éoïi zo ndrukke markt!
'Ik voel me in Schiedam
best op mi n plaats'
De varkensmarkt had iets engs
Dirk
0
Het Vrije Volk SCHIEDAM
Nieuwkomer Gonnie Groen troeft alle standwerkers af
Expositie over
analfabetisme
Schravenlant na
70 jaar weet
gemeenteschool
Asher Omisi maakt na twintig jaar eerste elpee
PAGINA 4
ws
ZATERDAG 29 SEPTEMBER 1990
Jongeren gaan
klimmen en abseilen
SCHIEDAM Jongeren van
16 tot 24 jaar kunnen van 19
tot en met 21 oktober meedoen
aan driedaagse survival in de
Belgische Ardennen van het
wijkcentrum De Erker, onder
delen zijn rotsklimmen, absei
len, grotje kruipen, mountain
biking, oriëntatietochten en
droppings Deelnemen kost per
persoon ƒ75,00. Inschrijve: in
wijkcentrum De Erker, Jan van
Avennesstraat 32, of via tele
foonnummer 4263161.
Schiedam wil vriend
schap met Oost-Europa
SCHIEDAM Het stadsbe
stuur onderzoekt de mogelijk
heid van een vriendschapband
met een stad in een Oost-Euro
pees land. Het gemeentelijk be
leid is afgestemd op het bevor
deren van contacten tussen
Oost- en West-Europa. Voorts is
Schiedam actief in het platform
Gemeentelijk Vredesbeleid en
wordt op kleine schaal onder
steuning gegeven aan initiatie
ven op dit gebied vanuit de
stad .Passend in het beleid is de
expositie 'Oost-Europa? Dat zoe
ken wij op', die van 8 tot en
met 19 oktober wordt gehouden
in het fïlaal Noord van de Ge
meentelijke Openbare Biblio
theek aan het Bachplein 589.
Deze tentoonstelling is gemaakt
op initiatief van het Interker
kelijk Vredesberaad en geeft
een representatief beeld van de
contacten tussen Nederland en
Oost-Europa. De opening wordt
verricht op maandag 8 oktober
om 12.00 uur door burgemees
ter drs. R, Scheeres.
Cursus stijldansen in
wijkcentrum De Erker
SCHIEDAM In oktober
beginnen in het wijkcentrum
De Erker (Jan van Avennes
straat 32, telefoonnummer
4263161) weer cursussen in
stijldansen onder leiding van
het echtpaar Twist. De kinde
ren vanaf acht jaar dansen op
de vrijdagavond van 19.15 tot
20.15 uur. Jongeren en. volwas
senen kunnen terecht op vrij
dag- en zaterdagavond van
20.30 tot 21.30 uur. Op zater
dagavond is er'vanaf 22.00 uur
ook vrij dansen. Ouderen kun
nen ,a0pdinsdagmiddag ,van
14.00"tot 16.00 nur naar dans
les, die onder leiding staat van
Gerda Michielse.
Breisoos voor meiden
in De Blauwe Brug,
SCHIEDAM De.-Stichting
Samenlevingsopbouw1 Schie-
dam-Noord~(SSSN) start op 22
oktober met een breisoos voor
meiden vanaf 15 jaar. Voor
meiden die meer willen weten
over de soos, de begeleiding en
de deelneemsters is een kennis
makingsavond op maandag 15
oktober in Wijkcentrum De
Blauwe Brug. Deze bijeenkomst
begint om 19.30 uur en is gratis
toegankelijk. Wie meer infor
matie wil, kan bellen met Hen-
nie, het telefoonnummer is
470.33.48.
Tijdens de soosavonden kun
nen de deelneemster breien of
leren breien. Ook is er gelegen
heid om naar muziek te luiste
ren, gezellig met elkaar te pra
ten en ervaringen uit te wisse
len. Als er behoefte aan is kun
nen ook andere leuke ideeën
voor de soos besproken en uit
gewerkt worden. Meiden die
zin hebben om gezellig een
avondje onder elkaar te zijn
moeten zich snel aanmelden.
Er zijn nog maar enkele plaat
sen open. De soos-avonden zijn
elke maandag van half acht tot
negen uur in het cluhhuis aan
de Churchillweg-Metropad 52.
