.v
W>i
V E R- T 0 O G«
M E NGELI N'G'E N.
;:""f a v i a.
viifjii-r":.- :iu.
ALGEMEENS S C fl IED AM S C r! K OUOStT,
B==
T *.D P
E ELK E N
J CM
B E S C H AVI
VAN
N G
,V D A.
iC^erw'o)
Eerst federt 997 toeti-SSahnui^
..everaar-en --fiD^dKiihftofmer in
Indie
Ga«nv als ver-
tfrn 1 werd dt
eèrft^cVond"tot hec vcjrvai d:r Hindo-natie
.dat de op bet huis Gasna vo'.g-nde Mahomedaac feV-e
beheêrfcber*de GüridM,. Afgao'en'
door plunderingen;, verwoestingen cn godadtemtjg U
•«isme voltooiden. Deoudfte, «riligfte en beroemd
fté tempels werden vcwoest; de pagoden inmoskeen
veranderd', de priester» en pagodtfodmyaar» vermoord
ta verdreven. De' geheele 8ratnanenSa,nd was reed»
onder de Gasnevideii diep 'yerUïgd. -Toen nu deruwe
öapperheid. der Oasneviden jbegan te verwelken brat
verre verwijderd, hun zwarigheden in den,weg te
leggen, boden zi'ihun veelmeer, ter-verligting van
ïunne vlugt hunnen voorraad van koper geld en
seeen prach ige» fnaphaan aan welken hun Ubafcha
re]f tc bewaren gegeven had. 9JP hi-e'd het
mor te gewaagd een zon kostbaar gefcEenk mede tc
nemen hij'en zijn makker vergenoegden zich der
halve tnet.ee.ne handvol kopergeld.... Ieder had toeval
lig to kapaeken bekomen, en met d't geld, dat hun'
tmuifchen in d; woestijn in 'c geheel niet» helpen kon
maakten zij zich op, eenen weg .van tico weriten af tc
kgPen.
riet begon reed», nacht tc Worden toen zij bij den
lutften aimak gelegenheidzochten.eenige.paarècnte
leien. Zeifjehoud maakte hun dezen dicfftai :'t»t
noodzakelijkheid Hunne beide paarden konden om
alien, eh dan zouden zij of den Kirgifen in de han
den-gcfaken of in de woeste wildernis omgekomen
zijn. De aanflaa pp de vreeitjde paardeh zan WéfeloÊf
elligt duur te vftaan gekomen ïijn i; indien hem de
duister ij. niet gered had. Hijwas namelijk heen geslo
pen, om een paard de' banden 'lai te maken al» een
paar Kal'mtiklesn in een rërtrbuwd gefprek uit de hut
kwamen, een van deze op het'pi'ard- -aa'ugi'Bg ,.en ort>
ïic.h.tè onderfleunen zit nen arm om den'nek van het'
Mohammed rie Gaur uit het oude BaCtrié ln .M1"'^Wdier-iloeg. Daeh gelukkiger 'wijze verwijderden zich
«fc* a A m a il - GéétiBlilndh fl T tl J* -: - - 1 it 4,-r' rt*l-.\ I -
an "Verdreef'(n Se) de la'atftc Gashevid^h tn irons
daarop uit Lahore tegen de Indifehejorken o»at-.
waart» verder voort", .om zijn rijk uit tc bri-idcn. 1 o:
dus ver was Benares in Allahabad bei t ovlugtsoord der
in den acht gedane Bramanen géWeesc derwaarts had
den zich alle indifehe kundigheden gered., üt.e nc h-
lata teuelijk met den godsdienst, waarmede zljnaauw
ineen gevlochten, waren dweepachtig vervolgde.
Doch hu trof met .de 'vcroveriog vso Benares door Ms-
hammed den Gsur ookidezen auden zetel eer. Brams
nen en hunner geleerdheid A. 1194 verwoestingwaar-
ra,, hij ztbh nooit geheal hcrftellen kon ook het ver
val van .de heilige letterkunde der, Bramanen en van
'hunne faafkrittasl Was nu onvermijdelijk.
