De eerste kraakactie KRAKERS HERDENKEN HUN STRIJD TEGEN 'N BOMBASTISCH CENTRUM m Oproep NEP-EXPLOSIEF ZOU DOOR ACTIEGROEP RARA GEPLAATST ZIJN Lustrumfeest van het IKV m m. If! Het Vrije Volk SCHIEDAM 'We vonden het schandalig dat ze hulzen waar nog best in gewoond kon worden zo vernielden' Hoekse levert Idee pnuseumrondrit Alles over grafiek op tentoonstelling Vrije Academie t*a 181 i 1 ws wv PAGINA 4 ZATERDAG 10 FEBRUAR11990 Door Ben van Haren en Bernadette Neelissen VLAARDINGEN Een bom melding bij het Shellbezinestation- namens de actiegroep RaRa heeft gisteren voor een hoop consterna tie gezorgd aan de Van Hogendor- plaan in de Vlaardingse Babber spolder. Nadat de politie een tik kend pakket aantrof onder een ge parkeerde auto werd de dicht be woonde omgeving van het station afgezet. Mensen kregen het advies woningen en winkels te verlaten. Deskundigen van de Explosieven Opruimings Dienst eisten rond het middaguur nog hogere veiligheid om 'de bom' onder handen te kun nen nemen. Het 'explosief bleek uiteindelijk te bestaan uit een klomp stopverf, wat draden, een accuutje en een paar wekkers. De melding kwam om half elf bij de politie terecht via een ander Shellstation. „Kennelijk hebben de melders zich vergist in het tele foonnummer," zegt de politie woordvoerder. „De beller zei te spreken namens de actiegroep Ra- Ra; de bom zou om 10.45 uur ont ploffen. Of het ook inderdaad gaat om RaRa, dat actie voert tegen be drijven die bindingen hebben met Zuid-Afrika, is niet duidelijk. Het verkeerde Shellstation kreeg de waarschuwing voor een bom, die gelegd was onder een auto bij de garage aan de Van Hogendorplaan. Onze mensen hebben daarna vast gesteld, dat er inderdaad een pak ket met een tikkend voorwerp erin onder een auto lag. We hebben di rect het garagepand bij het station laten ontruimen en de omgeving afgezet in afwachting van de des kundigen van de EOD." De experts van deze in Culem- borg gevestigde dienst arriveerden rona het middaguur. De omgeving werd afgezet in een straal van 150 meter rond het benzinestation. De hoekpanden die direct naast het station liggen in totaal zo'n 30 woningen werden geëvacueerd. Behalve de EOD waren ook ambu lance en brandweer ter plaatse, maar geen van beiden hoefde in actie te komen. Nadat de EOD in speciale kleding en met behulp van op afstand bediend röntgen apparatuur had vastgesteld dat het om een nep-bom ging werd de Van Hogendorplaan om 13.45 uur weer vrijgegeven en konden de mensen hun huizen weer in. Door de bommelding moest bus lijn 56 worden omgeleid en diver se winkeliers hun deuren vroegtij dig sluiten. Nick Frehé, mede-eige naar van Het Dierenhuis aan de Van Hogendorplaan 121: „Wij zit ten twee deuren van de Shell. Om pakweg kwart voor elf moesten we hier weg en drie uur later moch ten we weer naar binnen. Dat kost ons honderden guldens omzet; vrij dag is voor ons de drukste dag van de week. Wat we al die tijd gedaan hebben? Buiten staan. Koud dat het was!" De Jenaplanschool in de achter nabij gelegen Van Maanenstraat kreeg geen opdracht tot evacuatie, maar een van de onderwijzeressen loodste de ongeveer 50 kinderen die op dat moment in het gebouw aanwezig waren naar het park achter de school. Directeur Yvon ne Koorengevel: „Ik was zelf op het moment van de melding met de kinderen van de bovenbouw cp weg naar het zwembad. Van een agent kregen we te horen dat er een bommelding was. Toen we te rugkwamen mochten we de Van Hogendorplaan niet meer op en konden niet terug naar de school." Koorengevel wist toen nog niet dat haar collega al met de op school achtergebleven kinderen een veilig