De kosten bedragen vijf gulden
per maand, dit is inclusief ma
teriaal.
SCHIEDAM Onder de titel
'Lezen en schrijven het recht van
iedereen' wordt van 1 tot en met 8
oktober een expositie gehouden
over analfabetisme in de kantine
van het MCM de Groothuis aan de
Stadshouderslaan 30. Van 9 tot en
met 31 oktober zijn de zestien pa
nelen ook te bezichtigen in het bi-
bliotheeklfiliaal Nieuwland aan
het dr. Wibautplein 163, Naast de
tentoonstelling is er een diaserie te
zien die het probleem van en de
oplossingen voor het analfabetisme
nog meer toelicht. Tevens is er een
kleine collectie boeken en ander
leermateriaal aanwezig, die ge-
hruikt kunnen worden in de alfa
betisering.
De expositie vindt plaats in het
kader van het 'Internationaal Jaar
van de Alfabetisering' van de Ver
enigde Naties. In het kader hier
van hebben de gemeentebiblio
theek en het Educatief Centrum de
expositie naar Schiedam gehaald
Op de panelen wordt aan de hand
van foto's en teksten het probleem
van het analfabetismelthematisch
belicht. 1?
Kritische blik
ken volgen de
standwerker
die 'superze-
men' aan de
vrouw wil
brengen.
1
Door Bein Wolters
SCHIEDAM „Zo mag het ie
dere week. Fantastisch." Vishan
delaar Aldert Koppendraaijer toon
de zich gisteren bijzonder tevreden
over de massa bezoekers die de
weekmarkt in het centrum over
stroomde. ,Ik heb geen moment
rust gehad. Zo'n feest is uitstekend
voor de promotie van onze
markt," aldus de koopman die
door opvolging van vader-op-zoon
al eertig jaar zijn waren op de
Schiedamse markt verkoopt.
Gisteren werd met de nodige
hoempa het veertigjarig bestaan
gevierd. Er ontstonden opstoppin
gen. Niet alleen op de markt, maar
ook in de Hoogstraat waar de win
keliers een graantje van het
marktgebeuren meepikten. Enorm
veel belangstelling genoot ook het
standwerkersconcours, dat voor
het vijftiende jaar werd gehouden.
Uit heel het land waren 25 talent
volle deelnemers aangetreden, on
der wie de Europees kampioen
Henk van Goppel uit Lelystad.
Deze rappe prater maakte dit
keer geen schijn van kans. Hij, en
trouwens alle andere deelnemers,
legden het af tegen de 36-jarige
Gonnie Groen uit Hardenberg.
Sinds drie jaar werkt de voormali
ge winkelverkoopster op de markt
als standwerkster in reparatie-
strijkfolie. Volgens de jury stonden
haar babbel en produkt aan de top
en dat werd publiekelijk beloond
met een beker.
„Dit had ik echt niet ver
wacht," verklaarde de verbouwe
reerde standwerkster na de prijs
uitreiking. „Ik heb nog nooit een
prijs gewonnen, terwijl ik toch al
best aan veel wedstrijden heb
meegedaan. Natuurlijk ben ik ui
terst trots en krijgt de beker thuis
een ereplaats." En: „Anderzijds
vind ik dit een erkenning, want de
standwerkerswereld bestaat toch
hoofdzakelijk uit mannen."
Wethouder Aad Wiegman
(Marktwezen) reikte met flair de
prijzen uit en trok vervolgens ook
de winnaars van de verloting rond
de jubileummarkt. Bij elke bestede
vijf gulden werd een invullot ver
strekt voor een van de vijftig prij
zen. „Er zijn er veertigduizend ge
drukt en deze zijn allemaal uitge
deeld," zei de wethouder. „Dat be
tekent dat er op de markt vandaag
in ieder geval minimaal voor
tweehonderdduizend gulden is ver
kocht."
