chiedam krijgt
politiek café in
De Hermandad
Ze is razendsnel met de computer' Bram Peper:
vi©rmeier
Escher in De Passant
Huis Piët
nieuwe
Nico Bergers confronteert
politici met hun kiezers
extraatjes
Scholiere Casimir verrast 'werkgever' tijdens weekje stage mochten niet
'Ik raak er nooit op uitgekeken'
m
rmm
Door Ben van Haren
SCHIEDAM Nico Bergers,
die in het jarenlang leegstaande
voormalige politiebureau aan de
Grote Markt een eetcafé is begon
nen, wil meer leven in de plaatse
lijke politieke brouwerij brengen,
In de aanloop naar de gemeente
raadsverkiezingen van 21 maart
haalt bij politici van de zes partij
en, die nu in de gemeenteraad zit
ten, naar zijn zaak De Hermandad
om ze op de dinsdagavonden te
confronteren met him kiezers. De
enthousiaste jonge ondernemer
hoopt het 'politiek café' in de het
fraaie pand tegenover het histori
sche stadhuis van zijn geboortest-
adfnieuw leven in te blazen.
De ontstaansgeschiedenis van
het Schiedamse politiek café is
l&ijt, wat typerend is voor meer
succesvolle ideeén. Bergers vertelt:
„Op een avond raak ik hier in de
zaak aan de praat met Erik Dijk
huizen van Groen Links. Het gaat
over zaken, die de plaatselijke po
litiek raken en waarover mensen
van verschillende partijen ook
echt verschillend denken. Het was
hardstikke gezellig. Verderop in
mijn zaak zat op dat moment Ge
rard Verhulsdonk, de bonbonma
ker van de VVD, die bij de aan
staande verkiezingen afscheid
neemt van de gemeenteraad. Van
lieverlee raakte hij ook bij het ge
sprek betrokken en tenslotte ko
men we alle drie tot de conclusie,
dat zo'n babbel over politieke za
ken ii eigen gemeente heel leuk
kan zijn in een onspannen café
sfeer. Van het een komt het ander.
En op dat moment was het idee ge
boren op dinsdagavonden hier een
politiek café te organiseren."
De organisatie van het geheel
heeft meer voeten in de aarde en
helemaal rond heeft Nico Bergers
het nog niet, maar de-datum voor
het eerste politiek, café staat wel al
he
kend. Dat wordt Gerard Verhuls
donk. Het onderwerp van die eer
ste bijeenkomst houdt verband
met de komende raadsverkiezin
gen, maar de namen van de politi
ci met wie het publiek in discussie
kan gaan zijn nog niet ingevuld.
„We Erik Dijkhuizen helpt
me hierbij zijn nog volop in on
derhandeling '.egt Nico Bergers.
„Vast staat wel dat we voorlopig
vier dinsdagavonden achter elkaaï*
door gaan."
Dat betekent dus dat letterlijk
aan de vooravond van de gemeen
teraadsverkiezingen de laatste vra
gen voorgelegd kunnen worden
aan dan mogelijk aanwezige raads-
kandidaten. Onzeker is nog wel of
uit dit initiatief ook gaat voort
vloeien dat Schiedam weer een
uitslagen-avond krijgt waarop alle
plaatselijke politieke coryfeeën
aanwezig zijn om de resultaten
van commentaar te voorzien.
Rob Lutz heeft die jaren achter
een georganiseerd in Zaal Irene,
maar dat is voorbij. Dankzij de in
gelaste Kamerverkiezingen van
september kon hij nog net een slot-
avond houden omdat hij zich te
rugtrok na de verkoop van zijn
zaak aan Jehova's Getuigen, die er
een Koninkrijks Zaal van hebben
gemaakt.
