Fototen toor steil ing rekent
af met imago Aidspatiënt
Nachtelijke vlinder-
excursie in heemtuin
Fietstocht voor ouderen
Tragedie en technosche topprestatie tekenen begi n W Iton
De Breuk
Het Vrije Volk SCHIEDAM
Siljee (PvdA)
vraagt over
'homohuwelijk'
Ouderenwerk in
'Sterrebos'
OP DE GRENS
X
s&P Hu 1
PAGINA 4
ws
ZATERDAG 4 AUGUSTUS 1990
SCHIEDAM Het PvdA-raads-
lid Yvonne Siljee zal met haar
raadsvragen over legalisering van
het zogenaamde homohuwelijk
waarschijnlijk ook in de Schie-
damse politiek de discussie over
dat onderwerp op gang brengen.
Vorige maand hielden politici van
buurgemeente Vlaardingen zich al
volop bezig met deze materie. Sil
jee vraagt B en W om voltrekking
van een homohuwelijk in de zeer
nabije toekomst mogelijk te ma
ken.
De Vlaardingse politiek haalde
met dit onderwerp vorige maand
de landelijke media. Het weigeren
van een homohuwelijk de wet
zou dat niet toelaten viel niet
overal in goede aarde. En omdat
wethouder Maarleveld meermalen
verkondigde voorstander te zijn
van legalisering van het homohu
welijk, kopte de Gay-krant toen:
'Vlaardingen maakt mooie sier
met anti-discriminatie, maar wei
gert homo-huwelijk'.
Mogelijk is Siljee door alle pu
bliciteit in het Vlaardingse op een
idee gebracht. Aan het college
vraagt ze: 'Bent u met mij van me
ning dat een relatie tussen twee
homoseksuelen gelijkwaardig is
aan die van twee heteroseksu
elen?' Als dat zo blijkt te zijn,
waarschijnlijk rekent Siljee daar
op, ziet zij niet in wat een voltrek
king van het homohuwelijk in
Schiedam nog in de weg staat.
In geval van een instemmend
antwoord op haar eerste vraag,
legt zij een volgende aan B en W
voor: Of het college dan ook voor
legalisering van het homohuwelijk
w is?
Als het antwoord weer 'ja' is,
t« wil Siljee dat de gemeente gaat on
derzoeken of het „thans, dan wel
in de toekomst" mogelijk zal zijn
in het stadhuis van Schiedam hu
welijken tussen homoseksuelen te
l voltrekken. En dan „binnen de
grenzen van de Nederlandse wet
geving," aldus het PvdA-raadslid.
Het wachten is nu op de ant
woorden van Burgemeester en
Wethouders.
SCHIEDAM De stichting Ge
coördineerd Ouderenwerk levert
de komende weken een vrij be
langrijke bijdrage aan het oude
ren-radioprogramma 'Sterrebos'.
In het programma, te beluisteren
via de ziekenomroep, presenteert
de stichting iedere avond vanaf
half acht de agenda van de dien-
stencentra en wijkposten en de ac
tiviteit van de week.
Verder wordt iedere week een
'thema van de week' voorbereid.
Deze maand staat het werk van
een aantalthuiszorg-organisaties
centraal. Op 2 augustus werd aan
dacht besteed aan de Gezinsverzor
ging. Voor 9, 16 en 23 augustus
staan programma's over respectie
velijk het kruiswerk, het maat-
schappelij werk en de S.O.S. Tele
fonische Hulpdienst. Aan het eind
van de maand zal weer een quiz
worden gehouden.
Het programma 'Sterrebos' is
elke donderdagavond te beluiste
ren van 19.00 tot 20.00 uur. Via de
kabel op 94.1 Mhz en via de ether
op 106,7.
Dertig collages
van fotograaf
Frits de Bidder
geven een rea
listisch beeld
van de lijdens
weg, verbonden
aan de ziekte
Aids.
3
Door Renol Vestergaard
SCHIEDAM Met het over
handigen van een symbolisch geld
bedrag aan Joke Moëd van de
stichting Aids Fonds, opende wet
houder van Volksgezondheid Bart
de Leede gistermiddag de fototen
toonstelling 'Mensen met Aids'.
