Hendrickx verkoopt foto's van zijn Brandersknecht
St Jan in Nleuwland: centrum eigenzinnig geloven
Nationale kampioenen strijden morgen om de Grote Prijs van Rijnmond
m
Rooie Vrouwen bijeen
Open Zondagen
voor ouderen
Nachtbus gaat
2,50 kosten
Rob Lutz bij afscheid gehuldigd
ZATERDAG 9 SEPTEMBER 1989
PAGINA 4 Het Vrije Volk SCHIEDAM
SCHIEDAM Er gebeurt weer
wat op de Wielerbaan Schiedam.
Dat is de conclusie die getrokken
kan worden nu de nieuwe Stich
ting Sportcomplex Rijnmond de
baan in Sportpark Harga een jaar
in beheer heeft.
Het vers aangetreden stichtings
bestuur nam de zaken verleden
jaar krachtig ter hand, nadat de
baan al enkele jaren een kwakke
lend bestaan leidde. Zowel de baan
zelf als het middenterrein werden
ingrijpend geherstructureerd. Di
verse verenigingen werden bereid
gevonden om van het vernieuwde
complex gebruik te gaan maken.
De opzet om het wielerstadion
Door Han Verbeem
SCHIEDAM Meer dan vier
jaar geleden op 18 mei 1985
werd op het Sluisplein het beeld
van de "Brandersknecht onthuld.
De ontwerper van het beeld, de nu
70-jarige kunstenaar Frits Hen-
drickx, hééft, sindsdien van diver
se Schiedammers-het. .verzoek ge
kregen om -voor hen een minia
tuur-kopie van het beeld te maken.
In verband met de hoge productie
kosten bleek zoiets niet mogelijk,
vandaar dat Hendrickx naar een
andere manier heeft gezocht om
de Brandersknecht dichter bij de
mensen thuis te brengen: in een
beperkte oplage worden nu inge
lijste foto's van deze beroemde je
neverarbeider verkocht, elk voor
zien van de handtekening van
Hendrickx.
Vanaf aanstaande zaterdag heb
ben Schiedammers de mogelijk
heid om bij een kunsthandelaar in
te tekenen op de foto. De afbeel
ding moet 200 gulden per stuk
gaan kosten, inclusief de lijst.
Geen gering bedrag, maar de koper
mag zich dan wel eigenaar noe
men van een uniek kunstwerk.
„Waarschijnlijk kunnen van de
foto's maar enkele stuks verkocht
worden," vreest Hendrickx „Bui
ten Schiedam'zal er maar weinig
bèlèhgsfellhg'v'oor'!zijnin Vlaar-
d tfïgérf ieiV'iMalassïuis weet waar-
scrijjïilijkv riienitirid!fWat een zak
kendrager, is."
De kunstzinnige foto toont niet
het werkelijke standbeeld, maar
een totaalj nieuw, .ontwerp. „Het
bgspjgnde ,h?eidnvan11de Branders
knecht,bij heti beursgebouw vind
ik nu te statisch," legt de kunste
naar uit. „Ik heb nu een bronzen
model «gemaakt**voor een nieuw
beeld, dat een werkende man
voorstelt. De brandersknecht
moest met een zogenaamde bran-
derskit, een houten kan, heet wa
ter over het gistende graan uitgie
ten. Dit was erg gevaarlijk werk,
waarbij zich vaak dodelijke onge
lukken voordeden De stookketels
verkeerden in een slechte staat
waardoor ze regelmatig ontploften.
De arbeiders werden dan levend
verbrand. Dit gebeurde zelfs zo
vaak, dat de plaatselijke kranten
het op den duur niet meer de
moeite waard vonden om melding
te maken van zo'n ongeluk
Volgens Hendrickx is er in het
straatbeeld van Schiedam, behalve
de graanmolens, nog maar weinig
wat aan de jenevergeschiedenis
van de stad herinnert. „Schiedam
heeft een jenever-geschiedenis van
nieuw leven in te blazen slaagde.
Langzaam maar zeker heeft de
wielerpiste zich ontwikkeld tot
een ontmoetingsplaats voor fiets-
liefhebbers uit Schiedam en wijde
omgeving. En dat zijn niet alleen
de coureurs die op topsnelheid hun
rondjes afwerken, want ook voor
de vele vrije tijds-fietsers van toer
club Rijnmond is de baan inmid
dels een vertrouwde uitvalsbasis.
