IK HERINNER MIJ NOG
echte oude
'schiedamsche GMlËÊM
Dick Jansen, brander-
distillateur
HERMAN JANSEN
In 1770 kwam de 19-jarige Pieter Jansen uit Dovere bij Keulen naar Schiedam. Zeven jaar
later was hij deelgenoot in een branderij aan de Kethelstraat. Vlak om de hoek, aan de
Zijlstraat, is het familiebedrijf sinds ongeveer 1825 gevestigd.
3^
In het laatste echte brandershuis van de
voormalige Brandersbuurt zwaait Dick
Jansen (in 2001 47 jaar en de zesde
generatie in rechte lijn) de scepter over
UTO: Uit Tegenweer Ontstaan. Een
wonderlijke naam met een boeiende
geschiedenis. Opa Herman Jansen
vond in 1907 bij een factuur voor een
partij glas, die hij voor zijn branderij
gekocht had, een factuur die voor een
collega-brander bestemd was. Die
bleek minder voor zijn glas te betalen
dan hij. Voor de boze brander-distillateur
reden zelf een glasfabriek te stichten en
die van een passende naam te voorzien.
Die fabriek is in 1922 alweer gesloten,
maar de naam bleef geregistreerd.
Dick Jansen vertelt geestig en vooral
betrokken over de geschiedenis van het
bedrijf, zijn werk als brander
distillateur, en alle soorten gedistilleerd
die al eeuwen in Schiedam gemaakt
worden. Ver voor de Tweede
Wereldoorlog introduceerde UTO het
merk Kabouter. In 1943 vroeg vader
Herman Jansen aan tekenaar en
stripschrijver Maarten Toonder voor
dat merk een nieuw reclameconcept te
maken. Toonder ontwierp een vrolijke,
eigentijdse versie van de kabouter die
toen al enkele decennia op de etiketten
van Jansen trots een fles omhoog hield.
Hans G. Kresse en Maarten Toonder
maakten in 1948 samen de promotie
film 'In Holland staat een huis'.
Affiches en vrachtauto's met de slogan
'drink louter kabouter' deden de rest.
Kabouter was een begrip.
In 1972 fuseerde Jansen met Vlek uit
Delft. Er moest een nieuwe naam
komen, en omdat dat geen Jansen of
Vlek mocht worden, viel de keus op
UTO. De fusie betekende ook dat
Kabouter als hoofdmerk werd
vervangen door Vlek, en voortaan nog
slechts door een select gezelschap
Nederlandse slijters verkocht werd. In
de jaren tachtig maakte Herman Jansen
met UTO een ommezwaai naar de
ouderwetse Schiedamse moutwijn
jenever. In 1870 had een Jansen de
methode van het Weense branden
geïntroduceerd. Nu deze dreigde te
verdwijnen, paste Herman Jansen haar
aan en stichtte de moutwijnbranderij
De Tweelingh. Hij heeft het eerste
ruwnat van zijn nieuwe branderij nog
geroken, maar overleed op de dag van
het eerste enkelnat, 16 december 1986.
Het merk Notaris moutwijnjenever was
geboren.
Dick Jansen is zich zeer bewust van de
ruim tweehonderd jaar familiecultuur
in het gedistilleerd. Als kind zwierf hij
na de kerkgang door de lege fabriek,
als nieuwsgierig zevenjarig knaapje
ging hij al met de chauffeurs mee, die
hem onderweg alles over het
gedistilleerd vertelden en bedrijven
lieten zien. Thuis gingen veel
gesprekken over stoken, branden en
distilleren. Omdat hij niet als 'zoontje
van de baas' het bedrijf in wilde, heeft
hij levensmiddelentechnologie
gestudeerd. Hij heeft nooit een dag spijt
gehad. Zijn bestaan is afwisselend. Hij
leidt een schitterend bedrijf dat in het
verre Oosten en in een aantal Oost-
Europese landen voet aan de grond
heeft gekregen door zijn producten aan
te passen aan de plaatselijke smaak.
UTO heeft het bottelen van zijn
producten overgebracht naar
Zoetermeer en beseft goed dat
bedrijvigheid in het centrum aan hoge
veiligheidseisen moet voldoen.
Anderzijds hecht hij sterk aan de band
tussen het gedistilleerd en Schiedam.
Linksboven: Dick Jansen
in zijn bedrijf op een foto
van Ernst Posse. (GA
Schiedam)
Hierboven: Een
reclamekreet die kort is,
aansprekend en ook nog
rijmt, kan een product
grote landelijke bekend
heid geven. Dat geldt
zeker voor Kabouter van
Jansen die vast niet heeft
bedoeld dat zijn slogan
letterlijk werd opgevat.
(GA Schiedam)
55
