1 geelt verhoudingen van toen knap weer'
m
m
Open huis in Westland
De middenstand li jdt nauwe! ks
verlies door bouw van spoortunnel'
Het Vrije Volk SCHIEDAM
ntroleurJansen van het Gemeente-archief bewondert weergave van historie en sfeer bij SCHAT
Economisch Effect Rapport voor
Noordrand is 'een beetje eng'
x.m'i
|'fe-.C A y- 5 -
RÜGINAA
WOENSDAG 4 APRIL 199Q
Door Hans Buitelaar
SCHIEDAM „Het stuk dat
Bernard Bredero heeft gedestil
leerd uit de geschiedenis van
Schiedam, is heel knap geschre-
ven/Vvindt Sjef Jansen van het
Gemeente-archief. „Hij geeft in die
paar'figuren die in het t oneelstuk
naar; voren komen perdes aan
wélke spannigen er speelden in de
patriottentijd in Schiedam."
Het toneelstuk TSen Brandende
Kwestie' dat het Schiedams Collec
tief Historisch Amateur Theater
(SCHAT) deze lente opvoert, is ge
baseerd op dat deel van de plaatse
lijke historie. De archivaris droeg
zijn steentje by voor de documen
tatie van het geheel.
Het1 stuk speelt in het einde van
de achttiende eeuw. in het eerste
bedrijf, dat in 1784 speelt, zien we
de zoon van de rijke katholieke
brander Jacob Nolet zich voorbe
reiden op een handelsreis naar
Amerika. Drie jaar later komt hij
terug, wat uitgebeeld wordt in het
tweede bedrijf van het toneelstuk.
Het toneelstuk biedt meer dan al
leen een beeld van de tijd waarin
het speelt. Diverse figuren die in
het stuk voorkomen hebben echt
geleefd, en iets betekend in de ge
schiedenis van Schiedam. Ook veel
van dë kostuums zijn realistische
wee'rgaves van de kleding die de
burgers toendertijd droegen.
(Ja cob Nolet is in de
gemeente-archieven terug te vi-
de£," vertelt Jansen. „Hij was een
zeer welgesteld burger en had nog
al wat invloed in de stad. Hij was
katholiek en daarom uitgesloten
van, het bestuur. De heersende
godsdienst was toendertijd Her
vormd, wie iets anders geloofde'
was uitgesloten van alle openbare
ambten. Dat stuitte bij mensen als
Nolet op weerstand."
Aan het einde van de achttien
de-,eeuw, ook wel de patriottentijd
genoemd, wortelde de democrati
sche gedachte in Europa. In Ame
rika'.had net de onafhankelijk
heidsstrijd gewoed en de gegoede
burgerij zag haar voordeel in in
spraak in het bestuur. Samen met
dpjvroedschappen, de stadsbestu
ren, -verzetten ze zich tegen de
macht rvan de stadhouders, de
W
k
Sjef Jansen, tussen de historische panden aan de Lange Haven waar het spektakelstuk 'n Brandende Kwestie zich afspeelt: „Veel van deze
panden zijn in die tyd gebouwd."
Oranjes. Patriotten noemden ze
zich. Maar de patriotten waren al
leen in het negatieve verenigd,
hun afkeer van de monarchie. Het
stadsbestuur wilde van de Oranjes
af om zelf de macht in handen te
hebben, de gegoede burgenj streef
de naar democratie. De arbeiders
hadden van him rijke stadsgenoten
niet veel te verwachten en schaar
den zich achter stadhouder Wil
lem de Vijfde, zij waren de oran
gisten.
Schiedam beleefde in die dagen
het hoogtepunt van zijn economi
sche welvaart. Veel van de beeld
bepalende panden in de binnen
stad werden toen gebouwd. Daar
om kan de Lange Haven ook zo
goed als decor voor 'Een Branden
de Kwestie' dienst doen. In die pe
riode had de stad er geen grote
groep arme werklieden en daarom
kwam hier een grote orangistische
beweging nooit van de grond. Wel
laaide het conflict tussen de aristo
craten m het stadsbestuur en de.,
rijke democraten hoog op.
