Koninklijk bezoek maakt van belhamels regenten
'Het recht moet dicht bi j) de mensen staan
Wie schrijft, die blij'ft
Het Vrije Volk SCHIEDAM
Ex-advocaat, statenlid en senator mr. F. H. Piket voelt zich thuis in het solowerk van de kantonrechter
Overvallen
ll)
m
m
PAGINA 14
ZATERDAG 18 FEBRUAR11989
Door Han van der Horst
SCHIEDAM De koningin
wil naar Schiedam komen voor
een tentoonstelling over Antilli
aanse kunst en juist dan dreigt
het mis te gaan. De gebeurtenis
blijkt een prima voedingsbodem
voor de herleving van achterka
mertjespolitiek en regentendom.
Het is heel vreemd: als majesteit
in de buurt komt, raken ook in
1989 nog de plaatselijke macht
hebbers m een soort paniek. Dan
stijgt de geur van het verleden op
in de vergaderkamer van het col
lege en komen de methoden van
vroeger naar voren Want in de
nieuwe museumaffaire hebben
burgemeester en wethouders zich
ineens toch heel erg zeventien-
de-eeuws gedragen.
Regentendom is Schiedam
overigens niet vreemd. Tot in de
ze eeuw was hier de macht in
handen van een aantal belangrij
ke families die de zaken binnen
skamers regelden. In de middel
eeuwen koos Schiedam in de
Hoekse en de Kabeljauwse twis-
ten resoluut voor de Kabeljau
wen, waarbij de meeste steden
met' machtige regentenfamilies
zich hadden aangesloten. Er be
stond van oudsher wel een soort
gemeenteraad, de vroedschap,
maar daarvoor werden geen ver
kiezingen georganiseerd. Je werd
als je rijk en deftig genoeg was
door de zittende leden gevraagd
en dan bleef je meestal voor het
leven vroede vader.
Dit is eeuwen goed gegaan, ei
genlijk tot de Franse tijd, toen in
Nederland voor het eerst verkie
zingen werden ingevoerd. Maar
dat heeft hier eigenlijk niet zulke
duidelijke gevolgen gehad. Tot
1897 mochten er maar heel wei
nig Schiedammers stemmen, zo
dat de macht gewoon in handen
bleef van de gevestigde families
en die regelden de zaken onder
ling. Een keer slechts ontstond
grote heibel. Het betekende wel
de ondergang van een burge
meester.
Die burgemeester heette Van
Dijk, maar uit misplaatste deftig
heid noemde hij zich Van Dijk
van Matenesse, naar de oude he
ren van de ruïne op de Broers-
vest en naar de inmiddels met
Schiedam gefuseerde gemeente
waarvan hij al eerder burge
meester was.
Die Van Dijk was een hoogst
onaangenaam en eigenwijs mens.
Hij ging er van uit, dat wie het
met hem oneens was, tot dit
standpunt was gekomen uit kwa
de wil of op zijn best domheid.
Hij werd dan ook in de stad har
telijk gehaat, maar te wippen
viel hij niet, omdat hij met een
paar wethouders de zaken stevig
in handen had.
Van Dijk van Matenesse had
niet eens van die kwade ideeen.
Hij wilde Schiedam opstoten in
de vaart der volkeren door het
graven van havens en het aan
trekken van industrie. Hij wilde
echter alles op de verkeerde mo
menten en op de verkeerde plek
ken. En hij was een doordrijver
die lak had aan luisteren en an
deren bij de zaak betrekken. Die
mentaliteit leverde hem neder
laag op nederlaag op.
Tot er steeds meer liberale
raadsleden gekozen werden zo
rond 1890 die waren aange
raakt door allerlei nieuwerwetse
sociale en democratische ideeën
De meest welsprekende onder
hen was de beroemde filantroop
M. C M. De Groot, die later de
stoot zou geven tot organisatie
van de arbeiders en een soort
voorloper was van de sociaalde
mocratie. Die liberalen vormden
een echte fractie met stemdisci-
pline en ze maakten het de bur
gemeester en zijn wethouders zo
lastig mogelijk.
