Politieke markt en beeldende
kunst op Har ng- en Bierfeest
De grootste horeca-baas van Rotterdam'
Tentoonstelling over
historische bedrijfsreclame
iTTERDAM
mmsi
Kethel 1935: een dagje Rolbrug
Het Vrije Volk SCHIEDAM
V - ft Af
Panda-bar neemt advocaat in 'zaak-Bulva'
mm
ws
PAGINA 14
ZATERDAG 15 JUL11989
Door Bernadette Neelissen
VLAARDINGEN Het zeven
tiende Haring- en Bierfeest dat dit
jaar op zaterdag 2 september in
Vlaardingen zal losbarsten komt
dit jaar met twee 'primeurs'; voor
het eerst in de geschiedenis wordt
er op het Haring- en Bierfeest een
cultureel evenement gepresenteerd
en ook zal er (voor één keer) een
politieke markt worden gehouden.
Het allereerste culturele evene
ment in de geschiedenis van het
Haring- en Bierfeest komt in de
vorm van een presentatie van
beeldende kunst. Tientallen Vlaar-
dingse kunstenaars ontvangen van
daag een uitgenodiging voor deel
name aan een expositie, die aan de
eigenlijke presentatie vooraf moet
gaan. Voorzitter Rinus van Zanten
van het stichtingsbestuur van het
Haring-en Bierfeest: „Het Haring
en Bierfeest moet een afspiegeling
zijn van de interesses van de be
volking. Daaronder vallen net zo
goed kunst en cultuur als bier
drinken en haring eten. Tot nu toe
is het onze stichting niet gelukt
een cultureel evenement van de
grond te krijgen, doordat er al al
lerlei andere evenementen waren
zoals het Vlaardings Landjuweel.
Met het faillissement van het
Landjuweel kwam er een hoop po
tentie vrij op het gebied van orga
nisatie van culturele evenementen.
Vier ex-Landjuwelers vormen nu
de commissie Kunst en Cultuur
van de Haring-en Bierfeestenf'Op
de politieke markt kunnen 'stand
houders" van alle partijen die mee
doen aan de komende Tweede Ka
merverkiezingen naar hartelust re
clame maken voor hun program
ma's, Dat gaat wel op bepaalde
voorwaarden: zo moeten ze zich
beperken tot dat gedeelte van het
parcours dat hen toegewezen
wordt, en ook mogen ze het volu
me van hun leuzen niet verster
ken. Verschillende partijen heb
ben al interesse getoond of laten
weten mee te zullen doen, waaron
der CDA, VVD, D66 en PvdA.
Van Zanten: „Er gaan geruchten
dat we die politieke markt puur
uit commercialisme hebben aang-
trokken. Dat is niet waar. In het
dagelijks leven ben ik zakenman,
dan ben ik commercieel bezig.
Maar dit is puur en alleen voor
het volk. De reden dat we nu met
zo'n politieke markt komen is dus
een heel andere. We proberen na
melijk ieder jaar een ander, een
malig, evenement op het program
ma te krijgen om te voorkomen
dat het feest er ieder jaar precies
het zelfde uitziet. Vandaar."
Van Zanten vervolgt: „Boven
dien betalen de politieke stand
werkers net zoveel als 'gewone'
standhouders die anders op him
plaats hadden gestaan, dus hoezo
verdienen? Met de landelijke ver
kiezingen voor de deur konden we
gewoon twee vliegen in een klap
slaan: de partijen kunnnen hun
zegje doen, en, mits op de juiste
wijze georganiseerd, is dat ook nog
eens een aantrekkelijk stukje
volksevenement." Van Zanten
denkt daarbij aan de 'Speakerscor
ner' in het Londense Hyde-park.
„Die trekt toch ook iedere zondag
hele drommen mensen?"
Dick Rutteman voor zijn nieuwe aanwinst, café Radio Rijnmond: „Je moet maar zien hoe je die verhalen weer uit de wereld krijgt."
Door Jim Postman
ROTTERDAM Het kopen en
verkopen van cafés is zijn vak.
Binnen het horeca wereldje noe
men ze hem „de grootste horeca-
exploitant van Rotterdam". Maar
buiten dat 'ons-kent-ons-wereldje'
kennen de mensen Dick Rutteman
(40), de man die onlangs het be
kende Radio Rijnmond-café over
nam, niet. Terwijl hij nu toch
twintig jaar in het vak zit.
Hoe komt het dat u na al die tijd
nog steeds de grote 'onbekende'
bent?