Naast Nolet komen er nog meer
historische figuren in het stuk
voor. Jansen: „Notaris Izadk Pen
ning richtte in 1783 het vrijcorps
"op. Dat was een soort burgerwacht
die orangistische relletjes neer
sloeg. Izaèk Penning is in 'Een
Brandende Kwestie' ook de kapi
tein van dat vrijcorps." Ook de
vroedschap Daniel Pichot is zowel
in het toneelstuk als in de gemeen
tearchieven terug te vinden. Jan-,
sen laat zelfs een portret van hem
zien. „Pichot was orangist. Hij
moest wel, hij was namelijk recht
streeks afhankelijk van de Stad
houder. Hij was vice-admiraal van
de vloot. Verder zijn de rollen van
Carel Johan Bosschaert en Ber
nard Johan Pielat van Bulderen,
orangistische vroedschapsleden,
Dominicus Doom, Johan Mispel
blom, Leonard den Beer en Nan-
ning de Greve, patriotse vroed
schapsleden allemaal op de ware
geschiedenis gebaseerd. Het plot
zelf is geen waargebeurd verhaal,
maar het geeft de verhoudingen
juist weer."
Bernard Bredero schetst in zijn
stuk de groeiende spanning tussen
hetaristocratische vroedschap en
de democratische rijkere burgers.
Die spanning komt tot een hoogte
punt als De Conventie uitlekt, een
afspraak die de vroedschap in het
geheim had gemaakt. Daarin was
bepaald dat het lidmaatschap aan
de vroedschap erfelijk zou zijn.
„De burgerij is woedend, laai
end, als ze dat horen," vertelt Jan
sen. „Ze zetten de vroedschap on
der dwang, en die kan niet anders
dan aan hun eisen toegeven. De
burgers krijgen dan de smaak te
pakken en sindsdien regent het
verzoekschriften. Ook met allerlei
demonstraties dwingt de burgerij
haar wil af. Het is een beetje te
vergelijken met wat er in het af-
geopen jaar in veel Oostbloklanden
is gebeurd. Die situatie blijft voort
duren tot het Pruisische leger in
valt, om de macht van de stadhou
der te herstellen."
Ook de reis naar Amerika heeft
zijn historische achtergrond: de je
neverstokers ontdekken de afzet
markt daar. Maar varen op Ameri
ka betekende een provocatie van
Engeland, dat nog in staat van oor
log was met de voormalige kolo
nie. Geraffineerd is de spanning
rond zo'n reis in 'Een Brandende
Kwestie' verwerkt.
„Het hele gegeven voor het stuk
is door het gemeentearchief aange
dragen," zegt Jansen. „Ikzelf zit
namens het archief in het SCHAT.
We hadden in het archief afbeel
dingen van de uniformen van het
vrijcorps, daar hebben de cos-
tuummakers weer veel aan gehad.
In de gehele organisatie zie ik zo'n
beetje toe op de weergave van de
geschiedenis. Op een gegeven mo
ment onstond het idee om de vrij-
corpers met een oranje sjerp te
tooien. De mensen waren anti
oranje, dus dat kan natuurlijk niet.
Het is een particulier initiatief,
maar de gemeente werkt er op al
lerlei manieren aan mee. Ambte
naren maken er tijd voor vrij, en
er is natuurlijk de subsidie. Ik
vind het heel leuk om met het
SCHAT te werken, het is ondanks
alle verschillende achtergronden
van de mensen die erin zitten een
heel harmonische groep."
Driemaster wordt
visitekaartje
van Rotterdam j
ROTTERDAM De enige nog
in Nederland resterende zeilende
driemaster, de uit 1918 daterende
driemast-topzeilschoener Ooster-
schelde, krijgt Rotterdam als
thuishaven.
