SCHIEDAMS CHE ra COURANT, £p. I. AIGEMEENE li WEEKIYKSCHE VAN ZATURDAG AVOND DEN 14 JANUARY 1804. OF 5 GULDENS in het jaar. VO ORBERIGT 9 VERTOOG. »E PRYS VAN DIT WEEKBLAD IS 2 STUIVERS, Mortier en Zoon Deventer, Eroa FAN DE UITGEFERS EN DEN REDACTEUR DEZER COURANT. Naardien het aan het Gemeente-beftuur dezer Stad behaagd heeft, ons niet alleen Privilegie te verleenen tot Met drukken en uitgeven eener Schiedamfche Courant maar ons ook alle onderfteuning in ons plan te be loven, zoo hebben wy het genoegen, onzen Landge noten hier mede het eerfte Nommer van dezelve aan te bieden. Dit zou reeds in de verledene week ge- fehied zyn, hadden niet de toeilel tot eene onderne ming van zoo veel gewigtgrooter dan wy ons vooraf konden verbeelden, vooral daar dezelve met eene ver huizing en wel in zulk een ongunftig jaargetyde ge paard ging, midsgaders nog andere onvoorziene toe vallen, ons daar in verhinderd. Thands echter alles in orde gebragt zynde, zullen wy zorge dragen, dat dit Nieuwsblad voordaan weeklyks geregeld uitkome en zy, die hetzelve met hunne deelneming willen be funftigen, door de uitgave van een extra-Nommer waar toe het zekerin den loop van het jaarnie aan gewigtige ftof ontbreken zal, volkomen fchade- loos worden gehouden. Het is, zoo wel ter regtvaardiging des Tytels van Algemeen, die wy aan onze Courant gegeven hebben, als ter nadere ontvouwing van derzelvcr inhoud en ftrekking, volftrekt noodig, dat wy het Publiek een paar woorden zeggen by wyze van Vooroerigt en wy beginnen met aan te merken, dat, hoe zeer deze Stad door Koophandel en Nyverheid bloeyende en uitmun tende boven alle andere Steden van dien rang in ons Vaderland, zelfs te midden vancenen allesftremmenden en verlammenden oorlog, als ware het, verdient, da aldaar cenig publiek Tydfchrift worde uitgegeven, wy ■ogthands dwaaslyk zouden handelenmet de pen op het papier te zettenwilden wy enkel c!c nicuwsgje tigheid naar Staatkundig nieuws bevredigen, daar ieder onzer Landgenoten dezeu lust elders overvloedie boeten kan. Neen de ftraks volgende opgave van het geen men in ons weekblad zal aantreffenmoet overtuigend doer, ïien, dat wy een veel hooger doel hebben en ons oogmerk zich veel verder uitftrektalles omvattende wat kunde, gezond verftandgoeden fmaak, uitbrei ding van kunften en wetenfehappenveraangenaming in ledige oogenblikken van uitfpanniug, veredeling van hart, deugd en goede zeden, met een woord, alge meen welzyn bevorderen kan, hopen wy dat onze po gingen ons de goedkeuring en onderfteuning van ■lie welgezinden zullen doen verwerven en waardig maken. Ziet hier dan de redegeachtte Lezers waarom wy ons Tydfchrift eene algemeens Courant noemen, Enom aan dit opfchrift te beandwoordenhebben wy dezelve in de Rubrieken verdeeld van Vertogen, Advertentien NieuwstydingenMengelingenbe- langryke Berigten en Letternieuws. Ontvouwen wy dezelven iets nader. I. De Vertogen waar mede onze Courant, in den fmaak van fommigc builenlandfche Nieuwspapieren, aanheffen zal, zullen beftaan in Befpiegelingen van allerlei aard, en over alle zoodanige onderwerpen gaan, als derzelvcr lezing aangenaam en nuttig kunnen ma ken of kundefmaak en deugd bevorderen kunnen De Letter- Taal- Reken- Zang- Dicht- Natuur- Mensch- Aardryks- Gefchied- en Zedckunde zullen er de ftof toe opleverenterwyl de Land- en Volks befchryving zoo min, als de Natuurlykc Historie en die van Kunften en Gitvindingendaarvan zullen uit gefloten wezen. Men Zal, gelukt ons voornemen, dit Vertoog fomtydszelfs des Zondagster zyner ftichting kunnen lezengelyk reeds dit eerftehet welk