En het middenterrein is het onbe
twiste territorium van de viervoe
ters van de Nederlandse Boxer
Club en hun baasjes.
Hpt nieuwe elan is voor alle in
de stichting deelnemende organi
saties reden om eens extra feeste-
meer dan 400 jaar. In 1946 waren
er nog 46 destilleurs in de.stad
maar sindsdien is het aantal be
hoorlijk teruggelopen. Toen ik in
1983 het eerste ontwerp maakte
voor de Brandersknecht was dat
het eerste kunstwerk dat iets met
de arbeiders in de jeneverindu-
lijk naar buiten te treden. Morgen
is het de hele dag Open Huis op de
baan. Dat sportieve festijn staat te
vens in het teken van het eerste
respectievelijk tweede lustrum dat
de Nederlandse Boxer Club, kring
groep Schiedam en de Toerclub
Rijnmond dit jaar vieren.
Van 8.00 tot 17.00 uur bruist
het op en om het terrein van de
activiteiten Alle verenigingen die
van het sportcomplex gebruik ma
ken zullen zich aan het publiek
presenteren, 's Middags wordt op
de baan gestreden om de Grote
Prijs van Rijnmond, maar wie er
zin in heeft kan ook zelf op de
fiets klimmen en aan een van de
strie te maken had. Eigenlijk
moest het beeld bij de Oude Sluis
komen te staan, omdat ik dit de
meest geschikte plaats vind. Uit
eindelijk is dat niet doorgegaan,
vandaar dat het geen slecht idee
zou zijn om een tweede Branders
knecht-kunstwerk op het Sluis-
toertochten meedoen. Voor de kin
deren is er een hallonwedstrijd en
uiteraard ontbreekt ook de brade
rie niet.
De echte sportievelingen kun
nen morgen al vroeg op de baan
terecht. Wie zelf het rijwiel wil
bestijgen kan kiezen uit de gezins-
tocht over dertig kilometer, de
trimfietstocht over 75 kilometer
en de prestatietocht van 150 kilo
meter. Meedoen aan deze laatste
tocht kost 2,75 gulden goedkoper,
de beide kortere ritten zijn een
gulden goedkoper. De lange-af-
standsrijders starten tussen 8.00
en 9.00 uur, wie een kortere af
stand aflegt kan tot 12.00 uur ver
plein te plaatsen. Maar ja, dat kost
geld dus zal het er voorlopig nog
niet van komen."
Inmiddels houdt Hendrickx
zich bezig met het restaureren van
gebrandschilderde glas-in-lood ra
men. „Het vervaardigen van zulke
ramen was vroeger mijn dagelijks
trekken. Men mag zijn eigen tem
po rijden, wel is het zaak om voor
17.00 uur terug te zijn op de baan.
Tussen 13.00 en 17.00 uur wor
den er niet minder dan achttien
wedstrijden op de baan afgewerkt,
met ais spectaculair slot een kop-
pelkoers achter dernies. Vijf ver
schillende categorieën verschijnen
aan de start: jeugd, nieuwelingen,
junioren, dames en amateurs Er
zijn puntenkoersen, afvalraces, rit
ten in lijn, kiassementswedstrijden
en koppelkoersen. Onder de ren
ners die naar Schiedam komen be
vinden zich baanrecordhouder
1989 Eric van Akelijen, John de
Braber, kampioen van Nederland
werk," vertelt hij. „Een aantal ja
ren geleden ben ik ermee gestopt
omdat glas-in-lood niet meer ge
bruikt worden in de moderne ar
chitectuur. Maar door de luchtver
ontreiniging beschadigen er nu zo
veel oude gebrandschilderde ra
men in kerken en openbare gebou
in 1989 op de 1 kilometer, en de
koppelkoerskampioenen Tim Steij-
ger en Mario van Baarle. In het
gangmakersveld treft men namen
aan als Dick Verdoorn, Nederlands
kampioen Derny-gangmaker 1989
en zijn naaste concurrent Joop
Zijlaard.
In de pauzes draven de honden
van de Boxer Club op voor demon
straties gedrag en gehoorzaamheid.
De jeugd kan vanaf 11.00 uur in
schrijven voor de ballonwedstrijd.
