Moutwijn
iTm IT
Boven: Jacobus Nolet
(1740-1806) behoorde als
brander tot de aanzienlijke
Schiedammers maar als
katholiek was hij van het
stadsbestuur uitgesloten.
Na de inval van de Fransen
in 1795 werd hij lid van het
stadsbestuur, een jaar later
van de Nationale Verga
dering. (GA Schiedam)
Onder: Gezicht op het in
1605 gebouwde weeshuis
aan de Lange Achterweg,
in 1778 vervangen door
het huidige gebouw. (GA
Schiedam/Hans van der
stad verborgen was onder droef
geestige rook en een laag roet.
De komst van de branderijen betekende
dat Schiedam in de 18de eeuw één van
de weinige Nederlandse steden was,
waar de bevolking groeide. De vissers
gingen niet in de nieuwe nijverheid
werken en dus trok men vreemde
arbeiders aan. Die kwamen uit Brabant,
maar ook uit Duitsland. Doordat zij
hier bleven, groeide de Schiedamse
bevolking in de 18de eeuw met zo'n
3.000 immigranten en ontstond een
wonderlijke talenmengelmoes van
Duits, Brabants en oorspronkelijk
Schiedams. Tot diep in de 19de eeuw
hoorde je in de stad talrijke verneder
landste Duitse woorden. In veel huidige
familienamen is Duitse herkomst nog
herkenbaar, bijvoorbeeld Legner,
Wittkampf en Melchers.
In de Nederlandse steden was in 1787
en de daarop volgende jaren sprake
van een felle politieke en militaire strijd
Omstreeks 1700 maakte de haring
visserij definitief plaats voor de mout
wijnindustrie. Daardoor is Schiedam
ingrijpend veranderd. In tegenstelling
tot de rest van het land was voor
Schiedam de 18de in plaats van de 17de
eeuw de Gouden Eeuw. In deze tijd zijn
de grote molens gebouwd, die het graan
voor de mouterijen moesten malen. In
1797 was de Batavier aan de Broersvest
de laatste. Door de nieuwe industrie
verschoot Schiedam van kleur.
Betje Wolf en Aagje Deken klaagden
in 'Sara Burgerhart' over het berookte
Schiedam, waar al het moois van de
Links: Het in 1759 ver
nieuwde Proveniershuis.
Tegen een inkoopsom
(prove) konden ouderen
hier hun oude dag slijten.
Het gebouw van stads
architect Van Bol'Es,
deed tot 1827 als zodanig
dienst. (GA Schiedam/
foto J. van Diggelen)