Het Aids Fonds wil met de exposi
tie en een wervende posteractie di
verse Nederlandse steden bezoeken
om geld bijeen te krijgen voor we
tenschappelijk onderzoek en bege
leiding van patiënten. Tot 27 au
gustus zijn er in het filiaal Noord
van de Openbare Bibliotheek op
het Bachplein dertig roerende foto
collages te zien die de Amsterdam
se fotograaf Frits de Ridder van
New Yorkse Aidspatiënten maak
te.
De stichting Aids Fonds heeft
drie belangrijke taken. Ze infor
meert de bevolking over Aids, de
gevolgen ervan en de manier
waarop je het kimt voorkomen. De
stichting financiert ook 'de race'
om een'afdoend medicijn. Boven
dien worden met behulp van het
Aids Fonds huisartsen en anderen
die betrokken zijn bij de zorg voor
mensen met Aids, zoals de 'bud
dy's', bijgeschoold.
Daarnaast verzorgt het Aids
Fonds de algemene voorlichting in
Nederland. De Schiedamse ten
toonstelling is daar een voorbeeld
van. De expositie loopt vooruit op
een grote postercampagne die van
7 tot 27 augustus in Schiedam zal
worden gehouden. Met teksten als
'Voorlopig is een financiële injec
tie het enige medicijn tegen Aids',
gevolgd door gironummer 8957,
tracht de stichting bedrijven en
particulieren tot een donatie te be
wegen.
Met het geven van een symbo
lisch bedrag benadrukte wethou
der De Leede het belang van een
financiële injectie. „Ik hoop dat
deze tentoonstelling bij zal dragen
tot een succes van de fondswer
vingscampagne," meldde hij in
zijn openingsspeech.
Publiciteitsmedewerkster Joke
Moëd van het Aids Fonds die bij
de opening aanwezig was, prijst de
soepele opstelling van de gemeente
Schiedam. „Het is niet voor niets
dat we hier deze landelijke cam
pagne zijn begonnen. De Schie
damse ambtenaren, hebben het
snelst op ons verzoek gereageerd.
Er zijn gemeentes waar het veel
trager gaat. Ik zal ze niet bij naam
noemen, maar er zijn er bij waar
onze aanvraag eerst door het colle
ge van burgemeester en wethou
ders moet worden beoordeeld voor
we kunnen starten."
Volgens Aids-consulent Coen
Honig van de Schiedamse GGD is
sen snel en adequaat optreden van
overheidsinstanties als sociale
diensten en ziekenfondsen jegens
Aidspatiënten van groot belang.
„Ziek zijn is duur. Veelal komen
de financiële tegemoetkomingen
waar een patiënt om vraagt veel te
laat. Vaak wil hij of zij zelf al iets
ondernemen door bijvoorbeeld een
speciaal dieet te beginnen. Maar
dat is vaak zo duur dat het niet uit
eigen portemonnaie kan worden
bekostigd."
Om le financiële, fysieke en
geestelijke hulpverlening voor Aid
spatiënten in de regio Nieuwe Wa
terweg soepeler te laten verlopen,
wil Honig nog dit jaar een 'Aids-
platform' oprichten. Daarin moe
ten patiënten in deze regio per
soonlijk kennis maken met alle
mogelijke hulpverleners die ze tij
dens hun ziekte tegen zouden kun
nen komen. „Op die manier willen
we een pad in het oerwoud van in
stellingen scheppen om de hulp
verlening zo snel en effectief mo
gelijk tot stand te laten komen,"
aldus Honig.
De fotocollages van Frits de
Ridder verwarren de toeschouwer
eerst. Mensen hebben een bepaald
beeld voor ogen van een Aidspa
tiënt. Dit verwachtingspatroon
wordt door De Ridder volkomen
teniet gedaan. Zijn modellen die
hij eind 1988 en begin 1989 voor
de lens had, kijken de bezoeker
trots en kalm aan. Ontspannen op
een bed of stoel gezeten, met een
verzorgd uiterlijk en zonder enig
spoor var zelfbeklag of ellende.
Het aan diggelen gegooide imago
van 'de Aidspatiënt' geeft de colla
ges een niet te vermijden kracht.