Om 12.00 uur gaan de ballonnen
de lucht in Van 11 00 tot 17.00
uur is er braderie met Rad van
Avontuur. Ook de terrassen zijn
dan open.
wen dat ik gevraagd werd om te
helpen bij de herstelwerkzaamhe
den. Ik doe hel graag en het is ten
slotte een manier om bezig te blij
ven."
Orgelconcert
in Grote Kerk
SCHIEDAM De Rotter
damse organist Gerarcl Legierse
verzorgt dinsdag het vijfde con
cert in de serie 1989 in de Gro
te of St. Janskerk. De bespeling
begint om 20.15 uur en het pro
gramma vermeldt werken van
Buxtehude, Bach, Guilmant en
Louis Vierne. Toegang 6,50 gul
den, inclusief programma (CJP
en Pas65 4,50 gulden). Legierse
is vaste organist van de H.H.
Michael en Clemenskerk in
Rotterdam en studeerde aldaar
aan het conservatorium bij An-
dré Verwoerd (orgel! en Elly
Salomé (piano). Voor beide in
strumenten behaalde hij de on
derwijsakte en in 1979 slaagde
hij cum laude voor het orgel
examen Uitvoerend Musicus.
Aan een Parijs' conservatorium
volgde hij dit jaar lessen bij
Jean Langlais en Marie Louise
Jacquet en behaalde het einddi
ploma met de 'medaille d'or.
SCHIEDAM Dinsdag ko
men de Rooie Vrouwen bijeen
Zij houden hun jaarvergadering
in de fractiekamer van de
PvdA in het oude stadhuis op
de Grote Markt. De vergadering
begint om 20.00 uur.
SCHIEDAM Morgen gaan
bij dienstencentrum De Woud
hoek de deuren wijd open voor
de eerste Open Zondag van het
nieuwe seizoen. Iedereen van
55 jaar en ouder is tussen 13.30
en 16.30 uur welkom om eer
kaartje te leggen, te biljarten of
gewoon een praatje te maken.
De toegang is gratis.
ROTTERDAM Discogangers
kunnen best een rijksdaalder beta
len voor de nachtbus van de RET,
vindt wethouder J. Laan (Verkeer
en Vervoer) van Rotterdam. „Die
rijksdaalder is gemiddeld drie
kwart van de prijs van een pilsje,
denk ik. En de eerste aanslag van
een taxi, ook een veel gebruikt
vervoermiddel door mensen die
naar huis gaan na een avondje-uit,
is al veel hoger dan een rijksdaal
der."
Een ritje met de nachtlijnen
van de RET gaat dus een rijksdaal
der kosten. De strippenkaart of
een RET-abonnement is voor
nachtritten niet meer geldig. Rot
terdam zegt hiertoe gedwongen te
zijn, omdat de nachtritten volgens
de normen rijksbijdrageregeling
niet gelden als openbaar vervoer.
De RET mag daarom geen passa
giers met strippenkaart of met
abonnement vervoeren in de
xciacht
Volgens Laan is een kaartje van
et<2> rijksdaalder ook nodig omdat
de oh tri tien anders ie duur zou
den ^worden voor de RET. De
nachtlijnen ontstonden destijds uit
de ritten die de RET toch al had
voor het eigen personeelsvervoer.
Maar langzamerhand is het nacht-
net verder uitgebreid en is het
eind daarvan nog niet in zicht.
De wethouder zegt dat het om
een experiment gaat en dat het
nog niet zeker is wat voor tarief
de RET in de toekomst zal gaan
heffen in de nacht.
1
Frits Hendrickx met een kleine kopie van zijn Brandersknecht. Het vervaardigen van meer miniatuur-kopieen wordt te duur, maar Hendrickx brengt nu wel in beperkte opla-
ge gesigneerde foto's van het beeld uit.
Rob Lutz op
zijn laatste
verkiezings
avond: „Ik zal
het missen."
SCHIEDAM „Alle jaren heb
je ons allemaal in de waan gela
ten, dat we de beste partij waren.
Ik vond dat heel knap." De Schie-
damse Raadsnestor Gerard Ver-
hulsdonk zei dit woensdag aan het
slot van de verkiezingsavond toen
hij namens alle partijen scheidend
eigenaar Rob Lutz van Zaal Irene
in het zonnetje zette. In gezelschap
van de oud-raadsleden Eef Collé
(CPN) en Jan Simons (PvdA) en de
CDA-er Slem Rosman overhandig
de de zich nu ook terugtrekkende
VVD-er ondermeer een fraaie
prent.
