'ft Brandende Kwestie komt op het droge al tot leven
Jaap Oost lander wilde sociale gerechtigheid
i«
Het Vrije Volk SCHIEDAM
Patriotten in spijkerbroek applaudisseren voor collega's als scène gesmeerd loopt
Waterrijk Midden-Delfland, goed voor dagje wandelen of fietsen
Marly Schuitman-Kerpels geeft al
20 jaar adviezen aan VW-balie
JUt
Nieuwe
bewegwijzering
Project Kleding
op Gorzenschool
PAGINA 4
WS
ZATERDAG 5 ME11990
SCHIEDAM Wie over
enkele maanden een bezoek
brengt aan Schiedam hoeft
zich niet meer suf te zoeken
naar zijn plaats van bestem
ming. De gemeente brengt
binnen afzienbare tijd borden
aan die de mensen" 'als van
zelf naar de belangrijke
plaatsen in de stad moeten lei
den. De borden zijn zowel be
doeld voor mensen die met ei
gen vervoer als met het open
baar vervoer naar de stad ko
men. Ze worden geplaatst bij
aankomstpunten als parkeer
plaatsen, tramhaltes aan de
Broers vest en het station.
Het is voor het eerst dat op
grootschalige wijze de bewij-
zenng in de stad wordt aange
pakt. Vooral de lopende bezoe
ker in het centrum zal er bij
gebaat zijn.
Op de borden komen ver
wijzingen naar het stadhuis,
de molens, sporthal Margriet
en de enige, commerciële uit
zondering: het Novotel. De
wijzers zijn uitgevoerd in het
wit, met blauwe rand. Er ko
men pijlen en herkenbare
ANWB-symbolen op. De kos
ten van dit nieuwe systeem
bedragen iets meer dan der
tigduizend gulden.
Door Carolien van Eykelen
SCHIEDAM Het was een wat
vreemd gezicht in het Passagethea
ter: Schiedammers uit de achttien
de eeuw in spijkerbroek en t-shirt
en daar tussendoor slechts enkele
mensen in het originele kostuum.
Het is de laatste dagen regelmatig
te zien. Aan het werk zijn dan de,
ruim zeventig acteurs, die meespe
len in n Brandende Kwestie, het
toneelstuk over Schiedam in de
Patriottentijd dat vanaf donderdag
vier avonden lang wordt gespeeld
in de open lucht aan de Lange Ha
ven.
Onder leiding van regisseur
Bernard Bredero passeren alle sce
nes even de revue Ondertussen
wordt nog aan de tekst gesleuteld
en worden afspraken gemaakt
over de attributen, het licht en de
plaats van iedere acteur op het to
neel. Als een bepaalde scene on
verwacht gesmeerd loopt, leveren
de andere spelers m de zaal luid
applaus.
Hoewel nog slechts een handje
vol mensen in het oude kostuum
rondloopt en decorstukken ontbre
ken, is nu toch al duidelijk dat het
een geweldig spektakelstuk wordt.
De lokatie in en aan de Lange Ha
ven is zoal een spectaculaire keu
ze.
Het verhaal van 'n Brandende
Liefde gaat over Piet Nolet, een
jonge Schiedammer die in het
voorjaar van 1784 naar Amerika
vertrekt. Doel van zijn reis is het
vinden van nieuwe afzetgebieden
voor de mout- en korenwijn. Bo
vendien is hij benieuwd naar
Amerika, de voormalige Britse ko
lonie die zich zelf in 1776 onaf
hankelijk heeft verklaard. Niet ie
dereen is even gelukkig met de be
langstelling voor Amerika. Sommi
ge mensen, de Orangisten, vinden
de rechtstreekse handel op Ameri
ka nog steeds een beledinging voor
Engeland. Bovendien zijn ze bang
dat de Amerikaanse onafhankelijk
heid de Hollandse burgerij op een
idee kan brengen.
Het toneelstuk geeft een- goed
beeld van de Schiedamse maat
schappij in de achttiende eeuw. De
burgerij die door de handel meer
macht krijgt en die ook steeds
meer begint op te eisen. De strijd
tussen de Patriotten en de Orangis
ten en het verhaal van de nieuws
gierige Schiedamse branderszoon
Piet Nolet en Cornelia Doom, zijn
geliefde.