De hoofdprijs, een fiets ter
waarde van achthonderd gulden,
is gewonnen door de 73-jarige Her-
mina Johanna Wagenaar van de
De Bouwmeesterweg 34, Ze was bij
de trekking niet aanwezig, maar
ingelicht door Het Vrije Volk zei
ze verheugd: „Dit had ik werkelijk
nooit verwacht. Die nieuwe fiets
komt mij uitstekend uit Ondanks
mijn leeftijd doe ik alles nog op de
OP DE GRENS
Kunst, met hoofdletter
geschreven, vind ik de
manier waarop Dirk
Haddeman 73 jaar na zijn ge
boorte nog steeds vol overgave
bezig is met de schilderkunst.
Het resultaat van zijn werk
straalt het enthousiasme uit
waarmee hij iets bewondert en
hoe 2eer hij er ook aan ver
knocht kan zijn geraakt. Daar
om betreur ik zo er vandaag
niet bij te kunnen zijn als Kees
van der Windt de opening ver
richt van de overzichtsexpositie
van de schilder Dirk Hadde
man. Een hele oude, bijzondere
afspraak maakt het mij helaas
onmogelijk om Dirk in de nieu
we Galerie Pervelle aan de
Fransenstraat over zijn nieuws
te schilderijen te horen vertel
len.
Want vertellen kan hij. Vol
warmte. Dirk is een heel bij
zondere Vlaardinger.'
De meeste bekendheid verwierf
hij als voorzitter van de voet
balvereniging Fort una, in wel
ke functie hij zijn bijdrage le
verde aan de totstandkoming
van een competitie betaald
voetbal in Nederland. Onder
zijn bewind bereikte de oudste
Vlaardingse voetbalvereniging
ongekende successen, al bleef
ze net onder de vaderlandse top
steken omdat voorzitter Dirk
met zijn penningmeester Ri-
nus Timmermans weigerde
mee te doen aan het nemen van
onoverzienbare financiële risi
co's voor de clubkas. In tegen
stelling tot wat toen al in de
zestiger jaren bij veel naar
het betaald voethal overgestap
te verenigingen gewoonte was,
kregen onder Haddeman rijke
rekenfantasieën ook in de
stroom van sportieve successen
en bijkomende groei van recet
tes en andere inkomsten geen
kans. Dat wil zeker niet zeggen,
dat hij fantasieloos het roer
hanteerde.
Integendeel. De als advertentie
verkoper bij Het Vrije Volk al
creatief werkzame Dirk wist in
Vlaardingen en omgeving op lu
dieke manieren geld los te peu
teren om zonder risico voor de
verenigingskas zijn club aan
versterking te helpen. Hij ging
ook achter buitenlands talent
aan, dat door leden was opge
spoord.
Met schilderen heeft dat alle
maal niets te maken, maar met
Dirk alles. Als hij ergens voor
warm loopt dan gebeurt dat
ook met volle overgave. Ik heb
dat op verschillende manieren
mogen ervaren. Als sportver
slaggever maakte ik hem mee
als propagandist voor zijn For-
tuna en strijder voor sportbe-
langen in de Vlaardingse Bond
voor Lichamelijke Opvoeding,
in 1973 voerden we gezamen
lijk actie voor Kameroen in een
gul maar egoïstisch zijn 700ste
veijaardag vierend Vlaardin
gen, als werknemersvertegen
woordigers werkten we samen
na de overname van De Haven
loods door Wegener en korte
tijd zaten we naast elkaar in
een werkgroep, die na vei
ligstelling van de toekomst van
Fortuna de weg bereidde
voor het behoud van het betaal
de voetbal in Vlaardingen,
waardoor later FC Vlaardingen
van start kon gaan.
Ook heb ik naar Dirk mogen
kijken als hij bezig was in zijn
atelier. Ik heb daar zijn indruk
wekkende impressie van de
Nachtwacht op een kolossaal
doek mogen bewonderen en
zijn toenmalige voorkeur voor
het gebruik van de Vlaardingse
kleuren rood, geel en blauw op
gemerkt. Uit die tijd zal ook het
schilderij dateren, waarop hij
Herman van Veen weergeeft en
dat bij de recente verbouwing
tot Grand Café Theater in de
filmcabine van De Harmonie
terecht is gekomen. Over de ou
de projector heen herkende ik
het op de open dag direct als
een echte Dirk Haddeman/De-
zelfde kleurzetting als de muur
schildering die hij maakte in
de kantine van Fortuna, waar
van hij al jaren ere-voorzitter
is.
