algemekne SCHïEDAMSCHÈ courant.
SESCHl EDKU ND Ev
MENGELINGEN.
sti
L. Wh, Mevrouw! God heeft U één en zoó ver- vcclliast'(hetwolk Gctd verhoededrukkend gebrek var.
hevenen rang en dc magt van cené Koningin iicricendU en Uwe dienaars'kuniicn verdragen
handel niet tegen zijnen wil. Dit zou gefchiedenDe Kon'. Indien dat gebéuren raogtMil'orddan
wannéér Gij het IJ, door het Hoogde Wezen afgctcc-i zal ik ondanks mijnen rang en mijne waardigheid ,.eiê
kénde" doel-niet vcrvuldct. Als Koningin, heeft Uwe middelmatigheid van mijnen gelukskaat weten tc.'vjer-
Majesteit veel mèer gelegenheden Gcd te gercereu eu'dragènj cn watfraijne dienaars^ betreft', zoo is ccji
hem té behagen'dan gij ooit'na het verlaten van den ten hoogde twee, voor mij toereikend,Overigens is
x- G E S P R E K
tusschen
C H I S T I N jtt
KONINGIN VAN ZWEDEN EN LORD
w H l r e l O C K E
AAI lASSADEUR VAN OLIVIER ClOM WELL AAN
HOF VAN ZWEDEN
Lord Whitclocke ftond bij 'Koningin Christina in
gtootc gunst, cn zij had dikwijls lange gefprekken
met hem. Op zekeren dag. was de rede- van een trac-
taat, dat haar de Protector' van Engeland liét'voor-
liaan ,;éh'wélks- artikelsthans mét dén gezant uit
elkander gezet werden toen'de Koningin op eens het
gefprekveranSv.de en zeidc
i i, Ik-wenschuMilord! met U over een ontwerp
fprekérti dat ik gemaakt heb; doch ik verlang, dat
Gij dat gene wat ik U zal zeggen, als het grootfte
.geheim bewaart,"-
Lord Whitelocke. Uwe Majesteit kan zonder vrees
mij alles inededéelen, 'wat U behaagt. Ik bid onder-
danigst zoo wel op mijne befcheicenheid, als op raijné
eerbiedvolle verkleefdheid te rekenen."
De Koningin. Ik heb het grootfte vertrouwen
op. Uwe eer en op Uwé inzigten, eii öffchoon Gij in
mijn'rijk een 'vreemdeling zijt, zoo maak ik -toch geene
.'zwarigheidU een geheim toe te vertrouwendat'
troon zoudt kannen doen."
De Kon. Hoe nu, indien mijn opvolger, door
zyn gellacht als man,'en door zijne talenten, nog
mcer-gclegenheid had dat doel, waarvan Gij .fpreeict
te vervullen-, .terwijl ik hein mijne msgt "overgevc<? Ik
ze-u denken dat Uwe 'tegenwerping hierdoor weggeno
men ware.'' v..
L. Wh. Hoe zou wel de troon van Zweden.
Mevrouw! -iji waardiger handen kunnen, komendan
de Uwe?" v
De Kon. ,Mijn Neef, de Paltsgraaf; hééft,-be
halve zijne dapperheid en militaire talenten-", alle
eigcnfchap'pcn die een groot Vorst'uitmaken. Ik heb
hem tot mijnen opvolger feten. benoemen deze-'• keus
is mijn werk. Verder heb ik vast befloten', ndóit te
trouwen-; gevolgelijk zal het voor mijn volk veel nut
tiger zijn hem tot Koning te hebbendan mij te be
houden. Ik ken niemand, die waardiger -Zou zijn.
Zweden te bchcerfchèndan hij."
L. Wh. Gaarne- geloof ikdat Zijne Hoogheid alle
mijn bcüuit onwankelbaar.
De voorfpcl-litig-van den Lord werd.,. .300 - als men
weet, naauwkcorig vervuld.'
VER.MENGDE AANMERKINGEN OVER.SCHOT
LAND. -
Men vindt in Schotland., cn vooral in het Graaffchap
Midlothiantredende voorbeelden van hoógen tnenfehen-
ouderdom, 1 Eehen ouderdom Van .60 tqt 70 jaren houdt
men algemeen voor zeer zeker. In veie zeer gering
bevolkte, Dorpen -Vindt rrien niet zelden lieden van
80 tot 90. jaren-,' bij ïiog'volkomenc krachten.-Zoo be
reikte William Ritfchie. in bet Kerfpel Ratijo hét 105,
én zijn broeder het ioó levensjaar. Be laatfte whs
ren.
