Va reken ma rctsdag
Feesten
Varckenmarctsdag was de sinds 1464 jaarlijks in Schiedam gehouden
varkensmarkt die in de 19de eeuw uitgroeide tot een folkloristische
feestdag, waarop de mensen elkaar voor het laatst buiten ontmoetten,
voordat de winter begon.
Rechts: De plek, de
wimpels, dieren en
mensen: een tentoon
stelling van vee en
pluimvee bij de Sint-Joris
Doelen in 1862. Op één
van de oudste Schiedamse
foto's ontwaren
sommigen de fotograaf.
Misschien bespreken ze
die wonderbaarlijke
techniek, zeker in moeilijk
te volgen dialecten:
Kethels, Schiedams,
Vlaardings, allemaal
verdwenen variaties op
onze taal. Op schrift is er
nog iets van over, zoals
dit fragment uit een
Schiedams verhaaltje op
rijm. 'Neelus!! Komper
nou toch huit, je stikken-
zakkie is al gevuld met
vijf stikken roggenbrood,
heelegaar beleegen met
zuuren zult, je drinkus-
flappie met slappe thee
staan ook hal voor je
klaar. Hals ik je zou laaten
legge dat slieppie tot
volgundejaar, komper
nou nog wat van?' Het
Schiedams onderging
onder andere invloed van
het door veel branders
knechts gesproken Duits-
Westfaals. De opmerking
'Je komt zeker uit
Schiedam!' is niet meer
te horen. (Foto J. van
Diggelen/GA Schiedam)
Rechtsmidden: Er waren
nogal wat tegenstanders
van de tram; paarden
zouden ervan schrikken,
was één van de
argumenten. Een grapjas
schreef dat een wet dan
bijvoorbeeld ook
schaatsen, fietsen,
stoombootfluiten en
hoepels moest verbieden.
Pas nog was een paard,
geschrokken door een
fladderend zeil, door een
raam in een huiskamer
gesprongen. Hier een
zicht op de jaarlijkse
paardenmarkt op de
Grote Markt in 1910. (GA
Schiedam)
de Bond van Christelijke Socialisten,
waarvan hij in 1909 landelijk voorzitter
werd. Toen de Bond in 1910 in
Schiedam een congres hield en in 1911
aan de Lange Haven 125 drukkerij De
Toekomst stichtte, was hij de eerste
directeur. Zijn bekendste roman is
'De brandende stad', waarin hij zijn
socialistische opvattingen verwerkte.
Hoofdpersoon is Chris Landstra, zoon
van een brandersknecht die jong
verdronk in hete spoeling. Chris kwam
in fout gezelschap, raakte aan de drank,
verloor zijn baan en stierf in de ruïne van
het Huis te Riviere. Melodramatischer
en Schiedamser kon het niet. Een
schrijver die wel in Schiedam opgroeide
en over Schiedam schrijft, maar er al
lang niet meer woont, is Maarten
Biesheuvel. Schiedam komt in zijn
verhalen wel nadrukkelijk voor, omdat
hij zijn jeugd als bron gebruikt. In 'De
pornografie' beschrijft hij zijn vader die
bedrijfarchivaris bij Wilton-Fijenoord
was, een Engels bombardement dat zijn
ouderlijk huis aan de Vlaardingerdijk
beschadigde, en zijn dagelijkse fiets
tocht naar de middelbare school door
het toen nog niet vol gebouwde gebied
tussen Schiedam en Vlaardingen.
Feesten die de Schiedammers groots
vierden, waren de onafhankelijkheids-
Franqois Haverschmidt verleide in 1893 in
een voordracht in Musis Sacrum dat hij het
inluiden van de varkensmarkt door het
blazen op holle jeneverkruiken waaruit
de bodem was weggeslagen en het
'Spikkelaasvarkendat de klanten van de
Schiedamse bakkers konden winnen door
het juiste gewicht van een speculaasvarken
te raden, de mooiste tradities van deze dag
vond. De Varkensmarkt is in 1937 officieel
opgeheven.
211
