Scores
Het Noodt Godsgilde
Een treurende Maria, zittende onder het kruis, met in haar schoot haar
gestorven zoon Jezus. De Middeleeuwers noemden deze afbeelding
'Maria in der nood', maar ze is nu bekender als 'Mater Dolorosa',
vrouw van smarten. Zo'n beeld kwam op wonderbaarlijke wijze in
Schiedam terecht.
De makerervan, op weg naar Antwerpen,
kwam op doortocht door Schiedam. Toen
hij verder wilde varen, ging het schip niet
meer vooruit. Pas nadat het kleine beeld
aan wal was getild, liet het vaartuig zich
weer in beweging zetten. Aldus de legende.
De gevolgen waren ernaar. Een soortgelijk
beeld kreeg een ereplaats in de
Schiedamse samenleving. Het werd ais het
ware geadopteerd dooreen religieuze
broederschap, het 'Noodt Godsgilde', die
zorgde voor onderhoud van het beeld en
de kapel, waarin het geplaatst was. De
verering van het beeld was vooral sterk in
de 15de en de eerste helft van de 16de
eeuw, toen de meeste kerken zo'n beeld
bezaten. Het Schiedamse gilde had een
eigen priester en kapelaan. In 1529 was
dat Jacob Hugeszoon. Ghijs Hugeszoon,
Jacob Matthijszoon, Adriaen Eelantszoon,
Pieter Henrickssen en Jacob Peterssen
waren toen de hoofdlieden van het gilde.
Bij bijzondere feestdagen droegen de
gildebroeders het beeld door de stad.
Natuurlijk ter ere van Maria - maar
tegelijkertijd kon iedere moeder die smart
had om een overleden kind zich met dit
beeld, dit symbool, identificeren.
Hiernaast, van boven naar
beneden:! Eén van de
stichtingen van Aleida
was het aan het Oude
Kerkhof gelegen Bagijn-
hof, voor het eerst in 1271
vermeld. Hier traden
vrouwen in zonder een
kloostergelofte af te
leggen.
2. Het aan de Lange
Achterweg staande
klooster van Leliëndaal
was in 1461 gesticht op
de plaats waar het woon
huis van Liduïna had
gestaan. In 1604 bouwde
het armbestuur op deze
plek het weeshuis.
3. Van het Sint Anna-
klooster is niet bekend
wanneer het is gesticht.
Het stond op het terrein
begrensd door het
Spinhuispad en de Sint
Anna Zusterstraat.
4. Het enige mannen
klooster was het in 1442
gestichte Kruisbroeder
convent. Het lag tussen
Broersvesten Broersveld.
5. Het oudste klooster
was het in 1405 gestichte
Ursulaklooster, dat eerst
aan het Oude Kerkhof en
na de stadsbrand van
1428 aan de Zijlstraat
stond. (Details van de
kaart van Jacob van
Deventer/Nationaal
Archief)
Rechtsmidden: Van de
wieg tot het graf
begeleidden religieuze
rituelen de middeleeuwer.
(Meesters van Otto van
Moerdrechten Zweder
van Culemborg/The
Pierpont Morgan Library
New York)
Rechtsonder: Deze 19de-
eeuwse litho beeldt een
16de-eeuwse kerkelijke
begrafenis uit. (Litho Van
Emriken Binger/GA
Schiedam)
251