Voor' alles werd de m'i;der Ht-ndo gemengder. Of-
fc ..,0- fanfkrit tot dus ver de a'.gemeene taal in ge
heel India (net noordelijke cn. z.uidelijke) geweest was,
zoo m.b» meo. toeh niet aatinemtadat toenmaals nog
een ea°siezt!fde fanflrfhtongvil 'op d.eszelf». 80.000
vierkante miilcn gedoken 'ia'; veelmeer moest tor
dus ver het fanfkrit in menigerlet tongvallen verheeld
worden eD toenmaals reeds de taal des gemcencn
levens van de. boeké .taal(die ook als een edeler
tongval, de taal van den godsdienst was) verfcheldso
zijn. Echter kun men altoos'nog de boekentaal a!»
èeke levende befchóuwest dewijl zij zich bo.ven de
taal des getnienen tevens fechts 'doo" grootc__ .fprask
ktmftige juistheid en edeler'en'befchaafdcr uwdrukkm
een' nio°t onderfchcWen. Eerst federt de vestiging
der veie vrceiadelingen tfnder de Hindobij de Ntoham-
•msdawrdhe-oBdérwerping huns lands- werd de:Ht»do
taal de» gemeenst! levens van de boekentaal afwijken
der door de-inmenging- van veie: woorden ca fpreak
ïuoftige vormen Uit dc taal der'veroveraarsenpat
aardde ten lattile zoo,' dat zij naaryde boekentaal met
meer geleek, waardoor-aHengskcn» htt.fanfkrit in boe
ken cn in des godsdienst eer.e d iode taal werd. Et.
als zoodanig overleefde zij bij de Bramanenuen.ujd
want offchc«n de Mohammtdaanfone beheerfcher» lang
"alle wreedheden te werk gsdcld hadden om de fanfkri t
saai tcariijk met den godsdienst uu te roet.ldn zoo it
ioch deze magtflag van het alvermogen der-willekeur all de
'geduldige Hindu niet .gélukt; Uit hetgemeene leven
konden zij het buitendien "niet verdringen', daar zij
het kleinfte getal der inwoner» (ten tijde hunner groot-
fte menigte het'tiende deel dezelve) wareu. Zuz«lve
echter namen het niet -aan dewijl zich met ligt dc
naar da taal der overwonnenen fchiJo.
hunne' Mongolifche tet de hof-
der iioogere fta.ndeti waarin:
welhaast cour den taliijychen Per-
zifchen adel de geheele Perzifche taai drong, ook veel
Arabieseh er, Hindöstansch mengde, zoo dat ten laat
Ite een nieuwe taalde Mootfehe ta^l
fiond, welke zich, U't Agr, en DehiV,
winnaars
^Buitendien natn^n d= Hindo'ran hunne Mohamme-
daanfehe onderdrukkers niet» aan. Zeden begrippen
en 0 "roordeé'lengoden en gudsdiemsgebrmken kun-
ften cn vrÉtesfchappsB bleven dezelfde; de- ka stenban
den hebben aan al i£t -inlandfche vast
de door hen gevormde verkleefdheid
de "oudheid overgeërfde heeft mets vreemds in lict i.
ten overgaan Hunne- kunftenaar» en geleerden die
ven op Ttch cn lieten, de Mohatnmedaanfcne tn -hun
Be nabuutfehap ook hun wezen op zich zelve drijven.
Gelijk zij ni=t begerig waren va» vreemdelingen te
ïeersn zoo. fpreiddenzij ook. hun kjinst-cn geleerd ei
eendotn jegens vreen-delingsn niet ten tóon-;ir tegen
deel waakten dc Brawanen ijverzuchtig daaroverdat
ten ïsihfle hunne finfkrit-lettcrkur.de geenen ongewij-
de« bekend *ogï werden.
(Het vervolg hierna.}
IdICKAiLG MAWITSSH WISBLOÏF,
,i-r> t.
ZS Bsdêrden eeiiige hutten, wsaria vrienden
X.anszan hu» avondeten bereidden,. De Josdaardtge
1 JCaimakkea Boodifdcn febhen het- «aai «et her.
tc 'deelen. Zij waren wider genoeg,, dsn weg r.
radco, vclkïa dc öïide raiicra atmen wilden; ,dec?
Overwinnaar
naar maakten
«u. omgangstaal
aich echter
daaruit oot
fnet de'over
over het geheele uit^eftrefcee Indie verbreid1=P kleinzoon ran de wraakzuchtige
6 't: dfer een fchijnbaar voorwendfelals
de Hindo'ran hunne
gehouden
aan al het
.-.es
vad
de Kalmukken wélhaint weder, eit Wcfclólfwelke
erfcheidene minuten in angstvolle verwachting om
trent.de ontwikkeling vad zijn lot op d:\aardc geje
gen had ijlde. nuV.de gevanaene'paafdeh "bijeen te
ore'ngCn en fr.el, gelijk de bükfem, de Kalmilkfche
hut achter zich te laten.