Frits de Ridder: „Sommige bezoe
kers weten niet dat de modellen
Aids hebben. Zodra ze het verne
men zijn ze zeer geshockeerd."
Alie foto's van de expositie zijn
genomen in en voor het Bailey
House, een voormalig hotel dat on
derdak biedt aan 44 daklozen met
Aids. Tijdens een vakantie in New
York werd De Ridder toen ze er
langs liepen door een vriend op ge
wezen. Toen de fotograaf hoorde
wat er zoal gedaan werd, heeft hij
zich uit betrokkenheid bij de Aids-
bestrijding aangemeld als vrijwilli
ger. Het fotograferen kwam pas la
ter, toen De Ridder de gasten goed
kende. Volgens de Amsterdammer
is het emotioneel zwaar om tel
kens weer met de portretten ge
confronteerd te worden. „Ik heb
die mensen persoonlijk gekend.
Voor zover ik weet zijn ze allen
overleden."
SCHIEDAM De maandelijkse
heemtuinexcursie zal deze maand
in de nacht van zaterdag 11 op
zondag 12 augustus plaatsvinden.
Die avond zullen de zogenaamde
nachtvlinders worden geobser
veerd. Voor dat doel zal die avond
een helder verlicht scherm wor
den opgesteld. De verwachting is
dat de vlinders vanzelf op dat licht
zullen afkomen.
Voor concurrentie van het
maanlicht hoeft niet gevreesd te
worden. Juist deze elfde augustus
is in plaats van de vijfde augus
tus uitgekozen, omdat de maan
dan 'niet vol' is. Vlinders zullen
dus niet gauw het maanlicht ver
kiezen boven het verlichte scherm.
Overigens is de heemtuin op zon
dag 5 augustus wel normaal geo
pend, van 13.00 tot 16.00 uur.
Ronald Jacobs, vlinderexpert,
zal het publiek bekend maken met
de vele soorten nachtvlinders. Hij
voorspelt dat de excursie wel tot
in de 'vroege uurtjes' kan duren.
De installatie zal in ieder geval zo
lang blijven opgesteld .Heel stille
tjes hoopt de organisatie op een
spectaculaire waarneming. Men
zal daarbij denken aan een recente
waarneming in Vlaardingen. Daar
werd onlangs voor het eerst sinds
achtentwintig jaar een zeldzame
'pauwoogpijlstaartvlinder' waarge
nomen.
Zaterdagavond na tienen zijn
liefhebbers welkom bij de ingang
van de heemtuin, in Kethel-Oost.
De tuin ligt in het verlengde van
het Duivenpad.
De Laan van Bol'Es en de
Kethelweg sluiten niet
meer op elkaar aan,
maar beiden zitten nog wel te
gen de grens aan. Die stippellijn
op de landkaart, welke aangeeft
waar Schiedam eindigt en
Vlaardingen begint of zo men
wilt andersom, heeft zijn laatste
wijziging ruim een kwart eeuw
geleden ondergaan. In ieder ge
val voordat de ontwikkeling van
de noordelijke stadsdelen van de
twee riviergemeenten in gang
werd gezet.
De Breuk op die plek van de
stadsgrens is pas tot stand ge
bracht toen bij voorbeeld werk
nemers van Wilton Fijenoord
door een bijdrage van hun baas
aan een gemeentewoning wer
den geholpen in wat nu Holy-
Zuid heet. Een flink aantal
trouwlustige Schiedammers is in
die tijd naar Vlaardingen ver
huisd omdat ze daar eindelijk
een eigen (huur)woning konden
krijgen.
De woningmarkt was destijds
zeer krap, ook in deze regio. En
volgens de toen geldende richt
lijnen maakten alleen getrouw
de stellen met een (aanstaand)
kind enige kans op een woon
vergunning. De tegelijk aanwezi
ge krapte op de arbeidsmarkt
leidde toen tot overeenkomsten
tussen bedrijven en het Vlaar
dingse gemeentebestuur. Werk
gevers verwierven, na storting
van een vastgesteld bedrag m de
gemeentekas, het recht op een
woonvergunning voor een nieu
we driekamerflat voor een per
soneelslid, dat al getrouwd was
of in het huwelijk zou treden
voordat de woning werd betrok
ken. Om in zijn toenmalige gro
te behoefte aan personeel te
kunnen voldoen was Wilton met
vele andere bedrijven graag be
reid hieraan mee te doen. Zo
liep Vlaardingens nieuwe uit
breidingswijk Holy snel vol hal
verwege de zestiger jaren.