Het schip moet nog een grondi
ge restauratiebeurt (kosten: 1,5
miljoen gulden) ondergaan, maar
zal daarna geschikt zijn voor het
varen van passagiers in binnen- en
buitenland en voor het ontvangen
van gezelschappen in Rotterdam!
Gisteren heeft het de Zweedse
consul-generaal Riseng namens
de stichting Het Rotterdamse Zeil
schip symbolisch het eerste aam
deelcertificaat van duizend gulden
uitgereikt aan de Zweedse firma
Cronholm International BV.
De stichting hoopt op deze ma
nier vijftienhonderd aandeelcérti-
fïeaten te verkopen om aan de be
nodigde geldsom te komen voor de
renovatiewerkzaamheden. In het
aanbevelingscomité van de stich
ting zit onder meer directeur ir. H.
Molenaar van het gemeentelijk
Havenbedrijf. Burgemeester dr. A.
Peper van Rotterdam steunt het
project van harte.
De laatste echte Hollandse drie
master Oosterschelde (lengte veer
tig meter, vierhonderd ton) is/op
initiatief van de chaterschipper
Dick van Andel naar Rotterdam
gehaald en ligt thans afgemeerd
aan het Haringvliet.
Het schip heeft in haar zeven
tigjarig bestaan vele zeeën beva
ren, eerst onder Nederlandse/vlag
en op het laatst, vermomd als mo-
tcrcoaster, onder Zweedse vlag.'I
Oosterschelde is in di loop der ja
ren perfect onderhou/en en het
casco verkeert in goede itaat.
De Oosterschelde is ooit bij de
werf H. Appelo fr Zn. te Zwartsluis
in 1919 opgeleverd aan de Rotter
damse rederij Hollandsche Alge-
meene Atlantische Scheepvaart
maatschappij NV (HAAS). Hft
ruim wordt op dit moment inge
richt voor korte dagtochten en in
een later stadium voor langere' rei
zen. De stichting heeft plannen.oin
het schip in 1992 te laten varen
naar Amerika voor de Columbus-
herdenking. De restauratie en'léx-
ploitatie zullen worden uitgevoerd
door de speciaal daarvoor opge
richte BV Rederij Oosterschelde
ROTTERDAM De Rotter
damse wethouder drs, R. den Dun
nen'(Haven- en Economische Ont
wikkeling) ziet weinig heil in een
Economisch Effect Rapport (EER)
over. het Plan Noordrand, de te
genhanger van het Milieu Effect
Rapport (MER). „Ik vind het een
beetje., eng worden," zei hij giste-
rèn bij de presentatie van de
vooftgangsplannen die moeten lei
den tot een nieuw structuurplan
voor het gebied van het huidige
vliegveld Zestienhoven. „De MER
is wettelijk verplicht gesteld. Kun
nen we binnenkort ook wetgeving
verwachten voor een economische
rapportage?"
j Volgens Den Dunnen staat de
uitkomst van de rapportage al na
genoeg vast. „Allicht dat het be
drijfsleven zegt dat er een nieuw
vliegveld moet komen," sprak Den
Dunnen. „Het resultaat van het
onderzoek zal er op neer komen
dat Zestienhoven economisch wen
selijk is, maar dat er de nodige be
zwaren aan kleven. Maar dat we
ten'we 'toch al. Dét hebben we al
lemaal al onderzocht, lijkt me. Je
moet zo'n EER niet de status geven
van 6en MER."
-Den"Dunnen gaf zijn waarschu
wing om de EER niet in waarde te
vergelijken met een MER tijdens
een gecombineerde commissiever
gadering in het Rotterdamse stad
huis over het Plan van Aanpak,
dat aangeeft hoe het Plan Noord
rand uiteindelijk tot stand moet
komen. Het EER is onderdeel van
het vele onderzoek dat in de loop
van dit jaar verricht zal worden.