Nog niet alle scenes lopen nu
gladjes. Bij de laatste repetitie
moesten de acteurs soms nog even
ontdekken op welk moment ze het
Staande op een tafeltje spreekt in het Passagetheater Dominicus Doom (Sjaak Dessens! de patriotten toe.
toneel op moeten lopen. Extra
moeilijkheid bij deze repetities is
dat het toneel van het Passagethea
ter niet de plek is waar de ama
teurs het stuk uiteindelijk zullen
opvoeren. Een van de jonge ac
teurs hield zijn armen in de lucht,
ten teken dat hij zich aan de rand
van een bóót vastklemde om niet
m het water te vallen. Geen van
de toeschouwers had moeite om
zich m te beelden hoe het er in
het echt uit moet zien. Vanaf don
derdag is het toneelstuk mét al
le bijbehorende kostuums en ande
re attributen voor iedereen te
Door Han van der Horst
SCHIEDAM - Onopgemerkt is
Jaap Oostlander uit het leven weg
gegleden. Dat verscheiden was ka
rakteristiek voor zijn karakter en
zijn werk. Je hoeft niet altijd op
de eerste rij te staan of de trompet
te steken om te kunnen bereiken
watje wilt.
Jaap Oostlander wilde sociale
gerechtigheid.
Toen ik hem voor het eerst ont
moette ergens in de jaren ze
ventig had hij de leeftijd der
sterken al bereikt. Ik zocht voor
mijn boek over de opkomst van de
socialistische beweging in Schie
dam mensen die de begintijd nog
hadden meegemaakt. Jaap Oost
lander was een*van de weinigen
die nog persoonlijke herinnerin
gen had aan-de eerste wereldoor
log. Ik was zijn naam tegengeko
men in oude partijnotulen uit de
jaren twintig en in verslagen over
de grote havenstaking van bijna
zeventig jaar geleden. Ik had vra
gen.''Ik maakte" één afspraak bij
Jaap Oostlander thuis op de Von
dellaan. Het zouden er vele wor
den. Want hij vertelde graag over
het verleden en hij vertelde een
hoop.
Oostlander was een tevreden
mens. Want hij had zijn doelen be
reikt en in de wijk zag je niet
meer de de verschijnselen van ar
moe en uitzichtsloosheid die hij al
tijd bestreden had. Want het wa
ren de jaren zeventig en het zou
nog een helke tijd duren voor de
gure wind van het no nonsense be
leid ook Schiedam West tot een
probleembuurt zou maken.
Ik had Oostlander nodig voor
karakterschetsen van beroemde
grondleggers van de Schiedamse
sociaaldemocratie, zoals Piet de
Bruin of Jan Dinkelaar, legendari
sche volksleiders en wethouders.
Die gaf hij met veel verve. Maar
hij had het ook over zijn eigen rol
4»
-
Jaap Oostlander tussen een groep Schiedamse ambtenaren
en dat is de reden voor dit in me-
moriam.
Eerbetoon
Jaap Oostlander staat namelijk
voor een generatie socialisten die
op het plaatselijk niveau in belang
rijke mate vorm hebben gegeven
aan Nederland, Veel eerbetoon is
hen voor die arbeid nooit deelach
tig geworden. Maar zij hebben een
niet te onderschatten rol gespeeld.
De oude Sociaal Democratische
Arbeiders Partij (SDAP) dankte
haar reputatie aan een aantal bij
zonder welsprekende volksleiders.
Maar ze werd gedragen door een
grote groep stille werkers. Zij hiel
den zich bezig met organisatie. Zij
bouwden aan wat later met.verte-
dering aangeduid zou worden als
„De Rode Familie".
Jaap Oostlander zat in de/vak
beweging. Maar hij was tegelijker
tijd een trouw bezoeker van de af
delingsvergaderingen der SDAP,
waar hij tot de radicale linkervleu
gel behoorde. Wethouder en partij
leider Piet De Bruin nam hem
toch onder zijn hoede. En hij zorg
de ervoor, dat Oostlander een baan
kreeg bij de voorloper van de So
ciale Dienst, Maatschappelijk
Hulpbetoon.