Dick Rutteman in zijn
horecabemiddelingskantoor/-
annex-speelautomatenhandel De
Vondel aan de Vondelweg: „Met
publiciteit timmer ik niet zo aan
de weg. Ik houd er niet van op de
voorgrond te treden. Maar ze heb
ben wat nare verhalen over me
verteld. En nu moeten ze maar
eens weten wie Dick Rutteman
is."
Wat voor verhalen?
Dick Rutteman: „O, met de
overname van café Radio Rijn
mond. Ineens kreeg ik tegenwer
king van alle kanten. 'Rutteman is
onbetrouwbaar, hij betaalt z'n re
keningen niet', zo gonsde het door
de stad. Rutteman?, zo gingen an
dere geruchten, 'dat is toch een
onderwereldfiguur?' Of: 'Rutteman
café Radio Rijnmond overnemen?
Kom nou, je bedoelt gokkoning
Henk Smol. Want Rutteman is
toch de stroman van Smol?!' Ver
halen en nog eens verhalen die ze
de wereld in helpen. En altijd ach
ter je rug om. En dan moet jij
maar zien hoe je ze weer de we
reld uithelpt."
U en Henk Smol zijn toch geen on
bekenden van elkaar. U hebt toch
samen met hem zaken gedaan?
Dick Rutteman: „Iedereen, ze
ker binnen de horeca, hoort altijd
van alles en dan gissen ze maar.
De meeste mensen zijn niet geïn-
terresseerd in de normale gang
van zaken, alleen in buitensporige
dingen Meestal reageer ik er niet
meer op, maar soms knaagt het
aan je als ze weer van die roddel
verhalen over je vertellen.
„Jaren geleden deed ik zaken
met de ex-vrouw van meneer
Smol. Ik was compagnon van haar
geworden in een antiekzaak op de
Bergweg (de Rotterdamse Antiek
hallen, red.). En vanaf die tijd ver
binden ze mij met meneer Smol.
Misschien heeft er best geld van
hem ingezeten, want hij bemoeide
zich overal mee. Zijn boekhouder
moest in de zaak, zijn dit, zijn zus
en zo. Toen ben ik d'r mee gekapt.
Met meneer Smol heb ik nooit wat
te maken gehad, ik wil ook nooit
wat met hem te maken hebben
simpel om het feit dat hij nu een
maal in een hele andere business
zit.
Hoe bent u in de horeca begonnen?
Dick Rutteman: „Op 21-jarige
leeftijd werd ik voor het eerst zelf
standige. Net over de Nederlandse
grens in het Belgische Weelde-Sta-
sie vlak bij Baarle Nassau was een
heel groot oud en verloren café te
koop. Het hele zaakje kostte
ƒ35.000. Dat geld leende ik van'
m'n broer voor wie ik als schilder
werkte. Ik kan een beetje metse
len, timmeren en sanitair-loodgie-
terswerk doen.
„Helemaal met m'n eigen han
den heb ik dat zaakje verbouwd en
er een hotel-café-restaurant van
gemaakt. Doordeweeks wel te ver
staan, want de echte grote klappen
maakten we in de weekeinden met
hulp van m'n vijf broers. Na twee
en een half jaar verkocht ik de
zaak voor ƒ210.000. Met dat start
kapitaal dook ik de antiekhandel
in en vervolgens in de horeca.
Mijn eerste zaakje in Nederland
was de 'Romantica' in de Witte de
Withstraat. Die kocht ik in 1976
van Anna Leyte. Lee Towers heeft
in die tijd in de Romantica twee
jaar lang opgetreden!"
De een noemt u horeca-exploitant
De ander horeca-adviseur-bemid-
delaar...
Dick Rutteman: „In Rotterdam
en Schiedam bezit ik nu 36 hore
cazaken. Sommige zaken be
schouw ik als mijn privé-eollectie,
daar wil nooit afstand van doen.
Andere cafeetjes, waaronder veel
bruine kroegen, verpacht en ver
huur ik. Op den duur kunnen die
pachters of huurders die zaken
van me overnemen voor dezelfde
prijs als ik ze destijds gekocht heb.
„Voor die mensen heeft dat een
groot voordeel: ze weten na een of
twee jaar precies wat voor omzet
ze.kunnen draaien. In de afgelo
pen weken heb ik op die manier
aan Leen Boer café De Klucht ver
kocht, café 't Halve Maantje, café
Henri in Schiedam, en het voor
malige oud-café Timmermans op
de Oostzeedijk dat nu is omge
bouwd tot de prachtige causerie 't
Boerengat van Paul Kesting en Im-
re Jonkers.
