen staan Wie schrijft, die blij'ft Het Vrije Volk SCHIEDAM Ex-advocaat, statenlid en senator mr. F. H. Piket voelt zich thuis in het solowerk van de kantonrechter Overvallen ll) m m PAGINA 14 ZATERDAG 18 FEBRUAR11989 Door Han van der Horst SCHIEDAM De koningin wil naar Schiedam komen voor een tentoonstelling over Antilli aanse kunst en juist dan dreigt het mis te gaan. De gebeurtenis blijkt een prima voedingsbodem voor de herleving van achterka mertjespolitiek en regentendom. Het is heel vreemd: als majesteit in de buurt komt, raken ook in 1989 nog de plaatselijke macht hebbers m een soort paniek. Dan stijgt de geur van het verleden op in de vergaderkamer van het col lege en komen de methoden van vroeger naar voren Want in de nieuwe museumaffaire hebben burgemeester en wethouders zich ineens toch heel erg zeventien- de-eeuws gedragen. Regentendom is Schiedam overigens niet vreemd. Tot in de ze eeuw was hier de macht in handen van een aantal belangrij ke families die de zaken binnen skamers regelden. In de middel eeuwen koos Schiedam in de Hoekse en de Kabeljauwse twis- ten resoluut voor de Kabeljau wen, waarbij de meeste steden met' machtige regentenfamilies zich hadden aangesloten. Er be stond van oudsher wel een soort gemeenteraad, de vroedschap, maar daarvoor werden geen ver kiezingen georganiseerd. Je werd als je rijk en deftig genoeg was door de zittende leden gevraagd en dan bleef je meestal voor het leven vroede vader. Dit is eeuwen goed gegaan, ei genlijk tot de Franse tijd, toen in Nederland voor het eerst verkie zingen werden ingevoerd. Maar dat heeft hier eigenlijk niet zulke duidelijke gevolgen gehad. Tot 1897 mochten er maar heel wei nig Schiedammers stemmen, zo dat de macht gewoon in handen bleef van de gevestigde families en die regelden de zaken onder ling. Een keer slechts ontstond grote heibel. Het betekende wel de ondergang van een burge meester. Die burgemeester heette Van Dijk, maar uit misplaatste deftig heid noemde hij zich Van Dijk van Matenesse, naar de oude he ren van de ruïne op de Broers- vest en naar de inmiddels met Schiedam gefuseerde gemeente waarvan hij al eerder burge meester was. Die Van Dijk was een hoogst onaangenaam en eigenwijs mens. Hij ging er van uit, dat wie het met hem oneens was, tot dit standpunt was gekomen uit kwa de wil of op zijn best domheid. Hij werd dan ook in de stad har telijk gehaat, maar te wippen viel hij niet, omdat hij met een paar wethouders de zaken stevig in handen had. Van Dijk van Matenesse had niet eens van die kwade ideeen. Hij wilde Schiedam opstoten in de vaart der volkeren door het graven van havens en het aan trekken van industrie. Hij wilde echter alles op de verkeerde mo menten en op de verkeerde plek ken. En hij was een doordrijver die lak had aan luisteren en an deren bij de zaak betrekken. Die mentaliteit leverde hem neder laag op nederlaag op. Tot er steeds meer liberale raadsleden gekozen werden zo rond 1890 die waren aange raakt door allerlei nieuwerwetse sociale en democratische ideeën De meest welsprekende onder hen was de beroemde filantroop M. C M. De Groot, die later de stoot zou geven tot organisatie van de arbeiders en een soort voorloper was van de sociaalde mocratie. Die liberalen vormden een echte fractie met stemdisci- pline en ze maakten het de bur gemeester en zijn wethouders zo lastig mogelijk. Ook zij kwamen achter een geheim: de gemeente-ontvanger had gesjoemeld met de gelden en dat hield Van Dijk van Matenes se binnenskamers. Ze maakten de kwestie bekend en de burge meester moest om eervol ontslag verzoeken. Dat kreeg hij onmid dellijk. Was het daarmee afgelopen met het regentendom? De situa tie was ernaar. Een paar jaar na het aftreden van Van Dijk van Matenesse gaf een nieuwe kies wet de meeste volwassen man nen stemrecht. Dat veranderde de verhoudingen. Je had nu een partijorganisatie nodig om een raadszetel te veroveren. En zo raakte de macht m handen van kleine groepjes lokale partijlei ders die onderling zaken bedis selden. Met name bij de katholie ken en de liberalen vormden le den van de oude families de nieuwe top van deze partijen. Het stemvolk volgde tamelijk braaf. Er is eigenlijk nooit spra ke geweest van echte opstanden en revoltes tegen de heren aan de top. Behalve dan aan het eind van de