Ook zij kwamen achter een
geheim: de gemeente-ontvanger
had gesjoemeld met de gelden en
dat hield Van Dijk van Matenes
se binnenskamers. Ze maakten
de kwestie bekend en de burge
meester moest om eervol ontslag
verzoeken. Dat kreeg hij onmid
dellijk.
Was het daarmee afgelopen
met het regentendom? De situa
tie was ernaar. Een paar jaar na
het aftreden van Van Dijk van
Matenesse gaf een nieuwe kies
wet de meeste volwassen man
nen stemrecht. Dat veranderde
de verhoudingen. Je had nu een
partijorganisatie nodig om een
raadszetel te veroveren. En zo
raakte de macht m handen van
kleine groepjes lokale partijlei
ders die onderling zaken bedis
selden. Met name bij de katholie
ken en de liberalen vormden le
den van de oude families de
nieuwe top van deze partijen.
Het stemvolk volgde tamelijk
braaf. Er is eigenlijk nooit spra
ke geweest van echte opstanden
en revoltes tegen de heren aan
de top.
Behalve dan aan het eind van
de jaren zestig. Als de door provo
en de bloemenkinderen gestarte
revolutie van het lange haar, de
baarden en de spijkerbroeken
ook Schiedam bereikt. Verschil
lende jonge PvdA'ers hadden er
wel sympathie voor. Chris Zijde
veld bijvoorbeeld die zich verzet
te tegen het stadsvernieuwings
beleid. Of Hans van Kleef, een
student die de bewoners van het
centrum organiseerde. Of twee
belhamels van een nieuwe partij
die het verzet tegen de regenten
mentaliteit als uitgangspunt had:
Remier Scheeres en Aad Wieg
man. Zij waren spiaakmakende
leden van D'66 die op de golven
van de jaren-zestigmentaliteit
doorstootten naar de gemeente
raad
De ouderwetse PvdA'ers, groot
geworden in de periode van we
deropbouw, werden zonder veel
genade opzijgeveegd. Zij verlieten
niet alleen teleurgesteld, maar
ook beledigd en gekwetst de da
gelijkse politiek na twintig jaar
him best doen voor volkswoning
bouw, veel groen en een leefbare
stad. Ze hadden dat onderling ge
regeld en aan de burgerij opge
legd. Nu werden mannen als Bol-
mers ineens als regenten aan de
kant geschoven.
Op de een of andere manier
werkt het pluche kennelijk ver
slavend. Een nieuwe generatie
gemeentepolitici verwijt de hui
dige machthebbers exact dezelf
de mentaliteit waartegen deze
zelf in hun wilde jaren in het ge
weer kwamen. Herhaalt de ge
schiedenis zich? Soms wel, aldus
Karl Marx. Soms komt een trage
die van vroeger als komedie te
rug.
Door Rob van Stek
SCHIEDAM Toen Mr. F. H. Pi
ket zeven jaar geleden de advoca
tuur vaarwel zei om kantonrechter
in Schiedam te worden wekte dat
m zijn vriendenkring de nodige
bevreemding. „Waar begin je aan,
zeiden m'n vrinden. De mensen
zijn er zo stroef. Gelukkig is mijn
ervaring geheel anders. Ik vind de
mensen in deze streek erg aardig.
Je proeft duidelijk het verschil
met de grotestadsmens, dat merk
je al als je zomaar in een winkel
staat."
Ook als hij zijn toga draagt kan Pi
ket over het algemeen goed over
weg met de degenen die voor zijn
tafel komen. „De mensen stellen
zich open op en zijn in de regel
niet erg eigenwijs. Ze zien vaak
ook in dat ze fout zijn geweest.
Men treedt de rechter tegemoet
met een zekere onbevangenheid,
erkennende dat er iemand een be
slissing moet nemen."
Piket is de enige rechter in het
kanton Schiedam, dat ook de
plaatsen Vlaardingen, Maassluis
en Maasland omvat. Meer dan
10 000 zaken handelt hij per jaar
af, zowel strafzaken als civiele
kwesties. Huurzaken, arbeidscon
flicten, overtredingen van de wa
penwet, Algemene Politieverorde
ningen, de leerplichtwet en tien
tallen andere wetten en bepalin
gen: het komt allemaal terecht op
het fraaie klassieke bureau van de
magistraat.