Li Wh. Daar B'j mij met Uw vertrouwen.ver
waardigt, en op mijne oordeelvelling ccnigc waarde
gelieft te 'ftclicn zpo zal ik gevolgelijk ook vrijmoe
dig genoeg zijn-, U dén. raad tc geven,-dien,ik ais den
nuttigde-, voor Uw belang zal vinden."
De Kon. Hiér is de zaak. Sedert langen tijd heb
-ik reeds-befloten-,- mijne kroon neder te leggenen
een ftilonafhankelijk leven te leiden. Dit nieuwe
beftaan zal-mij des te'aangenamer zijn, daar ik, zoo
lang ik op den troon ben, nog geen oogenblik rust
en' gèluk heb "genoten. Wat denkt Gij, Milord! van
'dit -ontwerp -
L. Wh. Met leedwezen hoor ik, dat Uwe Ma
jesteit zulk een plan gemaakt heeft. Her zet mij des
te meer in verbaasdheid, hoe minder ik het van- cene
"Dattie Van Uwe foort, begaafd met de grootfte talenten
als Vorftin'kon verwachten. Intusjchen hoop ik
dat 'Uwe Majesteit welhaast van dénkbeeld veranderen
"en niet zoo Jigtelïjk van het toppunt van grootheid
zal 'afklimmen als 'Gij het denkbeeld daarvan gevormd
Kcbt."
De Kon. Ik heb vast daartoe bcfotenMilord!
'en zonder Uwe aankomst te Stokholmzou ik reeds
'fchik'kiiigcn gemaakt hebben om mijn voornemen uit
ïc voeren."
L. Wh. Ik bezweer Uwe Majesteit, de voltrek
king te verfchuivenof nog beter 'de gedachte daaraan
geheel op tc géven. 'Vergeef genadigst dat ik mij
- vrijmoedig uitdrulcke! Is er wel iets in de wereld
"dat éene zoo wijzezoo verlichte Dameals Uwe
'Majesteit is, tot een beCuit zou kunnen bewegen,
"dat zoo-weinig voorbeelden heeft?
De Kon. Hoor de redenen,aan, Milorddie mij
yah alle verwijten moeten bevrijden. Ik ben eene
vrouw én gevolgelijk weinig, gcfchikt een Koningrijk
.te beheerfehen. De b ellendige zorgen cn pligten van
'den troon overwegen al tc zeer dc glorie en de verma
ken die hij verfchaft.- Deze kunnen met de .aange
naamheden van een gerustftil leven niet vergeleken
-worden."
L. Wh. „In mijne eigenfehap van vreemdeling
Leb ik .het voordeel, mij tegen Uwe Majesteit vrijer
te kunnen verklaren', dan een Uwer onderdanen
Zou doen, vooral daar het eene zoo gewigtigc zaak
betreft. Bovendien' heb ik zelf de aangenaamheden van
een ftil leven genoten, en kan derhalve de waarde
daarvan bcoordeelcn,- waartegen diegenen, dier eene
kroon dragen, alleen de daarmede verbondene bezwa
ren door dc ondervinding kunnen waarderen. Alles,
wat ik zeggen kan, isdat, hoe verhevener Uw rang
op aarde is. Gij-ook des te meer gelegenheid hebt,
Gade bchagelijk en dén- meiifehch nuttig tc woéden."
"De Kon. 'lk wensen dat God én de-menfehen
beter bediend mogen worden, dan,dit :door eene vrouw
gefchieden kan cn ik geloof, dat,- zoo dra ik- eerst
eenige zaken in orde gebragt zal hebben, die het ge
luk mijner onderdanen betreffen, ik-mij zonder ycr-
vyijtcn en zonder febande'vaii de onrusten, -die mij
'kwellen, zal bevrijden, en de vermaken van een'ftil
leven kunnen genieten
L. Wh. Jncusfchen veroorloof mij, Mevrouw!
U voor te ftellendat de wereld zal verbaasd ftaan te
zi.cn-hóe eene door erfopvolging tot den troon. ge-
Taakte Koningin, die-' coor hare onderdanen -bemind
wordt, den moed niet 'heeft dc regering voort te
jzettencn vrijwillig het ftaatsrocr laat varen. -Hoe
zoudt -Gij onderdanen- kunnen verlaten y die u zoo
veel liefde en verkleefdheid tooncn,. en met vermaak
Uwen wil gehoorzamen
De Kon. y, Milórd juist dahrom, om' dat ik mijn
volk bemin wil ik aan hetzelve cénca beteren Heer
geven, dan ik ben, Cn kan zijn. -Zekerlijk gefehiedt
het ook, ik ben het, éen weinig mij neut halve,- dat ik
dtfór een ftil, van bezigheden ca zorgen bevrijd leven'
niijne-'verbè'clding voéden wil."