heenkomen had gezocht in het park. Ze wist dus niet waar die leerlingen op dat moment wa ren en maakte zich grote zorgen: „Ik neem dat soort acties tegen de Shell heel serieus en voel me ver antwoordelijk voor de kinderen." Vanuit het huis van een van de ou ders van de leerlingen heeft ze vervolgens geprobeerd zoveel mo gelijk ouders te bereiken; dat lukte nauwelijks omdat ze de lijst met telefoonnummers natuurlijk niet bij zich had. Ook belde Koorenge vel Radio Rijnmond om via de zender door te geven dat de kinde ren van haar school veilig waren „Het was nog een heel drama, hui lende kinderen, huilende ouders. .Je moet bedenken dat die mensen, die hun kinderen uit school wilden komen halen, niet eens de straat in mochten." Niet iedereen benaderde de melding overigens even serieus. Een aantal scholieren verdrong zich om de pohtie-afzetting en riep daarbij op gezette tijden heel hard: 'BOEM!' Een jongeman, die door de afzetting de laan op fietste en door een agent werd aangehouden, reageerde: „Een bommelding? Hier? Dat ik dat nog mag meema ken." MAASSLUIS - De recente ont wikkelingen in Oost-Europa en Zuid-Akrika en het gemeentelijk vredesbeleid staan centraal op de jubileumbijeenkomst van het In terkerkelijk Vredesberaad (IKV) in Maassiuis. Het IKV viert vrijdag 16 februari haar tweede lustrum. Belangstellenden kunnen de feeste lijkheden om 20.00 uur bijwonen in gebouw 'De Vliethorst'. Drs P. Knip, beleidsmedewer ker van het platform Gemeentelijk Vredesbeleid, houdt een lezing aan de hand van een dia-voorstelling over Oost-Euroa en Zuid-Afrika. De aanwezigen kunnen de plaatselijke politici, Leo, Speel (CDA), Jan Anton Wus trow vredesbeleid. Door Han van der Horst SCHIEDAM - In restaurant Ma laga namen kort geleden de ver slaggevers van het vele nieuws, dat ooit uit de Laan kwam, een maaltijd tot zich onder het opha len van vele herinneringen. Ach, wat wordt het verleden gauw grijs. En ikzelf ook trouwens We praat ten over de reünie van krakers van een complex huisjes m de Laan en de kabouterbeweging, een voetnoot bij de Schiedamse poli tiek die twintig jaar geleden nogal wat stof deed opwaaien. Sinds die jaren is veel veran derd. Wij zijn allemaal netjes ge worden! Dat was toen helemaal de be doeling niet Want wij de groep jongeren die aangeraakt waren door de popmuziek en door alles wat te maken had met Parijs '68 en dat soort revolutionaire bewe gingen, wij waren de generatie die Schiedam definitief op een andere koers wilden zetten Een min of meer harde kern van twintig man, dat was alles en daaromheen sympathisanten van allerlei slag die bij een actie tot het publiek behoorden Maar om zulke realiteiten bekreunden we ons niet. We waren jong en we wisten precies hoe het met de we reld moest gaan. Tegenwoordig telt Schiedam ge garandeerd meer activisten dan in die legendarische jaren. De bevol king laat zich niet meer door de gemeente ringeloren en er zijn goed georganiseerde wijkveremg- ingen die dankzij hun professione le aanpak heel wat weten te berei ken. Dat is allemaal heel gewoon geworden en daarom gelooft ieder een nu, dat het maatschappijkri tisch bewustzijn is ingezakt iestókeUjjmét. vragen over hét gemeentelij! rao Jbtoov ,?)onnur nrt asIKOBK eVANnïtütL'AND Toe risten' kuhnen 'deze zomer waar schijnlijk museumrondritten ma ken in Hoek van Holland. De Hoekse W. Spaan heeft het idee voor dergelijke uitstapjes geleverd. Zij wil tegen een prijs van ƒ12,50 toeristen in de kustplaats begelei den bij bezoekjes (inclusief kopje koffie) aan de drie musea die Hoek van Holland rijk is: het kustver- lichtmgsmuseum, het vroegere fort en