Na zijn vervroegde uittreding is
Dirk gaan reizen en zich nog
intensiever gaan bezighouden
met schilderen. Hij bracht
plaatsen in beeld, die hem bek
oorden. Hij maakte dus stadsge
zichten van Vlaardingen en
landschappen van Portugal, het
land waarop hij direct verliefd
werd toen hij er de eerste keer
zijn dochter en kleinkinderen
bezocht en waar hij veel inspi
ratie op deed. Volgens de uitno
diging voor de expositie heeft
hij nu ook wat met Mexicaanse
Veracruz-beelden. Het boeiende
verhaal, dat Dirk Haddeman
vast en zeker daarover kan ver
tellen, hou ik tegoed.
BEN VAN HAREN
SCHIEDAM „De idealen van
Schravenlant gaan mee en zullen
een inspiratie blijven voor ieder
een die met de school te maken
heeft." Dat zei rector ir. R. van
der Meijden g»c"ven bij de onder
tekening van het overdragscon
tract van scholengemeenschap
Schravenlant. Na ruim zeventig
jaar onder het gezag van het rijk
te hebben gewerkt, is de school nu
weer een gemeenteschool. De over
schrijving werd officieel bezegeld
door staatssecretaris drs. J. Walla
ge (Onderwijs en Wetenschappen)
en de Schiedamse wethouder mr.
J. G. van Kleef.
De wethouder wees daarbij op
het plan van de gemeente om voor
de komende vier jaar een bedrag
van ruim dertien miljoen gulden
vrij te maken voor het onderwijs.
„We mogen niet klagen over het
Schiedamse onderwijs. Ook Schra
venlant heeft daaraan bijgedragen,
met kwalitatief hoogstaand onder
wijs. Het is een goeie school, net
als de rest."
fiets en die is nou toevallig net
versleten. Man hoe kom ik aan
het geluk. Schitterend, ik win
nooit iets."
Verder zei ze: „Ik fiets elke
week near de markt in het cen
trum. Ja, prachtig toch. Slechts
één kaartje heb ik ingevuld. Ach,
ach, wat een geluk." De tweede
prijs, een pannenset van vijfhon
derd gulden, ging naar de 43-jarige
Hennie Pors-Reith van de Deense-
straat in Oud-Mathenesse. Ook zij
wist van niets en reageerde blij
verrast, „Vrijdags ga ik altijd in
Schiedam naar de markt," ver
klaarde de winnares uit Rotter
dam. „Ik heb vier kaartjes inge
vuld en er ook nog een aantal weg
gegeven. „Néé, ik had geen enkele
verwachting een prijs te zullen
winnen. Verschrikkelijk leuk."
Dick Vriens, al veertig jaar op
de markt verkoper van groente en
fruit en lid van de Warenmarkt
commissie, sprak gisteravond van
een bijzonder geslaagde dag. Ook
hij benadrukte: „Zo druk is het
nog nooit geweest. Bovenal was de
sfeer uitstekend. Jaarlijks zouden
we een dergelijk evenement moe
ten organisaren om de snit er goed
in de te houden. Dat kan als de
marktkooplieden een kleine finan
ciële bijdrage geven. Het feest van
vandaag is bekostigd uit slechts
vijf jaren van vijf gulden van elke
deelnemer op de markt."
Door Natascha Kayser
SCHIEDAM Asher Omisi, de
man met de gitaar en de gouden
stem, heeft een plaat opgenomen.
Het lijkt erop, dat het een dave
rend succes wordt. Asher trok
twintig jaar zingend door Europa
en vestigde zich negen jaar gele
den in de Schiedamse Hoogstraat
met een Israëlisch restaurant.
Daar zingt hij voor zijn gasten. Op
veler verzoek nam Asher dit jaar
de grote stap om in Israël een el
pee te maken: 'Asher Sings Jerusa
lem'.
„Mijn gitaar beschouw ik als
een deel van mijn lichaam," ver
telt Asher, „Ik kan niet zonder, en
dat is altijd zo geweest. Ik zing al
sinds mijn achtste jaar. Muziek is
gewoon niet weg te denken uit
mijn leven. Het is ook de kracht
van mijn restaurant. De mensen
komen hier niet alleen voor het
eten. De hele sfeer en de muziek
zijn toch het voornaamste.
