Stadsveer wil diensten
uitbreiden <tot Heijplaat
Busch-Roiand: een circus met allure
Het waren harde werkgevers bij Gusto
Kleine Oase
I
'Volgend jaar graag weer
in deze ploeg op waterkamp'
Het Vrije Volk SCHIEDAM
Directeur
Steinmann pleit
voor
herwaardering
van veerdienst
OP DE GRENS
PAGINA4
ZATERDAG 11 AUGUSTUS 1990
VLAARDINGEN De stichting
Veerdiensten De Nieuwe Maas wü
een veerdienst beginnen op Heij
plaat. Heijplaat zou deel moeten
gaan uitmaken van het stadsveer,
het pontje dat nu vaart van de
Leuvehaven, via de Parkkade naar
Katendrecht. Het idee voor de ver
binding met Heijplaat is afkomstig
van Henk Steinmann, directeur
van de stichting.
„Toen ik begon als reder, in
1947, heb ik ook werknemers van
de Rotterdamsche Droogdok Maat
schappij vervoert. Ik ben dus goed
bekend met Heijplaat." Steinmann
is niet bang dat de woonwijk ver
dwijnt. „Ik geloof nooit dat Heij
plaat weggaat. De bedrijven die
zich daar willen vestigen, moeten
het maar ergens anders zoeken, op
de Maasvlakte bij voorbeeld."
„Wij zijn in ieder geval klaar
voor de ontsluiting van Heijplaat,"
gaat Steinmann verder. „We heb
ben het materieel ervoor. De zesde
boot die we pas hebben aange
kocht en nu gebruikt wordt als re
serve, kan dan worden ingezet. We
moeten alleen nog zorgen dat we
de gemeente Rotterdam meekrij
gen. Fietsers en wandelaars kun
nen dan voor een paar gulden
heen en weer naar de overkant en
zien bovendien nog een stukje van
de Rotterdamse haven. „Het zou
bovendien een belangrijke ontslui
ting betekenen voor mensen die in
de Schiemond of in Delfshaven
wonen."
Het is niet het enige initiatief
van de veerdienst Nieuwe Maas.
In samenwerking met de Stichting
Trajectbus Nederland wil de veer
dienst een soort pendeldienst be
ginnen voor mensen die aan de
ene kant van de Nieuwe Maas wo
nen en aan de andere kant wer
ken. Steinmann: „Die mensen
worden opgehaald met de bus en
afgezet by het pontje. Aan de over
kant worden ze vervolgens weer
opgewacht en afgezet bij het be
drijf waar ze werken. Een prima
manier om de Beneluxtunnel te
vermijden en bovendien milieu
vriendelijk." Het initiatief staat
nog maar in de kinderschoenen,
maar als het aan Steinmann ligt,
gaat het project al begin 1992 van
start.
Een oude wens van Steinmann
is bovendien een veerdienst van
Woudrichem naar Vlaardingen.
„De veerdienst als vervanging van
de auto," stelt hij het zich zo voor.
„Milieubewust en toch snel, want
met bij voorbeeld een catamaran
doe je er echt niet veel langer
over. Zeker niet met al die files."
Het is nog maar toekomstmuziek
geeft hij zelf toe. „Maar dat zou
echt de kroon op mijn werk zijn."
Het geld kan -.eigens Steinmann
geen probleem zijn. „Alleen al van
de rente van het bedrag dat anders
zou worden uitgegeven aan de aan
leg van een fietstunnel, kunnen
twee bootjes vierentwintig uur per
dag een dienst onderhouden tussen
Pernis en Vlaardingen. Zó goed
koop is varen." Nu geven de ver
schillende betrokken gemeentes
(Rotterdam, Vlaardingen, Schie
dam), de deelgemeente IJsselmon-
de en de provincie Zuid-Holland
gezamenlijk een subsidie van ruim
vier ton. Dit dekt ongeveer twintig
percent van de kosten. De rest be
taalt de stichting uit het bedrag
dat de passagiers betalen om te
worden overgezet. Op de drie ve
ren worden dit jaar naar verwach
ting ruim zeshonderduizend passa
giers vervoerd. In de maand mei
alleen al maakten zeventigduizend
fietsers en wandelaars gebruik van
het pontje. „Het rijk heeft nog het
Henk Steinmann: „Fietsers en wandelaars betalen maar een paar gulden om overgezet te worden. De
pont is dus niet alleen goedkoop, maar ook milieuvriendelijk en snel."
meeste baat bij de pontjes," meent
Steinmann. „Bij ons werken men
sen die anders meestal een werk
loosheidsuitkering zouden hebben.
