4older
OUD
j MATHENESSER
POLDER
NIEUW
MATHENESSER
WEST-F
LAND
De kaart van De Gheyn
*-*'
De eerste uitbreiding in
de Middeleeuwen was ten
noorden van de Dam, in
het gebied van de heer
van Kethel. Een tweede
ontstond omstreeks 1360
toen de vesten werden
gegraven. Tot 1614
behield de stad deze
vorm. Op deze kaart van
Jacob van Deventer uit
1560 is te zien hoe de stad
werd omgeven door de
verschillende polders en
alle toegangswegen
bestonden uit dijken en
kaden. De namen bestaan
nog steeds. (Kaart van
Jacob van Deventer,
Algemeen Rijksarchief
Den Haag)
eeuwen was. Van Deventer maakte
strategische kaarten en schiftte
daarvoor duidelijk het open veld van
de bebouwde stadscentra. Schiedam
blijkt op die kaart maar tien echte
straten te hebben in een ring van groen
aan de stadszijde van de Broersvest, de
Westvest, Vellevest en Noordvest.
Met de vogelvluchtkaart die Jacques de
Gheyn in 1598 van Schiedam maakte,
bezit de stad een sleuteldocument dat
de overgang laat zien van de middel
eeuwse naar de wat modernere stad.
Voor de huidige toeschouwer valt hier
op al veel te herkennen. Het stedelijk
gebied was sedert de stichting van
Schiedam aanzienlijk vergroot. De
oudste kern, rond de Oude Sluis,
was dicht bebouwd. De sluis tekende
De Gheyn als een bouwwerk van
aanzienlijke omvang dat zich bevond
aan de achterkant van de tegenwoordige
Korenbeurs. Om dit dichtbebouwde
gebiedje bevond zich een ring van
modernere huizen. Aan de Lange
Haven stonden huizen die als
koopmanshuizen herkenbaar zijn aan
de hefkranen ervoor. Een koopmans
huis was in die tijd namelijk tegelijk
opslagplaats, woning en kantoor.
Opvallend op deze kaart zijn ook de
groot uitgevoerde 'tijckwerkershuizen'
aan de Raam, die gebouwd waren in
opdracht van lakenwevers die tijdens
de Tachtigjarige Oorlog van het
katholieke Vlaanderen naar het
protestantse Holland gevlucht waren.
De ramen waaraan de 'Raam' zijn
naam dankt, heeft De Gheyn achter de
huizen getekend. Daarop spanden de
lakenwevers de pas geweven en nog
vochtige lakense (fijne wollen) stof.
Hierdoor kregen ze een mooi strak
produkt met een hoge handelswaarde.
Aan de overkant van diezelfde haven,
in de driehoek tussen Lange en Korte
Haven en Westvest, bevond zich een
echt bedrijventerrein. De Gheyn tekent
hier ter hoogte van de tegenwoordige
Vismarkt verschillende scheepswerven
in vol bedrijf. Op de kade leggen
scheepsbouwers de kiel voor een
vissersschip. De pekketel staat te
dampen en met de kaapstander trekken
scheepsbouwers een mast omhoog. In
het mastgat -een slootje achter de
scheepswerven- liggen boomstammen
in het water en achter de werven staan
gesloten werkplaatsen waarvan er één
voorzien is van een groot droogrek.
155