„Zaken als het pas gekochte ca
fé Radio Rijnmond, De Kater aan
de Glashaven, het bekende Beurs-
café en Dirty Dick beschouw ik als
mijn persoonlijke inventaris. Qua
inrichting en qua publiek ben ik
trots op deze horeca-instituten
Over de Dirty Dick is trouwens
nog een leuke anekdote in omloop
Wekenlang verzonnen we ons ka
pot om een naam voor dat café te
bedenken. Op een gegeven mo
ment sta ik daar zelf de muren te
pleisteren. Ik zag er niet uit, onder
de rotzooi. Zegt de metselaar in
eens: 'Dirty Dick!'.
Hoe kun je nu cafés verkopen voor
dezelfde prijs als waarvoor ze je
koopt?
Dick Rutteman, mysterieus
glimlachend: „Neen, ik ben echt
geen filantroop. Kijk horecamen-
sen komen altijd naar me toe als'
ze in de problemen zitten. Haast
altijd financiële. Of ze willen een
nieuwe zaak beginnen, maar we
ten met hoe. Ik begeleid en advi
seer ze dan naar de juiste weg
voor het vinden van het financiële
plaatje.
„Maar je hebt ook een aantal
cafébazen die de gewoonte hebben
na sluitingstijd te gaan stappen. En
dan gaan ze lopen 'tikken', het ene
rondje na het andere. Willen ze
showen, aan hun collega's laten
zien hoe goed het wel met hun
zaak gaat. Soms is dat ook zo.
Maar er zijn d'r bij, die zijn ge
woon aan het potverteren. Van de
belastingcenten die ze pas een jaar
later moeten afdragen. Daarvoor
waarschuw ik ze regelmatig.
„En ja, als ze niet luisteren, zit
ten ze ineens zonder en lopen ze
naar 'ome Dick': 'Hoe komen we
d'r uit, hoe moeten we de zaak
verkopen, welke brouwerij geeft
ons nog geld?', vragen ze dan.
Soms los ik in een kwartiertje een
probleem op waar zij maanden
mee rondlopen. Veel horecamen-
sen heb ik daarmee op het paard
geholpen. En voor al die adviezen
heb ik ze nog nooit een rekening
gestuurd. Het enige dat ik beding
is dat mijn speelautomaten op fif-
ty-fifty-basis bij hun in de zaak ko
men. Daarin zit mijn winst."
Door Canis Zylmans
ROTTERDAM Dat recla
memakers zich bij het ontwer
pen van hun boodschappen al
honderd jaar laten leiden door
veelal dezelfde thema's, is dui
delijk te zien op de tentoonstel
ling 'Bedrijfsreclame, Affiches
uit het Gemeente Archief,
18901950', die tot 21 augustus
is te zien in het Historisch Mu
seum De Dubbelde Palmboom
aan de Voorhaven in Delfsha-
ven in Roterdam. Uit de collec
tie van veertienduizend exem
plaren van het Gemeentearchief
Rotterdam, die gewoonlijk lig
gen opgeslagen in een depot, se
lecteerden de samenstellers van
de tentoonstelling zestig recla
meplaten, afkomstig van bedrij
ven uit Rotterdam. Vooral de
genotsmiddelenindustrie met
producenten van koffie, thee,
tabak en jenever, is goed verte
genwoordigd, omdat de stad nu
eenmaal traditioneel een cen
trum is voor deze bedrijfstak
ken.
Zoals nu naakte vrouwen
worden gebruikt bij het aanprij
zen van een stukje zeep of een
flacon shampoo, zo was ook bij
de reclamemakers van rond
1900 de erotiek een geliefd
hulpmiddel. Al moesten de ont
werpers door de strenge opvat
tingen van die tijd wat terug
houdender te werk gaan. Ta
baksfabrikant Louis Dobbel-
mann liet een affiche maken
met een verleidelijke sigaretten
rookster in bed. Voor die tijd
zeer gewaagd, omdat een roken
de dame toch al niet als het top
punt van kuisheid werd gezien.
Chocoladeproducent Karstel, die
een fabriek had aan de Baan,
creëerde in 1905 een plaat met
een royaal gevormde cacaover-
koopster om de klanten te lok
ken.
Maar ook afbeeldingen van
gezond ogende kinderen waren
vroeger al een geliefde klanten
trekker. De gebroeders Zwarten
dijk bijvoorbeeld, verhoogden
hun afzet van tabak met een re
clameplaat, waarop een kind
opa's pijp aansteekt en de NV
Extractfabrieken Santa ver
kocht zijn Romokka-hopj'es door
een hopjes pikkende kleuter af
te beelden. De producent vond
het waarschijnlijk een vergeef
lijk misdrijf.