Usttrs'kfel uit de weinig beittndt GesantfihagS'
M»r4*r\eri var. Lvfil
komt.' Veélligt zijn er pérfonen ^ie 'een bijzon
voor mij van het grootfte gewigt is en dat ik nog!^5r belang hadden-, Uwe Majesteit te ovérrecdeli. Hare
'geen mcnsch op aarde ontdekt heb.Ik zou gairné Uwei^rol)n ne^er te* lc§Sen 5 e11 voor den door de natuur
jncening omtrent ven door mij bntvvorpen plan hoo- voorgefchrcvcncn tijd van Hare regten afftand te
1 doen." -
De Kon. Geenszins, Milord;! Mijn afftand zal
cene geheel vrijwillige handeling zijn. Daar niijn Neef
Werkzamer, en tot troo'nzorgen meer gcfehikt'is dan
ik, zoo volgt daaruit, dat hoe vroeger hij den troon
beklimt, ik des tc eer het geluk van' Zweden gemaakt
heb." ,s, - -
L. Wh. God geve'het. I Uwe Majeftéitgelkve'mij
intusfehen te veroorloven,- hier dé Géfehiédcnis van
een oud rijk Engelsch -Edelman tc''vér halen. Deze had
zijnen zoon een Hofmeesttr van eeh eerzuchtig woe
lig karakter -gegeven. Door het vertrouwen, dat de
vader in hem ftèlde,. gelukte het dezen, mensch hem'tc
0verreeden al z'jne goederen aan het beftuur van zijnen
zoon over tc geven onder voorw.endfel, 'dat hij öpdeze
wijs^vcel meer inkotnften daarvan zoude ontvaiigén. Dc
Acte van afftand werd ontworpen cn alle vrienden, en
bloedverwanten Verzamelden zich bijden vader, 'om'de
voltrekking van het verdrag bij tc wonen, in welk den
vader Hechts ccn matig penfïom beftemd was. In dezen
tusfehentijd rookte de goede Oudeovefeenkomftig zijne
gévvoonte zijnen pijp tabak, cn welin de fcbodnfte-ka
mer van liet' huis. Dit rooken, verbonden met eene
borstziektenoodzaakte hem,-veel te fpuwen. Dit
mishaagde deh zoon-, die den vadervoorfteide-dat dit,
daar cr gczelfchap in de kamer was, niet pastecn
dat hij beter zou doen, in dc keuken te gaan,-om
daar te rooken. De v-ader deed dit 'ook terftonö.- I11-
tüsféhen werd alles geregeldtoen vervolgens" de zoon
den vader ter onderteekening boven liet roepen. Dit
is nietnoodig" antwoordde de grijsaard ikheb
mijne méehing veranderd." Op de vraag van den over
deze zoo onverwachte verandering van' denkwijs vitf-
baasden zoon omtrent de oorzaak, was hét antwoord
des vaders: om dal? ik, zoo Jaiig ik'leve,' ia' mijne
kamers naar welgevallen rooken en fpuwen wil.
!k hoop, dat Uwe Majefteithet zelfde zal zeggen,"
Db Kon. Dit verhaal, Milordis -zeer toépasi
fclijkop mijnen toeftand,' enzou mij kunnenoverreeden
de kroon mijn ganfehe leven'door tc behouden dr.11
om mij van uwe eigene uitdrukkingen te bedienen in
dien ik obkdczc fciioon kamers verlate, zoo geloof ik
tocli immer het regc te. hebben, daarin.tc kufthén -fpu
wen," i
L. Wh. Ik zal mij -niet véroorloven Uwe-Ma-
jefteit tegen te fpreken. Doch gelooft gij niet', dat,
toen Karei V. van dc regering des'Rijks afftand deed,
hij geene mindere vooruitzi'gtcn op een hein tc waci -
ten ftaand gerust en gélukkig leven had dan gij zel
ve maar kunt hebben! eu-nogtans 'kwam het berouw
nog vroegerdan de. volgende dag,"
De Kon. Het gedrag van zijnen zoon was de be
weeggrond van zijn berouw daarentegen- zijn-andere
Voriten, die van*den' troon'afklommen, offchoon zij
geheel in den 2mbteloozsp. kring traden', gelukkig ge
wéest; cn ik ben verzekerd, dat mijn'Neef daarvool-
zorgen zal, dat men mij dat :génc'wat. ik voor mijn'
onderhoud beftemd heb altoos naauwkeu'rïg betaalt."