het reddingsmuseum. De deel gemeente moet zich binnenkort uitspreken over een subsidie van 250 gulden als aanmoediging. - VLAARDINGEN 'Grafiek' is de titel van een tentoonstelling die "vanaf maandag te zien is in de hal van de Vrije Academie. Deze ten toonstelling laat het publiek ken nis maken met grafiek en grafi sche technieken. De grafiek voor deze tentoonstelling heeft als een soort rode draad 'omgeving': kij ken naar je omgeving, in gedach ten een beeld vormen van die om geving en tot slot met behulp van een grafische techniek een prent maken naar aanleiding van dat beeld. De tentoonstelling bestaat uit een inleidend gedeelte, een 'beel dend' gedeelte en een technisch ge deelte, waarin hoogdruk, vlakdruk en zeefdruk behandeld worden. Er worden ook proefdrukken van de verschillende stadia getoond. In het beeldend gedeelte worden 22 grafische kunstwerken getoond, al lemaal voorbeelden van de ver schillende manieren waarop kun stenaars him indrukkken van een omgeving vorm geven. 'Grafiek' toont onder meer werk van Her- manus Berserik, Hans Andringa, Marian Plug, Ingrid Bouws, Mari anne de Moor en Lucebert. Voor het onderwijs is er een docenten handleiding en een leerlingen- werkboekje beschikbaar. De Vrije Academie is gehuisvest in het Hol- landia-gebouw aan de de Oostha- venkade 42. De tentoonstelling is tot en met 16 maart dagelijks te bezichtigen van 09.00 tot 12.00 uur en van 13.00 tot 17.00 uur, alsmede op vrijdagavond van 1900 tot 21.00 uur. Op zaterdag van 12,00 tot 17.00 uur. Voor ver dere informatie en voor het bestel len van leerlingenboekjes en do centenhandleiding kan men bellen met de Vrije Academie, telefoon 435 62 25. Door Carolien van Eykelen SCHIEDAM Begin maart is het vijftien jaar geleden dat zeven Schiedamse jongeren met een breekijzer twee huizen in de Laan openbraken en er gingen wonen. Gelegenheid genoeg om dit derde lustrum te vieren met een reünie vinden de krakers van toen. De kraakactie vond veel navolging: niet alleen in de Laan werden hui zen gekraakt',Vook rin-'de -Lange en de Korte Achterweg-ëri'in-'de'Hoog- straatlfAvjj isnuimt ssnov jsli Mharti,ra7S, een'terügblikt'iiJq De kraakactie begon in de Laan. Twee huizen die waren dichtgetimmerd en gesloopt zou den worden, werden zaterdag 1 maartjpegvAh,,i-dé,..morgen (ge- Enk VerWaaijen, .Hijwas juisf he- zig een derde huis open te bréken, toen de politie op het toneel ver scheen. Hij werd meegenomen naar het bureau, maar later op de dag al weer vrijgelaten. „Ze wisten geloof ik niet goed wat ze met me aan moesten," aldus Verwaaijen. De huizen aan de Laan stonden al bijna twee jaar leeg toen ze wer den gekraakt. De gemeente had grootse plannen. Niet met de hui zen weliswaar, maar wel met de Laan. Ze wilde de Passage verlen gen en doortrekken naar de Hoog straat. Voor dat plan moesten deze huizen wijken. „Projectontwikke laar Empeo Bredero zou de plan nen realiseren. We vreesden daar om het ergste, want Bredero heeft ook Hoog Catharijne in Utrecht ge bouwd en we wilden voorkomen dat de binnenstad van Schiedam daarop zou gaan lijken," vertelt Verwaaijen. De zeven jongeren die begonnen met de kraakactie in de Laan ver zetten zich hiermee tegen de heer sende woningnood in Schiedam: eind februari 1975 stonden 3.733 woningzoekenden ingeschreven bij het Bureau Huisvesting in Schie dam. De woningnood was echter niet het enige dat hen dwars zat. Veel oude huizen met historische waarde werden gesloopt om plaats te maken voor nieuwbouw. Een groot deel van de geschiedenis van Schiedam ging hierdoor voor altijd verloren. De mouterijen werden gesloopt, de Brandersbuurt - ook