Die naam zei veel. Het ging niet
om een gemeentelijke dienst, die
uitkeringen gaf aan mensen die
daar récht op hadden. Maatschap
pelijk Hulpbetoon verleende gun
sten, omdat het de plicht was van
de samenleving om de armen niet
in de kou te laten staan. Dat was
al een hele vooruitgang, vergele
ken met het oude gemeentelijk
armbestuur en daarom wilde Jaap
Oostlander daar werken. De SDAP
ging er in die dagen van uit, dat
de sociaaldemocratie concrete ver
beteringen moest bewerkstellingen
in het dagelijks leven der arbei
ders. Dan mocht je je niet beper
ken tot opstandige praat. Dan
moest je constructief opbouwen.
En dat kon bij Maatschappelijk
Hulpbetoon waar uiteindelijk alle
werklozen terecht kwamen.
Oostlander probeerde de knijpe
rige regelingen van voor de oorlog
zo goed en zo ruim mogelijk toe te
passen. Dat werk gaf hem veel be
vrediging. Maar het was niet zijn
grote tijd.
Die kwam pas na de tweede we
reldoorlog.
Oostlander was inmiddels opge
klommen tot directeur van Maat
schappelijk Hulpbetoon. Hij is er
voor verantwoordelijk, dat die ver
anderde in de Sociale Dienst, zoals
wij die tegenwoordig kennen. Hij
had de wind mee. Rooms-rode ka
binetten onder leiding van de door
Oostlander bewonderde Drees ga
ven richting aan de wederopbouw
na de Tweede Wereldoorlog en zij
vergaten het sociale element niet.
In de eerste jaren van zijn direc
teurschap stookte Oostlander per
soonlijk het Salamandertje in zijn
kantoor. Als hij veel kolen nodig
had om het vertrek warm te hou
den, gaf hij de bejaarden een
brandstoftoeslag.
Dat was typerend voor zijn be
nadering. Je moest met je beperk
te mogelijkheden er het beste van
maken.
Maar die mogelijkheden wer
den steeds minder beperkt, want
Nederland werkte hard aan een
indrukwekkend gebouw van socia
le voorzieningen. Oostlander zag,
hoe langzaam maar zeker de idea
len verwezenlijkt werden die hem
ooit tot socialist gemaakt hadden.
Hij kon daar trots over vertel
len. En ook over het feit, dat hij
de stoot wist te geven tot de op
richting van de Schiedamse socia
le werkplaats.
En nu heeft hij eindelijk na een
zeer lang leven §fscheid genomen.
Zijn dood valt samen met een cri
sis in de linkse beweging. Progres
sief Nederland is het spoor een
beetje bijster. Dan geven de erva
ringen van mensen als Jaap Oost
lander toch houvast. Alleen daar
om al mag zijn werk niet vergeten
worden.
VLAARDINGEN Sinds enke
le weken is de veerpont van het
recreatieschap Midden-Delfland
weer in de vaart. Het veer zet
voetgangers en fietsers over tussen
de Noordvliet (einde Kwakelweg)
en het Bommeer (bij de Broekpol
der) in de gemeente Maasland. De
pont vergroot de mogelijkheden
voor recreanten die vooral rust
zoeken om een dagje heerlijk rond
te dwalen in dit unieke deel van
Midden-Delfland.
Schipper Joop van Noortwijk
vaart tot 1 oktober dagelijks heen
en weer van 11.00 tot 19.00 uur,
in het weekeinde van 10.00 tot
19.00 uur. Op maandag vaart de
pont niet, tenzij het een feestdag
betreft. Op vrijdag begint de dienst
om 13.30 uur. De tarieven voor de
overtocht zijn hetzelfde gebleven.
Voetgangers betalen 50 cent, fiet
sers 75 cent (met aanhanger 1,25
gulden). Voor groepen geldt een
kortingsregeling.
Het vaartochtje kan halverwege
onderbroken worden voor een' ver
snapering in het Jachthuis, van
waar men een fraai uitzicht heeft
op het natuurreservaat De Vliet-
landen. Dit gebied dankt zijn
naam aan de drie vaarten die kort
na 1300 gegraven werden om
overtollig water af te voeren uit
het omringende polderland. Tus
sen deze vlieten zijn brede stroken
land blijven liggen: de Vlietlanden.
