- r
AL GEM E'f, N S tU &ti A. tó S fc C fe l)Am
rr^a-"
Üiait^l
E E L A N G R T K B B E R-1G T E N;
opgaaf van hetgetalder Overledenen^
LET T E R N J ST-ET W
- ©NFARtTDiGfe böerbeöoröI:eliNge^'
S'-I %\v
ppéhékVoB den ataich nok ia den Aaat der na-
'diae^nmiiiii^? iff
Vila
Am
MAÜ JKEVAOUJIT; NÉi&Éi.
(Moor hit "Pranteh
De deakkrac'it bevindt tic!» romwljleo in ê'anea toe»
hand van v«2wa|rking.die aanduidt, dat het hasr
J3n vcedrsme ftofiso nusngelt; dan meet men diepe
««dacht# en xulk eene Jektuur. bij de hand nemen
die véél "opmerkzaam aeid. vordert, t
n i -
In betamclöKe dingen moet men de openbate mee-
sing-hooit fchfoom'eo. .-«■.•■
De atleen ware goederen van edele en gevoelige har
sen zijnde deugd, de^vrieqdfcbap «n. het denken
Dan in,;de Jeugd Jaagt' mep «aar glg«Re?5e» *cbiiagï
mar ftefde, naar goeden naam:s4ih:nïo>!Ftt**«s. h
over .welke
Wannéér- «en >ap' dingen fpfeikt
»en vebt gtfcSrevén;of gedacht heeft, dan vlaeyen
de denkbeelden in menigte toe,
Het lijden der vrcawen io baren .herfit icoynt haar
tdaarodftopgelegd te zijn, om haar de vermaken
Jiare Jeugd te doen vergejen «n, hiaf. bet terug uo^ken
,in zich' zelve te laerén, zoo alt het.aan.baren''ou2er^'
Hom'past. r
Aaphondend'denken la het middel, om op'éigen,
dommelijke denkbeelden''te komen. ?~y:
De reg'fchspene'Kedeh hébben vier onderfcheldene
Villen de deugd, doerede,rhet'verfiand en het kjtrak
Ier. De drie «evfte zus-eensgezind;, dan feetkarakt*
heeft -fomwijienzijne* bijzoadeie netgia gen,':" .ea wan*
neer »h«t mice ,bewa#kt wdtdt» i* het altoos heer dér
overige* .--Het ltgt-fo ftrljd'met de'deugd en*der%'de
het iwfchadelijfc v-oor het verf|an*»> door -hetzelve ..óp
ileiaigbs aenr tehéchten en té verhinderen 'zich* dan
greote, denkbeelden over te geven,
fï&é-> - »-*
Hee.fa met de 'denkbeelden els met de.knnftenr' aUe
nattigétoDfaicUtiEgeD werden In de-samenlevingwel
Aaaat bekend en gebraikt.
.IsVïiiM-.Sfl.d.ïs'
Niet hem die. eene waarheid het cent ontmoet
maar asm,»die ze het eerefneemt, behoórt'zU toe.
Men meet tenen, sver -geoefende» -fmaék' bezitten
cm de gewone welfprekendheid te veredelen. - Doéh
jnen behoeft alleen- genie te hebben, om nieuwe uit.
.dE«ikkia£en.ia.ile...befeit5vinaea,V,fck®PW.ai^«to
v- i V t' .v°/' k -»•;
Men moet den kinderen zoo .tegenfprekeu als de
Éephyrs de boamen ia de lente bewegenom baar fteT'tt
groen en haren waadom te verhaavteuzonder hare
bladeren en blpeftma af te febadden.
