SCHIEDAMS CHE
ra
COURANT,
£p. I.
AIGEMEENE
li
WEEKIYKSCHE
VAN ZATURDAG AVOND
DEN 14 JANUARY 1804.
OF 5 GULDENS in het jaar.
VO ORBERIGT 9
VERTOOG.
»E PRYS VAN DIT WEEKBLAD IS 2 STUIVERS,
Mortier en Zoon
Deventer, Eroa
FAN DE UITGEFERS EN DEN REDACTEUR DEZER
COURANT.
Naardien het aan het Gemeente-beftuur dezer Stad
behaagd heeft, ons niet alleen Privilegie te verleenen tot
Met drukken en uitgeven eener Schiedamfche Courant
maar ons ook alle onderfteuning in ons plan te be
loven, zoo hebben wy het genoegen, onzen Landge
noten hier mede het eerfte Nommer van dezelve aan
te bieden. Dit zou reeds in de verledene week ge-
fehied zyn, hadden niet de toeilel tot eene onderne
ming van zoo veel gewigtgrooter dan wy ons vooraf
konden verbeelden, vooral daar dezelve met eene ver
huizing en wel in zulk een ongunftig jaargetyde ge
paard ging, midsgaders nog andere onvoorziene toe
vallen, ons daar in verhinderd. Thands echter alles
in orde gebragt zynde, zullen wy zorge dragen, dat
dit Nieuwsblad voordaan weeklyks geregeld uitkome
en zy, die hetzelve met hunne deelneming willen be
funftigen, door de uitgave van een extra-Nommer
waar toe het zekerin den loop van het jaarnie
aan gewigtige ftof ontbreken zal, volkomen fchade-
loos worden gehouden.
Het is, zoo wel ter regtvaardiging des Tytels van
Algemeen, die wy aan onze Courant gegeven hebben,
als ter nadere ontvouwing van derzelvcr inhoud en
ftrekking, volftrekt noodig, dat wy het Publiek een
paar woorden zeggen by wyze van Vooroerigt en wy
beginnen met aan te merken, dat, hoe zeer deze Stad
door Koophandel en Nyverheid bloeyende en uitmun
tende boven alle andere Steden van dien rang in ons
Vaderland, zelfs te midden vancenen allesftremmenden
en verlammenden oorlog, als ware het, verdient, da
aldaar cenig publiek Tydfchrift worde uitgegeven, wy
■ogthands dwaaslyk zouden handelenmet de pen op
het papier te zettenwilden wy enkel c!c nicuwsgje
tigheid naar Staatkundig nieuws bevredigen, daar ieder
onzer Landgenoten dezeu lust elders overvloedie boeten
kan. Neen de ftraks volgende opgave van het geen men
in ons weekblad zal aantreffenmoet overtuigend doer,
ïien, dat wy een veel hooger doel hebben en ons
oogmerk zich veel verder uitftrektalles omvattende
wat kunde, gezond verftandgoeden fmaak, uitbrei
ding van kunften en wetenfehappenveraangenaming
in ledige oogenblikken van uitfpanniug, veredeling van
hart, deugd en goede zeden, met een woord, alge
meen welzyn bevorderen kan, hopen wy dat onze po
gingen ons de goedkeuring en onderfteuning van
■lie welgezinden zullen doen verwerven en waardig
maken.
Ziet hier dan de redegeachtte Lezers waarom
wy ons Tydfchrift eene algemeens Courant noemen,
Enom aan dit opfchrift te beandwoordenhebben wy
dezelve in de Rubrieken verdeeld van Vertogen,
Advertentien NieuwstydingenMengelingenbe-
langryke Berigten en Letternieuws. Ontvouwen wy
dezelven iets nader.
I. De Vertogen waar mede onze Courant, in den
fmaak van fommigc builenlandfche Nieuwspapieren,
aanheffen zal, zullen beftaan in Befpiegelingen van
allerlei aard, en over alle zoodanige onderwerpen gaan,
als derzelvcr lezing aangenaam en nuttig kunnen ma
ken of kundefmaak en deugd bevorderen kunnen
De Letter- Taal- Reken- Zang- Dicht- Natuur-
Mensch- Aardryks- Gefchied- en Zedckunde zullen
er de ftof toe opleverenterwyl de Land- en Volks
befchryving zoo min, als de Natuurlykc Historie en
die van Kunften en Gitvindingendaarvan zullen uit
gefloten wezen. Men Zal, gelukt ons voornemen,
dit Vertoog fomtydszelfs des Zondagster zyner
ftichting kunnen lezengelyk reeds dit eerftehet
welk aanftonds volgt.