Lutz begon twintig jaar geleden
met de organisatie van verkie
zingsavonden in Schiedam. „Toen
wij in 1969 het zalencomplex had
den gekocht, redeneerde ik politie
ke partijen vergaderen vaak dus
laat ik ze hierheen lokken. In
1970 organiseerden we de eerste
verkiezingsavond en daarna is het
alle jaren doorgegaan. Toen ik vo
rig jaar met Jehova's Getuigen de
verkoop van onze zaak overeen
kwam dacht ik niet dat we er nog
een zouden krijgen. Immers deze
maand gaan wij eruit." Dankzij de
kabinetscrisis kon Lutz toch nog
een als zodanig ook aangekondigde
laatste verkiezingsavond organise
ren.
„Ik zal het wel missen," erkent
Rob Lutz, die met zijn vrouw Ine
ke het ruim twintig jaar verhuren
van zalen en verzorgen van fees
ten en partijen beu is Er is meer
in dit leven dan zalen doen," be
aamt hij een van de vaste bezoe
kers van de verkiezingsavonden.
„Ik hoop dat een ander de draad
opneemt en Schiedam de traditie
van de verkiezingsavonden voort
zet," reageerde Lutz na zijn huldi
ging-
Door Han van der Horst
SCHIEDAM Net als de hele
wijk Nieuwland is de toren van
de Rooms Katholieke Sint Jan de
Doperkerk aan de Mrg. Nolens-
laan een beetje grauw geworden.
Toch maakt de parochie zich op
om het zilveren jubileum van
haar bedehuis met veel enthousi
asme te vieren. Alles moet vol
gend jaar mei uitmonden in
plechtige godsdienstige gebeurte
nissen, maar de aanloop tot dit
hoogtepunt is lang. Verleden
week al werd op ruime schaal
een jubileumgids in heel Nieuw
land verspreid. Dat betekende
voor talrijke inwoners een herin
nering aan het feit, dat zij ooit
belijdend katholiek waren. Ook
in Nieuwland heeft de ontkerke
lijking van de laatste twintig jaar
toegeslagen en de actiefste gelovi
gen van het moment zijn de mos
lims.
Zo zag het er vijfentwintig
jaar geleden niet uit, toen de Rot
terdamse bisschop -Jansen de
splinternieuwe Johannes de Do
perkerk inwijdde met alle litur
gisch vertoon, waar de ouder
wetse katholieke kerk over be
schikte. Het gebouw was afgela
den: Rooms Schiedam toonde
voor het laatst zijn getalsmatige
kracht.
In die jaren woonden er nog
zes paters in de pastorie, die elke
zondag zes goedbezochte missen
opdroegen. Het gebouw zelf was
trouwens toen een bewijs van
katholieke kracht. De miljoene
ninvestering werd voor een groot
deel gedekt uit bijdragen van de
Nieuwlandse katholieken. Zij
kwamen moeilijk onder gulheid
uit. De toenmalige pastoor Van
den Brekel was constant op zijn
solex in Nieuwland onderweg
om pas aangekomen katholieken
in de nieuwbouwwijk binnen het
verband van de parochie te orga
niseren.
Aan de Burgemeester Honner-
lage Gretelaan stond een houten
noodkerk vanwaaruit Van den
Brekel en zijn medepaters de ac
ties voor de bouw van een echte
stenen Sint Jan leidde. Centraal
daarin stond die ene zondag per
maand, dat pastoor Van den Bre
kel in alle missen zelf preekte.
Dat kon hij meeslepend. Moeite
loos bracht de gewijde spreker
geloven in verband met het
schenken tijdens de collecte van
een gulden of méér, maar nooit
minder. Hierna nam hij zelf de
schaal ter hand, zodat wie in ge
breke wilde blijven, bij deze eu
vele daad oog in oog met hem
zou komen te staan.' Trouwe
kerkgangers herinneren zich nu
nog, hoe Van den Brekels kale
hoofd steeds meer begon te glim
men, naarmate de hoeveelheid
zilver geld in de collecteschaal
toenam.