Die mensen verdienen nu gewoon
een salaris."
De stichting bestaat nog niet zo
lang, pas zes jaar, maar Henk
Steinmann spreekt nu al van een
successtory. „In 1984 zijn we
met een subsidie van het toenmali
ge openbaar lichaam Rijnmond
.met de veerdienst begonnen," ver
telt hij enthousiast. „Met één boot,
de MS Kaag, van Vlaardingen
naar Pemis. De doelstelling was
het instandhouden en uitbreiden
van de veren en het verschaffen
van werkgelegenheid aan onge
schoolde mensen. Later hebben we
het dne-verenplan opgesteld en
zijn er nog twee diensten bijgeko
men. Het stadsveer en het veer on
der de Van Brienenoordbrug. Nu
varen we met zes boten en hebben
we 24 personeelsleden rondlopen
die een volwaardig salaris uitbe
taald krijgen. Werken met behoud
van uitkering hoeft niet meer. De
meeste personeelsleden zijn begon
nen als matroos en drie van hen
hebben in de tussentijd hun schip-
perspapieren gehaald," vertelt
Steinmann trots. „Wat dat betreft
hebben we ruim voldaan aan de
doelen die we ons zelf hebben ge
steld."
In het weekeinde hebben de
fietsers er geen last van au
tomobielen, die je tot een
wegkruipen op een erf of langs
de kant van de sloot dwingen.
Dan mogen uitsluitend de bewo
ners van het gebied zich er met
een auto begeven. Doordeweeks
is de Woudweg tussen Vlaardin
gen en Schiedam een vluchtrou
te voor automobilisten, die in de
richting van Delft of Den Haag
gaan of er vandaan komen en
die de drukke rijksweg en stop
lichten willen mijden. In de
spitsuren is het niet leuk om te
fietsen over het smalle polder
weggetje, waar slechts een hou
ten bordje met 'Vlaardingen'
aangeeft waar de gemeentegrens
is.
Aan de Schiedamse kant laat
een schotelantenne tegen de da
krand van een boerenwoning
duidelijk zien, dat hier kabelte
levisie ontbreekt maar toch ook
RTL-Véronique en de andere sa-
telietzenders welkom zijn. Rei
gers, kieviten en enkele nog
aanwezige wilgebosjes, op van
die eilandjes die vroeger ook
aan de Holyweg in Vlaardingen
te vinden waren, wijzen erop
dat we in Midden-Delfland zijn.
De vol (on)kruid begroeide spuit-
kades van het oude slibdepot
maakt duidelijk, dat we nog
steeds in Schiedam vertoeven.
Trouwens de tennishallen langs
het dijklichaam van de geplande
rijksweg, blauwe bekleding
langs trappenhuizen in Woud-
hoek en meer in de verte de He-
ijermans- en andere flats geven
voldoende houvast voor die ori
ëntatie.
Een troep meeuwen volgt ver
derop de boer, die de mest over
zijn land uitstrooit. Niet zij,
maar een snelle netzanger en
een op het asfalt snel wegwip-
pende witle kwikstaart bevasti-J
gen met de talloze kievitten,
eenden, meerkoeten etc. dat de
bordjes in de sloot waarop staat.
'Vogelbroedterrein' geen over-__
blijfsels uit een lang vervlogen
tijd zijn. Even stilstaan en rond'
kijken of luisteren met de ogen
dicht geeft soms het gevoel echt
buiten te zijn. Het is dan een oa
se van rust. Een kleine oase ove
rigens want bij helder zicht
trekken de hoogspanningsma
sten en de hoge flats in de wijk
Tanthof van Delft, net als de
hijskranen van het overslagbe
drijf van Swarttouw langs de
Vulcaanhaven aan de horizon de
aandacht. Het vogelegezang
wordt op zondag aanzienlijk
minder overstemd door het ge
ronk van automotoren, het ge
brul van opstijgende vliegtuigen
van Zestienhoven of het gesuis
van treinen, die in de verte over
de lijn tussen Schiedam en Delft
voorbij snellen
Vlak langs dit stukje van de
grens, die tussen Vlaardingen en
Schiedam is getrokken, staat
aan de voet van het alom aan-j
wezige dijklichaam van de ge-
plande rijksweg, een lief piep-
klein wit huisje. Helemaal in de
bloemen en met een tuintje met
bonestaken, slaveldjes, rode koel-»
en nog wat groenten. 'Oase'
staat er in het zwart op het huis
je geschilderd en het is een ech
te kleine oase, zo kan je zien op
een mooie zomerse vakantiedag.