Ashers plaat is gevuld met elf
liedjes, afkomstig uit het oostelijk
deel van de streek rond de Middel
landse Zee. De nadruk ligt op Isra
ël, waar hij vandaan komt, maar
ook liedjes uit Griekenland, Jemen
en het Verre Oosten vinden er hun
plaats. De inhoud van de nummers
is heel verschillend. „Ik wilde de
verschillende culturen rond de
Middellandse Zee vertegenwoordi
gen. Natuurlijk komt Israël op de
eerste plaats, maar andere landen
en culturen wilde ik niet verge
ten."
'Asher Sings Jerusalem* is de
eerste plaat van de rijzende ster.
De elpee werd in eigen beheer op
genomen, een leuke maar dure er
varing. „Ik heb drie weken in de
studio gezeten. Dat is een gevecht
tegen de tijd geweest. Je kunt niet
zomaar de studio ingaan en een
plaat uit je mouw schudden. Daar
gaan tijden van voorbereiding en
repeteren aan vooraf. Het was wel
heel leuk om het hele proces rond
de plaat mee te maken: de fotogra
fie, het persen, het hoezenmaken.
Het lijkt allemaal zo eenvoudig,
maar er komt zoveel bij kijken!"
Muzikaal hart
Tijd voor promotie heeft Asher
niet meer. „Dat management kan
ik niet alleen. Daarom heb ik een
goede vriendin bereid gevonden
dat te "régelen, Zij gaat de Neder
landse platenmaatschappijen langs
met de plaat, doet de promotie en
regelt advertenties. Ik ben haar
dan ook ontzettend dankbaar." As
her steekt zijn eigen tijd in het op
treden en de voorbereidingen voor
een nieuwe plaat, die voor volgend
jaar op het programma staat. „We
zijn er nu al aan het werken. Als
alles doorgaat, en dat kan ik nu
nog niet garanderen omdat er veel
bij komt kijken, ga ik volgende zo
mer weer naar Israël voor een
plaat. Dat zal dan een plaat wor
den over de Westelijke, de Europat
se kant van de Middellandse Zee."
Want ook daar ligt Ashers mu
zikale hart. „Ik hou van zoveel
verschillende soorten muziek.
Franse chansons vind ik schitte
rend, maar ook temperamentvolle
Spaanse liedjes mag ik graag horen
en zingen. Het punt bij die Spaans-
achtige liedjes is wel, datje er zelf
helemaal achter moet staan, an
ders heeft het géén nut ze te zin
gen. Er zit een gevoelswaarde ach
ter die liedjes en als je dat niet
aanvoelt, kun je het ook niet over
brengen."
Over temperament heeft Asher
echter niet te klagen, dat heeft hij
meegekregen bij zijn geboorte. „Ik
ben geboren in Jemen. Toen ik zes
maanden oud was, zijn mijn ou
ders gevlucht naar Israël, vanwege
hun Joodse geloof. Daar ben ik op
gegroeid en is ook het grootste deel
van mijn leven bepaald." Dat
kwam voor een groot deel door de
contacten die Ashers vader had
met Ben Goerrion, de eerste presi
dent van de staat Israël, die ont
stond in 1947. „Mijn vader was lid
van de Arbeiderspartij en was een
soort tolk tusen de Jemenieten die
naar Israel kwamen en de Joden
die daar al waren. Hij spreekt Je-
menitisch en Hebreeuws en be
wees op die manier nogal wat
diensten. Ben Goerrion heeft veel
gedaan voor de Jemenitische Jo
den en stuurde mijn vader dan ook
een paar bedankbrieven. Daardoor
kwam ik met hem in contact. Ik
heb voor hem gezongen en hij was
er zeer over te spreken, mede door
het temperament in mijn stem en
mijn zuivere Hebreeuwse uit
spraak," zegt hij trots.
Zijn liefde voor Israël wordt
wel heel duidelijk als Asher uitlegt
wat het lied Jerusalem Shel Zahav
(Jeruzalem van goud) betekent.