Kethelweg en Laan van Bol'Es
sloten toen nog op elkaar aan.
De Kethelweg in Vlaardingen
ligt nu onder de dikke rode
streep op de kaart, die het zes
stroken dikke rijks-asfaiüint A
20 aangeeft en die beide ge
meenten zo resoluut in twee
helften splitst en de Laan van
Bol'Es ligt boven die rode lijn,
in Groenoord, het oudste deel
van Schiedam-Noord.
De Laan van Bol'Es is nog wel
een grensstraat. De Kethelweg
niet meer. Die functie werd
overgenomen door het gemeen
telijke asfaltlint, dat Vlaardin
gen vernoemde naar zijn burge
meester Heusdens, die in meer
dan vijfentwintig na-oorlogse ja
ren, en lang met succes, naai
voortdurende expansie van de
stad heeft gestreefd.
De oude Kethelweg was vroeger
geafalteerd maar heeft al jaren
gewoon straatstenen. Hij loopt
nog wel steeds door tot aan het
oude stadhuisje van het vroegere
Vlaardinger-Ambacht, waarin
een broer van mijn oma ooit
nog een kleurrijke rol als wet
houder heeft gespeeld maar dat
nu al zeer veel jaren dienst doet
als gemeente-archief van Vlaar
dingen.
De Laan van Bol'Es is moder
ner. Ze is gesplitst in een geas
falteerde autobaan (met voetgan-
gersvriendelijke stoplichten en
snelheidsremmende versmallin
gen), fietspaden en voetpaden.
Ze loopt niet dood maar die we
gindeling stopt wel abrupt. Zelfs
nog voordat een knoert van een
billboard van Publex met
schreeuwende reclames aangeeft
waar ik Schiedam verlaat.
De stadsgrens als breukplek tus
sen Schiedam en Vlaardingen is
daar in vol ornaat aanwezig. Als
ik haar overschrijdt met de auto
dan herinnert dat enorme recla
meboard me eraan, dat Schie
dam vast zit aan een overeen
komst met Publex. Op de fiets
heb ik -zeker tijdens de spits-
voor die Publexboodschap en de
file op het Kethelplein ernaast
geen oog want beide ogen zijn
dan met mijn handen aan het
stuur nodig om een aanvaring te
voorkomen met de automobilis
ten met wie ik dan plotseling
hetzelfde wegdek moet delen.
Op de Vlaardingse Zwanensingel
beginnen de fietspaden pas als
ik de Zwaluwenlaan voorbij
ben. Als voetganger voel ik me
daar op de grens nog beroerder.
Dan word ik beknot, want er is
maar aan een kant van deze
grensstraat een trottoir. Open
baar Vervoer rijdt er helemaal
niet.
Het bestaan van De Breuk, het
verschil en een zekere rivaliteit
tussen Schiedam en Vlaardin
gen, tussen Schiedammers en
Vlaardingers, ervaar ik zowel
aan de Kethelweg als op de Laan
van Bol'Es. De weg heeft een ze
kere landelijkheid behouden en
het ontwerp van het daar ge
plande Campanilehotel past er
zelfs bij. De laan is dat groene
kwijt geraakt. De huidige Laan
van Bol'Es vind ik maar een
slecht aftreksel van de oorspron
kelijke laan en ook zo onwezen
lijk ver verwijderd van het oude
centrum van Kethel. Als ik door
die laan rij, moet ik altijd den
ken aan Schiedammers die ik
weieens meesmuilend hoor pra
ten over de stadsontwikkeling
van Vlaardingen en de aantas
tingen van historische bezit.
BEN VAN HAREN
SCHIEDAM Fietsliefhebbers
op leeftijd kunnen aanstaande
dinsdag meetoeren met fietsclub
'De Molenkrikkers'. Organisator
Roel Krikke heeft een tocht uitge
zet naar het Brielse Maas-complex.