II. De Advertentitn van allerlei foort zullen fteeds
tot eenen matigen prys worden berekendnaamlyk
voor eene Advertentie tot 4 regels ft :envooreJken
regel daarenboven 4Stuiv. Ter voorkoming echter van
alle misbruik zullen er geene anderen geplaatst wor
den, dan van by ons of by onze Correspondenten be
kende of geaccrediteerde Perfonen,
III. Onze binnen- en buitenlandfche Nieuwstydingen
zulT5n zoo uitgebreid en volledigals maar eenigzins
mooglyk, al het merkwaardige bevatten, wat iemand
zelfsdie anders in het geheel geene Couranten leest
•an het einde der week zou wenfehen te vernemenen
dikwerf, ja zoo vaak zulks ons dienftig voorkomt en
ietnaar den aard van het Blad mooglyk ismet zoo
danige korte Aardryks- Gefchied- of Zedenkundige op
helderingen en aanmerkingen verrykt zynals die ver-
ftaanbarer of belangryker kunnen maken, terwyl eene
goede Correspondentie ons in ftaat fteltom het nieuws
ten minfte zoo fpoedig, al» cenig ander Dagblad, cn
meenigmaal fpoediger, mede te deelet, inzonderheid
het Engelsch nieuws.
IV. Onder het Artykel van Mengelingen zal mer-
daden van menschlicvendheid of andere deugden te
navolging, foiptyds »ok ondeugende icdryyen met de;
zeiver gevolgen tot affchrik vermeld vindenals
mede andere merkwaardigheden, zedelyke verhalen
Anekdoten geestige trekken vernuftige gezegden
fnedige andwoorden treffende fpreuken, nu en dan ook
kleine versjes, fabelen, raadfels, etiaradenen, met
een woordalles, tvat ter beoefening van de Befpiege
lingen in het Vertoog kan opleiden.
V. In de belangryke Berigten zalmen eenverflag
ontmoeten van allerlei nieuwe en nuttige uitvindingen
en ontdekkingen, zoo binnen als buitenslands, in
Kunften «n Wetenfehappen, in den Koophandelde Zee
vaart, den Landbouw Fabrieken Trafieken de Huis
houdkunde de Geneeskunde enz. als mede Aanftcllin-
gen Bevorderingen of Sterfgevallen van merkwaardige
perfonen, in ons Vaderland en daar buiten. Door dit
en het eerfte vak zal het ledige, door het uitftel of op
houden der Oeconomifche Courant veroorzaaktworden
aangevuld evenwel flechts in zoo verreals die Berigten
met vermyding van al het dorre en wydloopige, voor
het Algemeen verftaanbaar en belangryk zyn.
VI. Onder de benaming van binnen- cn buitenlands
Letternieuws, zullen wy zoodanige merkwaardigheden
erigten,als in het Ryk der Letteren cn Letterkunde
voorvallen midsgaders het belangrykfte Schoolnieuws
zoo wel tot hoogere en lagere Scholenin en buiten
ons Vaderland als tot zoodanige Inftituten bctrcklyk,
die de Jeugd tot Industrie of allerlei nuttige Kunften en
Wetenfehappen kunnen opleiden. Ook zullen hier Be
oordeelingen voorkomen van in ons Vaderland uitko
mende belangryke Boeken en Gef-ht'iftenmids men
ons, door het toezenden van een Exemplaar en Ad
vertentie in onze Courant, daar toe in ftaat ftelt; cn
zullen wy tevejiseene beknopte opgave doen van de ge
wigtigjle buitenlandfche lVerkenin vreemde talen,
gelyk de Franfche, EngelfcheHoogduitfchc enz. uit
komende, van allerlei aard en in alle vakken van kunst of w e-
enfehap. Niet minder zullen wyzoo er eenig fmaak 0
zedenbedervend Gefchrift ter onzer kennis komt en
-vy om redenendie de verftandige van zelf bevroedt,
het niet beter mogten keuren om er geheel van te
zwygen voor hetzelve ten Tpoedigfte waarfchüwen
of zulke waarfchuwingen als men 011s, met een Exem
plaar van dat boek toezendtdes oorbaar vindende
plaatfcn.