Twintig jaar heeft Lutz verkie
zingsavonden georganiseerd en op
die slotavond zetten onder leiding
van Gerard Verhulsdonk enkele
oude rotten in de plaatselijke poli
tiek hem hiervoor in de bloeme
tjes. Verhulsdonk (VVD) deed dit
samen met Siem Rosman (CDA),
Jan Simons (PvdA) en Eef Collé
(CPN nu Groen Links) Rob Lutz
erkend, dat hij dit onderdeel van
zijn werk zeker zal missen. Ook-
zei hij: „Ik hoop dat een ander de
draad opneemt en Schiedam de
traditie van ie verkiezingsavond
voortzet." Nico Bergers wil zich
daarover ,nog niet uitlaten. „Eerst
afwachten hoe het politiek café
gaat draaien."
Mirjam van Helden draait eenjweekje mee op de verschillende afdelingen van reisbureau Phoenix In Schiedam.
SCHIEDAM Miijam van Hel
den is één van de leerlingen van
de openbare scholengemeenschap
Professor Casimir in Vlaardingen,
die deze week meedoet aan een
werkervaringsproject. Ze is zestien
jaar, zit in de vierde klas van de
HAVO en loopt vijf dagen mee op
het kantoor van reisbureau Phoe
nix Vakanties aan de Nieuwe Ha
ven In totaal doen zesenvijftig
leerlingen deze week ervaring op
bij een bedrijf of instelling. De be
drijven die hun medewerking ver
lenen, verschillen sterk van karak
ter en lopen uiteen van een sport
school tot een assurantiekantoor'
en van het Holy-ziekenhuis tot de
Stadsgehoorzaal,
„Na school wil ik'graag verder
in het toerisme," vertelt Mirjam.
„Daarom wilde ik ook graag hier
een kijkje nemen. Ik ben begon
nen met het schrijven van een sol
licitatiebrief. Ik heb er gewoon in
gezet dat ik hier graag wilde wer
ken. Volgende weel komen we
met zijn allen bij elkaar en dan
vertelt iedereen over zijn of haar
werkervaringen. En over twee we
ken moet ik een werkstuk inleve
ren."
„Tot nu toe heb ik het heel erg
naar mijn zin," vervolgt ze enthou
siast. „De eerste dag ben ik aan ie
dereen voorgesteld en rondgeleid.
Er zijn hier allerlei verschillende
afdelingen: een aantal mensen
doet de hoekingen, verder is er na
tuurlijk een afdeling waar de ad
ministratie wordt bijgehouden en -
er is ook iemand die de vakantie
gidsen verzorgt. Op al deze afdelin
gen loop ik een dagje mee."
Kees-Jan van der Velden is
hoofd van de administratie-afde
ling en begeleidt Mirjam. Hij is
erg over haar te spreken: „Ze kan
goed typen en is echt razendsnel
met de computer." („Thuis hebben
we ook een computer," verklaart
de jonge stagiaire.) „Hoewel deze
week voöral bedoeld is als kennis
making met de dagelijkse praktijk
van een bedrijf, kan Miijam ge
woon meedraaien."
Werken bij het reisbureau is
niet de enige ervaring die ze tot nu
toe heeft opgedaan.
Van der Velden vind het wer
kervaringsproject een goed initia
tief. „We kregen het verzoek om
een week lang een stagiaire op te
nemen en dat vonden we heel erg
leuk. We krijgen wel vaker stagi
aires. Bijvoorbeeld van een MEAO,
of de school voor toerisme in Bre
da. Een week is alleen veel te kort
iom iemand een beetje te laten ken-
inismaken. Bovendien denk ik dat
het goed is als scholieren zien hoe
het eraan toegaat binnen een be
drijf. Misschien vergemakkelijkt
het voor hen de keuze voor een
vervolgopleiding."
Miijam wééfin ieder geval pre
cies wat ze wil na ,de middelbare
„In de zomer
vakantie heb.ik gewerkt hij 'Albert.*,
Heijn, als kassière. Ik ,weet^nogf!®schöol:^/^a'ar^eén^BteO-opleiding
niet precies wat ik deze éramerva- -«'natuurlijk?' zégt zé resoluut. „En
kantie wil doen." dan het liefst iets met toerisme!"