In het dienstencentrum 'Rozen
burg' aldaar kan 's middags rond
half vier zelfs een broodmaaltijd
worden genuttigd voordat de te
rugtocht naar Schiedam wordt be
gonnen. Die maaltijd kost zes gul
den. De fietsers worden rond ne
gen uur verwacht bij de Spierings-
hoekflat. De organisatoren beloven
dat slechts in een kalm gangetje
zal worden gefietst. Bovendien zal
regelmatig worden gestopt.
Door Han van der Horst
SCHIEDAM De pogingen
van het gemeentebestuur om het
bedrijvenpark 'De Vijfsluizen* op
het Wiltonterrein vol te krijgen
hebben kwaad bloed gezet. De be
wonersverenigingen van De Gor
zen en Het Westen vrezen de
komst van milieubedervende on
dernemingen.
De Schiedammers zijn kieskeu
rig geworden. En dat waren ze
bepaald nog niet, toen er voor het
eerst industrie kwam daar op de
grens met Vlaardingen. Een dik
ke zeventig jaar geleden begon-
nen de werkzaamheden aan de
werf Wilton, die al ruim voor de
voltooiing de trots was van heel
Schiedam.
Aan moderne scheepsbouw
was de stad gewend sinds 1901,
toen Gusto besloot zich langs de
Maasdijk te vestigen. Inmiddels
groeide er langs de Maasoever
eer iele trits werven.
Maar Wilton was iets bijzon
ders. Om zijn grootte.
De echte zeekastelen van de
Nederlandse vloot moesten in het
buitenland gerepareerd worden.
De passagiersschepen van de Hol
land Amerika Lijn en de andere
pote rederijen pasten in geen en
kel vaderlands dok. Zo werd
noodgedwongen naar Engelse
werven uitgeweken en dat was in
die nationalistische tijd niet goed
duldbaar.
Toen de Rotterdamse scheeps
bouwer Wilton besloot op Schie
dams grondgebied een werf te
bouwen voor de grootste schepen,
was iedereen dan ook zeer onder
indruk. Hier geschiedde iets
groots.
Wilton bestelde in Hamburg
het grootste drijvende droogdok
ter wereld van vijftigduizend ton.
Op zondagochtend 11 juli 1920
brachten stoomsleepboten het de
Nieuwe Waterweg in. Wilton per
soonlijk voer het bijzondere
transport in zijn directiejacht te
gemoet.
's Morgens vroeg stond het op
de Maaskant, het tegenwoordige
golfterrein, ai zwart van de men
sen. Zij moesten lang wachten,
want het dok lag inmiddels niet
meer op schema. Pas tegen kwart
voor tien hadden de sleepboten
het enorme gevaarte voor de
Wiltonhaven gemanoeuvreerd.
Nu zou het meest spectaculaire
onderdeel van het hele transport
beginnen, zo wist iedereen. Maar
de belangstellenden hadden bui
ten de waard gerekend. Erdiende
gewacht te worden op dood tij en
dat zou tot kwart voor twaalf du
ren. Bijna niemand gaf er de brui
aan.
Het dok was 210 meter lang,
twaalf meter breed en eenentwin
tig meter hoog. Maar het achter
ste gedeelte 35 meter was
als het ware naar binnen gescho
ven, zodat het wat handelbaarder
was. Exact om kwart voor twaalf
klonk een signaal, de twaalf
stoomsleepboten braakten zoveel
Het dok was
210 meter lang,
twaalf meter
breed en éénen
twintig meter
hoog.
z
I;%
g Ij
2
f I"
•I»
rook uit, dat het dok grotendeels
aan het zicht werd onttrokken.
En binnen een half uur lag het op
zijn plaats. Het gevaarte werd
vastgelegd aan acht ankerblok-
ken, elk van tachtig ton.
Inmiddels was het druk -
worden op de rivier. Alle.",
hoogwaardigheidsbekleders, on
der wie de directie van de Hol
land Amerika Lijn en mevrouw
Wilton met kroost en neven, la
gen in luxueuze jachten voor de
Wiltonhaven. Men was zó onder
de indruk van de prestatie,
schreef de Schiedamsche Courant
de volgende dag, dat men toejui
chingen vergat.