Dit vak ftaat insgelyks open voor SchryversVer
talers of Uitgevers die met Recenjien hunner letter
vruchten in de Boekbeoordeelende Tydfchrift en onze?
Vaderlands, al waren het ook onze éigene, te onvrede
zyn en zich daar tegen verdedigen willen. Hunne
Verdedigingen zullen, mids niet te lang zynde, noch
perfoonlyke beleedigingen behelzende, tegen eene billyke
erkendtenis van de zyde der inzenders worden ge
plaatst, mids zy een Exemplaar van het beoordeelde
werk en een van de Recenlic, waar over zy meenen
zich te moeten beklagener by voegendaar wy
offchoon er fomsdes noodig keurende, eene kleine
aanmerking by makendeal het gefielde voor des ftel-
lers rekening zullen latenen ook partyen zich
des goedvindende, in ons Tydfchrift, verandwoorde»
kunnen. Misfchicn vindt men, buiten dien, ook wel
eens eene Recenfte van eene Recenfie in ons blad, oi
verfchillende Bcoordeelingen van hetzelfde Boek tegen
elkander over geplaatst, ter leiding des oordeels van
het Publick.
Daar het van zelf fpreektdat niet ieder der op
genoemde vakken in elke Courant even breedvoerig zal
behandeld wordenja zelfs niet in elk Nommer van
ons blad behoeft voor te komen niet voor elk
Nommer ftof oplevert, en ons fteeds, wanneer de ftol
ons overkroppen mogt, de tocvlugt tot eene extra-
Courant open ftaatterwyl wy ons in de gunst en
medewerking van alle deskundigen aanbevelendie ons
eenige Bydragen zouden willen toezendenenby
gebrek van plaats, het gewigtigfte altyt) den voorrang
zal hebbenzoo zal men de uitgeftrektheid van ons
plan dcnklyk niet als eene bedenking tegen dcszelfs
uitvoering inbrengen. Immers zullen wy alles doen
wat in ons vermogen is om niet beyonden te wor
den van met ydele beloften te hebben gepraald.
En daar wyeindelykmede ter beoefening eener
zuivere Nederduitfche Taalkunde en goede, op vaste
gronden fteunende, Spelling, net onze willen toebren
gen zoo zullen wy voor de hand de fpelling van den
Heer weiland, naar aanleiding van de-zelfs Neder-
du'tfch taalkundig {Voordenbeekvolgen en nader-
haud die, welke wy verwachten.dat eerlang, op Hoog
Gezag, zal worden daargefteld, zullende dezelve,
hoogtt waarfchynlykzeer weinig van de thands door
ons gevolgde verfchillen.
Men ziet dus oogenbliklykvan hoe veel belang dit
Blad inzonderheid is voor alle Onderwyzers der Jeugd
die daar in zeiven zullen voorgelicht worden ten aan
zien hunner onderrigtingenen meenigvuldigc nieuwe
ftof verkrygen tot een nuttig en aangenaam onderhouo
talers die hier met veel gemak en weinig kosten
zonder datzy buitenlandfche Papieren behoeven aante-
koopen of te doorfnuffulen de beste Werken, in vreem
de talen uitkomende, en die het gefchikst zouden zyn,
om door hen te worden in het Neerduitscb vertolkt
en uitgegeven fpoedig kunnen leeren kennenterwyl
de Uitgevers van dit Bladof de Boekhandelaars W.
Locke en Comp. te Rotterdamwonende op de
Spaanfche Kaai, in de Engelfche Drukpers» die eend
zeer goede buitenlandfche Correspondentie hebbenhen
promptlyk en civiel van deze «verken kunnen voor
zien; men bevroedt, ten laatfte, hoe aangenaam het
voor elk die fmaak en weetgierigheid bezitiszich
r. wielt111 iiin Hor tpdp fltt^PirifTt tp 7 IPn
telken weke, jul7t van dat gene oaderrigt te zien,
wat, in buitenlandfche Papieren voorkomendeecbtef
ouitenlandfche Couranten zoo welals van de Mengel-»
werken onzer Boekbeoordeelende Tydfchritten valt»
IETS BETREKLYK HET
N I E U IV E JAAR.