aanftonds volgt. II. De Advertentitn van allerlei foort zullen fteeds tot eenen matigen prys worden berekendnaamlyk voor eene Advertentie tot 4 regels ft :envooreJken regel daarenboven 4Stuiv. Ter voorkoming echter van alle misbruik zullen er geene anderen geplaatst wor den, dan van by ons of by onze Correspondenten be kende of geaccrediteerde Perfonen, III. Onze binnen- en buitenlandfche Nieuwstydingen zulT5n zoo uitgebreid en volledigals maar eenigzins mooglyk, al het merkwaardige bevatten, wat iemand zelfsdie anders in het geheel geene Couranten leest •an het einde der week zou wenfehen te vernemenen dikwerf, ja zoo vaak zulks ons dienftig voorkomt en ietnaar den aard van het Blad mooglyk ismet zoo danige korte Aardryks- Gefchied- of Zedenkundige op helderingen en aanmerkingen verrykt zynals die ver- ftaanbarer of belangryker kunnen maken, terwyl eene goede Correspondentie ons in ftaat fteltom het nieuws ten minfte zoo fpoedig, al» cenig ander Dagblad, cn meenigmaal fpoediger, mede te deelet, inzonderheid het Engelsch nieuws. IV. Onder het Artykel van Mengelingen zal mer- daden van menschlicvendheid of andere deugden te navolging, foiptyds »ok ondeugende icdryyen met de; zeiver gevolgen tot affchrik vermeld vindenals mede andere merkwaardigheden, zedelyke verhalen Anekdoten geestige trekken vernuftige gezegden fnedige andwoorden treffende fpreuken, nu en dan ook kleine versjes, fabelen, raadfels, etiaradenen, met een woordalles, tvat ter beoefening van de Befpiege lingen in het Vertoog kan opleiden. V. In de belangryke Berigten zalmen eenverflag ontmoeten van allerlei nieuwe en nuttige uitvindingen en ontdekkingen, zoo binnen als buitenslands, in Kunften «n Wetenfehappen, in den Koophandelde Zee vaart, den Landbouw Fabrieken Trafieken de Huis houdkunde de Geneeskunde enz. als mede Aanftcllin- gen Bevorderingen of Sterfgevallen van merkwaardige perfonen, in ons Vaderland en daar buiten. Door dit en het eerfte vak zal het ledige, door het uitftel of op houden der Oeconomifche Courant veroorzaaktworden aangevuld evenwel flechts in zoo verreals die Berigten met vermyding van al het dorre en wydloopige, voor het Algemeen verftaanbaar en belangryk zyn. VI. Onder de benaming van binnen- cn buitenlands Letternieuws, zullen wy zoodanige merkwaardigheden erigten,als in het Ryk der Letteren cn Letterkunde voorvallen midsgaders het belangrykfte Schoolnieuws zoo wel tot hoogere en lagere Scholenin en buiten ons Vaderland als tot zoodanige Inftituten bctrcklyk, die de Jeugd tot Industrie of allerlei nuttige Kunften en Wetenfehappen kunnen opleiden. Ook zullen hier Be oordeelingen voorkomen van in ons Vaderland uitko mende belangryke Boeken en Gef-ht'iftenmids men ons, door het toezenden van een Exemplaar en Ad vertentie in onze Courant, daar toe in ftaat ftelt; cn zullen wy tevejiseene beknopte opgave doen van de ge wigtigjle buitenlandfche lVerkenin vreemde talen, gelyk de Franfche, EngelfcheHoogduitfchc enz. uit komende, van allerlei aard en in alle vakken van kunst of w e- enfehap. Niet minder zullen wyzoo er eenig fmaak 0 zedenbedervend Gefchrift ter onzer kennis komt en -vy om redenendie de verftandige van zelf bevroedt, het niet beter mogten keuren om er geheel van te zwygen voor hetzelve ten Tpoedigfte waarfchüwen of zulke waarfchuwingen als men 011s, met een Exem plaar van dat boek toezendtdes oorbaar vindende plaatfcn. Dit vak ftaat insgelyks open voor SchryversVer talers of Uitgevers die met Recenjien hunner letter vruchten in de Boekbeoordeelende Tydfchrift en onze? Vaderlands, al waren het ook