WéfclóF en Lanszan zetten met acht paarden hunne
re.iie'zoo ^Ivaardig voorr dat:zij op 'den anderen
ihoigeh'al de zon eerst het der.de dee> van haren
loop .voleindigd hadreeds aan de oever» van de» ei
genlijken Tsrgniftr-'om aankwamen. A!j hadden tien
Kaltnukfche legerplaatfenen1 ten minftea'OO werftsn
afgeleid.
De rlugtenden fchiften hunne pairden over.den Tor-
gaiftroom, svicjs water:,nog de. werking' va» jhet ruwe
jasrgctïjtle ondervasd. Zij gingen terug om- hunne
klecdcrsn te halen.; doch yérmoeidheid: co koude maak
ten zich van hen zoovzcèr meester-dat zij- niét La
itaat warenhog eens over de riv'er zetten. Zij Uul-
-ien sieti in een dobr dt Sal.flukkitiL aldaar terug ge
lat?» viltdefceo, en herib.elden zich door 'iden-flaap van
hun sea bezwaarlijken rii
Zij ontwakien', toen dc-zon reed» boven den mid
dagkreita uit was, zochten, hunne, paarden bijeen e"
'yervoigdèn hunnen weg wet gematigde gezwindheid
"Tigio den avpttd ontdelcvjpn zij de, .RjisBióne'tentet»';'
«óch uit'vree» voor de omzwervende' Kirgifen léidén
zij.zijdwaaAsTe.gt naar Uc.vesting O»' k welke zij
op'den t t dag der ylugt bereikten. Het was een ge
luk voor Wefeloff, dat hij, gelijk de beste Kaimuk,
rijden ko.n, cn dat hij door. eenen driejirigeh omgaog
m?t dit herdervolk de vaardigheid verkregen had,
niet blootc ovgen eehc regte rjgting te Vi.rv3igen
waarin hij. zelf zijnen, makker overtrof.
Een van de acht ger.qofde paarden hadden zij .tot hup
levensonderhoud moeten ftagten. De andere werden in
de vesting Orsk verkocht, otn van het «nmngehe
geld de kuiten der eerdere reize goed te maken. Zij
vertoefden ecnige dagen in Orenburg eenc weakasti
de» voet de* Urals, bij ecnen bloedverwant,- yas Wè-
feioB", en leiden met voermanspaarden' den ove
rigen weg 'tot Jeneta'jewks al» Wefelrtf had eënen
boden vootuu gezosóen - om zijoe aankomst te
iate» weten doeh. de vreugde zijner móé
der was grooter dan hare vorige fnurt. -Dc ver
rukking dc» widerziens eindigde haar leven oiun cn
drié'dagen v
Wefelolf werd daarop als -priftaw Cf) bij dc'Dar-
baetifchc horde;aapgeftcld; De bewegingen welke
nier kort daarop voorvielenlieten hem zeker ver
moeden dat deze afdceting: der* Oarbaetes (f)"wil
lens ware-, de uitgewekene Targaten'na re vol
gen Hij zocht dit door een berigt te voorkomenwaar
op Zsebaeck^, Ubufchi een zoon van Galdao Zacraen,
vorftin Abu on
gijzelaar. eaarPe
tersbutg. gezonden werd', Door den dood - van deren
joggen vorstwelke eenigen tijd daarop, plaats greep
'werd.de wraakgierigbeijtl.der. grootmoeder 'jegen» We
feleff gaande gemaakt. Zij liet hem' bij zich aoodi:
gen, overT-jadde hem .met overdrevens vleijerijen en
reikte hem daarop eenc fchail met mcikbrandewijo
die hij niet v*n zich,afwijzen mogtwant dc vorftio
had ze hem zelve aangebragt. Htj ledigde dc ft .1-.
