HENDRICK
AVERKAMP
J. R.
e reproductie welke voor dit Kerstnummer
gekozen werd om de omslag te versieren,
is er een naar een schilderij van Hendrick
Averkamp, genaamd „de stomme van Kam-
pen.
TÉendrick Averkamp werd in 1595 te Am-
sterdam geboren en overleed te Kam
pen, waarschijnlijk in 1663.
7< n het testament van zijn moeder 1633-
■JJ zijn vader was in 1603 overleden - wordt
speciaal gezorgd voor de stomme zoon Hen
drick.
«yp. e moeder geeft aan al haar kinderen haar
liefde, maar haar hart zal in het bijzon
der uitgaan naar haar getroffen kind. Wij
mogen uit de speciale zorg van de erflaatster
voor haar zoon Hendrick opmaken, dat deze
in zijn leven met grote moeilijkheden te
worstelen had.
Averkamp's vader was in 1586 uit Amster
dam naar Kampen vertrokken. Hendrick
ontving echter zijn opvoeding in Amsterdam.
Ij n Amsterdam is hij leerling geweest van
Pieter Isaacsz. Deze was, uit Hollandse
ouders, in Denemarken geboren en overleed
ook in dat land. Hij is van omstreeks de
eeuwwisseling tot 1616 in Amsterdam werk
zaam geweest. Deze schilder, die zich ook op
de architectuur heeft toegelegd, heeft in de
compositie van zijn werken de groepseenheid
gebracht (voor die tijd nieuw), terwijl zijn
achtergronden architectonisch waren in ba
rokstijl. (Barok is: grillig, onregelmatig, af
wijkend van het normale, men kan ook zeg
gen: barok is onrustig). De barokstijl heeft
zich in alle kunstuitingen gemanifesteerd,
j^e tweede leermeester van Hendrick Aver-
kamp was Gillis van Coninxloo. Hij is
wel Averkamp's belangrijkste leermeester ge
weest want, was Pieter Isaacsz toch feitelijk
meer de schilder van schuttersstukken, Gillis
van Coninxloo was meer landschapschilder;
zette de tradities van Breughel, de
Vlaamse grootmeester, voort.
/<X illis van Coninxloo werd te Antwerpen
geboren en trok reeds vroeg naar Frank
rijk. Hij was protestant en is in 1585, wegens
geloofsvervolging, naar Duitsland uitgeweken;
in 1595 is hij vandaar naar Amsterdam ver
huisd.
Voor de landschapschildering is Gillis van
Coninxloo voor de Noord-Nederlandse schil
ders van grote betekenis geweest: hij heeft
gebroken met de schildering van grote, don
kerbruine rotspartijen in het landschap, - on
wezenlijke voorstellingen - hij hield zich aan
de weergave van het werkelijke landschap.
TÉ* «iiidrick. Averkamp heeft zich aan de les-
sen van deze leermeester gehouden en
hij is de schilder van het echt-Hollandse
landschap - en meer in het bijzonder van
het winterlandschap - geworden.
»et schilderij dat, in reproductie, onze aan
dacht heeft, doet aan de sfeer van Pieter
Breughel's werken denken. Niet wat betreft
de figuren, die zijn hij Breughel meer boers;
zonder bewust caricaturaal te zijn, zijn Breu
ghel's sujetten meer de doorleefde mensen
die, door hun verbondenheid met de grond
die zij bewerken, of door het vaak trieste
levenslot dat hen getroffen heeft, de gete
kende mensen zijn.
e figuren van Averkamp zijn reeds meer
de „stadse" mensen; wij zouden kunnen
zeggen: de meer gecultiveerde mensen, (wèl
te verstaan, naar uiterlijk).
e sfeer van dit werk is volkomen winters:
de strakke lucht, de tekening van de bo
men, kortomhet is hier winter.
>ypke figuren zijn scherp getekend en „staan"
in dit winterlandschap, ondanks hun
veelheid, stuk voor stuk markant in de com
positie. Het zijn de mensen die genieten van
het ijsvermaak, men speelt daar reeds ijs
hockey (hoewel het tegenwoordig bij de Ca
nadese- of Hollandse, of welke andere ijshoc-
key-teams, hardhandiger toegaat), men zwiert
er heerlijk zijn baantje en daartussendoor
sjouwt men stro en hakt men een bijt om te
kunnen vissen op spiering! De hoffelijke jon
geman bindt de schaatsen van het jonge
meisje en de ouderen voeren met elkander
een gesprek in de gesloten kring. Het is alles
op-en-top Hollands, ook de entourage.
"yipkit is het Hollandse landschap dat wij al-
len kennen en dat wij, buiten onze ste
den, nog kunnen vinden, zij het dan, dat het
door de groeiende industrialisatie, door de
uitbouw van onze steden, door de eisen die
wij nu stellen aan woningbouw en hygiëne,
zich in steeds mindere mate aan ons voordoet,
o moge deze reproductie van het winter-
landschap door Hendrick Averkamp, het
hart van onze lezers deugd doen.
Omdat het de welgeslaagde weergave is van
een prachtig kunstwerk en (en hierbij is
geen sprake van welke vorm van chauvinisme
ook) omdat het ons een echt-Hollands
landschap toont.
Tj mmers, wij weten het en hebben het er-
varen: de liefde tot zijn land is ieder
aangeboren.