De commissie voelde er echter
weinig voor in de komende maan
den de verschillende facetnota's
i.üuO
over onder meer wonen, verkeer
en vervoer, water en landschap,
grondexploitatie als 'hapklare
brokken' toegediend te krijgen. De
vrees werd geuit dat als de raad
kleine onderdelen van het plan ter
goedkeuring onder ogen krijgt, het
overzicht weieens gemist kan wor
den. „Je geeft dan de goedkeuring
aan een facet van het structuur
plan, terwijl het uiteindelijke plan
ons wellicht tegenstaat. Het mag
niet zo zijn dat de keuze al ge
maakt is voordat we het hele voor
stel voor ons hebben," zei PvdA-
raadslid Yvonne de Rijk.
Wethouder Jan Laan (Ruimtelij
ke Ordening) gaf de verzekering
dat alle deelonderzoeken 'tegen de
achtergrond van het hele plan
worden gezet' en de raad ook tus
sentijds een oordeel zal kunnen ge
ven, Volgend jaar zal de Rotter
damse gemeenteraad uit alle aan
geboden deelonderzoeken (zoals
naar de nieuwe woonwijk Rijs en
Daal en de ligging van het eventu
ele verplaatste Zestienhoven) een
keuze maken waarna medio 1991
de bevolking haar zegje over het
plan kan doen. Na de behandeling
van de bezwaren zal een tweede
versie worden gemaakt die eind
1992 wordt behandeld. Begin 1993
zal de gemeenteraad een definitief
besluit nemen. Ook de andere in
stanties hebben tegen die tijd een
beslissing genomen over het vlieg
veld en de rijskweg. Ir. Joost
Schrijnen, projectleider Noord
rand, gaf toe dat het een heidens
karwei is geweest een tijdschema
op te stellen. Schrijnen: „Het is
boeiend om te constateren hoe de
diverse wetten en procedures niet
op elkaar aansluiten."
SCHIEDAM Hoe ruikt het in
een 'bloemenkas'? Hoe kweek je
rettich en waar smaakt het eigen
lijk naar? Hommels worden ge
bruikt om zo effectief mogelijk to
matenplanten te bevruchten. Hoe
gaat dat eigenlijk precies in zijn
werk?.
Zaterdag 7 april kunnen belang
stellende burgers en buitenlui op
deze en nog vele andere vragen
antwoord krijgen. Traditiegetrouw
houdt'ihet Westland, het grootste
aaneengesloten tuinbouwgebied
vanjonsdand, dan weer Open Huis.
Onder het motto 'Kom in de Kas'
kan men van 10.00 tot 16.00 uur
hij ruim dertig tuinbouwbedrijven
een kijkje nemen.
Ook de deuren van veilinghal
Westland-West staan wijd open. Er
zijn presentaties van bloemen, pot
planten en groenten, met speciale
aandacht voor de gerbera en de
amaryllis. Voor de inwendige
mens valt er ook het nodige te ge
nieten, en uiteraard zijn de hapjes
samengesteld uit Westlandse pro
ducten. Bij een speciale stand zijn
de bloemen, planten en groenten
ook te koop, maar veel leuker is
het om een krop sla of een bos
bloemen te kopen bij de grote vei-
lingklok.
Wie roet de auto komt kan par
keren op het veilingterrein in 's
Gravenzande. Daarvandaan rijden
de gehele dag gratis bussen naar
het wandelgebied. Verder zijn van
uit een aantal gemeentes in het
Westland en directe omgeving
fietsroutes uitgezet langs de tuinde
rijen die meedoen aan 'Kom in de
Kas'.
Nog maar weinig eisen tot schadevergoedingen. Stuurgroep voorspelt financiële meevaller
Door Ad Hoogerwerf
ROTTERDAM Bij de aanleg
van de Willemsspoortunnel zijn tot
op heden nauwelijks schadeclaims
ingediend door gedupeerde mid
denstanders of omwonenden die
overmatige hinder van de bouw
ondervinden. Vooral het uitblijven
van claims van de marktkooplie
den is voor de gemeente Rotter
dam een verrassing.