Eeuwenlang zijn de Vlietlanden
ontsnapt aan de Hollanders, die
overal dijken omheen wilden leg
gen. De omringende polders zijn
onder invloed vtih bemaling inge-
t i.v .Wn Api
Een paradijs
voor recreanten
die vooral rust
zoeken.
klonken, maar de Vlietlanden lig
gen nu aanzienlijk hoger dan de
aangrenzende graslanden. Sinds de
15e eeuw is er bijzonder weinig
veranderd in het gebied. De bo
dem is te slap om er dieren op te
laten lopen en grazen, maar net
stevig genoeg om er te maaien.
Zo is in de loop der eeuwen een
bloemrijk hooiland ontstaan met
soorten als echte koekoeksbloem,
dotterbloem, moeraskartelblad en
wilde orchideeën. Het hooiland is
een geliefde broedplaats van veel
vogels, waaronder kievit, grutto,
slobeend en kuifeend. In het vele
riet zijn rietzanger, kleine karekiet
en rietgors te beluisteren. De laat-
ste jaren worden hier ook brand
en nylganzen aangetroffen.
Vroeger werden de rietlanden
gemaaid door de boeren, nu ge
beurt dit door de Vereniging Na
tuurmonumenten, die het gebied
in beheer heeft. Met inzet van
vrijwillige rietsnijders wordt jaar
lijks een deel van het riet verwij
derd. Tevens wordt dan de oever-
beschoeiïng van wilgetakken weer
overal op sterkte gebracht. De golf
slag veroorzaakt door wind en wa
tersport zou anders teveel vat krij
gen op het kwetsbare land.
Wat verderop in Midden-Delf
land, bij Schipluiden en Aalkeet-
Buiten, vinden we de twee laatste
I
eendenkooien van de in totaal
twintig die er ooit in deze streek
waren. Eendenkooien zijn vrijwel
alleen in Nederland te vinden.
Vroeger werden ze gebruikt om op
commerciële basis eenden te van
gen voor de consumptie. De beide
tooien worden eveneens door Na
tuurmonumenten beheerd en ver
keren in goede staat.
Een eendenkooi bestaat uit een
vijver (de kooiplas) met een aantal
vangpijpen. Dit zijn sloten die aan
de bovenkant en de zijkant zijn af
gesloten met taps toelopende net
ten en eindigen in een vanghok.
De eenden werden de pijp ingelokt
en aan het einde van de rit gingen
bewonderen.
'n Brandende Liefde: 11, 12, 13
en 14 mei op de Lange Haven.
Kaarten kosten ƒ7,50 en houders
van een CJP of Pas 65 betalen
slechts vijf gulden. De kaarten zijn
verkrijgbaar bij het Passagetheater
en het VVV-kantoor.
SCHIEDAM Basisschool De
Gorzen aan de Dwarsstraat bestaat
in de huidige vorm tien jaar. Het
behalen van deze mijlpaal is reden
voor feest én een speciaal kleding-
project voor de leerlingen. Vanaf
de paasvakantie zijn ze daarmee in
groepen al bezig. Iedere groep be
handelt een ander aspect van de
kleding, zoals: klederdrachten, ge
schiedenis van de kleding, poppen-
kleding, sportkleding, verkleden,
poppenkastkleding en badkleding.
Het resultaat van hun arbeid komt
naar buiten tijdens een eindfeest
op 15 mei. Die dag is iedereen van
17.00 tot 20.30 uur van harte wel
kom. Er wordt dan ook bingo ge
speeld.
Ter gelegenheid van de tiende
verjaardag wordt er ook een toto
tentoonstelling gehouden over de
geschiedenis van de school, die
verder gaat dan tien jaar.
Aufostunts op Bachplein
SCHIEDAM Auto's die
door brandende schuttingen rij
den, op twee wielen rijden ter-
"wijl een dame zich op de mo
torkap uitstrek', snelheids- en
slipdemonstraties, 'Big Foot'-
wagens die recht op de toe
schouwers afrijden en maar net
op tijd remmen of andere au
to's verpletteren. Het Duitse au-
tostuntteam 'Les Aranis' ver
toont dit weekend zijn kunsten
op het Bachplein in Schiedam.