onze éigene, te onvrede zyn en zich daar tegen verdedigen willen. Hunne Verdedigingen zullen, mids niet te lang zynde, noch perfoonlyke beleedigingen behelzende, tegen eene billyke erkendtenis van de zyde der inzenders worden ge plaatst, mids zy een Exemplaar van het beoordeelde werk en een van de Recenlic, waar over zy meenen zich te moeten beklagener by voegendaar wy offchoon er fomsdes noodig keurende, eene kleine aanmerking by makendeal het gefielde voor des ftel- lers rekening zullen latenen ook partyen zich des goedvindende, in ons Tydfchrift, verandwoorde» kunnen. Misfchicn vindt men, buiten dien, ook wel eens eene Recenfte van eene Recenfie in ons blad, oi verfchillende Bcoordeelingen van hetzelfde Boek tegen elkander over geplaatst, ter leiding des oordeels van het Publick. Daar het van zelf fpreektdat niet ieder der op genoemde vakken in elke Courant even breedvoerig zal behandeld wordenja zelfs niet in elk Nommer van ons blad behoeft voor te komen niet voor elk Nommer ftof oplevert, en ons fteeds, wanneer de ftol ons overkroppen mogt, de tocvlugt tot eene extra- Courant open ftaatterwyl wy ons in de gunst en medewerking van alle deskundigen aanbevelendie ons eenige Bydragen zouden willen toezendenenby gebrek van plaats, het gewigtigfte altyt) den voorrang zal hebbenzoo zal men de uitgeftrektheid van ons plan dcnklyk niet als eene bedenking tegen dcszelfs uitvoering inbrengen. Immers zullen wy alles doen wat in ons vermogen is om niet beyonden te wor den van met ydele beloften te hebben gepraald. En daar wyeindelykmede ter beoefening eener zuivere Nederduitfche Taalkunde en goede, op vaste gronden fteunende, Spelling, net onze willen toebren gen zoo zullen wy voor de hand de fpelling van den Heer weiland, naar aanleiding van de-zelfs Neder- du'tfch taalkundig {Voordenbeekvolgen en nader- haud die, welke wy verwachten.dat eerlang, op Hoog Gezag, zal worden daargefteld, zullende dezelve, hoogtt waarfchynlykzeer weinig van de thands door ons gevolgde verfchillen. Men ziet dus oogenbliklykvan hoe veel belang dit Blad inzonderheid is voor alle Onderwyzers der Jeugd die daar in zeiven zullen voorgelicht worden ten aan zien hunner onderrigtingenen meenigvuldigc nieuwe ftof verkrygen tot een nuttig en aangenaam onderhouo talers die hier met veel gemak en weinig kosten zonder datzy buitenlandfche Papieren behoeven aante- koopen of te doorfnuffulen de beste Werken, in vreem de talen uitkomende, en die het gefchikst zouden zyn, om door hen te worden in het Neerduitscb vertolkt en uitgegeven fpoedig kunnen leeren kennenterwyl de Uitgevers van dit Bladof de Boekhandelaars W. Locke en Comp. te Rotterdamwonende op de Spaanfche Kaai, in de Engelfche Drukpers» die eend zeer goede buitenlandfche Correspondentie hebbenhen promptlyk en civiel van deze «verken kunnen voor zien; men bevroedt, ten laatfte, hoe aangenaam het voor elk die fmaak en weetgierigheid bezitiszich r. wielt111 iiin Hor tpdp fltt^PirifTt tp 7 IPn telken weke, jul7t van dat gene oaderrigt te zien, wat, in buitenlandfche Papieren voorkomendeecbtef ouitenlandfche Couranten zoo welals van de Mengel-» werken onzer Boekbeoordeelende Tydfchritten valt» IETS BETREKLYK HET N I E U IV E JAAR. Daar wy ons Weekblad kort na een tydftip beginnen dat algemeen voor zeer gewigtig geacht wordt, dö verwisfeling naamlyk van een doorleefd jaar met cea ander, hetwelk wy voor weinige dagen hebben aangevan gen, kon bet ons zoo weinig aan eene gepaste ftof voor nns eerfte Venoog ontbreken, dat wy veeleer verlegen ftonden wat te kiezen uit de meenigerlci befpiegelin