jaren zestig. Als de door provo en de bloemenkinderen gestarte revolutie van het lange haar, de baarden en de spijkerbroeken ook Schiedam bereikt. Verschil lende jonge PvdA'ers hadden er wel sympathie voor. Chris Zijde veld bijvoorbeeld die zich verzet te tegen het stadsvernieuwings beleid. Of Hans van Kleef, een student die de bewoners van het centrum organiseerde. Of twee belhamels van een nieuwe partij die het verzet tegen de regenten mentaliteit als uitgangspunt had: Remier Scheeres en Aad Wieg man. Zij waren spiaakmakende leden van D'66 die op de golven van de jaren-zestigmentaliteit doorstootten naar de gemeente raad De ouderwetse PvdA'ers, groot geworden in de periode van we deropbouw, werden zonder veel genade opzijgeveegd. Zij verlieten niet alleen teleurgesteld, maar ook beledigd en gekwetst de da gelijkse politiek na twintig jaar him best doen voor volkswoning bouw, veel groen en een leefbare stad. Ze hadden dat onderling ge regeld en aan de burgerij opge legd. Nu werden mannen als Bol- mers ineens als regenten aan de kant geschoven. Op de een of andere manier werkt het pluche kennelijk ver slavend. Een nieuwe generatie gemeentepolitici verwijt de hui dige machthebbers exact dezelf de mentaliteit waartegen deze zelf in hun wilde jaren in het ge weer kwamen. Herhaalt de ge schiedenis zich? Soms wel, aldus Karl Marx. Soms komt een trage die van vroeger als komedie te rug. Door Rob van Stek SCHIEDAM Toen Mr. F. H. Pi ket zeven jaar geleden de advoca tuur vaarwel zei om kantonrechter in Schiedam te worden wekte dat m zijn vriendenkring de nodige bevreemding. „Waar begin je aan, zeiden m'n vrinden. De mensen zijn er zo stroef. Gelukkig is mijn ervaring geheel anders. Ik vind de mensen in deze streek erg aardig. Je proeft duidelijk het verschil met de grotestadsmens, dat merk je al als je zomaar in een winkel staat." Ook als hij zijn toga draagt kan Pi ket over het algemeen goed over weg met de degenen die voor zijn tafel komen. „De mensen stellen zich open op en zijn in de regel niet erg eigenwijs. Ze zien vaak ook in dat ze fout zijn geweest. Men treedt de rechter tegemoet met een zekere onbevangenheid, erkennende dat er iemand een be slissing moet nemen." Piket is de enige rechter in het kanton Schiedam, dat ook de plaatsen Vlaardingen, Maassluis en Maasland omvat. Meer dan 10 000 zaken handelt hij per jaar af, zowel strafzaken als civiele kwesties. Huurzaken, arbeidscon flicten, overtredingen van de wa penwet, Algemene Politieverorde ningen, de leerplichtwet en tien tallen andere wetten en bepalin gen: het komt allemaal terecht op het fraaie klassieke bureau van de magistraat. Piket maakt een weids gebaar in de richting van het meubelstuk. „Ik heb nooit stapels, mijn bureau is altijd schoon." De werkdruk is hoog en een tweede rechter in deeltijd erbij zou geen overbodige luxe zijn. Toch wil Piket zich niet beklagen. „Ik krijg het nog altijd alleen rond, hoewel ik wel in de weekeinden door moet werken. Maar dat ben ik van huis uit ge- Kantonrechter mr. F. H. Piket in zyn werkkamer in het statige pand aan de Lange Haven. „De mensen in deze streek stellen zich open op en zijn in de regel niet erg eigenwijs." wend, dat ligt in mijn calvinisti sche aard." De aard van het kanton laat zich ook kennen aan het soort zaken dat aanhangig gemaakt wordt. In een geïndustrialiseerde regio zoals liet Rijnmondgebied spelen veel kwesties die met arbeid te maken „Deurhoogte twee meter. Genoteerd Landmeters zijn druk in de weer in het centrum. Met het oog op het ver beteringsplan Nieuwstraat wordt opgemeten hoe de stand van zaken nu is. Zo'n karweitje vereist nauwkeurig heid en zorgvuldige samenwerking. Landmeten doe je namelijk nooit al leen. De een houdt de maatlat vast en de ander noteert het resultaat van de meting. Zo ook in de Zwaan- steeg, waar de ma ten van het geres taureerde pandje van de familie Klep- ke zijn opgenomen. Het slimme en waakzame huisdier van de familie werd kennelijk door de komst van de land meters verrast. Maar aan een kat van baas en bazin had ze weinig be hoefte. „Gewoon even noteren wat die jongens doen, want wie schrijft die blijft," zal ze ge dacht hebben. hebben. Ontbindingen van ar beidsovereenkomsten bijvoorbeeld. „Toen het enkele jaren geleden minder ging met de economie kon