Lutherse kerk
Boven en rechts: Nog
geen dertig jaar na de
opening van de katholieke
kerk aan de Lange Haven
was er behoefte aan een
nieuwe. Tussen 1856 en
1858 bouwde men een
kerk aan de Nieuwe
Haven naar ontwerp van
B.M. Schreyer. De
literator J.A. Alberdingk
Thijm was allerminst
hierover te spreken en
schreef'noch uit een
konstruktief noch uit
esthetiesch oogpunt kan
het aangenomen ontwerp
worden goedgekeurd'.
Rechts het interieur in
1890 bij de bevestiging
van de verering van
Liduïna als heilige. De
ontkerkelijking leidde
in 1969 tot desloop.
(Foto R. Collette; litho
Roelofsen Hübner/
GA Schiedam)
1881 de Singelkerk in de toen nieuwe
stadswijk Mathenesse (Schiedam-Oost).
De pastorie naast deze kerk mag er ook
zijn; naar verluidt was de hardstenen
trap die naar de voordeur van meneer
pastoor voerde precies één tree lager
dan de stoep van de voornaamste
geldschieter.
Toen de binnenstad omstreeks 1960
leegliep en nieuwe wijken de toekomst
hadden, openden daar twee kerken
hun poorten. Helemaal in het westen
van Nieuwland kwam in 1962 de
Visitatiekerk, een zogenoemde bijkerk
van de Frankelandsekerk aan de
Nieuwe Haven, en gebouwd naar een
ontwerp van Thomas Nix. Wie de kerk
binnenkwam, passeerde een groot
doopvont en moest links of rechts van
het centrale altaar een plaats zoeken.
Met dit ontwerp greep de architect
terug op oudchristelijke idealen. Hij
maakte een strak en sober gebouw,
maar gebruikte moderne materialen.
Mensen die een ouderwetse kerk
gewend waren, vonden het allemaal
wel erg modern. Toen het kerkbezoek
terugliep is de kerk in 1997 gesloten en
afgebroken. Dichter bij het centrum
kwam in 1965 aan de Mgr. Nolenslaan
in Nieuwland de derde aan Johannes
de Doper gewijde Schiedamse kerk,
een markant gebouw waar de mensen
niet tegenover het altaar zaten, maar
er omheen. Aan deze kerk waren de
dominicanen verbonden, de orde die
sinds de tijden van pater Brugman
Schiedam niet meer verlaten had.
Direct na de bouw van de wijk
Nieuwland en de opening van de
kerken woei een nieuwe wind door de
rooms-katholieke kerk. De deuren
gingen open, de oude angst voor alles
wat niet katholiek was verdween. Jeugd
kreeg de ruimte om te experimenteren
met beatmissen en politieke acties.
Betogingen tegen kernbewapening en
acties voor nieuwe levensstijlen
vervingen de oude gewetenskwesties;
de hoop leefde dat spoedig priesters
zouden mogen trouwen en dat de
scheiding tussen rooms en protestant
kon worden opgeheven. Steeds meer
leken kregen taken in de kerk. Anders
dan velen verwacht hadden, leverde
dit geen blijvende groei van de kerk
op. Integendeel, met de verhuizing
van vele parochianen uit de wijk en de
komst van niet-christelijke bewoners
uit andere landen nam de invloed van
de kerk af. Inmiddels zijn de twee
kerken in Nieuwland alweer
verdwenen. Op de plaats van de Sint-
Jan de Doperkerk bouwden de beide
parochies een kleine, nieuwe kerk, en
op de plaats van de Visitatiekerk staat
nu een moskee.
Om in de tijd van de bloei van de
jeneverindustrie, omstreeks 1750, de
vele Duitse arbeiders aan zich te binden,
maakte Schiedam het hen ook graag
263