In ieder geval een piepklein
lustoordje voor de maker ervan"
en voor zijn kleinkinderen, die
op zo'n mooie zonnige dag er op
een krukje zitten om te luisteren
naar de verhaaltjes die opa dan
vertelt. Alweer een reden om
die rijksweg nooit aan te leggen.
BEN VAN HAREN
Door Nico van Vliet
ROTTERDAM Kan een cir
cus met een internationale reputa
tie het zich permitteren het nog al
tijd 'hooggeëerde publiek' een pro
gramma zonder 'klassiekers' als
roofdieren en olifanten voor te zet
ten? Jawel, want de Westduitse
onderneming Busch-Roland brengt
vanaf volgende week in Rotterdam
met de rijk gevarieerde show 'Het
circus komt...' zoveel kwaliteit in
de piste, dat je deze toch altijd
weer vrij spectaculaire dressuren
(bijna) niet mist.
Directeur Heinz Geier is er
trouwens de man niet naar de
mensen met veel tam-tam naar het
circus te lokken en hen dan niet te
bieden, waarop zij ook en voor
al gelet op de toegangsprijzen
recht hebben. Daarmee zou hij al
leen maar de ondergang van z'n ei
gen bedrijf inluiden.
Geier zet zich al jarenlang in
voor het behoud van het onverval
ste circus, waarin de drie belang
rijkste elementen clowns, die
ren en acrobaten de show be
heersen.
Het is overigens al weer elf jaar
geleden, dat circus Busch-Roland
in Rotterdam op een inmiddels
volgebouwd terrein bij het Haring
vliet te zien was. Nu is Rotter
dam altijd een 'moeilijke' stad
voor het circus.
Toemee-manager Laurens
Thoen: „Je weet hier, in tegenstel
ling tot andere grote steden, nooit
of het publiek er op af zal komen,
't Is altijd weer afwachten gebla
zen. We meenden echter dat Rot
terdam, nu hev 850 jaar bestaat,
beslist niet in deze toeraee mocht
ontbreken."
Busch-Roland brengt met 'Het
circus komt...' een op vrij hoog ar
tistiek niveau staand familiepro-
gramma, waarin naastteen aantal
topattracties ook veel-andere"num
mers de aandacht gevangen hou
den.
Eén van die toppers is Ursula
Böttcher uit de DDR, die met tien
ijsberen een werkelijk unieke
dressuur brengt. Uniek, niet alleen
vanwege de grootte van de groep
dieren, maar ook en vooral vanwe
ge het aantal bijzondere 'tricks'.
Zonder meer grote klasse.
Tot de absolute hoogtepunten
behoren ooi; de vrijheidsdressu-
ren, die de Engelse 'circusprinses'
Yasmine Smart met haar prachtige
paarden brengt. Haar charme en
uitstraling geven een extra di
mensie aan dit festyn, dat al meni
ge hoge circus-onderscheiding
heeft opgeleverd.
Met haar Belgische echtgenoot
Dany César rijdt Yasmine Smart
ook een dubbele hoge school. Het
programma telt overigens twee
vrijheidsdressuren, want ook Oli
ver Geier de zoon van de direc
teur verschijnt met paarden in
de piste.
Nog twee wereldnummers. In
de eerste plaats het Chinese slan
genmeisje Yin-Yin, dat met een pa
gode van porceleinen schaaltjes en
glaasjes balanceert en daarmee
staaltjes van absolute lichaamsbe-
heersing en welhaast beangstigen
de perfectie ten beste geeft.
"""En dan de trapezegroep Flying
Navas uit Equador: temperament
volle artiesten, die een hoog tempo
niet-schuwen en daarbij meer dan
eens~órigmêèl te werk gaan.
De muzikale clowns The Mit
chells uit Spanje maken er met
een waterballet een dolle boel van.
Er is ook nog een reprise-clown:
de welgeteld 90 centimeter hoge
Patatina uit Turkije.
Verder nog exoten, een zweven
de dame, een verdwijntruc, een
buitengewoon intelligent paard en
als uitsmijter een 'onberijdbaar'
paard, waarbij het publiek nauw
wordt betrokken. Gelukkig is er le
vende muziek en wel van een zes
man sterk ensemble uit Polen.
Circus Busch-Roland staat in
Rotterdam op het terrein van het
voormalige zwembad De
Plompen nabij sportpaleis Ahoy'.
De première is dinsdag 14
augustus om 20.00 uur. Tot en
met zondag 19 augustus 2yn er
dagelyks twee voorstellingen en
wel om 15.00 en 20.00 uur.