Vooral de industrie van voe-
dings- en genotsmiddelen ging
aan het eind van vorige eeuw
op grote schaal reclame maken.
Dat was het gevolg van de mo
dernisering en de opkomst van
machinaal in fabrieken ver
vaardigde merkartikelen in de
ze branche. „Echte reclamebu
reaus waren er toen nog niet,
maar drukkerijen hadden vaak
iemand in dienst, die dat werk
zo nu en dan er bij deed. Som
mige bedrijven als Van Nelle
hadden vaste ontwerpers in
dienst. Daar werkte rond 1920
Jac. Jongert, die ook aan de
kunstacademie les gaf," vertelt
Remmelt Daalder, één van de
eft
jS
si
)b
Sloom - Likeurstokerij
fHOCOLAl
samenstellers van de tentoon
stelling en werkzaam bij het
Historisch Museum als conser
vator. Wel waren er begin deze
eeuw al bedrijven, die van de
gemeente reclamezuilen en aan
plakborden pachtten en vervol
gens exploiteerden, als het be
drijf Faddegon, dat ook een ves
tiging in Amsterdam had. De
opkomst van het affiche werd
mogelijk door verbetering van
de druktechnieken. Aanvanke
lijk startte men met lithografie
ën en later gebruikte men de
offsetdruk.
Met de huidige milieuproble
matiek is het tegenwoordig on-
Twee van de zestig reclame
platen die op de expositie te
zien zyn.
denkbaar, maar op veel be
drijfsreclame van begin deze
eeuw zijn afbeeldingen te zien
van indrukwekkende fabrieks
gebouwen met rokende schoor
stenen. De koper kon daaruit af
leiden, dat de fabrikant een mo
derne ondernemer was, die een
degelijke fabriekskwaliteit ga
randeerde en niet terugdeinsde
voor de aanschaf van machines.
Op de tentoonstelling zijn onder
meer de tabaksfabriek van Dob-
belman tussen de Hoogstraat en
Groenendaal en de Margarinefa-
briek Bloemendal en Kerkhoven"
aan de Rotte bij het Zwaanshals
te zien.
Ook reclame voor produkten
die nu geheel of -bijna® verdoe- JB
nen zijn, komt meneer tegen. JJ
Een dienstmaagd staat op een. d
plaat van de Nederlandse Kaen-**"1
oliet en Koolzuur Maatschappij
uit een pomp een kan spuitwa
ter te tappen. Remmelt Daalder
vertelt je over: „Het heeft enige
tijd geduurd voor ik er achter
kwam wat kaenoliet is. Dat
schijnt een gesteente te zijn, dat
men maalt en mengt met zout
zuur om koolzuurgas te krij
gen." Tabaksfabrikant Dobbel-
man hield van een grapje. Hij
maakte een affiche met een
kraamkamer en een bijbehoren
de baby, die meteen de voor
keur geeft aan Dobbelmanns
pruimtabak.
:U
Door Bernadette Neelissen
VLAARDINGEN De Panda-
bar, tegen de portier waarvan ge
meenteraadslid Jan Bulva (VVD)
begin deze maand een klacht in
diende omdat hem en zijn collega
Arnold van Kalken (PSP) toegang
tot de bar geweigerd was, heeft
een advocaat in de arm genomen.
Bulva deponeerde de klacht te
gen de Panda destijds bij discrimi
natie-meldpunt SISO, omdat hij
meende op grond van zijn 'gebrek
kig Nederlands' geweigerd te zijn.
Het SISO heeft inmiddels een brief
ontvangen Mr. Ten Have van het
Rotterdamsé advocatenkantoor
Ten Have/Le Cocq-D'Armandville,
met het voorstel om met alle be
trokken partijen om de tafel te
gaan zitten.
SISO-coördinator George Her-
bers zegt 'hoogst verbaasd' te zijn
over deze ontwikkeling. „Men stelt
voor om half augustus, als Bulva
weer terug is van zijn vakantie in
Spanje, een gesprek te organiseren
tussen de Panda-portier, diens ad
vocaat, de eigenaar van de Panda,
Bulva en mij. Ik vind dat typisch.
Ik had het logischer gevonden als
de eigenaar van de bar gewoon
had gezegd: sorry jongens, er is
een foutje gemaakt, we bieden on
ze excuses aan'. In plaats daarvan
komen ze nu met zwaar geschut.