Wilton was onder een goed ge
sternte begonnen.
Maar het begin van Neder
lands grootste scheepswerf kende
ook een tragedie. Die vond in no
vember van hetzelfde jaar plaats.
Op het werfterrem werden
grote betonnen werkloodsen ge
bouwd volgens een in Nederland
gewantrouwde Duitse betontech-
niek. Het was dan ook niet gelukt
om de bouw te verzekeren. Ook al
was de aannemer het gerenom
meerde en ervaren Hamburgse
bedrijf Hunrich, Bütcher Co.
Het waren grote loodsen, hon
derdzestig meter lang en vijftien
tot twintig meter hoog. En het
werk vorderde snel.
Op 8 november 's middags om
drie uur waren de werkzaamhe
den, zoals het hoorde, nog in vol
le gang. Op het dak werkten veer
tig mensen, Schiedammers,
Vlaardingers en een paar techni
sche specialisten uit Duitsland.
Toen stortte de loods met don
derend geweld in elkaar. Het dak
zakte naar binnen, de betonnen
wanden vielen er boven op. Bin
nen een halve minuut was alles
herschapen in een ordeloze ruïne
van grote blokken beton en stalen
binten. Steenstof woei omhoog en
over de werf klonken de kreten
van de gewonden.
De hulpactie kwam onmiddel
lijk op gang, waarbij vooral de
EHBO'ers onder de mensen op
het bouwterrein meteen wisten
wat ze te doen stond. Om half
vier al werd een eerste appèl ge
houden: zes vermisten.
Ondertussen was een enorme
menigte naar de Vlaardingerdijk
gestroomd. Uit Schiedam en
Vlaardingen kwamen doodsbange
vrouwen naar de werf om te zien
of hun man bij de slachtoffers
was. Een journalist constateerde,
dat een meisje bijna huilde van
geluk toen ze za, dat haar verloof
de 'alleen maar' aan zijn been ge
wond was.
Ook burgemeester Gijsen
kwam poolshoogte nemen.
Acht gewonden moesten naar
het ziekenhuis worden gebracht.
Zeven arbeiders kwamen om.
Twee van hen, G. den Brinker en
J. van Drop, werden pas twee da
gen later onder het puin vandaan
gehaald nadat de Rotterdamse po
litiehond Spits en zijn baasje
agent Scheppers erbij waren ge
haald. Van Drop werd staande ge
vonden.
De ter aarde bestelling van de
slachtoffers was indrukwekkend.
Honderden mensen begaven zich
naar de kerkhoven van Vlaardin
gen en Schiedam, waar de om
gekomenen een laatste rustplaats
vonden.
Een Duitse technisch specia
list, zo meldden de kranten, kreeg
na de ramp last van wat we te
genwoordig een oorlogssyndroom
zouden noemen. Hij had de hel
van het Westfront overleefd en
juichte aanvankelijk van blijd
schap omdat hij niet op dat nood
lottige dak had gestaan. Toen hij
de arm van een slachtoffer onder
het beton uit zag steken, kwamen
alle herinneringen aan de oorlog
weer bij hem naar boven. Hij
kreeg, schreef de Schiedamsche
Courant, een soort zenuwtoeval
■m moest in het Gemeentezieken
huis worden opgenomen.
Twee dagen daarna was hij al
weer aan het werk. Dat zouden
psychiaters van nu ook anders
aanpakken.
De bewuste betontechniek
wordt overigens tegenwoordig
overal toegepast. De meeste wo
ningbouw van na de oorlog is met
vergelijkbare methodes opgetrok
ken.
Wat had dan de ramp op Wil
ton veroorzaakt? Dat is met goed
duidelijk geworden. Vermoedelijk
heeft men de stutten weggehaald,
nog voor het beton, zoals men
toen zei, voldoende 'bestorven'
was. Het had nogal gevroren en
daardoor was het, meenden des
kundigen, onvoldoende gehard.
XL.*
in*
AAma Wv
o
c
tp
z
m
33
uj fggSggg
ENTE ARCHIEF SCH!
uj s y
O - II
T°i
MS*. 7