KAARTL
SCBIEBAMZE HOOFT.
1 VERTHOONT.
Uytgezonde van dc ROO ROOSEN, daar men
Dc Prijfen zuiit^beftaanfn fwaarZilver en Tinals
Dijjmlti-
Janantaen
voorstelling een ketel,
een verwijzing naar de
naam van het dorp.
Linksboven het wapen
van Holland, rechtsboven
dat van de heer van
Kethel Adriaen Rutgersz
van Ylem. Vlaardingen, de
organiserende stad van
het landjuweel, kreeg dit
blazoen in 1616. Een jaar
eerder had Kethel de
drukst bezochte
rederijkerswedstrijd van
Noord-Nederland
georganiseerd. (Tekening
J. de Raat/GA Schiedam)
Rechts: Waren de
rederijkerskamers
oorspronkelijk de plekken
waar de deelnemers uit de
bovenlaag van de
samenleving kwamen, in
de loop van de 17de eeuw
kregen de wedstrijden
steeds meer het karakter
van een kermisattractie.
Dit luidde het eind van de
rederijkerstraditie in. Eén
van de laatste wedstrijden
in Holland was die in
Schiedam op 5 juni 1724,
uitgeschreven door de
Roo Roosen. De plaats
was de kroeg van
Kornelis vanderGaag
op het Hoofd. Het waren
ook niet meer de kamers
die hier bijeenkwamen,
maar individuele refrein
makers. (GA Schiedam)
toneelverenigingen en landjuwelen in
opvoeringen in de Sociëteit Aurora,
buiten de voormalige Overschiesche
Poort, in het gebouw van de Officieren-
vereeniging, buiten de eveneens
voormalige Kethelpoort, en in Musis
Sacrum, de kunsttempel aan de Lange
Haven. De eerste toneelvereniging
was Tollens, genoemd naar de toen
populaire dichter van bombastische
vaderlandse liederen Hendrik Tollens.
Een halfjaar later was de naam
veranderd in Eendragt en kwam een
historisch drama op de planken, 'Joan
Wouters' genaamd. De krant merkte
op dat de spelers wel erg veel eisten
van hun gehoor en het wellicht beter
was de opvoeringen een uur korter
te maken. Een aardige manier om te
zeggen dat het stuk vreselijk langdradig
was.
In de tweede helft van de 19de eeuw
groeide het aantal toneelverenigingen.
Zij voerden stukken op met melo
dramatische titels als 'Jeanne, de
Gevloekte of de Dochter van den
Galeislaaf'. Soms waren stukken
opvallend actueel, zoals het blijspel
met zang 'Een socialist in den val,
of Eigenbelang gaat boven alles', dat
de toneelvereniging Mozart in 1887 als
toegift opvoerde, nadat de notabelen
een lang historisch stuk hadden moeten
uitzitten. Dit stuk stond niet toevallig
op het programma, zo kort na de
veroordeling wegens majesteitsschennis
van de anarchistische voorman
Ferdinand Domela Nieuwenhuis. Na
de opvoering konden de bezoekers
gezellig napraten tijdens een bal. Het
culturele leven verzuilde net zo als
het onderwijs en de sport, en dus was
er ook een rooms-katholieke toneel
vereniging. Deze heette Vondels
fch rij ft dangiefide Jonkheidaanallevryen, enonvryen Reden-Kamers,
om te komen beantwoordendezen onderftaande Vraag, en Re
gel, op Maartdag dm weeden Pinxterdag, dat wezen zal
den j. Iunius 1724, ten Hnyzc van IQrrnelis yonder
Gaag, Herbergier.in Schiedam, op het
IlSfëStErwijl dat Uleiswijk, is berooft van geeft, en leven,
Zoo komrden Mkerhom, al treurende te geven
Zijn Heylge Letterftof, uit Godts gewyde Blaan,
Ter plaatze, daar men ziet, de teed're Jonkheid aan;
Om daar het Konlfyijk Volk> en puik der Reedenaaren,
Te hulden met een Kroon, van purp're Rooze blaaren 5
Komt dan Beminnaars, en-vertoont nu in Schiedam,
Het geen dat eerftmaal, uit, de Stadt van Vlioramg kwam.
v I Vat La/irabr moefl gijn l(tjk, ett't Folk het leyen deryen
raag. fayed, en noemt, gijn boemfpraak yluglen fleryen 't
Maakt hier in drien verdeelt, een feftig Regels klaar:
Meteen vijf-vaarzig Licdc, gezongen openbaar
Prijswaardig, dan zal men doorlrtgeig Triomfecre
Reg tv Wte gtdhe gruiw'len pleegtis flrajloar yo» den Beert
Maar Broeders zoo gy trage, na prijs, en eer te (laan,
Zoo toont in yder Vers,jog meer CiHabetts aan,
Als vijftig: het't zal Zijn tot luifter van Uw1 werken,
Dttjliifc ik, Zags: ikfSjtrw hier wel dé befte Klerken,
Vergeten in de Kap! daar'tis een oude wijs,
En Kamcrlijk, dat ookde Sotties halen prijs.
Vraag Zegt Uroertjensals gy bent, yol Cierhjkheid beperelt,
int Sot. Vat ii 'er Meeflen Mitijlen Nietin dege JVerelt i
Maakt hier op een getalvan Regels driemaal tien
Al op gemeene maat, en wilt tog haatlijk vlien,
Al 't geen dat ftrafbaar is; belchimpt geen Staat nog wetten
Of ecn'gcn Tempeldienft: weet zeker men zal zetten,
Uw alles klaar ten toon, en wand'len regt door zee,
Komt Ziet ie Jonkheid aan, en brengt de Liefde mee.
Jan Gouwe Leestw.
g StntecnqcfliCtetutorntifcoof-fctarl.
1 SüiwfcaritFrc&iTirii<en e««t.
1 «Tnotban (W Woramttfrtn
i sptwren ijn rftini San Ijlt BtSr.
1 gliste 9A 1 tnttn fcöoom Ittitett (Sm
Hoek ban bt Sotte Bjaaa.
i Zilbw ban bn,SIliigtenntttf)tt Baan.
flag nn ftnaari Zllbreprëtf/ boo; We (baat
(let Blafom cn Biocbctfcljap ban Rne
plaats gekomen} be beerfte toejen ,al.
1 Ctmicban'tZtneni.
1 ZtibtteniSoeeSfanebmbeBiTittoBao.
r irflnntbOn pet Bronntinérm bei gvlbcn.
N!B. De Broeders zijn verdagt, »ls vorens is vermeit, op Maandag voorfz.
met Trom, Blafoen, Vaan, Wagen en Paarden in te koomendes namiddags ten
j uurenna 6 «uren twee Schellingen voor den Armen vao Schiedamen na 7 uuren
verfteken aan prijs Ook zal men niet vermoogenwaar her zy of nietop dien dag
by of ontrent de Kerkenden T rommel re roeren voornamentlijk binnen de Stad t Schie
dam en die voor vier uuren in wil komenmoer den Trommel gancsdoen Twijgen.
De Broeders wen bekent gemaaktdat de Kamer van de Vygenboom niet zal ant
woorden als uyl liefdeom niemand te abufèrcn.
Ct Schiedam, BtttJuSt Op Nikste Muy», ®oeith(ritMp« op bt ^obtnj obtt bt
i J*
205
