i 'Helemaal warm van' Donderdagavond 3 februari 1966 mochten de leerlingen van de Dr. Lieflandschool in de Fahrenheitstraat wat langer opblijven om te kijken naar de verrichtingen van meester Maris van Eijsden in de populaire televisiequiz van de VARA 'Tel uit je winst'. Boven: In december 1960 sprak de Schiedamse Gemeenschap een vermanend woord over het gooien van papier op straat:laten wij, burgers van Schiedam (...)ertoch voorzorgen dat op onze hoofden niet de schande nederdaalt van vuiler te zijn dan onze vaderen! Dooreen klein beetje oplettendheid kunnen wij voorkomen dat Nederland, en dus Schiedam, in de mond van alle buitenlandse toeristen de klank van een mestvaalt krijgt. Dat kan namelijk ook onze portemonnaie wel eens beïnvloeden, en op dat punt zijn wij toch allen gelijkelijk gevoelig.' (GA Schiedam) Rechts: Cornelis de Bruin was als broodbezorger werkzaam bij Bakkerij de Geer, gevestigd in de Van Deventerstraat17. Met een elektrowagentje, de 'ijzeren hond', kwam hij beginjaren zestig aan huis in de nieuwe wijk Groenoord. (Pc) Groenendaal was er duidelijk over: "t Is afgelopen. De zangkoren, de toneelclubs, de culturele kringen kunnen wel inpakken. Ze zijn uit de tijd! Thuis knutselen? Thuis muziek maken? Mijnheer, sta mij toe dat ik even lach. Naar de schouwburg? Ja, ik ga daar een beetje naar de schouwburg! Een boek lezen? Wanneer moet dat? Naar een lezing? Ik verstond u zeker niet goed; ik dacht warempel dat u zei: lezing. Tussen twee haakjes: hoe lang blijft u nog? Niet te lang hoop ik, want we moeten de hele kamer nog omzetten, begrijpt u, want straks komen Mien, Piet, Trees, Bep, Jan, Frits en Gijs. Om te praten? Nee. Om te kijken natuurlijk. Om te kijken naar de buis naar de magische buis, het nieuwe toverding van de nieuwe mens, het elektronische fata morgana in een woestijn van verveling, naar het blauwe weerlichten uit de televisie-hemel.' De makers van het 'lichtende beeld in de schemer' met de 'hypnotische kracht' dragen een grote verantwoordelijkheid voor de geestelijke gezondheid van de kijker, aldus Groenendaal. Het culturele maandblad liet onder anderen Reinier Oort, de directeur van de Rijks-HBS, aan het woord over de invloed van televisie in het dagelijks leven. Een kwart van de leerlingen had thuis televisie, en zij kregen regelmatig kijkvrienden over de vloer. Voor Oort stond het vast dat vele kijkbuis- kinderen hierdoor niet toekwamen aan hun huiswerk. Leraren kregen het steeds moeilijker de leerlingen te laten werken. In combinatie met alle andere afleidingen had de televisie een schadelijke uitwerking. Oort erkende dat huiswerk niet het begin en eind van alles was: 'Het kind moet zijn levens ervaring ook kunnen putten uit iets anders maar in vele gezinnen is het tegenwoordig een onrust van jewelste.' Tevens erkende hij de culturele waarde ervan. De dienstbode van een collega keek naar een uitzending over de schilderijen van Jan Steen in het Mauritshuis. Zonder televisie had ze er misschien nooit iets over te weten gekomen. Oort had zelf geen televisie vanwege tijdgebrek, maar na zijn pensionering kwam die er zeker. Overigens was hij van mening dat de televisie een rage was, waarvoor de aandacht zou gaan verflauwen. 'Kent u dat verhaal van die postbode, die te laat was met zijn bestelling? Hij was langs een huis gekomen, waar men de Om kwart voor negen heetten op Nederland 1 Theo Eerdmans en zijn assistente Maud van Praag de kijkers welkom vanuit de Singerconcertzaai in Laren vooreen 35minuten durende aflevering van de quiz waarin zij deelnemers ondervroegen over hun specialisme. De 24-jarige Van Eijsden kreeg vijf vragen gesteld over de Vlaamse schilder Pieter Bruegel de Oudere, waarvan hij er vier goed wist te beantwoorden. Quizmaster Eerdmans had 'het er helemaal warm van', aldus Het Vrije Volk. De vragen waren zo moeilijk dat iedereen in spanning toekeek. Op een onderdeel van de tweede vraag bleef hij het antwoord schuldig, en bij de laatste vraag duurde het lang voor hij enkele bijzonderheden kon opnoemen van het schilderij 'De engelen val'. Opgelucht ontdeed de onderwijzer zich van zijn koptelefoon en onder gejuich van zijn televisie had aanstaan. Meneer zat achter de krant en mevrouw zat met de rug naar het scherm. Maar de postbode bleef voor het raam staan en kon niet wegkomen. Hij had zelf nog geen televisie. Voor de eigenaren van het apparaat was het verzadigingspunt echter reeds bereikt De rage ging niet over. Vrijwel ieder meegereisde aanhang verliet Van Eijsden het hokje waarin Maud van Praag hem had gestopt. Uit haar handen ontving hij 'het mooiste schilderij'dat Eerdmans kende, een biljet van duizend gulden. Wekenlang ontving Van Eijsden thuis in de Villastraat 3 stapels post: brieven - waaronder één van burgemeester Harm Roelfsema -telegrammen en veel reproducties van schilderijen van Bruegel. Waaraan de onderwijzer zijn gewonnen duizend gulden besteed heeft, is niet bekend. Hij was net getrouwd met Coby van Duuren en zij waren hun huis aan het inrichten. Misschien is het geld besteed aan de aanschaf van een nieuw televisietoestel. Een 'Philips super ontvanger met 59 cm beeldbuis, automatische fijnafstemming en synchronisatie'kostte eind 1965 bij Blanken in de Nolens- of Mesdaglaan in donker en naturel 928, in teak 948 gulden. Nederlands huishouden bezit een televisie, meer dan de helft een tweede en 15% een derde toestel. Er kwam televisie via de kabel, via de satelliet, er kwam commerciële, lokale en regionale televisie. Via de Schiedamse kabel komen momenteel 39 televisie programma's in de huiskamer. Het venster op de wereld staat wijd open. 295

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Ach Lieve Tijd (tijdschrift) | 2001 | | pagina 25