BOTTERDAM „Een slechte
beslissing, die het personeelsbeleid
negatief beïnvloedt," is het oordeel
van burgemeester Peper over de
extraatjes van tienduizend gulden
netto voor een aantal managers
van het gemeentelijk Havenbedrijf
van Rotterdam. Peper zelf, wet
houder Den Dunnen (Haven en
Economische Zaken) en gemeente
secretaris hebben Havenbedrijf-di
recteur Molenaar „ernstig onder
houden" over zijn eigenmachtige
besluit om de leden van het mana
gement-team van zijn bedrijf de
extra premies uit te betalen.
De PvdA-raadsleden Janse en
Stouckart hadden verontwaardig-'
de vragen gesteld aan het college
van B en W over deze uiting van
het personeelsbeleid van Mole
naar. Het leek hen onrechtvaardig
om zo'n extra beloning slechts aan
enkele hoog geplaatste personeels
leden te geven. Bovendien: „Het
heeft in een organisatie in veran
dering, waar de inzet van een ie
der wordt gevraagd, ook een ave
rechtse werking," vonden Janse
en Stouckart.
Dat laatste vinden B en W ook.
Zij erkennen dat de paar ambtena-
ren om wie het ging, werk deden i
op een hoger niveau dan waarvoor 8
zij betaald kregen. Maar toch heeft
directeur Molenaar te snel de con-;;
clusie getrokken dat de leden van51
het management-team dus ook een4
hoger salaris moesten verdienen
dan waar zij krachtens allerlei re
gels recht op hadden. En als er al
goede argumenten voor waren,
dan waren die voor de rest van
het personeel van het Havenbe
drijf toch nauwelijks aanvaard
baar, veronderstellen B en W. Van
daar dat de beslissing van Mole
naar „het personeelsbeleid nega
tief beïnvloedt".
Maar van terugbetaling van de
premies van tienduizend gulden
netto kan geen sprake zijn. Dat
kan volgens het college alleen als
de gelukkige ambtenaren tevoren
hadden kunnen weten dat zij ei
genlijk geen recht hadden op hun
extraatje. B en W schrijven echter:
„Wij kunnen niet aantonen dat de
leden van het management-team
kennis konden hebben van het feit
dat de directeur onbevoegd han
delde. Wijmenèn,,claarom van te-„
rugvordering" Je'moeten afzien."
Een reproduktie van het schilderij Metamorphose is de laatste aanwinsi van Escher-fan Maarten
lugtenburg. Hij heeft het schilderij opgehangen in zijn café-restaurant De Passant: „Zodat myn
klanten rustig kunnen kijken als zij een broodje eten.'
SCHIEDAM Een schilderij
van Escher, vier meter lang en
ongeveer dertig centimeter hoog.
Vierkante blokjes, die overlopen
in een vlucht vogels, die verol-
gens langzaam veranderen in
weer een ander beeld. Het lijkt
gezichtsbedrog, maar de over
gangen verlopen zo vloeiend, dat
ze daarmee ook heel aanneme-
'lijk zijn. De titel: Metamorphose.
De plaats: café-restaurant De
Passant in de Hoogstraat
„De titel past mooi bij dit res
taurant," zegt eigenaar Maarten
Lugtenburg, „want de zaak heeft
een ware gedaanteverwisseling
ondergaan, sinds wij hier vijf
jaar geleden inkwamen. Toen
we het restaurant overnamen,
was alles donkerbruin. Aan ie
der tafeltje stonden vier ver
schillende stoelen. We hebben
de inrichting toen radicaal ver
bouwd; alles een mooi, fris
kleurtje gegeven: rood en wit."
Metamorphose hangt nog
maar kort in het restaurant. Het
is een reproduktie, maar Lugten
burg is er daarom niet minder
blij mee. „Ik kreeg het schilderij
van een klant. Het origneel
hangt ergens in Den Haag en is
zes meter lang." Naast Metamor
phose heeft Maarten nog tien re-
produkties van Escher opgehan
gen. Eén schilderij, de weerspie
geling van een boom in het wa
ter, is gemaakt door een vriend.
De andere schilderijen heeft hij
in de loop van de tijd verzameld.
