(CM>-
Hierboven: 'Dat was mij
geleerd, door vader
geloof ik. "Heere zegen
deze spijzen, amen" en
achterna: "Heer, ik dank
u voor Uwe goedheid,
amen"; beide keren
hardop, behalve als er
mensen bij ons aten, dan
mocht ik het wel zachtjes
doen.', aldus Frangois
Haverschmidt over zijn
jeugd. (GA Schiedam)
Rechtsboven: De dorps
kerk van Kethel is de
rechtstreekse opvolger
van het heiligdom dat al
in de voorchristelijke tijd
bestond. In de Tachtig
jarige Oorlog werd de
kerk zwaar beschadigd,
maar in 1630 herbouwd.
Zij kreeg toen de vorm
die het nog steeds kent
en zoals Jaap de Raat die
tekende. (GA Schiedam)
Rechtsmidden: De
Nederduitsch Gerefor
meerde kerk ontstond in
1886 als afscheiding van
de Hervormde kerk. In
1889 bouwde men een
eigen kerkgebouw aan
de Rotterdamsedijk.
(GA Schiedam)
y r ry rs
//yyy yy^y'yyy /yyy y
f/y /yyéy yf ys«y yy yr ytyC* ^/yASy r y/yy
Geilen en Goedgekeurd
de Gemcüt'.o Architect,
GEZIEN.
ÜE OOMMI8EIE VAN FABRICAGE
De Voo/zitter,
8ecrctar?-'
7"'/-
/De ïtf 8ecretar'
Dolerenden. Samen kozen ze de naam
Gereformeerde Kerken in Nederland.
Op plaatselijk niveau duurde het
echter tot 1901 voordat de oude A-
kerk', de Plantagekerk, en de 'B-kerk',
de kerk van de dolerenden, een geheel
waren geworden. Een deel van de
Afgescheidenen was bang dat voor de
innige beleving van het geloof geen
ruimte zou blijven bestaan. Zij hielden
zich afzijdig en vormden de Christelijk
Gereformeerde Kerk. Zo ontstond de
Boterstraatkerk. In de volksmond heette
deze kerk wel 'zwartekousenkerk' of
'hoedjeskerk', naar de verplichte
kleding van de vrouwen.
Vooral door de komst van veel arbeiders
van de Zeeuwse en Zuid-Hollandse
eilanden groeide de Gereformeerde
Kerk van Schiedam tot 5.000 leden in
de jaren dertig van de 20ste eeuw. De
Plantagekerk en de kerk aan de Rotter
damsedijk konden zoveel mensen niet
herbergen en daarom bouwde de
gemeente in 1932 aan de Burgemeester
Knappertlaan de Julianakerk.
Het gereformeerde leven had een eigen
karakter. De zondagsheiliging zette een
stempel op de levens van kinderen.
Twee keer naar de kerk, tussendoor
naar zondagsschool of vereniging en,
zeker niet te vergeten: psalmen en
liedjes uit de bundel van Johannes de
Heer zingen bij het harmonium. De
Schiedamse schrijver Maarten
Biesheuvel en zijn JVlaassluisse collega
Maarten 't Hart hebben er veel van
meegekregen. Ook door de week zette
de kerk een stempel op het dagelijks
leven met de gereformeerde school en
de gymnastiek- of korfbalvereniging op
G.G., gereformeerde grondslag.
De trots over de groei en bloei van de
kerk kreeg in de Tweede Wereldoorlog
een gevoelige knauw. Conflicten over
het gezag van de landelijke Synode
over de opvattingen van de Kampei-
hoogleraar Schilder leidden tot
onoverzichtelijk plaatselijk tumult.
Terwijl in de winter 1944-45 Holland
hongerde en de verbindingen beroerd
waren, liepen in de Gereformeerde
267