L. Wh, Veroorloof ten minfte, Mevrouw, U den
raad te- 'gevenin alle gevallen dat 'gedeelte van
uwe domeinen, het'welk tot nw onderhoud zal dienen,
■in Uw bezit tc'houden, Difis liet eenige middel, on
aangename uitftelleu bij de betalingen,' of andere on
voorziene toevallen af te wecren.
Be Kon Dc, Paltsgraaf is te regtvanrdig cn heeft
te veel "gevoel van eer dan dat ik hieromtrent'het
minfta'zcm té vréenen hébben. Uw raad, Milord! is
échter.goed, 'cn \vij".\v'Hemop ecncii'anderen tijd dgar-
van meer fpreken."
Wh. Imtner zal, ik tót USver Majcfteits beve
len zijn, offekoón. inet geringer 'vermaak in ;dczc zaak,
dan in iedere andere," Ir.tusfchen verftout' ik lnijU
nog cene aanmerking ie maken. Wij willen 'hét-'geval'
aannemen,' dat eenige onvoorziene gebeür'teiiis-b. v.
ontftaué onlusten, in 't Koningrijk, 'een hinderpaal wier-
den,-dat gj-Uwe inkomften'biet kondet trékken 'hóe
aoudt .dan-gij,. Mevrouvy! die\allanukomften van eén
Rijk bezeten'hebt, wier ziel zoo edel en zoo groot
moedig is, de vermindering yan Uw vermogen, ja
/tweemaal gebtwwd'cn had 12kinderen, van; wélke i-na
tot regeren'noodtge talenten bezit. Gij hcot .hem tot|zjjn jaar geboren wedden en de goéde haaiii vjn
Uwen troonopvolger benoemd Wel danMevrouw -;.ie Vrou\v Was. onbevlekt. In den jare 1792 itierf
Het is _dos geen onregt, hem -té laten wRchic Jliam Napier, toen hij 113 jaren oud wr3; en hyyer-
rigttc zijne gewo-ue beroepsbezigheden-tot, vijfot'zes
jaren voor zijnen dood.' Hij herinnerde,-■zipjr.naauw-
keurig aan den tijd,, tóen Koningin-Anna. den, troon
beklom, gelijk -oök aan- eenige gebeurtetiisfen,<jic
gedurende de omwenteling van 1688.plaats .vonden.
Een ander landman-, in het Kerfpel...Currie, ontving,
nadat hij zijn 90 jnar bereikt hadf,van dc Kerkelijks y
Gcregtshoiren eér.vèïwijt wegéns zij ongeoorloofde ver-
bintenisfen met het 'andere gcQaci.it. A-ij leéfde nog 15 r
jaren daarna. j
In Schotland is erygeene Avmentax 'z'oó als iii -Eö-' j
geland. Men onderhoudt't is waar déA'imen épj
'openbare kósten'; doch dc gelden daartoe komérLbijfea
geheel ut vrijwillige bijdragen voort. In élk Kek-
fpel betaaitmen eene kleinigheid voor huwelijken éli
begt-afe'nisfen -h'c't mecste'wordt zondags'aan Jde Retit- 4,
deuren gezameld. Maar de kiimtnehdcduurte zal veel-H9
ligt ook dezen last eindelijk, in Sch.otiand:invoereni 'Sc-f;
dert 'ettelijke jarejV heeft het volk in'Schotland dchcil-ö:
zame inrigting gemaakt, Armenkasfen tot zijne :onder-iï
fteuning-aan' re leggen, iri geval ziekte ofhopgc oü-y'-.!
decdom den arbeid ■onmogelijk- maken. Deze beftaan uitfUi
Clubs of Genootfchappen wier medeleden".'Maandcly!a£:,s:
of wekelijks eene bepaalde fom bijdragen, waaruit éeWi.'
genieenfchappïlijk. Fonds ontftaatdat éen' hunner
rehtcii uitzet. Deze-Genootfchappen' zijn door ceuc ji'i
Parlcmentsacte bevestigd, maar uit'kracht "van dezélye^Ui
motten derzelver inngtirfgee door de "Vr-edcregters van^ü
het Graaffchap in v/.clk de Club is'doorgezien en'ojvftiji
dc régtsdagen goed-gekeurd worden. :Her geeh.dc zieke
of oude bekomt en. hetgeen voorde begrafenisfen ge-'i;Svi
geven wordt, is zckerlyk zeer matig,, doch béléedigt.