Oé vorftin wilde hem ecnige bogenblikkcn daarop
«Mé tweede opdringendoch eenc plutfelijke kwallja -
heid. noodzaakte*hem, naar zijne ;hut--'terug.te. kWeiu
ZijnïKaltnufc die hem vergezelden óf.'het oogmerk
der vorftm vernomen had of hit de bekendheid, ssitsf
baar karakterHot de. mogelijkheid eetier vergiftigiTij1
jefluiten kon, nam bene. sckere foortlvan Tw.cuaa-
fche nooten welke zijne landslieden met het bcnégc-
volg tegen vergiftiging •(plegeo te gebruiken, flosttc
Ze tót.pniver, en drong, zou lang bij zijnen heer tot
dat hij deze artfenij inpaih. Dc fmarten-ia 'torider-
lijf lieten*na', doch de werking vas het vergift.bragt
eene ploifejïjkelkooriï voort, die, éer»t lang' tra-.,rha-
door tenen bekwamen arts geheefil. werd. Wefefdff
«ïi overtuigddat riten hem had willen vergiftigen.
Alle - Kalmiik.'chb vorSen'hadden daartegen geeutn
iwijfej"; .doch het ontbrak hrin aan bewijzen óm ec»e
klagt tegen de giftlmengSer aan te ftellea.'
"n d-n jare 1)74 oadards de rebellie va'n PugaifcbcS"
;de Kalmgkken, De Darbaetifche verstZaéna cako.-id
in verraderlijkeyerbindtenisfcn met hét opperhoofd der
'ebellen i %n ftoad'"ap iiet- punt, V/efelóff «.-p teligtcn.
en aan Pugatfcheff uit tVievere» 'alë dc eerftc wetisije
oofeenblikkco te vore'n door-eén.en welden kenden iïul-
muk; daarvan cene.n wenk ontving en, zijn leven Jeov
eene r.fnéile viugt redde 2'Jtie Hut, en 'aUeawat
daarin.v/a», moest hij aan de plucdéVing overlaten hij
bragt:niets mede dan zijne wapenen.
Lanszan VVefeloff's Isidsmafl uitdcKirgifche vlaktep-
wai gelukkigerdas Wcfeloff. J^e laatftc bad htm-zijao
vrijheid uitgevyerkten van- hut en vee verzorgd.
Lanszan leeft niet meer, doch deszelf».'fimilie geniet
aog tegenwoordig, piet vérre van dé'wdeiag hun»
we'Jdoenderthet geluk der rust en onafhankelijkheid.
Dc keizerin Catharina de II h;;fc niets van Wcfeiciffa
zonderlinge lotgevallen vernomen, fjet kollegie det
biiïtenlandfche zaken .zond hein na verloop van >er-
fcheidené jaren, eenc krenkendefchadeiposltellingvaa
300' roebels. Een tienjarig wachten verfehaFts ham den
itcl van'een koll*gictolken negen i»re» daarna.iecfï
hij den rang van een krillegiejiifesfór peleoise».
(f) Afdeeling eener horde. e-,
(f). Otn de Rtisfen eti andere RutOfché otiderdane!»
niet tot flaven vaö het Kalmukfehe wolk te makenzijn
in de hoofdborden, even als in verfcheidcne naburige
«Is Aftr«i*ti«n •■■'.''TfAV-nriisiAi»
deden» ala Aftraehan, Zarizijn cn'"Tfcbo'rnajor beyel
hebber»» onder den titel Prcftaweaangefield. Het
eijh grootften deel» Rofakfclje beyelhebbers, zelden
öffieLert van Imogen rang- Ben opperpriester heeft zijoen
zetel gewoonlijk aan 't hofieger van deh vicechan
alwaar nog' buitendien een preftaw aangcfteldu's-.
