berk
C. L, Blankwaardt-Natan
F. H. Blankwaardt
Bij een
oudere berk
laat de bast
makkelijk los.
Berken in een plantsoen.
Wist je, dat de Germanen al een schoonheidsmiddel kenden?
Het was het sap van de berk. Ze maakten in de stam een
snede tot op het hout. Het sap, dat uit de wond druppelde,
vingen ze op. Het sap liet sproeten verdwijnen, de haren
groeiden er beter van en bovendien maakte het sap de men
sen krachtig. Je begrijpt, dat deze boom, die zoveel ople
verde, zoveel „krachten" had, een dankbaar onderwerp was
voor de bijgelovige mensen. Toen Bonifacius het Christen
dom bracht, had hij heel wat moeite om de mensen van dat
bijgeloof af te brengen. Het was heidens om een boom te
vereren. Weldra deden toen verhalen de ronde, dat de berk
een duivelse boom was. De mensen zouden Jezus met berken-
twijgen geslagen hebben. De oude verering voor de boom
veranderde in afkeer. Men liep maar liever met een boog
om de boom heen er konden wel heksen in'wonen. Deze
vlogen 's nacht op bezems van berkentakken door de lucht!
Wij vinden de berk met z'n mooie witte stam een sierlijke
boom, die veel in plansoenen en tuinen wordt geplant. De
berken in ons land leveren alleen brandhout op. Het is ook
wel geschikt voor houtsnijwerk: b.v. voor zakmeswerk op de
handenarbeidles
Van de Scandinavische soorten worden meubels gemaakt,
triplex en multiplex. Berkenolie en berkenteer worden bij
de leerbewerking gebruikt.
Al heeft het berkenhout in ons land niet veel waarde, in het
algemeen is de berk ook in ónze tijd een belangrijke boom!
Berkenzaadjes hebben vleugeltjes"Op de foto zie je ook
de schubben waar de zaadjes tussen zitten. In werkelijkheid
zijn ze natuurlijk veel kleiner.
Van de twijgen maakte men bezems, die niet alleen het vuil,
maar ook alle „boze krachten" uit het huis veegden. Ze
hadden ook nog een andere taak. In het vroege voorjaar trok
ken de mensen de takken thuis in bloei. Met Pasen of
Pinksteren werden de huizen en stallen er mee versierd.
Daarna wreef men ze fijn en gaf men het poeder aan het
vee. De dieren zouden dan niet ziek worden.
In Finland worden berkentwijgen gebruikt bij een stoom
bad. Het lichaam wordt ermee geslagen om de bloeds
omloop te bevorderen. Daarna volgt een duik in ijskoud
water
Reeds in heel oude tijden kwam de berk in onze streken voor.
De mensen uit die tijd konden alles wat de berk voort
bracht benutten: het hout, de bast, de blaadjes, de twijgjes
en zelfs het sap van de boom. Berkenhout is mooi blank
van kleur, taai en makkelijk om te bewerken. Bovendien
geeft het als brandhout veel warmte. Bij oudere bomen laat
de bast makkelijk los. Deze bast is van sommige berkensoor
ten goed te gebruiken; er werden o.a. gebruiksvoorwerpen
van gemaakt.
In Amerika groeit de papierberk. De bast van deze boom
laat in lange repen van de stam los. De Indianen maakten
er kano's van en gebruikten het voor hun hutten.
Een aftreksel van de blaadjes, een soort „thee" dus, zou een
goed middeltje zijn tegen rheumatiek en andere kwaaltjes.
Berkenblaadjes moesten ook het ongedierte verjagen; ze
werden daarom vooral in de bedden gestrooid