De eerste keer dat ik iets van
Escher zag, was toen ik op de re
produktie afdeling bij Vroom
Dreesman werkte. Ik was gelijk
verkocht en sinds die tijd ben ik
ook begonnen met verzamelen.
„Het werk van Escher is tijd
loos," verklaart de voormalige
Hagenaar zijn verzamelwoede.
„Escher is nooit saai, je raakt er
niet op uitgekeken. Ik heb wel
eens andere schilderijen opge
hangen, kindertekeningen bij
voorbeeld. Maar hoe leuk dat
ook is, het gaat na een paar we
ken toch vervelen. En dit ver
veelt nooit. Net als het werk van
Salvador Dali, daar kan ik ook
uren naar kijken."
Door Han van der Horst
SCHIEDAM - De pastorie van
ds. Frangois Haverscmidt beter
bekend onder zijn dichtersnaam
Piet Paaltjens gaat een nieuwe
periode van zijn geschiedenis in.
Het monumentale grachtenhuis te
genover de Korte Haven staat te'-
koop.
De huidige bewoners zijn niet
alleen uitgekeken op Schiedam,
maar op heel Europa. Ze emigre
ren binnenkort naar Nieuw Zee
land. Anjo Beukers, die het pand
in de jaren zeventig kocht: „Noem
het maar the great outdoors. Wij
gaan wonen in Christchurch op
het Zuid Eiland. Dat is drie keer zo
groot als Nederland en je vindt er
bij elkaar alle soorten landschap,
waar je hier heel Europa door
moet crossen. Mijn man en ik heb
ben altijd gevonden, dat we nog
een keer helemaal opnieuw moes
ten beginnen. Nu kan het en nu
doen wij het ook. We zijn al een
paar keer in Christchurch wezen
kijken en we weten zeker, dat we
ons daar thuis zullen voelen."
Frangois Haverschmidt pleegde
in 1894 op de Lange Haven zelf
moord, toen hij zijn depressies, die
elkaar in steeds heftiger tempo op
volgden, niet meer de baas kon.
Een scherper contrast tussen de
sfeer in zijn laatste dagen en de
pastorie, zoals hij er tegenwoordig
bij staat, is haast niet denkbaar.
Alles is gerestaureerd met behoud
van de oorspronkelijke een beetje
doolhofachtige indeling. Maar toch
zijn alle kamers heel licht. En An
jo Beukers spreekt enthousiast
over de nieuwe toekomst aan de
andere kant van de wereld.
Bij Haverschmidt zou zo'n idee
nooit zijn opgekomen. Daarvoor
was hij te diep afgedaald in de
donkerste krochten van zijn eigen
ziel. De dichter-donm,. e was altijd
met zichzelf bezig en wat hij daar
over zei dat was buitengewoon
veel, want zijn preken duurden
een uur - zat vol signalen over zijn
eigen psyche.Haverschmidt was
als geestelijke buitengewoon een
zaam. Hij had in Leiden theologie
gestudeerd, maar toen hij eenmaal
op een leeftijd kwam, dat domi
nees werkelijk carriere begonnen
te maken, was zijn richting de
zogenaamde moderne sterk uit
de mode aan het raken. De Neder
lands Hervormde Kerk werd door
een soon fundamentalisten overge
nomen en de dominees die een
verlichter en menselijker, geloof
predikten, konden zich nog maar
met moeite handhaven. Haversch
midt had in 1964 - net voordat de
ze zwarte kousen ook de Schie
damse Hervormde Gemeente over-
namen zijr aanstelling gekre
gen. Al zijn collega's waren recht
zinnig en als het zijn beurt was om
in de Grote Kerk te preken, bleven
de banken leeg.
Daar kon hij slecht tegen, want
Haverschmidt was een performer
in hart en nieren. Hij had zijn pu
bliek en het succes nodig.
Tegenwoordig zou hij zeker
kijk naar Levi Weemoedt een
bekende televisiepersoonlijkheid
worden. In de tweede helft van de
negentiende eeuw stond mensen
met zulke talenten maar een weg
open om de fans te gerieven: het
houden van voordrachtsavonden.