'Les Aranis' is van oorsprong
een groep draadlopers, die zich
in de loop der jaren heeft toege
legd op het autostuntwerk. Ze
zijn trots op hun levensgevaar
lijke stuntwerk, die de huidige
groepsleider - de zogenoemde
'troepenchef' - een verbrijzelde
arm opleverde en zijn vader
het leven kostte. De belangrijk
ste karaktertrek is dan ook
doodsverachting, zo weet de
groep zélf. 'Les Aranis' zijn
vanavond om acht uur en mor
genmiddag om drie uur te zien
op het Bachplein.
Cursus typen
SCHIEDAM Onlangs zijn
door het met goed gevolg afleg
gen van examens weer enkele
plaatsen vrijgekomen op de ty-
pecursus van het wijkcentrum
De Erker aan de Jan van Aven-
nesstraat 32. De cursus vindt
plaats op de maandagavond van
19.00 tot 20.00 uur of van 20.00
tot 21.00 uur en bestaat uit der
tig lessen. Deelnemen kost 90
gulden exclusief lesmateriaal
en de kosten voor het examen.
The Charlies in Podium
Café
SCHIEDAM Muziekband
The Charlies spelen volgende
week zaterdag in het Muziekca
fé Podium. De band trad op
met onder meer De Dijk, Grup-
po Sportivo en Herman Brood.
Hun eerste singles werden ge
produceerd door Hans Vanden-
burg van Gruppo Sportivo. Het
optreden begint om 22.30 uur.
Op donderdag 10 mei is er in
het podium Café een jamsessie,
waar alle op dat moment aan
wezige muzikanten aan kunnen
deelnemen. Aanvang om,22.30
uur. Vrijdag 11 mei zorgt Frank
't Veer, bekend in het Podium
circuit, met zijn 'Deejayturn'
eveneens om 22.30 uur voor
dansbare muziek. De toegang
op alle drie avonden is gratis.
ze letterlijk de pijp uit. De kooien
liggen in een open landschap en
zijn omringd door een kooibos.
Omdat er verder in de omge
ving nauwelijks bos is komen veel
vogels op de rust af. Diverse soor
ten brengen een deel van het jaar
door in het bos of in de plas, waar
onder meerkoet, wilde eend, slob
eend, winterkoning, heggemus en
grauwe vliegenvanger.
Vlakbij de eendenkooi Aalkeet-
Buiten ligt de Aalkeetbuitenpolder,
waar Natuurmonumenten zo'n 90
hectare bijzonder grasland onder
houdt. Het beheer is helemaal af
gestemd pp de behoeften van de
diverse weidevogels, voor wie dit
gebied aantrekkelijk is. Zo wordt
de waterstand hoog gehouden, zo
dat de vogels in de vochtige bodem
makkelijker met hun snavels op
zoek kunnen gaan naar wormen
en insecten.
Om de waterstand op peil te
houden moet er regelmatig water
uit de Boonervliet de polder in
stromen. Dit water zal binnenkort
op biologische wijze worden gezui
verd. Het ingelaten water wordt
langzaam door een veld met moe-
rasplanten geleid. Deze nemen ver
schillende verontreinigingen uit
het water op, terwijl tussen de
stengels het zwevend vuil blijft
hangen, dat later naar de bodem
bezinkt. Het water is na het passe
ren van deze zuiverende water-,
planten helofytenfilter is de
technische term schoon genoeg
om de polder in te kunnen stro
men.
i
SCHIEDAM Hoe ging dat
vroeger bij de VVV in Schiedam?
Marty Schuitman-Kerpels kan het
zich nog levendig herinneren. „Je
had een enorme bak met foldertjes
om uit te delen. Per provincie, op
alfabetische volgorde. Dagelijks
werd die bak bijgevuld en dat was
het dan wel zo ongeveer."
Buitenlandse toeristen werden
in die dagen sporadisch gesigna
leerd in de jeneverstad. Natuurlijk,
er waren de Belgische bussen die
op bedevaart kwamen naar het
graf van de stadsheilige Liduina',
En een enkele verdwaalde Ameri
kaan of Canadees die wilde weten
waar zijn voorouders geleefd had
den, maar daar hield het dan ook
wel mee op. Wat viel er aan het
eind van de jaren zestig op toeris
tisch gebied ook te beleven in
Schiedam? Er was behoorlijk wat
fantasie voor nodig om in de' ver
vallen binnenstad 'attracties' aan
te kunnen wijzen.
