Rechts: In 1556 werden
drie vrouwen wegens
hekserij ter dood
veroordeeld. Na op een
trapleer te zijn gebonden
werden zij in het vuur
gegooid. Bij een heksen
proces in 1591 werden
de beschuldigden vrij
gesproken. In Schiedam
zou het geloof in heksen
tot diep in de 19de eeuw
leven. (Atlas van Stolk)
Geheel rechts: Iemand
met geheel andere
opvattingen was Frangois
Haverschmidt, die grote
bekendheid kreeg als
dichter van de bundel
Snikken en grimlachjes,
die hij publiceerde onder
het pseudoniem Piet
Paaltjens. De predikant
Haverschmidt behoorde
in de Hervormde Kerk tot
de vrijzinnige richting.
Haverschmidt, die bij
tijden aan depressies
leed, maakte in 1894
een eind aan zijn leven.
(GA Schiedam/foto
J. van Diggelen)
de koopvaart nauwelijks een kans,
omdat de havens in de binnenstad
lagen. Grote schepen konden daar
moeilijk komen en zeegaande schepen
moesten vanuit die havens naar het
Hoofd varen, voordat ze de rivier op
konden. Volgens raadpensionaris Johan
van Oldenbarnevelt was het de schuld
van de Schiedamse stadsbestuurders.
Hij verweet hen 'schaarsheid' of gebrek
aan durf en initiatief. Zijn harde
oordeel was niet geheel rechtvaardig:
Onder: De Grote Markt
omstreeks 1755, met,
van links naar rechts, de
vleeshal, het raadhuis en
de Grote- of Sint Jans-
kerk. Gravure door Jan
Bulthuis. (GA Schiedam)
Rotterdam lag nu eenmaal veel
gunstiger dan Schiedam. Dat konden
de stadsbestuurders niet veranderen,
maar ze ondernamen inderdaad ook
niets om die situatie te verbeteren.
In de Gouden Eeuw (circa 1618-1672)
moesten de Schiedammers hun brood
nog in de haringvisserij verdienen. De
algehele welvaart ging de stad voorbij
en de moutwijnnijverheid had nog
geen betekenis. In het 'rampjaar' 1672,
toen het land werd aangevallen door
Engeland, Frankrijk, Münster en
Keulen, kwam het Schiedamse volk in
opstand en eiste de aanstelling van
prins Willem III tot stadhouder. De
regenten kregen de schuld van de
armoede in Schiedam. Stadspensionaris
Willem Nieuwpoort, een fervente
aanhanger van raadpensionaris Johan
de Witt, kreeg een fiks pak rammel en
het huis van burgemeester Bastiaen
Pesser van Velzen werd geplunderd.
De vroedschap nam de eis van het volk
over en voorkwam zo een erger lot
voor Nieuwpoort. Zijn collega's
dwongen hem wel af te treden en
veegden zo tegenover de jonge stad
houder hun eigen straatje schoon.
Schiedam nam in de Staten van
Holland en West-Friesland, van 1588
tot 1795 de hoogste bestuursinstelling
in Holland, een middenpositie in als
negende in de rij van 18 stemhebbende
steden van Holland. De zes grote
steden hadden in Den Haag een eigen
logement voor hun statenleden.
Kleinere steden deelden een
onderkomen. Schiedam kocht in 1771,
samen met Gorcum en Schoonhoven,
een logement aan de Fluwelen Burgwal.
15