wel bekend als Zwart Nazareth van Schiedam - werd helemaal af gebroken. Van die hele wijk is al leen het Zakkendragershuisje be houden gebleven. De sociale wo ningbouw die ervoor in de plaats kwam was voor veel jonge mensen bovendien met te betalen. Maijan Meijer, nu journaliste bij Het Vrije Volk, toen ïid van het Actiecomité de Laan: „De sloop woede van het gemeentebestuur is wel te verklaren. Schiedam kende veel armoede, de Brandersbuurt werd niet voor niets Zwart Naza reth genoemd en voor die arme Schiedammers moesten goede, be taalbare nieuwbouwwoningen ko men. De nieuwe woningen bleken echter helemaal niet zo betaal baar." De gemeente trad niet echt,op tegen de krakers, omdat ze daar formeel het recht niet toe had—Als kraker wonen in een leegstaand pand is tenslotte niet verboden. Ze probeerde wel te voorkomen, dat andere leegstaande huizen werden ingenomen. De methode was sim pel: het interieur werd gesloopt, de vloer opengebroken, het sanitair kapot geslagen en de elektrische Op dichtgemetselde oude pandjes in de binnenstad verschenen eerst allerlei kreten. In 1975 kreeg de enige overgebleven bewoner van de Laan gezelschap van de eerste krakers. Zijn vroegere buren waren allemaal vertrokken naar nieuwbouwwoningen en de gemeente had de ra-f men en deuren dichtgespijkerd. Met de krakers, kwam ook de gezelligheid terug op de hoek van de Laan en de Lange Achterweg. De huizen werden opgeknapt en de straat kreeg weer een fris aanzien. Er verschenen planten voor de ramen en spandoeken die opriepen om op lijst 8, kraker van het eerste uur, Erik Verwaaijen, te stemmen. Het Sloopje van Schiedam, het symbool van de krakers, was markant aanwe zig. Het duurde zes jaar, maar uiteindelijk verscheen toch ook hier de sloper zoals hij eerder toesloeg bij de Lindenhof. op de bedrading vernield. Marjan kan er nog boos over worden. „We vonden het schandalig dat ze huizen waar nog best in ge woond kon worden zo toetakelden. We wilden de gemeente daarom een lesje leren en besloten op klaarlichte dag vijf huizen te kra ken in de Hoogstraat. De actie was heel goed voorbereid: iemand luis terde de politieradio af en de Hoogstraat was aan beide kanten afgesloten. Aan één kant *een vrachtwagen met dozen die wer den uitgeladen en aan de andere kant een auto met panne. We had den dus alle tijd om onze gang te gaan.'' Een fragment uit Het Vrije Volk van toen: „De kraakactie werd in vliegende vaart door zo'n twintig man uitgevoerd. Zij hadden zich zelf zeven minuten gegeven om de bewuste woning te kraken, het geen lukte. In de achtste minuut stond de politie voor de deur, maar kon toen al niets meer uit richten." De krakers kregen veel steun van de mensen in buurt, voor zo ver die tenminste nog niet waren verhuisd. Ron Jaspers, net als Marjan kraker van het eerste uur, vertelt: „In het begin hadden ze wel wat twijfels over hun nieuwe buren, maar later waren ze toch blij niet meer helemaal alleen te wonen. Ook van mensen buiten Schiedam kregen we bijval. Van een tuinder uit het Westland kre gen we glas om de ramen te her stellen die Moor gemeentewerken waren vernield." Nadat de huizen waren ge kraakt, begon het gevecht om wa ter en elektriciteit. Ron: „In het begin tapten we illegaal water en elektriciteit van leidingen die er nog lagen. Na een tijdje ging bij het elektriciteitsbedrijf toch een lampje branden, toen bleek dat 's avonds op de Laan het licht aan was. Ze hebben toen resoluut een einde gemaakt aan het illegale tap pen." „Daarna zijn we actie gaan voe ren om aangesloten te worden op het leidingnet. Water om ons te wassen en mee te koken haalden we