f
f
Ï&L v
Naar het werk
g v#- -
Eeuwenlang wisten de stadsbewoners hoe laat het was, als de
klokken van de Grote Kerk de uren sloegen. Daar kwamen aan het
begin van de 20ste eeuw de fabrieksfluiten bij. Zo wist iedere
Schiedammer wanneer de arbeiders van Gusto, Wilton en al die
andere bedrijven de werkdag begonnen, wanneer ze schafttijd
hadden, en vooral wanneer ze naar huis kwamen.
L "WW
t
De fluiten die 'einde werktijd' bliezen,
kondigden dan voor heel de stad de grote
uittocht aan. Die begon op vele plekken:
vanaf Gusto op de Maasdijk in de Gorzen,
de Vereenigde Glasfabrieken op de
Buitenhavenweg, Hoek's Machinefabriek in
de Havenstraat, de Nieuwe Waterweg in de
Admiraal de Ruylerslraat, de Cartonnage-
fabriek in de Oranjestraat, vanaf het Hoofd
als de boot van de RDM daar aanlegde en
niet het minst vanaf Wilton-Fijenoord aan
de Vlaardingerdijk. Een stoet van duizenden
lopende en fietsende mensen, meest
mannen, die meestal gehaast, naar huis of
bus- of tramhalte liep. 's Avonds was het
een heel ander gezicht dan 's morgens
want dan kwam het arbeiderslegioen
verspreid over een langere tijd naar het
werk. Vooral 's middags om ongeveer vijf
uur was het druk. Op nogal wat foto's en
films over Schiedam zag het vooral op de
Vlaardingerdijk naar Vlaardingen, de
Burgemeester Knappertlaan en op de
Koemarkt zwart van de Schiedammers die
naar huis fietsten en Rotterdammers die
met bus of tram naar huis moesten. De
mannen die met bus of tram moesten
kuierden niet, integendeel, ze liepen zo
snel mogelijk om maar als eersten bij de
halte te staan als de bus of tram kwam
zodat ze misschien een (houten) zitplaats
konden veroveren.
Die drukte, elke dag weer, verdween naar
mate de welvaart toenam en men steeds
meer met de auto van en naar het werk ging.
alleen het geluid van een scheepsmotor
maakte duidelijk dat er gewerkt werd.
Menigeen herinnert zich nog het felle
ratelen van de klinkhamers op de stalen
scheepshuiden en het gebonk van
ankerlieren als de scheepskettingen op
pontons werden geladen om ze bij de
Anker- en Kettingfabriek aan de Buiten
haven te laten controleren. Karakteris
tiek waren de zware bassen van de
zeeschepen en de keffende scheeps
toeters van de sleepboten, als deze
elkaar vertelden hoe ze manoeuvreerden
om een dok of haven in of uit te komen.
Het typerendste geluid hoorden de
Schiedammers echter eenmaal per jaar,
bij de overgang van het oude naar het
nieuwe jaar. Tientallen schepen bij
Gusto, Wilton-Fijenoord, de
Rotterdamsche Droogdok Maatschappij
aan de overkant van de Nieuwe Maas,
in Vlaardingen bij het Havenbedrijf
Vlaardingen Oost en op de Nieuwe
Waterweg bliezen dan om het hardst de
boze geesten ver weg. Dat geluid,
gemengd met dat van de rotjes, zeven
klappers, donderbussen en sissende
lichtkogels, het ooooh en aaaah van de
luisteraars en toeschouwers, was jaren
lang in Schiedam echt het begin van
een nieuw jaar.
Boven: Het was lange
jaren van maandag tot en
met zaterdag een drukte
van belang in de stad als
de werktijd in de
bedrijven aanving of
eindigde. Honderden
mensen, meest mannen,
liepen dan van hun huis
direct naar het werk of-
als ze van buiten de stad
moesten komen - naar
bus-of tramhalte.
Ook gingen vele
honderden op hun 'stalen
ros'. De fietsenstalling
van Wilton-Fijenoord kon
dan ook vele fietsen
herbergen zoals aan de
overkapping, rechts van
de volkstuintjes aan de
Vlaardingerdijk, te zien is.
(FotoC.M. Tholens/GA
Schiedam)
58