Zaterdagmiddag omstreeks 12.30
uur geven enkele artiesten op
het podium van winkelcentrum
Zuidplein een (gratis) voorproeve
van het gebeuren.
Elf jongens en meisjes van elf tot vijftien jaar brengen op ini
tiatief van het Schiedamse buurthuis Nieuwland (Albardastraat
65) een watervakantie door in het Reigersnest aan de boorden
van de Binnenmaas in Westmaas. Zaterdag keren de tieners te
rug. Vier mensen verzorgen hun begeleiding. Het Vrije Volk
deed elke dag verslag van hun belevenissen. Vandaag de laatste
aflevering.
Eén van de toppers uit het circus: Ursula Böttcher uit de DDR met
haar tien ijsberen.
Door Rein Wolters
SCHIEDAM Het zit erop. Na
acht dagen water, varen, lekker
eten en keetschoppen, zijn de wa
terkampers van Nieuwland van
morgen om elf uur teruggekeerd.
Zwaar gebruind, moe en allemaal
met schorre stembanden. „Gister
avond is er weer behoorlijk feest
gevierd," vertelde Gert-Jan Konij
nenburg. „Er waren enkele ouders
naar het kamp gekomen. Zij deel
genomen aan de barbecue, het af
sluitende feest van onze kamp-
week. Het eten was, zoals steeds in
de afgelopen week, perfect. We
hebben er allemaal volop van ge
nomen."
Gisteren was het de laatste volle
dag in het Reigersnest. Als gevolg
van de bonte-donderdagavond be
gon de dag laat en bovendien met
miezerende regen. Dat gaf de kin
deren de gelegenheid alvast de
niet meer noodzakelijke spullen in
te pakken en ook te denken aan de
terugreis. „Helemaal niet leuk, dat
het bijna is afgelopen," vatte veer
tienjarige Petra van Loenen sa
men. „We hebben een toffe week
gehad. Volgend jaar wil ik zeker
weer mee."
Gert-Jan- (vrijwilliger van het
buurthuis, 28 jaar en werkloos) be
vestigt de woorden van Petra.
„Het is uitgegroeid tot een fantasti
sche week. En ook een zware. De
ze knullen en meiden hebben fiks
moeten knoeren om het roeien,
zeilen en surfen onder de knie te
krijgen. Wat mij betreft zijn ze ge
slaagd," En verder: „Zelf heb ik
het waterkamp eveneens als prima
ervaren. Ik werk graag met kinde
ren. Graag zou ik een baan vinden
in de jeugdsector. Dat lijkt me
werkelijk het einde."
Voor de vier begeleiders is het
een uiterst zware week geweest. Al
het werk in het kamp is door hen
natuurlijk wel met enige hulp
van de tieners allemaal zelf uit
gevoerd. Van het schillen van de
eerste aardappel tot aan het opve
gen van het laatste vlokje stof.
Kampleidster Maija de Graaf: „Wé
deden het met plezier. Uiteindelijk
ging het om de kinderen. Die heb
ben een reuzeweek beleefd. Met
deze ploeg willen we volgend jaar
best weer op sjouw." Tot slot: „YVe
vonden het erg leuk dat Het Vrije
Volk elke dag verslag van ons wel
en wee heeft gedaan."
De 'tweedehands' opstallen van de voormalige werf Gusto: 'n koopje op een moeraasig buitendijks
terrein.
Door Han van der Horst
SCHIEDAM Er is in ieder ge
val v/eer bedrijvigheid op het ver
laten Gusto-terrein. De Verenigde
Glasfabrieken hebben er het één
en ander van start laten gaan.
Daarmee is het spookbeeld verval
len, dat aan de Maasdijk villaatjes
zouden verrijzen. Want zo'n hele
diging heeft dat gebiedje niet ver
diend. Tenslotte is het ooit verant
woordelijk geweest voor de econo
mische herrijzenis van Schiedam.
Het verhaal is oud en vaak ver
teld. Dankzij het drijven van on
der meer de Vereniging Schiedam
Vooruit werd de Brabantse machi
nefabriek van de gebroeders Smul
ders gewezen op moerassig terrein
aan diep water in die rare verval
len jeneverstad. Ze waren daar
half failliet en tot alles bereid, be
grepen ze. En inderdaad voor
1)50 verkocht het benarde ge
meentebestuur een enorm moeras
sig gebied buiten de Maasdijk.