bij de buren. Er is in die tijd met heel wat jerrycans gesjouwd," vervolgt hij zijn relaas. „Het heeft dne maanden geduurd voor de we op de Laan aangesloten werden op de waterleiding. Pas op 17 juni nam de gemeenteraad het besluit ons water te geven, terwijl we de huizen al in maart hadden ge kraakt." Om hun wateractie kracht bij te zetten wasten de krakers zich in de toiletten van het Stadskantoor even voordat ze een gesprek had den met het dagelijks bestuur van het college. Dit tot grote ergernis van de bodes. „Het college stelde overigens wel een voorwaarde: als we ooit om welke reden dan ook uit de panden moesten, dan mochten we geen vervangende woonruimte ei sen. Dit was om te voorkomen, dat andere woningzoekenden bena deeld werden. Met die voorwaarde zijn we akkoord gegaan, maar toen we zes jaar (1) later weggingen uit de Laan heeft de gemeente ons zelf een ander huis aangeboden." Symbool voor de actie van de krakers werd het Sloopje van Schiedam, een variatie op het Proosje van Schiedam dat speciaal was ontworpen voor het zevenhon- derdjarige bestaan van de stad. Een klem mannetje met een grote hoed en een glaasje, heeft het drinkgerei verruilt voor een slo pershamer. „Ach ja, het Sloopje van Schiedam," mompelt Enk Verwaaijen als hij een oude foto ziet. Het Sloopje is voor de nieuwe bewoners van de Laan en de Korte en Lange Achterweg het symbool voor de sloopwoede van wethou der Cor 'de S'oper' Bolmers, de toenmalige wethouder van Stads ontwikkeling. Volgens de Laan- groep was hij de grootste schuldig aan "alle afbraak en verloedering in de binnenstad. Maijan Meijer: „We hadden geen enkel vertrouwen m die Bol mers. Overal in de stad werden huizen gesloopt en verschenen ka le plekken waar vervolgens niets meer mee werd gedaan. Niet voor niets spraken we toen al van het Gal van Bolmers, Dit is een ondui delijke gaping tussen het Broers- vest en het Broersveld. De huizen werden gesloopt, maar vervolgens gebeurde er niets meer mee. We waren bang dat het met de andere huizen ook zo zou gaan." Het actiecomité De Laan pre senteerde in '75 een eigen plan voor de binnenstad Ze spitste zich in dit rapport vooral toe op de Laan en de Korte- en Lange Ach terweg. De huizen moesten niet worden gesloopt, maar juist wor den opgeknapt. De acties hebben met mogen baten. Stukje bij beetje zijn alle huizen gesloopt. Alleen het weeshuis aan de Lange Achter weg is blijven staan Toch is Ron Jaspers niet teleurgesteld: „Ik denk dat mensen in Schiedam en ook de raadsleden meer na zijn gaan denken over de binnenstad. Bovendien zijn ook die hele bom bastische plannen van Empeo Bre dero toen niet doorgegaan. We hebben een beetje laten zien, dat het met nodig is het centrum radi- kaal af te breken, ten gunste van de nieuwbouw." Niets is minder waar. Het is ge woon geworden en daarom geen nieuws. Wie kijkt er nog van op als jongeren een huis kraken, dat al heel lang leeg staat. Maar de eerste kraak van Schiedam in 1971 was een waar mediage beuren. Ik had eerst op een bijeenkomst in het Stedelijk Museum met een paar vrienden Schiedam Kabouter- stad uitgeroepen. In navolging van de exprovo Roel van Duijn 'dié iets dergelijks in Amsterdam had gedaan en een paar maanden later de gemeenteraadsverkiezingen zou winnen. Kabouterstad was groot in de krant gekomen. Nu moesten dadbn worden gesteld. Wij wisten een lang leegstaand huisje in de Zwaansteeg. De pers werd tijdig op de hoogte gesteld en was massaal aanwezig. Dat werd wachten en een beetje blauwbek ken, want de kraakploeg was te laat. Het breekijzer bleek overbo dig, want de deur was niet op slót. Binnen bleek