Haverschmidt reisde het hele land
door om voor allerlei deftige gezel
schappen op te treden. Hij las dan
voor uit eigen werk geestige
prozavertellingen die meestal iets
met zijn jonge jaren te maken had
den en gedichten van zijn alter
ego Piet Paaltjens. Haverschmidt
hield op zulke bijeenkomsten altijd
vol, dat hij dit werk van de ge
heimzinnige Paaltjens gekregen
had en hij leverde zelfs commen
taar op de gedichten. Iedereen
wist van deze maskerade en het
was een essentieel onderdeel van
de Haverschmidtshow.
Die liep ijn leven lang voor uit
verkochte zalen.
Het publiek wist waarvoor het
kwam: om te lachen. Harversch-
midt acteerde met een onaange
daan, droevig gezicht. De mensen
vonden het knap, hoe de dominee
dat kon. Ze begrepen niet, dat hij
allerlei mistroostige terzijdes echt
meende. Het was geen spel. Hij
was zichzelf.
Maar Haverschmidt was ook
een overtuigd predikant. De Grote
Kerk mocht daa leeg zijn, als hij
op de Korte Haven sprak in het
zaaltje van de Vereniging Paulus
waarin de vrijzinnige minder
heid zich georganiseerd had
dan was er wel een groot en aan
dachtig gehoor.
Dat schrok, Haverschmidt had
de reputatie akelig te kunnen pre
ken en wie de teksten naleest, be
grijpt het oordeel van de tijdgeno
ten. Deze dominee bood geen hou
vast. Hij preekte hartstochtelijk
over de twijfel. Hij bracht begrip
op voor mensen die „het allemaal
niet meer geloofden". „We zullen
dan wel zien" achtte hij een ver
standige opmerking over het hier
namaals. Zijn preken waren knap
pe staaltjes van sombere romanti
sche welsprekendheid. Troost bo
den zij niet, of het moest zijn, dat
je eruit leerde niet alleen te staan
met je twijfel.
De dominee was een roepende
in zijn eigen woestijn en niemand
had door,dat hij eruit gehaald wil
de worden.
Toch was de hele stad diep ge
schokt, toen Haverschmidt er uit
eindelijk een eind aan gemaakt
had. Dat het mis ging met de do
minee, was iedereen duidelijk. Hij
had al maanden zijn werl niet
meer>kunnen doen.
Toen kwam er een merkwaar
dige samenzwering tot stand. Zelf
moord was in de negentiende
eeuw een nog verschrikkelijker ta
boe dan tegenwoordig. Het gold als
een zeer zware zonde en de slacht
offers werden als het ware door de
nabestaanden ook nog doodgezwe
gen.
Met Haverschmidt gebeurde dat
niet In talloze in memoriams
werd op bedekte termen naar zijn
melancholie en de werkelijke
doodsoorzaak verwezen. Men stop-
je hem niet stilletjes onder de
Het monumentale grachtenhuis
tegenover de Korte Haven staat
te koop.
Inzet: Ds. Frangois Haverscmidt,
beter bekend onder zijn dichters
naam Piet Paaltjens,
grond, maar organiseerde een
grootse begrafenis waarvoor de
halve stad uitliep. De orthodoxe
dominees waren de slippendra-
gers. B en W gaven acte de presen
ce aan de groeve.
Want de arme Haverschmidt
was werkelijk gewaardeerd.
De pastorie vervulde passanten
sindsdien met huiver. Het pand
raakte enigzins in verval en in
1948 splitste de toenmalige eige
naar het op in vier woningkjes.
Anjo Beukers heeft die weer met
elkaar verbonden.
Nu verbeidt zij met haar gezin
gespannen de nieuwe toekomst in
de vrije natuur van Nieuw Zee
land. En zij zoekt een koper met
eerbied voor de geschiedenis van
het huis en de literaire grootheid
van zijn meest bijzondere bewo
ner.
r$'
Ir'sJ
■k -
j- _j__ r.i_.
m
Stil