Daar bouwden de gebroeders
Smulders de werf Gusto. Het ging
deels op een koopje, want de werk-
hallen waren tweedehands. Ze
hadden /dienst gedaan op een in-
dustrietóntoonstelling in Düssel-
dorp.
Daarmee veranderden de beide
industriëlen niet alleen het karak
ter van de Maasoever, maar van
heel de stad. Want de wens van
Schiedam Vooruit werd vervuld:
er kwam weer welvaart naar de
stad. Er kon weer werk worden
gevonden.
Maar voor de traditionele
Schiedammers was bij het nieuwe
bedrijf nauwelijks plaats. Zij wa
ren immers brandersknechts en de
werf Gusto had klinkers nodig,
draaiers, machinebankwerkers.
Vaklui met een moderne oplei
ding.
Die waren in Schiedam niet
voorhanden. Daarom trokken
mensen uit heel het land naar Gus
to. Het inwonertal van de gemeen-1
te begon te groeien en snel ook. En
de nieuwe Schiedammers waren
niet het slag mensen waar men
van oudsher aan gewend was.
Ze waren zelfbewuster dan de
brandersknechts. Ze hielden van
hun vak en waren trots op de pro-
dukten die de werf Gusto aflever
de: meestal geen gewone schepen,
maar vaartuigen met een speciaal
doel, zoals baggermolens. Ze lieten
ook minder met zich sollen dan
het personeel op de branderijen.
Een paar jaar na de oprichting van
Gusto begon de vakbeweging in
eens te groeien. En ook de Sociaal
Democratische Arbeiders Partij
net opgericht kreeg bij elke ver
kiezing meer stemmen. Die kwa
men vooral uit het zuidelijk ge
deelte van de stad, De Gorzen, een
wijk die slechts door de Voorha
ven van Gusto werd gescheiden.
De gebroeders Smulders waren
harde werkgevers. De dichter Wil
lem Elsschot, die er in zijn jeugd
nog wel eens een blauwe maandag
op kantoor had gezeten, dichtte
bijna vijfentwintig jaar later nog
over een van hen: „Vette smeerlap
met je baard, die ons daar stond
aan te staren, of we huursoldaten
waren."
Dat leidde tot een behoorlijke
organisatiegraad.
Ondertussen ontstond er een
heel nieuwe stad naast het oor
spronkelijke Schiedam. In de ja
ren twintig zette de Woningbouw
vereniging Volkshuisvesting in het
zuidelijk deel van de Gorzen
prachtige arbeiderswoningen neer,
zoals het toen heette. Het was echt
een bolwerk van bewust wonen,
door poorten van de rest van de
wijk gescheiden. Ze staan er nog,
voor de helft prachtig gerestau
reerd.
Een andere woningbouwvereni
ging, door mensen van Gusto zelf
opgericht, bouwde tegenover het
bedrijf aan de Maasdijk een ander
complex. Die vereniging heette
Eendracht en achter de Maasdijk
liep dan ook de Eendrachtsstraat.
Toen kwamen de fatale jaren
zeventig. Na de oorlog had Gusto
nog jarenlang bijgedragen tot
Schiedams trots door het uitvoeren
van spectaculaire orders. Op de
werf verrezen booreilanden en an-
'dere maritieme wonderwerken.
Maar de Nederlandse scheeps
werven kregen steeds meer last
van Japanse en Koreaanse concur
rentie. Gusto was inmiddels in het
kader van een fusie opgenomen in
het bedrijf IHC, dat ook langs de
Noord en de Hollandsche IJssel
werven had. De directie daarvan
legde rond 1975 het hoofd in de
schoot. De productie moest ge
staakt worden. Men zag alleen nog
maar wat in ontwerpen vo t
buitenland. De werkgele
van de ingenieurs bleef g 'J
De vaklui konden de straal
En dat terwijl Gusto tot op de
laatste dag een winstgevend be
drijf was. Er is nog veel actie ge
voerd, maar toch viel in 1976 Kgt*
doek. Het einde van Gusto was »in»
stijl. Ook hier hanteerden harde
werkgevers de botte bijl.
Nogal wat Gusto-mensen kon-»
den terecht bij Wilton Fijenoord.
Daar maakten zij een paar jaar la
ter het RSV-debacle mee. Maar
Wilton wist zich dankzij een door
tastende directeur aan een met
Gusto vergelijkbare ondergang te
onttrekken.
Het is een schrale troost voor
zoveel Schiedammers die hun
werkzaam leven aan de scheeps
bouw hebben gewijd. De Schie
damse kunstenaar Frits Hende-
rickx zoekt sponsors voor een mo
nument te hunner ere.