5
(^NIEUWS
De heidense Iberiërs, onder de naam van Gascons
(vandaar Gascogne), plunderden het land tot aan
Bordeaux en omstreeks het jaar 660 werd de on
afhankelijke staat Aquitania, met Toulouse als
hoofdstad, gevormd. De volgende ramp was de in
val in 720 van de Arabieren via Spanje, die op hun
weg naar het noorden roofden en vernielden wat
zij konden, tot zij eindelijk te Poitiers werden ver
slagen en teruggedreven.
Gascogne kwam, hoewel gedeeltelijk onafhankelijk,
onder Franse soevereiniteit en in 778 trok Karei de
Grote er doorheen voor zijn onfortuinlijke veld
tocht in Spanje.
De Gascogners waren echter herhaaldelijk in op
stand, hetgeen de invallen en verwoestingen van de
Normandiërs tot de tiende eeuw vergemakkelijk
ten. Semi-onafhankelijk kwam het land onder het
feudale stelsel en in 852 werd het hertogdom Gas
cogne (of Aquitania) gesticht, terwijl in het jaar
1052 de graaf van Armagnac afstand deed van
zijn officiële rechten ten behoeve van de hertog.
Wedijver onder de feudale leiders in de 11e eeuw
gaf aanleiding tot evenveel moeilijkheden als er
graafschappen waren. Dit duurde tot de kleindoch
ter van de Hertog, Alienor, met de Franse koning
huwde en het land voor een ogenblik weer Frans
werd.
Echter tijdens de tweede kruistocht werd het huwe
lijk ontbonden, waarna Alienor trouwde met de
hertog van Normandië, Henri Plantagenet, met als
gevolg, dat het land opnieuw een slagveld en uit
eindelijk een Engelse provincie werd toen Plan
tagenet zich in 1154 met Engeland verbond.
Juist in deze periode trokken er vele pelgrims door
Gascogne op weg naar het altaar van de heilige
Johannes van Compostella in Spanje. Voor hen,
die, gezien het gevaar van beroving en wild ge
dierte in de valleien, meestal de hogere bergrug
gen volgden, werden langs de wegen vele herber
gen gebouwd.
Daarop volgden vele en langdurige gevechten tus
sen de Engelsen en de plaatselijke feudale baron
nen, totdat de Engelse koning Richard Leeuwen
hart de uiteindelijke overwinning behaalde.
De Fransen moedigden evenwel de Spaanse koning
van Castilië aan om Gascogne binnen te trekken,
met als gevolg langdurige oorlogen, waaraan pas
in 1303 een einde kwam, toen het oostelijke ge
deelte van Gascogne, waarbij Armagnac behoorde,
Frans werd.
Inmiddels hadden de Engelsen een sterk bestuur
gevormd en aan de steden politieke rechten ver
leend. Tot dusverre waren er vele kerken in de zo
genaamde Romaanse stijl gebouwd, dikwijls zelfs
versterkt, doch in die tijd deed de Gothische stijl
met zijn spitsvormige gewelven zijn intrede.
De 14e eeuw bracht het begin van de 100-jarige
oorlog tussen de Fransen en de Engelsen; in 1355
werd Armagnac door de Engelse „Black Prince"
verwoest. Gedurende deze oorlog namen de plaat
selijke baronnen dikwijls grote sommen geld aan
voor wijziging in hun trouwbetuiging.
In 1378 werden de Engelsen nagenoeg uit Gascogne
verdreven. De bevolking van Armagnac was meestal
trouw gebleven aan de koning van Frankrijk, doch
werd te Agincourt door de Engelsen verslagen en
vervolgens voor het grootste deel door de Bour
gondiërs vermoord.
Velen van de ontsnapten vormden gewapende ben
den, welke zich bij Jeanne d'Arc aansloten in de
strijd tegen de Engelsen, terwijl in Gascogne de
oorlog tussen de Fransen en de Engelsen tot het
jaar 1453 voortduurde. Na vele gevechten kwam
Armagnac onder Frans bestuur, hetgeen in 1527
definitief werd, met Auch als hoofdstad. Dat was
toen de geruïneerde plaatselijke adelstand trachtte
zijn fortuin te herstellen door dienst te nemen in
de Franse legers om in het buitenland te vechten
en het aan de burgerij overliet haar welstand op te
voeren.
Het protestantisme, dat in het begin van de 16e
eeuw zijn intrede deed, vond vele volgelingen in
Armagnac. Dit leidde van 1560 - 1598 tot gods
dienstoorlogen. Pas onder het Katholieke bestuur
na 1620 werd de orde hersteld. Enige jaren daar
na en wel omstreeks 1650 oefende de Jansenisti
sche, religieuze beweging gedurende enige tijd
veel invloed uit. Voor wat de Protestanten betrof,
werden door Lodewijk de Veertiende van Frankrijk
ruwe dragonders bij hen gelegerd, hetgeen leidde
tot vele, wellicht weinig oprechte, bekeringen en
uiteindelijk verdwenen de protestantse groepen
bijna geheel in Armagnac, in tegenstelling tot de
verschillende naburige graafschappen, alwaar zij
heden ten dage nog in sterke mate zijn vertegen
woordigd. Vele protestanten waren, mede door een
economische crisis in de provincie, geëmigreerd.
In de 18e eeuw werd Gascogne, tengevolge van
een sterk gecentraliseerde Franse organisatie, een
rijke provincie, tot kort vóór de Franse revolutie
in 1789. Wegen en bruggen werden gebouwd, ter
wijl de steden werden herbouwd en verbeterd. De
revolutie en daarna de Napoleontische oorlogen
brachten een teruggang, maar de voorspoed keerde
terug na de val van Napoleon en de daarop vol
gende periode van vrede. Frankrijk was intussen
verdeeld in bestuursdepartementen en het huidige
departement Gers omvat voor een groot deel de
oorspronkelijke provincie Armagnac, welke dus
zelfs haar naam had verloren, nadat zij reeds in
1527 haar semi-zelfstandigheid was kwijt geraakt.
De oude provincie Armagnac geniet buiten Frank
rijk weinig bekendheid; alleen de beroemde alco
holische drank ontleent zijn naam aan vroegere
tijden en misschien kan men in de veelbewogen
geschiedenis dezer provincie een verklaring vinden,
waarom haar naam ook aan de prachtige tanker,
welke nu door de werf wordt afgebouwd en straks
zal worden opgeleverd, is gegeven.
T. Dons Petersen.