échter het gevoel der ontvangers niet,'naardien
deze giften, bloot als eene teruggaaf dér bijdrageheg?$
gelden befchouweu welke zij 'zelve im be'tére 'dagéaw?^
eerlijk i'erdieiidenen met dat oogmerk ter bewaïiagfe|
ovei'gaveiiop.'dat men 'ze hun ter, tijdeïvan jioodwé-sife
der zou kunncn overdoen.' Deze Genootfchappen zijn ?C-y
ook voor de'gpede^edenregtftrecks bevorderlijk; want.-'lh
eene'van dirzélver' voorwaarden "bij de opneming, van OU
eenen perfpon is, 'dat'elkhiedélid allé aanfprakén op|h:-i
de lidlp der Genóotfchaps zal' verliezen, zoo dra het
zicit' aan eenen erg'elijken "lévenswahdël'.'of aan eenp %.l
groove .misdaad tegen de wétten' dés-lands fcimldig 'L'
maakt. y
Het Dorp New Lanark thans het eigendom van de .iv-':
éleeren Owcri cn Gómp.heeft zijnen ocftfpróng.blootsa
aan de groo:é:hrer gebouwde Katoen fpinnerij te-d'ankénU-0
De laatfte ligt in c'en romanesk dal', het Welk van !?-:
alle zijden, behalve naar dc Clijdstoe"met bergen oin-Uv
geven is. Zij werd hier wegens hét overvloedige wa- 4
ter gebouwd.Om hét machinèn - werk van'deze fp.in- U
r.crij of dezen molen in beweging te zetten, hcei't
men cene onderaardfche wafcrleiaing welke zich cenigi
honderd -roeden -vcire uitSrckt, door de-rots gehouwen, i'
De ce'rfte molen wérd .1785 gebouw-d-na walken'.-tyd,U
hiêrt nog drie aÜdcre daar nevens heeft; opgerigt. Del',
katoengaren-fpinnerij wordt hier nicer in't, groot ge-
oefchd,-dan op eenige plaats in Schotland of waar-j.'
fchijnlijk in Gróot-Srittanjé, Ef-zijn_--meer.-dan.40p U
kinderen tot dit d'o'él -aangcfteld, van wélke het grobtftc"'.
getal voor bepaalde jaren gehuurd; wordt, en woning.,
kost'enzi'van de ëigenaars ontvangt; dc overige wo- -
ncn bij hunne ouderen, meestal in !\ct naburige Dorp
New Lanark, De fpinkamers ftrekken zich over do-1
ganfchc uitgebreidheid der'gebouwen, zonder afdee-
lingeti'uit. - Zij-zijn .iao tot. 130 voeten lang-,,26 tot
30 v'oet.cn breed,, en'.gezainanlijk 10 voeten hoogvan
de eén'c" verdieping tot dc.andêrc. Deze zalen waar-r.
van iedere omtrent 2,OQO fpinncwielen bevatsyordca -
zorgvuldig gelucht, terwijl men aan beide, zijden .rie';,-
venftets van boven regelmatig.opent. Om dezen toevloed
van lucht te vermeerderen zijner luchtgaten zes duim
in 't vierkant, even hoog met den vloer onder elk tweede/
vender langs dc niuren, veertien vóeter van elkander
geplaatst; echter ..zijn deze bloat -ïn dc» zomer van »ut>U','-'
dewijl men ze sin den wintcr-wegens'dekoade niet durft
ipcnen. Het gewone middel yanrcinigingbeftaat.daar-
in -dat men de ïhiiven en^zpldcrs der zalen ten minftec
eebs 'in 't jaar met pas gebluschie kalkwit, en Ur.
•/loeren benevens^ de Wesktuigen wekelijks met heet wa-
ter wascht, gelijk cck rmiren, zolder en vloereniwVc.'
met bojftéls affchviiïr fi'5t groetft? aajital yau pe f .-;tj
asr-s-