ik dat meteen merken aan het gro te aantal personeelsinkrimpingen dat ik voorgelegd kreeg. Menselij ke drama's, voor zowel werkgever als werknemers. En in een verste delijkt gebied met een dicht open baar vervoersnet verschijnen er ook veel zwartrijders voor het hek je." Dat Schiedam de jeneverstad is komt uit de statistieken niet naar voren. De rechter merkt er althans weinig van. „Openbare dronken schap bedoelt u? Nee, dat ligt hier niet significant hoger dan elders in het land Ach, dat wordt meest al door de politie afgehandeld, zul ke zaken komen zelden voor.' Voor hij de overstap maakte naar de rechterlijke macht was Piket dertig jaar lang advocaat, wat hij combineerde met een zetel in de Eerste Kamer voor de CHU. Voor diezelfde partij was hij ook lid van de Provinciale Staten van Zuid- Holland en de Haagse gemeente raad. De rechter woont nog steeds in de Residentie. Objectiever Vroeger moest een kantonrechter in zijn kanton wonen, maar nu is Justitie daar wat liberaler m. „Ik vind het verstandiger als je niet totaal sociaal verweven bent in zo'n gemeenschap, dan sta je vrijer en objectiever in het geheel. Stel dat ik hier woon en geregeld bij een bepaald bedrijf over de vloer kom. Ik maak een praatje met de baas, met de mensen die er wer ken en ik vind die laatsten net iets aardiger. En dan komen ze bij je met een arbeidsconflict... Of stel ik krijg een geschil met de aannemer die mijn huis verbouwt. Er komt dan wel een andere kantonrechter om daarover te oordelen, maar men zal licht zeggen: dat is vast een vriendje van 'm." Hoewel de rechter eraan hecht een zekere afstand te bewaren tot de mensen over wie hij moet oorde len, acht hij het ook van belang om het kanton en de mentaliteit van de mgnsen goed te kennen. Toen hij pas benoemd was ging hij in het weekeinde veelvuldig rond rijden in de gemeentes die het kanton vormen en verdiepte hij zich in de plattegronden. „Als een zaak speelde in een bepaalde straat, dan ging ik er eens kijken. Ook nu nog geldt, dat als het in een civiele procedure van belang is om de locatie precies te kennen, ik erheen ga. Vaak stuit je dan toch op gegevens die over het hoofd waren gezien," Bij de meeste kwesties waarover hij moet oordelen heeft Piket al snel een idee welke kant de zaak opgaat. „Vaak is het zo dat als ik de stukken bestudeerd heb ik al weet: die partij heeft gelijk, of: de oplossing moet in die richting ge zocht wordenAndere keren is nadere informatie nodig en wor den er getuigen gehoord. Is er dan nog geen klaarheid geschapen, dan neemt Piket het geval 'mee naar huis'. „Daar denk je dan in de au to nog steeds over na. Met een aantal van zulke gevallen ben je altijd bezig." 'Doorprikken' De kantonrechter heeft bij zijn werk nog bijzonder veel profijt van zijn jarenlange ervaring als advocaat, toen hij leerde om getui gen scherp en direct te ondervra gen. Nu probeert hij vanachter de tafel geregeld om de verhalen van verdachten, gedaagden en getuigen 'door te prikken". „Ik zeg wel eens openlijk tegen mensen dat ze lie gen, als ik dat gevoel heb. Om te kijken hoe men reageert, om een indruk van ze te krijgen. En ik zie ze ook wel eens blozen, al liegen de." Piket noemt zichzelf een solist. Hij zou zich minder thuis voelen in een rechterlijk college, met een collega links en een collega rechts. Het boeiende van zijn werk vindt hij dat je als kantonrechter een zeer direct contact met de justitia belen (de rechtzoekenden) hebt. „Bij die grotere colleges wordt het al snel afstandelijk. Je hebt dan lang niet altijd de mogelijkheid om met de justitiabelen te praten." De kantonrechter is de opvatting toegedaan dat het recht dicht bij de mensen moet staan. Met de no dige zorg bekijkt hij de plannen van Justitie om op een termijn van zo'n vijf jaar de kantongerech ten te integreren in de rechtban ken. „Ik zou die ontwikkeling zeer betreuren. Ten eerste ben ik van mening dat de kantonrechter met een kleine eenheid aan griffieper- soneel moet kunnen werken, dat leidt tot een hoge productiviteit. Daarnaast komt het recht verder van de mensen te staan. Er zouden hier dan wisselende rechters ko men, die uiteraard de regio en de mensen minder goed kennen." Stuitje gebroken SCHIEDAM Met een ge- broken stuitje is gistermorgen om half twaalf een 19-jarige vrouw