Kees de Wijs van de Stuurgroep
Spoortunnel spreekt van 'een fi
nanciële meevaller van enkele
tientallen miljoenen guldens'. „Er
zal slechts één a twee miljoen gul
den worden uitgekeerd. Tijdens de
voorbereidingen liepen de ramin
gen voor de schadeclaims uiteen
van 25 miljoen tot één miljard gul
den." De Wijs bracht het goede
nieuws gisteren tijdens een werk
bezoek van het college van burge
meester en wethouders (overigens
zonder burgemeester Peper! aan de
tunnelwerkzaamheden.
De meeste claims had de stuur
groep verwacht van de marklie-
den, die als gevolg van de werk
zaamheden moesten verkassen van
hun oude stek onder de spoorbrug
bij de Laurenskerk naar de Mari
niersweg. De Wijs: „Maar wat
blijkt? De nieuwe plaats voldoet
beter dan de oude. Niemand
klaagt. Het wordt misschien nog
een klus om ze terug te krijgen op
de vernieuwde marktplaats."
Ook de overige middenstanders
lijken niet voldoende verlies te lij
den om aan de bel te trekken en
een rekening te presenteren.
Van het tot nu toe uitgekeerde
geld is vierhonderdduizend gulden
op de linker Maasoever beland bij
de gezinnen in Rotterdam-Zuid,
die een groot aantal nachten meer
overlast te verduren kregen dan
wettelijk is toegestaan. „We doen
er alles aan om de hinder binnen
de perken te houden, maar soms
lukt dan met geen mogelijkheid.
Nou, dan koop je ze dus af. Er was
één groot gezin dat twintigduizend
gulden heeft ontvangen. Die men
sen snappen het nog niet. Ze ko
men niet meer bij," schertst De
Wijs.
Het college kreeg op grote diep
te in de bouwput, tussen de stalen
'stempels' en betonnen wanden, te
horen dat de bouw boven ver
wachting verloopt, Het karwei
wordt uitgevoerd binnen het ge
plande tijdschema en binnen het
begrote budget. Ook de aannemer
is gebaat bij een oplevering binnen
de afgesproken tijd en trekt er dus
De Rotterdamse wethouders Laan (1) en Van der Pol (m) luisteren aan de rand van de spoortunnel-bouw
put naar de uitleg van directeur Van Straten van aannemer Kombinatie Willemsspoortunnel.
hard aan.
De contacten met de bevolking
verlopen zonder noemenswaardige
problemen. „De Nationale Om
budsman heeft niet één klacht in
zijn jaarverslag vermeld die be
trekking heeft op de bouw van de
spoortunnel," weet De Wijs nog te
melden.
Volgens ing. J, J. Kok van de
projectgroep is die goede verstand
houding met de burgerij te danken
aan de ervaringen die zijn opge
daan tijdens de metrobouw. Toen
werd ook al een projectgroep in
het leven geroepen die zich bezig
hield met voorlichting aan de be
volking over de werkzaamheden
en de te verwachten overlast en
hinder. Hoewel de Nederlandse
Spoorwegen en Rijkswaterstaat in
eerste instantie niets voelden om
geld uit te geven aan zoiets als het
informeren van de omwonenden
'Je haalt dan de ellende naar je
toe' zette Rotterdam toch door.
Met het positieve resultaat waarop
de projectgroep nu al kan bogen.
De voorlichting houdt onder
meer in dat er alleen al vorig jaar
tachtigduizend brieven de deur uit
zijn gegaan met informatie. In de
bewonersbrieven wordt uitgelegd
welke werkzaamheden worden
verricht, en wat de maatregelen
tegen de overlast zijn. „Is geen
verdere beperking van de hinder
mogelijk, dan verklaren we waar
om niet." Desalniettemin waren er
vorig jaar achthonderd Rotterdam
mers die toch een klacht indien
den. Geen aantal om van wakker
te liggen, meent de stuurgroep.