„Als ik dan zing, moet iedereen
stil zijn, anders stop ik ermee. Het
lied werd geschreven vlak voor de
Zesdaagse Oorlog in 1S67. Het gaat
over de terugkeer van de Joden
naar Jeruzalem. Tijdens die oorlog
kreeg dat lied ineens een hele re
ële, bijna profetische betekenis.
Het is een heilig liedje! Ik ver
moed wel, dat het laatste couplet
na de oorlog is toegevoegd. Als-dat
zo is wordt de betekenis nog be
langrijker dan ze al was. Ik voel
teveel eer voor dat liedje om te
kunnen toestaan dat mensen er op
dansen of zo."
Tweevoeten
Toch gaat Ashers liefde voor Is
raël niet verder dan dat. Hij vindt
dat hij Nederlander is. „Ik ken
veel buitenlanders die met één
•been in Nederland staan en met
het andere been in hun eigen land.
Ik heb eén Nederlands paspoort en
sta met twee voeten op Nederland
se grond. Ik voel me hier op mijn
plaats en heb het erg naar mijn
zin. Ik kom graag in Israël, maar
ik woon hier, in Schiedam."
Van enige discriminatie heeft
hij geen last. De mensen komen
naar hém toe. „Als ze me nie» wil
len, komen ze toch niet, dan blij
ven ze maar weg!" Met zijn Israë
lisch restaurant in de Hoogstraat
geniet Asher veel bekendheid ge
kregen in de regio. Het zit,er altijd
vol. Voor mensen die er Je eerste
keer komen is de amicale,benade
ring misschien een beetje 'vreemd,
maar Asher wil het zo en niet an
ders. „Ik voel me geenhoreca-
mens. Wat ik wel ben, weet ik
niet," verklaart hij. „De eerste
keer zijn de mensen klanten, maar
als ze twee keer zijn geweest zijn
het kennissen! Dat geeft toch een
aparte draai aan mijn zaak. Ik zou
geen gewoon restaurant kunnen
hebben, met afstand tussen de
klanten en mijzelf. Dat kan ik ge
woon niet. Ik denk dat het ligt aan
mijn achtergrond, aan de Joodse
cultuur van Israël. Als iemand
zich dar aan je voorstelt, noemt-hij
allen zijn voornaam. In Nederland
geven.mensen alleen hun achter^
naam, dat heeft een bepaalde-af
stand tot gevolg."
Door zijn aanpak en persoonlijn
ke charme heeft Asher in de negen
jaar dat zijn restaurant draait leen,
grote, vaste klantenkring opge
bouwd, Mensen die elkaar bij As
her hebben ontmoet, getrouwd
zijn, komen steeds terug. „We heb
ben zeker eens per week een vrij-
gezellenavond hier van iemand die
gaat trouwen en die zijnpartner
bij mij heeft ontmoet, of hier
kwam voor het eerste afspraakje.
Dat is toch geweldig! Die mensen
blijven komen. Daardoor' zie je
hier altijd een heel gevarieerd pu
bliek: jonge en oude mensen."
En terwijl de kennissen van As
her zich tegoed doen aan de heer
lijkheden, speelt hijzelf op zijn gi
taar en brengt zijn liedjes ten ge
hore. „Muziek, dat heb je of je
hebt het niet. Voor zover ik weet,
zit het niet jn mijn familie. Hoe
wel myn zoonveeltalent heeft.
Hij wordt beter dan ik, dat garan
deer ik je!"
Asher heeft zelf geen tijd om zyn elpee 'Asher Sings Jerusalem' té1'
promoten.
Door Han van der Horst
SCHIEDAM De krant van
donderdag maakte het al duide
lijk: je kunt er over twisten, hoe
oud de Schiedamse markt is. De
huidige op het Broersveld dateert
van 31 augustus 1950, maar de
stad heeft al zevenhonderd jaar
het recht elke vrijdag markt te
houden.
Toch hebben de kooplieden
gisteren terecht slechts het veer
tigjarig jubileum gevierd. Want
om één of andere reden wilde
het in Schiedam tot 1950 met de
kramerij niet erg lukken. Er was
gewoon geen belangstelling voor,
noch van de kooplieden, noch
van de klanten.