Dat ligt tegenwoordig gelukkig
heel anders, en Marty Schuitman-
Kerpels weet het als geen ander.
Precies twintig jaar geleden kwam
ze als informatrice m dienst van
de Schiedamse Vereniging voor
Vreemdelingenverkeer, toen nog
gehuisvest aan de Plantage. Niet
alleen zag zij de stad veranderen
in die twee decennia, ook maakte
zij de ontwikkeling mee van ou
derwetse, passieve VVV naar de
professionele dienstverlenende or
ganisatie. Als hoofö-informatriee
heeft de jubilaresse nu de leiding
over de informatieve dienst.
„Ons takenpakket is in al die ja-
ren enorm uitgebreid," vertelt
Marty. „Vroeger werkte je hoofd
zakelijk voor vreemdelingen, nu
ben je toch in de meeste gevallen
voor de eigen Schiedamse bevol
king bezig," Want de Schiedam
mers weten de weg bijzonder goed
te vinden naar het kantoortje aan
het begin van de Buitenhavenweg.
Velen komen wekelijks even kij
ken 'wat er te doen is'.
Anderen verschijnen vooral
met de schoolvacanties aan de ba
lie: 'Volgende week is het pasen,
doet u maar wat leuks voor de kin
deren'. „Dan kun je niet zomaar
een foldertje uit het rek trekken.
Je moet even uitvinden waar de
belangstelling ligt en Wat het mag
kosten. In principe mag hier nie
mand de deur uit zonder een ad
vies waar men ook werkelijk wat
aan heeft."
De reisafdeling heeft eveneens
haar eigen vaste klantenkring op
gebouwd. Marty: „Sommigen gaan
altijd naar het buitenland op vac
antia, maar een niet te verwaarlo
zen groep wil graag in eigen land
weg. Velen daarvan komen bij ons
terecht. Een vertrouwd adres,
waar je uitgebreid advies krijgt."
De theater- en concertboekin
gen zijn een hoofdstuk apart. Re
gelmatig vormen zich lange rijen
als de voorverkoop voor een inter
nationale topact begint. 'De Nacht
van U2' zal Marty nog lang heu
gen. Twee nachten bivakkeerden
de fans van de Ierse formatie al
voor deur toen de politie plotseling
gelastte dat midden in de nacht
met de verkoop begonnen moest
worden. „Er gingen geruchten dat
er groepen Rotterdammers op weg
waren naar ons kantoor. Omdat de
politie problemen met de openbare
orde vreesde zijn we toen om half
twee 's nachts open gegaan. De he
le nacht kaartjes verkocht, om tien
uur 's ochtends zat mijn dienst
erop."
Ondanks alle neventaken is de
oorspronkelijke functie van de
VVV„ het wegwijs maken van
vreemdelingen, niet onderge
sneeuwd. De Belgen komen nog
steeds in behoorlijke aantallen,
maar daarnaast melden zich aan
de balie Italianen, Spanjaarden,
Portugezen, Noren, Japanners en
nog een groot aantal andere natio
naliteiten. De uitzendingen van
Kerkepad en Ontdek je Plekje heb
ben hun effect evenmin gemist.
Het leverde een stroom dagjesmen
sen op die Schiedam verkenden
via een van de nieuwe fiets- of
wandelroutes die de VVV heeft uit
gestippeld.
Het kost Marty uiteraard wei
nig moeite om de attracties waar
het publiek op afkomt op te som
men: de molens en het gedestil
leerd in de eerste plaats, voor Li
duina is er dan een heel bepaald
publiek en verder trekt het oer-
Hollandse stadsbeeld met zijn
grachten en ophaalbruggen.
„Schiedam maakt een gestage ont
wikkeling door als toeristenstad.
Sinds enige tijd kan je een wer
kende destilleerderij bezoeken,
binnenkort komt daar de Palm
boom weer bij. We zitten niet
meer ver af van het punt dat we
een compleet 'dagje Schiedam'
kunnen aanbieden. Voor groepen
hebben we dat al in de aanbie
ding."
Dat het plaatselijke VVV-kan
toor een paar jaar geleden de i-sta-
tus verwierf (wat betekent dat
men complete informatie over het
hele land in huis moet hebben) be
schouwt de publiek-voorlichtster
als een bekroning van jarenlange
team-arbeid.
«fc-a- H'&g V v