Naar verwachting zal op 1 juni
1993 één spoor in gebruik geno
men kunnen worden. Een jaar la
ter komt daar een tweede spoor
bij. In 1995 moet de tunnel klaar
zijn.
De komende maanden worden
baliastmatten gelegd om trillingen
in te dammen. Het slaan van diepe
betonnen damwanden op het ge
deelte waar de metrobuis ligt is in
middels afgerond, zodat er een
soort kuip is onstaan waarbinnen
gegraven kan worden. De gebrui
kelijke stalen wanden voldeden
niet omdat de spoortunnel onder
de metrobuis ligt en de stevige
kleilaag ontbreekt. De wanden zijn
nu verankerd in de dieper liggen
de leemlaag. Een ander punt dat
ter hoogte van metrostation Blaak
aanpassing vereiste was de wand
waarop Blaak rust. De twee stalen
funderingswanden bleken niet
diep genoeg om ook houvast te bie
den aan een spoortunnel. Deze
wanden zijn nu verlengd tot op de
onderliggende zandlaag.
Het tunneldeel dat onder de ri
vier ligt krijgt een extra bescherm
laag tegen bij voorbeeld slepende
ankers. Mocht er onverhoopt iets
misgaan in de buis onder de Maas:
geen nood. Op beide oevers is de
tunnelbuis afsluitbaar. Hiermee
wordt voorkomen dat het rivier
water via de tunnel en de riolen
de stad zal instromen.
Motorrijder gewond
SCHIEDAM Een 23-jarige
motorrijder uit Maassluis is gis
teravond na een ongeluk op
rijksweg A 4 met een gebroken
scheenbeen opgenomen in het
Holy-ziekenhuis in Vlaardin-
gen. De man kwam uit de richn
ting van de Benelux-tunnel en-
ging plotseling om onbekende
redenen onderuit. De motor
fiets werd totaal vernield. tv
Computerclub houdt
zaterdag PC-dag
SCHIEDAM De Computer
Club Schiedam (CCS) houdt za
terdag in het Filmhuis een re
gionale PC-dag. Bezitters van al
le merken en soorten personal
computers zijn van harte wel
kom om aan de diverse activi
teiten deel te nemen. Er zijn op
de dag onder meer demonstra
ties van de nieuwste Laser
Printer, Tele Data Communica
tie en Girotel. Verder is het mo
gelijk om defecte apparatuur en
uitbreidingskaarten mee te ne-t!
men. Die worden zo mogelijk,
ter plekke gerepareerd. Ook,
worden er tweedehands onder.-/
delen tegen clubprijzen aange'
boden. De vaste medewerkers'/
van de Computer Club zijn de
hele dag aanwezig om allerlei
vragen te beantwoorden. Bezoe
kers kunnen zelf ook iets op
een PC demonstreren. Zij moe
ten dan wel van te voren con
tact opnemen met de CCS-Info-
lijn, telefoonnummer:
4.73.20.46. De PC-dag begint
om tien uur en eindigt om vier
uur. De toegang bedraagt 3,50.
Amnesty in Spaland
SCHIEDAM De stand van
de Schiedamse Amnesty-groep
staat zaterdag vanaf 12.00 uur
in winkelcentrum Spaland met
onder meer Chileense pasteit
jes. Chili is dan ook het aan
dachtspunt zaterdag. In dat
land zijn tijdens het bewind
van Pinochet honderden men
sen opgepakt en verdwenen.
Sinds icort wordt Chili bestuurd
door een democratisch gekozen
regering maar de militairen
hebben nog voldoende macht
om onderzoek naar de verdwij
ningen tegen te houden. Am
nesty hoopt dat er door acties
alsnog onderzoek wordt gedaan
naar het lot van de verdwenen
personen. Bij de stand in Spa
land kunnen voorbedrukte
kaarten worden ondertekend,
die ter ondersteuning aan fami
lieleden van verdwenen perso
nen worden gestuurd.
IS
lt^
r?
TTEblSJj-
iWfirSi'ïtein*'
-7 f,
SV
I
4 t
sr
tot
