V !VhW>9 -
Het Sint-Jacobsgasthuis
opvolger uit 1789 nog staat en het
Stedelijk Museum huisvest. De dagelijkse
leiding was in handen van een moeder.
Dat was soms een onaangename, zware
baan, want in 1507 sloeg Willem Janssen
haar zo hard met een stoel op haar
hoofd dat het meubel in stukken brak.
Ongetwijfeld als wraak voor de slechte
behandeling die hij had ondergaan.
Zijn straf was een bedevaart naar
Rome. De stadsgeneesheer was ook de
dokter van het gasthuis. Deze functie
wordt voor het eerst in 1430 vermeld.
Toen benoemde de stad Willem
Hughen uit Muiden tot 'onser stede
meyster'. In het besluit staat dat hij de
zieken niet alleen moest bezoeken,
maar ook proberen te genezen.
De regenten traden streng op tegen
bewoners die zich misdroegen, zoals
Jan Pietersz. die in 1460 buiten de
stadsmuur bier had gedronken en
onbeschoft was geweest tegen de
belastinggaarder die hem betrapte. Jan
kwam voor de rechtbank die hem de
prove of ondersteuning afnam, die hij
in het gasthuis genoot. Toen het
gasthuis in de tweede helft van de
15de eeuw wel ziekenhuis was, bleven
de regenten een ruime definitie van
het begrip 'ziek' hanteren, omdat een
bijdrage van hen die wel konden
betalen, nodig was voor de exploitatie.
Aleida had het gasthuis ooit verpachte
gronden gegeven. Omdat die
onvoldoende opleverden voor de
exploitatie, moesten vanaf 1286/8 de
nabestaanden van elke overleden
Schiedammer diens kostbaarste
kledingstuk aan het gasthuis geven.
Dat ging in de praktijk betekenen dat
uit elke erfenis een bedrag(je) naar het
gasthuis ging. Die officieuze belasting
heeft tot 1843 bestaan. Het Jacobs-
gasthuis verhuisde in 1934 naar een
frly. flf (jO'CH cwWfl Olbc *vyur
<y&z T <hj.~MjJ.rKi «if f
fa ynè cf.af Wjpws'We»»'- 4»*- «fc
Jjcfttttt f-.TnScn (ja óv
(left'J/. atS'e- ftinJ Ctfci*ïfc- futöoy «I inTtj c ■nz "%-vAtn {m
Aam Vci-p"* «v 'rc
■y-ehwv'-tjj {nV't ««-Vvh&w ciW fajycMMjyfyJej'Sflj' "«jmCik 5acr -w>k.<j4«c. (Sin-
i f" h, futrnW* c«Sa XhSbm
1 - ,1 'ju' It i
o^'tVv- «dMAe fvJjc&c-M «nfro ijurt (jtrtx fWcnpt
-llS^er-l'Vcn yin*icfP-vSr -nyttr (je-cw. -ftghi) C-h\'
*9tC «f f onweer-
--SydtivW **>"*- (xVcnmjïW1 onfzn f,igfcy /"v« *>-« 1V)"HC ^Jfe h'.ntif
De oudste stedelijke instelling van
weldadigheid is het Sint-Jacobsgasthuis
dat Aleida waarschijnlijk in 1276
stichtte. Een gasthuis was in de
Middeleeuwen niet alleen een tehuis
voor zieken, maar ook voor arme
bejaarden, zwervers en pelgrims. Het
Jacobsgasthuis stond tot ongeveer 1540
aan de Brede Marktsteeg en verhuisde
toen naar de Hoogstraat, waar zijn
Boven: Kort na de
oprichting van het Sint-
Jacobsgasthuis in 1276
waren er geldzorgen
waardoor in 1286/87 een
vorm van successie
belasting werd ingesteld.
Deze belasting, het recht
op het beste kleed, hield in
dat van elke Schiedammer
die overleed, het kost
baarste kledingstuk of de
geldwaarde daarvan aan
het gasthuis kwam. Vanaf
toen kreeg de stad
invloed op het beheer
van de instelling.
(GA Schiedam)
Rechts: Deze schoolplaat
uit 1864 geeft een indruk
van het interieur van een
gasthuis. (GA Schiedam)
afsluiting werd een luchtballon
opgelaten en trad de variétéartiest
Maju met zijn tableaux vivants voor de
wezen op. Hij heette Roelof Kinsbergen
en was met zijn reizende theater
jaarlijks een populaire attractie op de
Schiedamse kermis.
Na de Tweede Wereldoorlog liep ook
het aantal katholieke wezen terug en
nam het R.K. Weeshuis steeds vaker
kinderen van schippers op, die niet
thuis konden wonen. Het eerste
schipperskind kwam in 1949. Dat had
een aanzuigende werking, want in 1950
waren er al 44. Nadat in 1959 de laatste
wees was vertrokken, werd het wees
huis in 1964 omgedoopt in Sint-Imelda
Internaat. Sinds 1970 is Stichting De
Uitkijk de expoitant van het internaat.
Het monumentale gebouw is in 1980
van de gemeentelijke monumentenlijst
geschrapt en gesloopt om plaats te
maken voor moderne winkels.
187