onmiddellijk, dai-Mc woning voor een kraakhuis aardig gemeubileerd was. Een blik op.ons aantekenvelletje leerde, dat wejoer ongeluk het huis van afwezige buren hadden gekraakt. God gy dank zat de deur m het nachtslot Nu konden we ons sulletjes terug trekken. Voor het echte kraakhuis t was gelukkig wel een breekijzer nodig. De politie hield de zaak in de ga ten, maar greep tot onze spijt met in. De Kabouterbeweging heeft zich die zomer voornamelijk bezigge houden met volksvergaderingen in het Zakkendragershuisje. Daar stond onder meer de vraag cen traal, of je wel actie mócht voeren. Want we waren anti-autoritair en je mening aan een ander opdrin gen was wel autoritair. Dat verliep dus, maar de kraak- mentaliteit bleef. Het was in die dagen, dat de gemeente het plan bekend maakte om het hele gebied tussen het Broersveld en de Hoog straat kaal te slaan. Het plan was aanvankelijk er allerlei prestige- bouw te laten verrijzen, maar later veranderden de plannen: er moest betaalbare woningbouw komen op de plaats van dit doolhof van oude straayes»ëhlsteëgjéS?f> Dat vondenLwrj"Y4h;ide füterna tieve beweging barbanj. Om dat te onderstrepen kraakte een groep jongeren uit en rond de zieltogen de kabouterbeweging de halve Laan en. de hele Korte Achterweg, waar de oorspronkelijke, bewoners al verdwenen, waxem Zo werd deiLaan hetilegenda- risch centrum van "alternatief Schiedam. Daar heeft menigeen voor het eerst een geliefde gekust. Daar kringelde de rook van de ma rihuana. Daar bloeiden liefde, creativiteit en op den duur vervui ling. Zelfs de grootste Rotterdamse schrijver van de tweede helft van deze eeuw, Comelis Bastiaan Vaandrager, heeft er nog een tijdje gewoond. Het ging slecht met hem. Hy had een van zijn paranoïde buien en riep de hele dag om een schrijfmachine. Want, zei hij te gen iedereen „Denk erom dat ik kan schrijven". De Laan is een keer de gemeen tepolitiek ingegaan. Kraker van het eerste uur Erik Verwaaijen deed met een eigen lijst aan de verkiezingen mee onder de leuze „Laat je niet naaien, stem lijst Verwaaijen". Gezellig bleef het er tot de laat ste dag. Na jaren zijn de laatste be woners toch maar voor de druk van de gemeente gezwicht. Veel van de sfeer die De Laan unfêk maakte, was overgewaaid naar"èé- fé De Quibus op de Lange Haven, het tegenwoordige Podium. aa En de mensen kregen andere interesses. Verwaaijen kwam te recht bij het RO-theater waar hij zich ontwikkelde tot een bekend vakman in de toneeltechniek. Een ander werd biologisch dynamisch bakker. Men raakte uitgekeken op het kleine Schiedam en vertrok naar grotere steden. Ik bedoel: je kon proberen wgt je wilde, maar je ging of volledig naar de gallemiezen, of je raakte gevestigd. Aan huisje, boompje, beestje valt met te ontkomen Maar we houden nu wel een reünie over aan die revolutionèïre tijd. SCHIEDAM Ongeveer tachtig van de honderd krakers van-toen zijn inmiddels ach terhaald, maar twintig lijken on vindbaar. Ron Ja spers, (v/h Actie comité De Laan) roept daarom ie dereen die aan één of meerdere kraak- acties heeft meege daan op contact op te nemen, zodat ook zij een uitnodi ging kunnen krij gen voor de reünie begin maart. Naar de volgende men sen is het organise rend comité naar stig op zoek: Mar jan van den Boven- kamp, Suus Brands, Frank de Koning, Jan Tim mer, Rens van der Ham, Frans Post en Yvonne, waar van ze de achter naam niet meer kennen. Het tele foonnummer van Ron Jaspers is (010H73.55.95. Evacuate na bommelding SIjiellstation Babberspolder i«£fC 'rYt/yj/.-S/Sjss

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Het Vrije volk | 1990 | | pagina 1