Achteraf blijkt de triomf van
de Sint Jan een soort zwanezang
te zijn geweest. In de eerste jaren
na de inwijding kwam de ontker
kelijking van het katholieke
volksdeel al massaal op gang. Te
genwoordig zijn er nog maar
twee priesters in geheel Nieuw
land en is het aantal kerkbezoe
kers sterk uitgedund. Maar die
voelen zich wel bij de zaak be
trokken. De paters van de Sint
Jan de Doper horen niet thuis in
het ouderwetse katholicisme van
bisschop Gijsen of kardinaal Si-
monis. Het parochiebestuur is ge
democratiseerd en de gelovigen
hebben invloed op het reilen en
zeilen van hun kerk. Zij hebben
deels noodgedwongen ook
veel taken overgenomen die
vroeger aan priesters voorbehou
den bleven.
Het gemeenteleven bloeit on
der de overgebleven schare en
die bloei is niet gebaseerd op
heimwee naar het rijke Roomse
leven van weleer. Er wordt geëx
perimenteerd met de eredienst.
De parochie probeert midden in
het Nieuwlandse leven te staan
en bij dat leven horen ook de
toenemende armoe, de werkloos
heid, de vele sociale problemen
die de wijk kenmerken. Wie ver
langt naar het katholicisme van
vroeger, naar wierook en plechti
ge missen, naar de oude pracht
en glorie kan beter terecht in de
Singelkerk, waar pastoor Vis-
mans wél in de geest van kardi
naal Simonis te werk gaat.
Hoe komt dat? Deels omdat de
Sint Jan Parochie al sinds de ze
ventiende eeuw in handen is van
de paters Dominicanen. Dat is
een wereldwijde orde, waarop
een Nederlandse bisschop niet
zoveel vat heeft. De Dominica
nen zijn allereerst solidair met
hun eigen organisatie en zij zijn,
sinds Sint Dominicus de orde in
de middeleeuwen stichtte, een
zeer eigenzinnig gezelschap.
'Orde der Predikheren' noem
de Dominicus zijn schepping en
het was de bedoeling, dat de pa
ters lidmaten zich juist in de ste
den met de prediking van het ge
loof gingen bezig houden. Dat de
den zij met verve en te vaak met
overdrijving. De geschiedenis
van de orde kent vele zwarte
bladzijden, volgeschreven met
bloedstollende verhalen over
heksen en kettervervolging.
Daar schamen de tegenwoordige
paters zich voor. Hoe dan ook: de
Dominicanen hebben zich ont
wikkeld tot een hoogst zelfbe
wuste organisatie, die zich door
niemand de wet laten voorschrij
ven.
Begin zeventiende eeuw arri
veerde de pater Dominicaan Gas
par Luypaert in Schiedam om na
de hervorming te redden wat er
nog te redden viel. Dat was ten
slotte de specialiteit van zijn or
de. De middeleeuwse Grote Kerk
bij het stadhuis de oorspron
kelijke Sint Jan de Doper was
al in handen van de dominees.
Een katholieke organisatie was
eigenlijk verboden, hoewel het
stadsbestuur geen ernst maakte
met de geloofsvervolging die de
toenmalige wet voorschreef.
Luypaert vestigde zich op de
Dam tegenover de huidige
OudKatholieke Kerk en het ge
bouw daar werd op den duur van
binnen ingericht als een kerk.
Van buiten mocht dat karakter
niet zichtbaar zijn. Zo'n provoca
tie zou te ver gaan en het stads
bestuur tot ingrijpen dwingen.
Pas in 1824 kregen de Schie-
damse katholieken een kerk die
er van buiten ook zo uitzag. Dat
was de tweede Sint Jan de Do
per, de Havenkerk. De derde
op de Mgr. Nclenslaan werd
gebouwd, omdat de binnenstad
leegliep, omdat zoveel Schiedam
mers naar Nieuwland verhuis
den. De paters hielden het oude
gebouw aan ie Lange Haven als
een soort filiaal aan, tot het fi
nancieel niet meer haalbaar
bleek twee kerkgebouwen te ex
ploiteren. Het parochiebestuur
heefi de Havenkerk tenslotte
voor één gulden over gedaan aan
de evangelist Johan Maasbach,
die er zijn pinkstergemeente ves
tigde.
v
Wielerbaan Schiedam leeft weer