Piket maakt een weids gebaar in
de richting van het meubelstuk.
„Ik heb nooit stapels, mijn bureau
is altijd schoon." De werkdruk is
hoog en een tweede rechter in
deeltijd erbij zou geen overbodige
luxe zijn. Toch wil Piket zich niet
beklagen. „Ik krijg het nog altijd
alleen rond, hoewel ik wel in de
weekeinden door moet werken.
Maar dat ben ik van huis uit ge-
Kantonrechter mr. F. H. Piket in zyn werkkamer in het statige pand aan de Lange Haven. „De mensen in deze streek stellen zich open op en
zijn in de regel niet erg eigenwijs."
wend, dat ligt in mijn calvinisti
sche aard."
De aard van het kanton laat zich
ook kennen aan het soort zaken
dat aanhangig gemaakt wordt. In
een geïndustrialiseerde regio zoals
liet Rijnmondgebied spelen veel
kwesties die met arbeid te maken
„Deurhoogte twee
meter. Genoteerd
Landmeters zijn
druk in de weer in
het centrum. Met
het oog op het ver
beteringsplan
Nieuwstraat wordt
opgemeten hoe de
stand van zaken nu
is. Zo'n karweitje
vereist nauwkeurig
heid en zorgvuldige
samenwerking.
Landmeten doe je
namelijk nooit al
leen. De een houdt
de maatlat vast en
de ander noteert
het resultaat van de
meting.
Zo ook in de Zwaan-
steeg, waar de ma
ten van het geres
taureerde pandje
van de familie Klep-
ke zijn opgenomen.
Het slimme en
waakzame huisdier
van de familie werd
kennelijk door de
komst van de land
meters verrast.
Maar aan een kat
van baas en bazin
had ze weinig be
hoefte. „Gewoon
even noteren wat
die jongens doen,
want wie schrijft
die blijft," zal ze ge
dacht hebben.
hebben. Ontbindingen van ar
beidsovereenkomsten bijvoorbeeld.
„Toen het enkele jaren geleden
minder ging met de economie kon
ik dat meteen merken aan het gro
te aantal personeelsinkrimpingen
dat ik voorgelegd kreeg. Menselij
ke drama's, voor zowel werkgever
als werknemers. En in een verste
delijkt gebied met een dicht open
baar vervoersnet verschijnen er
ook veel zwartrijders voor het hek
je."
Dat Schiedam de jeneverstad is
komt uit de statistieken niet naar
voren. De rechter merkt er althans
weinig van. „Openbare dronken
schap bedoelt u? Nee, dat ligt hier
niet significant hoger dan elders
in het land Ach, dat wordt meest
al door de politie afgehandeld, zul
ke zaken komen zelden voor.'
Voor hij de overstap maakte naar
de rechterlijke macht was Piket
dertig jaar lang advocaat, wat hij
combineerde met een zetel in de
Eerste Kamer voor de CHU. Voor
diezelfde partij was hij ook lid van
de Provinciale Staten van Zuid-
Holland en de Haagse gemeente
raad. De rechter woont nog steeds
in de Residentie.
Objectiever
Vroeger moest een kantonrechter
in zijn kanton wonen, maar nu is
Justitie daar wat liberaler m. „Ik
vind het verstandiger als je niet
totaal sociaal verweven bent in
zo'n gemeenschap, dan sta je vrijer
en objectiever in het geheel. Stel
dat ik hier woon en geregeld bij
een bepaald bedrijf over de vloer
kom. Ik maak een praatje met de
baas, met de mensen die er wer
ken en ik vind die laatsten net iets
aardiger. En dan komen ze bij je
met een arbeidsconflict... Of stel ik
krijg een geschil met de aannemer
die mijn huis verbouwt. Er komt
dan wel een andere kantonrechter
om daarover te oordelen, maar
men zal licht zeggen: dat is vast
een vriendje van 'm."
Hoewel de rechter eraan hecht een
zekere afstand te bewaren tot de
mensen over wie hij moet oorde
len, acht hij het ook van belang
om het kanton en de mentaliteit
van de mgnsen goed te kennen.