gen die zich onzen geest als ran zelf aanboden. Immers verlevendigde zich zeer natuurlyk by ons de herdenking der meenigvuldige weldaden en zege ningen die wy allenhoewel de een in eene ruimere mate dan de ander, door de aanbidlyke goedheid de» Allerhoogften in het verloopcn jaar hebben genoten en fpocrdè dit gedachte ons aan om ons zelven en onze Landgenoten tot dankbaarheid en gevoelige er- kendtenis op te wekken terwyl ons, aan den ande- ren kant, de jaarverwisfeling die wy boven zoovele anderen onzer medemetifcnenmogten beleven, met de herinnering aan vrienden en bekenden die in het oude jaar van onze zyde of uit ons midden werden weggerukt, onze eigene fterflykheid het kortftondige en het gewigt van des menfehen leven, onze beftem- ming voor de eeuwigheid en het w.elbefteden ja uit knopen van den tyd van ieder der oogenblikken op wier wieken om met j o u n g te fpreken de hemel rustmet de treffendfte kleuren fchetftecn tot eene voordragt hier van noopte. Immers hield ons het door leefde jaar, als in eenen fpiegcl, onze vorige gedra gingen in onze verfchillende betrekkingen voor oogen, en boezemde ons hemelvreugd in by de herdenking van elke goede daad, die de Voorzienigheid ons deed gelukken, ons met moed vervullende, om, op het pad der deugdal de jaren die God ons nog verlee nen mogt, zonder afwyking ter regtcr of ter flinker* hand, voord te ftreven, en vervulde ons tevens, ter wyl het ons onze ftruikclingenfeilen en misdryven voor den geest bragtmej fciiaamteberouw en leed wezen maar ook met het ernftig voornemen tot daadlyke verbetering van gedrag; ons daarby toeroe pende: bemoedigt en vermaant ook uwe medebroeders. Immers trokken de meenigvuldige zegenwenfehen die men, by gelegenheid der Intrede in een nieuw jaar, zoo ruimfchoots over elkander uitboezemt, cn die echter vaak niet dan enkele pligtpleging of ydel ge zwets zyn, onze aandacht tot zich en deden ons den wensch Hakenachfpraken deze menfehen toch de taal van hun hart, poogden zy daadlyk te bewerk- ftelligenhet geen hun mond uit; de aarde, nu vaalt eene hel zou een Paradys wezenterwyl het onze ziel met verontwaardiging vervulde, wanneer wy za gen dat een dagzoo gewigtig als de eerfte vaft het jaar, en die enkel aan Godgezinde vreugd, ern- ftigc overdenkingen, dankbare aandoeningen, deugd zame cn menschlievende befluiten moest worden toege- wyddoor velen zoo ligtzinnig ja in allerlei los bandigheden en ondeugden, wordt doorgebragt; en wy als gedrongen werden om hier over een woord te fpreken. Immers Zweefde ons de akelige toeftand voor den geest waarf in zich ons dierbaar Vaderlandja een groot gedeelte van het zoogenaamd befchaafde mensc'ndom in Europana eene zeer korte verade ming van eenen allervernielendften oorlog, op nieuV gedompeld ziet, de döïikere wolken, boven ons hoofd zamengetrokkendie telkens dreigeh los te berden daar zy, nu cn danreeds door eenen verzengenden blik- fem ftraal verlicht worden, het fomber vcrfchietdat zich aan ons van treurigheid doffe oog vertoont en de afgrond van rampen, die zich als voor onze voeten openten dit perfte onsom het geprangde hart itl den boezem onzer medeburgers te ontlasten cn met hen te klagen terwyl, aan den anderen kant, de herinne ring hoe de Voorzienigheid voor ruim een jaar met hunne Leerlingenmen begrypthoe onmisbaar hei ook uit den pikdonkeren nacht eensklaps het licht :isggerekend 'torilcr voor alle Boekhandelaars ctiYtr-'decd tan voorfchyn komen, cn welk ccrc har: opbeu-

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Algemeene Schiedamsche Courant | 1804 | | pagina 1