afgevoerd naar het Schieland-ziekenhuis. Een 28- r jarige automobilist verleende haar geen voorrang bij het ver- laten van een woonerf bij de t Groenelaan. De vrouw werd ge- schept en smakte op het weg- dek. Conditietraining SCHIEDAM Jonge vrou wen kunnen op maandagavond van 19 00 tot 20.00 uur in het wijkcentrum De Erker hun con ditie verbeteren. Speciaal voor hen begeleidt Totie van Noort- wijk de conditietraining. Erva ring is niet noodzakelijk. Deel nemen kost tien gulden per maand. Het wijkcentrum is ge vestigd aan de Jan van Aven- nesstraat 32 en bereikbaar on der tel. 4267767. Seniorenorkest in De Woudhoek SCHIEDAM Het Geweste lijk Seniorenorkest ^verzorgt 1 donderdag een concert in. het dienstencentrum De Woudhoek aan het Heijermansplein. Aan- t vang 14.00 uur. Toegangsprijs 2,50 gulden. Belastingservice SCHIEDAM Speciaal voor ouderen worden in de diensten centra spreekuren gehouden voor het invullen van belasting formulieren. Wie hiervan ge bruik wil maken dient vooraf .en afspraak te maken. Bij de ouderenbonden kan deze af spraak worden gemaakt op vrij dag 3 maart in het Blaauwhuis vanaf 14.00 uur of via tel. 4262808. In het dienstencentra De Vier Molens (4705500) en De Woudhoek (4709555) ge beurt de inschrijving vanaf 20 februari. Veel ouderen ontvan gen dit jaar geen formulier voor belastingaangifte. Wan neer men geen formulier heeft ontvangen, maar er wel sprake is van erg hoge ziektekosten dan is het raadzaam contact op te nemen met een van de ver melde telefoonnnummers. Het succes van het afgelo pen zomer opgevoerde spektakelstuk Het Spul van Joncker Franssen Oorloch is deze week weer eens in de aandacht gebracht door de ini tiatiefnemers en uitvoerenden. SCHAT, het Schiedams Collec tief Historisch Amateur Theater, maakte een show van de bijeen komst in de Roo Roosenzaal waarop verslag werd uitge bracht van de totstandkoming de collectieve prestatie in het openluchtheater bij de ruïne. Sponsors en gemeentebestuur werden op die bijeenkomst zo met overvallen, maar toch al vast in de stemming gebracht voor een nieuwe onderneming. In ieder geval werd de hand op gehouden voor het produceren van een nieuw stuk a raison van zo'n 150.000 gulden. Ze kregen lof toegezwaaid en een video band uitgereikt, die Jan Struis nota bene uit opnames van al leen de laatste twee voorstellin gen heeft moeten maken. Gezien die haast en andere beperkingen is het resultaat van zijn werk bewonderenswaardig' Maar dit terzijde. De sponsors en gemeen telijke vertegenwoordigers kre gen nog meer Een evaluatierap port' van het theatergebeuren van ongeveer dertig bladzijden met als titel 'Verslag van een ex periment'. Uit dat verslag komt naar vo ren, dat Het Spul 118.000 gul den heeft gekost, dat de gemeen te er 64.000 in heeft bijgedra gen, sponsors 19.250 en de pro vincie 15.000 gulden. Maar ook, dat ongeveer negentig amateur toneelspelers en musici er veel plezier aan hebben beleefd en drie voorstellingen volledig en de laatste bijna uitverkocht was (opbrengst 9500 gulden). Voor een nieuw spektakelstuk in de openlucht is een bedrag van 128.500 gulden nodig, waarvan volgens SCHAT de gemeente de helft zal moeten opbrengen 'om een geloofwaardig beroep op sponsors uit het bedrijfsleven te kunnen doen'. Meneer Slavenburg beloofde op de bijeenkomst deze week al, dat zijn bouwbedrijf opnieuw van de party zal zijn als spon sor. Wethouder Luuk Hafkamp meldde, na het officiële gedeelte èn hoe toevallig het ver trek van 'belhamel' Bart de Leede, dat de gemeente toch al direct 20.000 gulden beschik baar stelt. Hoe hij dat verant woordt zal de commissie voor culturele zaken straks wel te ho ren krijgen. Na de overval van de Rotter dammer Joncker Frans op Schiedam is nu het Patriottisme in Schiedam aan de beurt als onderwerp voor het historische theaterstuk. De hoofdrollen bij de presentatie van evaluatierap port en de nieuwe plannen wer den vervuld door de geboren Rotterdammer Reinier Scheeres (als Schiedams burgemeester) en door de Vlaardinger Sjaak Des- sens (als baljuw in Het Spul). „Maar dit is ook theater," riep de laatste een paar keer. Daarbij ongemerkt de stilzwijgende machtsovername in deze stad verklarend. Ben van Haren f I f b '■y i

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Het Vrije volk | 1989 | | pagina 1