Daar wy ons Weekblad kort na een tydftip beginnen
dat algemeen voor zeer gewigtig geacht wordt, dö
verwisfeling naamlyk van een doorleefd jaar met cea
ander, hetwelk wy voor weinige dagen hebben aangevan
gen, kon bet ons zoo weinig aan eene gepaste ftof voor
nns eerfte Venoog ontbreken, dat wy veeleer verlegen
ftonden wat te kiezen uit de meenigerlci befpiegelin
gen die zich onzen geest als ran zelf aanboden.
Immers verlevendigde zich zeer natuurlyk by ons
de herdenking der meenigvuldige weldaden en zege
ningen die wy allenhoewel de een in eene ruimere
mate dan de ander, door de aanbidlyke goedheid de»
Allerhoogften in het verloopcn jaar hebben genoten
en fpocrdè dit gedachte ons aan om ons zelven en
onze Landgenoten tot dankbaarheid en gevoelige er-
kendtenis op te wekken terwyl ons, aan den ande-
ren kant, de jaarverwisfeling die wy boven zoovele
anderen onzer medemetifcnenmogten beleven, met
de herinnering aan vrienden en bekenden die in het
oude jaar van onze zyde of uit ons midden werden
weggerukt, onze eigene fterflykheid het kortftondige
en het gewigt van des menfehen leven, onze beftem-
ming voor de eeuwigheid en het w.elbefteden ja uit
knopen van den tyd van ieder der oogenblikken op
wier wieken om met j o u n g te fpreken de hemel
rustmet de treffendfte kleuren fchetftecn tot eene
voordragt hier van noopte. Immers hield ons het door
leefde jaar, als in eenen fpiegcl, onze vorige gedra
gingen in onze verfchillende betrekkingen voor oogen,
en boezemde ons hemelvreugd in by de herdenking
van elke goede daad, die de Voorzienigheid ons deed
gelukken, ons met moed vervullende, om, op het
pad der deugdal de jaren die God ons nog verlee
nen mogt, zonder afwyking ter regtcr of ter flinker*
hand, voord te ftreven, en vervulde ons tevens, ter
wyl het ons onze ftruikclingenfeilen en misdryven
voor den geest bragtmej fciiaamteberouw en leed
wezen maar ook met het ernftig voornemen tot
daadlyke verbetering van gedrag; ons daarby toeroe
pende: bemoedigt en vermaant ook uwe medebroeders.
Immers trokken de meenigvuldige zegenwenfehen die
men, by gelegenheid der Intrede in een nieuw jaar,
zoo ruimfchoots over elkander uitboezemt, cn die
echter vaak niet dan enkele pligtpleging of ydel ge
zwets zyn, onze aandacht tot zich en deden ons den
wensch Hakenachfpraken deze menfehen toch de
taal van hun hart, poogden zy daadlyk te bewerk-
ftelligenhet geen hun mond uit; de aarde, nu vaalt
eene hel zou een Paradys wezenterwyl het onze
ziel met verontwaardiging vervulde, wanneer wy za
gen dat een dagzoo gewigtig als de eerfte vaft
het jaar, en die enkel aan Godgezinde vreugd, ern-
ftigc overdenkingen, dankbare aandoeningen, deugd
zame cn menschlievende befluiten moest worden toege-
wyddoor velen zoo ligtzinnig ja in allerlei los
bandigheden en ondeugden, wordt doorgebragt; en wy
als gedrongen werden om hier over een woord te
fpreken. Immers Zweefde ons de akelige toeftand voor
den geest waarf in zich ons dierbaar Vaderlandja
een groot gedeelte van het zoogenaamd befchaafde
mensc'ndom in Europana eene zeer korte verade
ming van eenen allervernielendften oorlog, op nieuV
gedompeld ziet, de döïikere wolken, boven ons hoofd
zamengetrokkendie telkens dreigeh los te berden
daar zy, nu cn danreeds door eenen verzengenden blik-
fem ftraal verlicht worden, het fomber vcrfchietdat
zich aan ons van treurigheid doffe oog vertoont en de
afgrond van rampen, die zich als voor onze voeten
openten dit perfte onsom het geprangde hart itl
den boezem onzer medeburgers te ontlasten cn met hen
te klagen terwyl, aan den anderen kant, de herinne
ring hoe de Voorzienigheid voor ruim een jaar
met hunne Leerlingenmen begrypthoe onmisbaar hei ook uit den pikdonkeren nacht eensklaps het licht
:isggerekend 'torilcr voor alle Boekhandelaars ctiYtr-'decd tan voorfchyn komen, cn welk ccrc har: opbeu-