Dat zou erop kunnen duiden dat er
meer achter steekt, bijvoorbeeld
een systematisch discriminerend
Panda-beleid." Bulva, geboren en
getogen in Tsjechoslowakije, stelde
zelf al in zijn klacht dat de Panda
een 'beleid van willekeur met be
trekking tot het toegang verlenen
aan buitenlandse bezoekers voert'.
Herbers: „Kijk, ik kan natuur
lijk niets met zekerheid zeggen,
maar als ik de portier van de Pan
da was en Bulva's klacht zou onge-jt
grond zou zijn, dan zou ik keihard
zeggen dat het onzin was. Als de
klacht wel gegrond was, maar ojf"
een eenmalig incident berustte,
zou ik zeggen: sorry, excuses. Maar1
zij doen geen van tweeën. Ze ko-f
men met een advocaat. Dan dringt*
zich onwillekeurig de vraag opf
waar hebben ze die dan voor no
dig?" o
Het is niet bekend of het advoj'
catenkantoor slechts de portier als
individu of de Panda-bar als.
rechtspersoon vertegenwoordigt/
Mr. Ten Have liet via een woordA
voerster weten geen inlichtingen
over de zaak te willen verstrek]
ken. George Herbers zal zodra Bul
va terug is van vakantie nader
overleg met het raadslid plegen. ~j
Door Han van der Horst
SCHIEDAM De Rolbrug
was afgelopen woensdag in de
revisie. Dat leverde voor het
verkeer weinig bezwaar op,
want het is al lang niet meer de
enige verbinding tussen Kethel
en Overschie. Je kunt de Schie
tegenwoordig op verschillende
andere plekken oversteken,
want aan beide kanten van de
rivier zijn groeiende industrie
gebieden en de Rolbrug heeft er
indrukwekkende en loodzware
collega's bijgekregen.
De omgeving is de laatste
twintig jaar drastisch veran
derd. Schiedam en Rotterdam
hebben samen en in vereniging
een van de mooiste stukken
Midden Delfland beladen met
zand. De Polderweg slingert
zich daar armoedig doorheen.
En dat terwijl het nog niet eens
zo heel lang geleden een waar
achtig monument was. Dat
kwam door het aangrenzende
watertje de Polder, dat de Schie
met de Poldervaart verbindt. En
door de kapitale boerderijen,
elk met hun eigen ophaalbrug
als verbinding met de wereld.
Allemaal reddeloos verloren en
harteloos afgebroken
Eigenlijk is alleen nog iets
over van het buurtschapje aan
de Kethelse kant van de Rol
brug en wie wat fantasie heeft,
kan zich een beetje voorstellen,
hoe prachtig, landelijk, schoon
en menselijk het allemaal is ge
weest. Bijvoorbeeld op dinsdag
l januari 1935 Daar weten we
het nodige van. Van de andere
dagen in de jaren dertig trou
wens ook.
Want de gemeente Kethel en
Spaland had een tol op de Rol
brug gevestigd en de gaarder
moest op formulieren precies
bijhouden wat er alllemaal pas
seerde. We zijn dus heel precies
ingelicht over de aard van het
toenmalige verkeer
Dat is vrij modern. Je zou
denken, dat er in die dagen nog
veel met paard en wagen werd
gewerkt. Hoe dan ook, op die
nieuwjaarsdag van 1935 pas
seerden zij de Rolbrug niet. Wel
een enkele auto, vier fietsers en
212 voetgangers. De dagop
brengst van de tol bedroeg
ƒ10,09.
Waarom zouden die mensen
de Rolbrug overgestoken heb
ben. En waarom zoveel voetgan
gers? Dat blijft speculeren.
Maar je kunt het een en ander
afleiden uit de datum: het was
nieuwjaarsdag. Een aantal pas
santen was wellicht op weg
naar een kerkdienst in Over
schie om later weer terug te ke
ren. Of zij gingen familieleden
feliciteren. Zou die ene auto ver
keerd gereden zijn? Of was het
burgemeester Van der Lip van
Kethel en Spaland, waarvan be
kend is, dat hij als een der wei
nige Kethelaars een wagen be
zat. Of gewoon de vrachtwagen
van de melkfabriek?
Misschien zijn er oudere
abonnees die vroeger vaak de
Rolbrug passeerden. Haal eens
herinneringen op. Stuur eens
een brief naar de redactie
Schiedam.
xq
3V
ui
Jfl
O
u>
h
"JU
3
jJ
fr*l
cl
tl
-tl
;rrt