(Jen**) De Kalnaukfche volken s(\nverdeeld in
vérfcheideae «pderafdeeii ngea - welke naar de aloude
ftammen in, Daerbaetes", Targotes en Chofcheten
onderfcheiden worden. De Targoijfche horde wa
voor 'dé:vlagt der Kalmukken in-den jare. 1776, zés
tot zevenmaal talrijkerdan thaa», offehoan zü'ook
nog. tegenwoordig de gfoottle helft uitmaakt. Dé Dar
oa'ctifcbc horden zijn van groatere beduideais» daar de
ftusflfcht Tegcring de opper beer fchappij o'verKalTifukken
aan éenen Darbaetifebea vorst opgedragen heeft. De
Chofchote» vormen Ikeiits eene eeulge hordt, doch' zij
-s daarvoor ook êe»e der aaazieslijMe,
Indien ;al Pavia voor de overige grootere ftsdea
van Italië in «itwendige ifshoopheid vangebouwea
onderdoet; zoo wa» zij toch tea allen tijde als ver-
breidfter van kunften en wetenfehappen ais vsnsffcee
va» den aenfebelijken geestgelijk bok door des
vruehinjkdom van hare osimeftrekeu inzonderheid
merkwaardig en ifehitbasr. Haar naam heeftaah eene
zonderliniheid zïjoen ooVfprong tedanken "'die wel
in dit-blad weder, opgevfarsad en bekender gessaakt'
verdient tc, worden. -
.Ja; vroegere, tijden heette .deze ftad Ticinum, 'va*
de lyooreijikroomende riviet Tefino welke daar;, tner
den ?o vcrecnigd, dcaan d'e ocvera van deit Niji
zoo gelijke', vruchtriikeTanierijen i/ormt welke daar
ds itaiiaoen H g}ffrjting:,iii Mjlané (ie 'tuis van Mi
laan) genoemd worden. .- Doch op eenmaal kutat dezo
ftad in .-de gefchiedeni» der middeleeuwen onder dc
benaming .Papta voor wi»r oorfpt mg wij hier kort
wiUe» ïcedeaeelta,
Na dat de volkca vaa hét naorde», van de viifde
en volgende eeuw aan de-zuidelijk* landen van Euro
pa,-vooral italic,, overftroomd ver»/frden zich
aldaar nyder geret hadden en de tegenwoordige ItkS
P*«a door de l.OBgobaréifche. koningen tot hunne ver
blijfplaats gekozen wa» ontfpon zich na de' ecritc
oierweldigctidc verovering-de eenc oorlog' naden an.
derert 805!» met de Romeinen en de hun ter -huipé
fuel lende Ooiterlingen-,- deels met de-imiacr op nieuw
toeftroomenic volkr van hetnooidea, -De langdu
rige .bloedige oorlogen- hati'den algemeeit* beroeriag
verderf-onwetendheid duisternis, barbaarschheid
den fchrikkeiijkftca hoagcr snoodén ten laaiAs de
ijzing verwekkende pest in -hun gevolg, I» deze»
-.ainpfpoedigen tijd had zich de bijfchóp Sonifacius alv
een goed herder zijner kudde Ivertoonden d-erbalv®
Zijnen naam Bohifacius r (weldoender) verdiend. Hij
was even.zo.e .zeer een warm gevoeiend nsnfchairvrienft'
sla een helder denkend, veruit ziend mancn hid,,
drukkende tijde»die komen moesten wij* be- 1
rekteoeiide, bij goede jaren de vruchten uit den Gisr.-1/ao
j: Itfilano in zïjsc fchuren verzaiheld. De jatnmeC
der honger lijdenden drong tot hém en roerde zijm
edel, milddadig-hart. Hij opende thans zijue inaga-.
zijnen voor dc inwoners der ftad en jredde hen doos
rijkelijke uitdcélingen van den hongerdood Doek
ook diegenen zocht- bil ie, bevredigen die niet its
zijnkerfpel behoqrende hoopjwijïei kwamen toe-
Aioomen, en elkander altoos met. de woorden den
trooit» opbeurden., fees pater piat; ziet op de»
ons 'beminnenden -Vader Bunifaciu». Doch zagen-zij-
in de verte met openengierige* m »od en door h»o|i
«ezie-lde oogen de hooge tefeii» der ftad dan.fehrcéuw»
den zij Patria pia l -gatria fiai Daar i- caarl de
oszen honger (lillende vsdórllad Deze uit een dank-
oaar hart vooriflroomén'ie benaming: patria piada»
het. oude onbeduidende- Ticinum. Doch daar de lüV
lianen wéSuidendheids halve de woorderi gsirr.c ia-
htiB trekken, {waayin de grond van hunne zoo wel*»
klinkende taal.'te zoeken i«) zoo vormden.zij binnc»
kort uit het Ptiria pia Papia'en zoo hmte
deze ftad etteü'. geruins.es tijd io de gefchiedenu dep
aiddêiéeuwp, .Deelt gelijk de-.Italiaan'fche-taal-ziclr
hoe langs' 'bee; vynUuideuder niaakte; zoo werd a-Heng»,
ken» de, ccnigzfc» harde p in de zachte v veranderd
a zoo. öatftond" uit Papi» de tegenwoordige naam
?avia» wtlke dsor de Italia neswtU'eiü-r.d-baivcnJ
ie at tweede iettergrecp lang uitgsfprokej word»
W.aar4» het: Pavi» ié zaak ter, welklinkeea'er, Papi,
oétcekeoisvollaif, 't èstlb ziet «SB de «slis ultt-
■fv::