Toen hij pas benoemd was ging hij
in het weekeinde veelvuldig rond
rijden in de gemeentes die het
kanton vormen en verdiepte hij
zich in de plattegronden. „Als een
zaak speelde in een bepaalde
straat, dan ging ik er eens kijken.
Ook nu nog geldt, dat als het in
een civiele procedure van belang
is om de locatie precies te kennen,
ik erheen ga. Vaak stuit je dan
toch op gegevens die over het
hoofd waren gezien,"
Bij de meeste kwesties waarover
hij moet oordelen heeft Piket al
snel een idee welke kant de zaak
opgaat. „Vaak is het zo dat als ik
de stukken bestudeerd heb ik al
weet: die partij heeft gelijk, of: de
oplossing moet in die richting ge
zocht wordenAndere keren is
nadere informatie nodig en wor
den er getuigen gehoord. Is er dan
nog geen klaarheid geschapen, dan
neemt Piket het geval 'mee naar
huis'. „Daar denk je dan in de au
to nog steeds over na. Met een
aantal van zulke gevallen ben je
altijd bezig."
'Doorprikken'
De kantonrechter heeft bij zijn
werk nog bijzonder veel profijt
van zijn jarenlange ervaring als
advocaat, toen hij leerde om getui
gen scherp en direct te ondervra
gen. Nu probeert hij vanachter de
tafel geregeld om de verhalen van
verdachten, gedaagden en getuigen
'door te prikken". „Ik zeg wel eens
openlijk tegen mensen dat ze lie
gen, als ik dat gevoel heb. Om te
kijken hoe men reageert, om een
indruk van ze te krijgen. En ik zie
ze ook wel eens blozen, al liegen
de."
Piket noemt zichzelf een solist. Hij
zou zich minder thuis voelen in
een rechterlijk college, met een
collega links en een collega rechts.
Het boeiende van zijn werk vindt
hij dat je als kantonrechter een
zeer direct contact met de justitia
belen (de rechtzoekenden) hebt.
„Bij die grotere colleges wordt het
al snel afstandelijk. Je hebt dan
lang niet altijd de mogelijkheid om
met de justitiabelen te praten."
De kantonrechter is de opvatting
toegedaan dat het recht dicht bij
de mensen moet staan. Met de no
dige zorg bekijkt hij de plannen
van Justitie om op een termijn
van zo'n vijf jaar de kantongerech
ten te integreren in de rechtban
ken. „Ik zou die ontwikkeling zeer
betreuren. Ten eerste ben ik van
mening dat de kantonrechter met
een kleine eenheid aan griffieper-
soneel moet kunnen werken, dat
leidt tot een hoge productiviteit.
Daarnaast komt het recht verder
van de mensen te staan. Er zouden
hier dan wisselende rechters ko
men, die uiteraard de regio en de
mensen minder goed kennen."
Stuitje gebroken
SCHIEDAM Met een ge-
broken stuitje is gistermorgen
om half twaalf een 19-jarige
vrouw afgevoerd naar het
Schieland-ziekenhuis. Een 28- r
jarige automobilist verleende
haar geen voorrang bij het ver-
laten van een woonerf bij de t
Groenelaan. De vrouw werd ge-
schept en smakte op het weg-
dek.
Conditietraining
SCHIEDAM Jonge vrou
wen kunnen op maandagavond
van 19 00 tot 20.00 uur in het
wijkcentrum De Erker hun con
ditie verbeteren. Speciaal voor
hen begeleidt Totie van Noort-
wijk de conditietraining. Erva
ring is niet noodzakelijk. Deel
nemen kost tien gulden per
maand. Het wijkcentrum is ge
vestigd aan de Jan van Aven-
nesstraat 32 en bereikbaar on
der tel. 4267767.
Seniorenorkest in
De Woudhoek
SCHIEDAM Het Geweste
lijk Seniorenorkest ^verzorgt 1
donderdag een concert in. het
dienstencentrum De Woudhoek
aan het Heijermansplein. Aan- t
vang 14.00 uur. Toegangsprijs
2,50 gulden.