Daarop waren twee schamele
uitzonderingen. Eenmaal per jaar
op 3 maart was er een paarden
markt. Daar kwamen maar wei
nig handelaren op af. Toen in
1948 slechts veertien paarden
werden aangeboden, schafte de
gemeenteraad hem officieel af.
Het jaar daarvoor was de vi
smarkt al gesneuveld. Die vond
plaats op het gelijknamige plein
tje, waar soms wel een schip af
meerde met vers gevangen zee
banket. Die werd in grote hopen
verkocht, niet bij opbod, maar
door afmijnen. De afslager ver
laagde steeds de prijs. Wie het
eerst 'mijn' riep, had het hele
zootje vis.
Maar er was nog een markt,
een raadselachtige markt, die
vaag in het teken stond van de
magie. De Schiedammers twist
ten erover, wanneer de dag daar
voor aanbrak, op de tweede vrij
dag van november of op de elfde
van de elfde.
Dat was de varkensmarkt.
Dat was tot de tweede helft
van de vorige eeuw een serieuze
aangelegenheid. Mensen die het
betalen konden, kochten een
heel varken voor de winter. Dat
werd professioneel geslacht en
uit elkaar genomen, waarna een
heel gezin voor maanden gezou
ten vlees in huis had. Want dat
was de enige manier om het te
conserveren.
Het was nog voor de tijd, dat
industrieel gemaakt veevoer be
stond. Daarom waren hoeren ge
dwongen in de herfst een deel
van hun veestapel te slachten,
want in de koude maanden met
hun dode natuur zou er voor de
beesten geen eten zijn. De winter
was het tijdperk van het gezou
ten vlees.
Toen dat allemaal veranderde,
had de varkensmarkt geen zin
meer. De boeren brachten hun
beesten niet meer naar Schie
dam, maar de herinnering ver
vaagde niet. Banketbakkers bak
ten in de tweede week van no
vember varkens van speculaas
die bij de echte Schiedamse fa
milies genuttigd werden.
Maar daar bleef het. niet bij.
Er was een traditie verbonden
aan de varkensmarkt. De avond
tevoren trok de opgeschoten
jeugd door de straten en maakte
zoveel mogelijk lawaai. Ze deden
dat door re blazen op flessen en
kruiken waar de bodem uit gesla
gen was. Deze traditie heeft het
tot in de twintigste eeuw uitge
houden.
Het valt nu moeilijk vast te
stellen, waar dit alles precies
vandaan komt. Maar wel is dui
delijk, dat het gaat om een zeer
oud heidens gebruik.
De elfde van de elfde is een
merkwaardige datum. Het is te
genwoordig het gekkengetal,
maar de middeleeuwers benader
den het met een bijgelovige
vrees.
November is bovendien een
donkere maand. De zon legt
steeds kortere bezoeken af, de
nachten lengen.
Dat maakte onze Germaanse
voorouders zeer bang. Zij zagen
dan ook uit naar het midwinter-
of Joelfeest op 21 december,
wanneer de terugkeer van het
licht gevierd werd. De christelij
ke missionarissen hebber: daar
later kerstmis van gemaakt De^
voorbereiding van het Joelfeest
stond in het teken van allerlei
gebruiken en ceremonieën, die te
maken hadden met het verdrij-,
ven van onheil en boze geesten.
Sommige daarvan leiden eeni
hardnekking -bestaan, zoals het,
Twentse midwinterblazen. Het
varkensmarktspektakel is daar
duidelijk aan verwant. Het heeft
gegarandeerd iets te maken met
het verdrijven van boze geesten
en het afweren van onheil.
Onduidelijk is, hoe dit gebruik
in Schiedam is terecht gekomen.
De meeste echte Schiedammers
stammen af van gastarbeiders
die in de achttiende eeuw uit
Westfalen en Munsterland hier
heen kwamen om werk te vin
den op de branderijen. Dat is al
lemaal niet zove van Twente.
Zouden zij de traditie mee naar
Schiedam hebben gebracht? Of
heeft dit blazen in Schiedam een
veel oudere geschiedenis? Ik
weet het niet. Misschien kunnen
sommige lezers meer vertellen.
Yl* J
CO
5
CL
0
£<V