Belastingservice
SCHIEDAM Speciaal voor
ouderen worden in de diensten
centra spreekuren gehouden
voor het invullen van belasting
formulieren. Wie hiervan ge
bruik wil maken dient vooraf
.en afspraak te maken. Bij de
ouderenbonden kan deze af
spraak worden gemaakt op vrij
dag 3 maart in het Blaauwhuis
vanaf 14.00 uur of via tel.
4262808. In het dienstencentra
De Vier Molens (4705500) en
De Woudhoek (4709555) ge
beurt de inschrijving vanaf 20
februari. Veel ouderen ontvan
gen dit jaar geen formulier
voor belastingaangifte. Wan
neer men geen formulier heeft
ontvangen, maar er wel sprake
is van erg hoge ziektekosten
dan is het raadzaam contact op
te nemen met een van de ver
melde telefoonnnummers.
Het succes van het afgelo
pen zomer opgevoerde
spektakelstuk Het Spul
van Joncker Franssen Oorloch
is deze week weer eens in de
aandacht gebracht door de ini
tiatiefnemers en uitvoerenden.
SCHAT, het Schiedams Collec
tief Historisch Amateur Theater,
maakte een show van de bijeen
komst in de Roo Roosenzaal
waarop verslag werd uitge
bracht van de totstandkoming
de collectieve prestatie in het
openluchtheater bij de ruïne.
Sponsors en gemeentebestuur
werden op die bijeenkomst zo
met overvallen, maar toch al
vast in de stemming gebracht
voor een nieuwe onderneming.
In ieder geval werd de hand op
gehouden voor het produceren
van een nieuw stuk a raison van
zo'n 150.000 gulden. Ze kregen
lof toegezwaaid en een video
band uitgereikt, die Jan Struis
nota bene uit opnames van al
leen de laatste twee voorstellin
gen heeft moeten maken. Gezien
die haast en andere beperkingen
is het resultaat van zijn werk
bewonderenswaardig' Maar dit
terzijde. De sponsors en gemeen
telijke vertegenwoordigers kre
gen nog meer Een evaluatierap
port' van het theatergebeuren
van ongeveer dertig bladzijden
met als titel 'Verslag van een ex
periment'.
Uit dat verslag komt naar vo
ren, dat Het Spul 118.000 gul
den heeft gekost, dat de gemeen
te er 64.000 in heeft bijgedra
gen, sponsors 19.250 en de pro
vincie 15.000 gulden. Maar ook,
dat ongeveer negentig amateur
toneelspelers en musici er veel
plezier aan hebben beleefd en
drie voorstellingen volledig en
de laatste bijna uitverkocht was
(opbrengst 9500 gulden).
Voor een nieuw spektakelstuk in
de openlucht is een bedrag van
128.500 gulden nodig, waarvan
volgens SCHAT de gemeente de
helft zal moeten opbrengen 'om
een geloofwaardig beroep op
sponsors uit het bedrijfsleven te
kunnen doen'.
Meneer Slavenburg beloofde op
de bijeenkomst deze week al,
dat zijn bouwbedrijf opnieuw
van de party zal zijn als spon
sor. Wethouder Luuk Hafkamp
meldde, na het officiële gedeelte
èn hoe toevallig het ver
trek van 'belhamel' Bart de
Leede, dat de gemeente toch al
direct 20.000 gulden beschik
baar stelt. Hoe hij dat verant
woordt zal de commissie voor
culturele zaken straks wel te ho
ren krijgen.
Na de overval van de Rotter
dammer Joncker Frans op
Schiedam is nu het Patriottisme
in Schiedam aan de beurt als
onderwerp voor het historische
theaterstuk. De hoofdrollen bij
de presentatie van evaluatierap
port en de nieuwe plannen wer
den vervuld door de geboren
Rotterdammer Reinier Scheeres
(als Schiedams burgemeester) en
door de Vlaardinger Sjaak Des-
sens (als baljuw in Het Spul).
„Maar dit is ook theater," riep
de laatste een paar keer. Daarbij
ongemerkt de stilzwijgende
machtsovername in deze stad
verklarend.
Ben van Haren
f I
f
b
'■y
i