SBANTWOÓrDING DER. REKEfJKUNDiGE OP
GAAF, VOOR.SOMENDÈ tN. DS. cgüraUt
VAN DEN 16 DECEMBER 1809,
- :.vt':-.v■■rar-:*-
tourtefltersn. kencto en tdlt htia kan opleadtn "de bü «ftelliedéB air
oth ware verlichting en.dmvere gpdtdlenqtkennli
als de vootmatmRe m|ddeten te 'befchóttwéoi get
febikt .<oa. Hem zUep vétbevensi-bcttemaüg nader
bi) te brengen; dat - de:e kennia eye.o. onmiabur
V09C .den beoefenaar der gefehledeois, aD;veordien
der aardrijkskunde is',wanneer deze laatfte i!ch
met geeoe bloote optelling -van landen, deden *nz,
vergenoegt'is,** geiiik1 de, vertaler wel te regt
aanmerkt, eene waarheid, 'diedoor niemand ont.
kend zal worden. ii
>V.Ten" einde deze.' 200 nuttige keants te Selpen
„^vorderen vprramelde de ook in ons land ge»
ooeg bekende»' fahfifvet van dit werkje, uit
oedetfc fceidoDo geloofwaardige berigcen, vele (lie
ver; MaJge^mejrkwaardighedep;, .donmehseh zijné
zeden .en.gewoonten betreffende., welke 'hij onder'
w,zekeie :afdeetingeh tangfe^jfte. - t
Deze afdeelingen aiitic .dS oavoigiBdê
'wjze vaifi*nderf*hiid»M vilïtkr**b van de Ostiakes
en Samojedenvan oDdetfcijeiiena .rljlcea in Azië;
der Hollanders te Batavia; der Europeëts in de West-
tndie (n).{;ia Madra» ,»ea der Dtaheiter»-II. Zede»
eoï.gtwaBBliii bv anderfchtiiene volken ais bij
dé. Guauehen; de Maregaoonegers en de Andaaiaaec,
fffcrop volgen oudaHoordfcbe verhalen de befehrijsing
vab eenige gebruiken in. bet Reuseogebergte voorts
van het feest der Zwülerfehe Alpenherder», eindelijk
van eenige gtwoontenpt bet Oosten waarop de ernst der
Oosterlingen vofgep» iei (zeer bekend) verhaal V2D Camp
belle, behaedelt wordtEerste behandelingtnopvat*
t Het abt woord op dit vobrfttl is-'
v De getalien zfin 3 6, 9, ta, 15 en t8."
Voldoende uitgewerkte beantwoordingen zifo higrop
ding van Jltn pienteh by vtffchtid^ne voJktn.Deze
volken zgn.'de- Negers,.de Karaiijea enz.; de Meu-
g'oleoMohawk* éaz.-t ,de Indianen' aas de Hudfons.
baai, de Oitïaken, de bewoners van Kamfchatkaéa de
Eskimsux., .Hierop volgen eetu'ge brokken over bet
lang z nigen der klndeiec ;'de* vorming, van vtrfcheL
deae.deelen 'des ligebaams; het wegwerpen der. kiode.
rent.op fCamfc'natka en GroénUnd; te^ladagaskar en
Gp its il> meie oyer de''.rneét^eigenlijke opvoeding
If. fetdjt'l.en lekkerrtjen by [vtr/cheitlene. volken,
samelUk by .de-Hot(entottrn en in Marokko; aan de
H ndfonsbaai j j in .Bengalen in Eon deniu Nieuw Hof
land, Cbiea co Afrika; io Ab'sfmieip Afrika eo
Amerika anz... Hierop yolgt bat een ba ander over de
broodvrucht; eenige, foomo van wortelen van mbi
enz.; over walgelijk voedfel; bet gebruik van virch
v)edermuiztn,"krakódUien es andere lekkernijen; kor
mende onder gelégde rubriek oalc.de hongersnood op
Biecjowjïttj's febip voor, F. Brdtferysn en gastma-
4" buiten Enropa, in Eocainchioa; aijde Kalmukken
in Abisficie; in JNwkafunde* ,;op sKamfchatka*^ .van
X^as»a»witoi^M*W;Sod^ ea «^lli«lca ira Eu.
rppa (waarvan, eene menigte vao^jeeiden Fl^ Ovér
MP
vorify'a
Wuitèé'iekte^
iaat&e gèèMttei over»de kieédéreBd kleadsrdraeten
aprehifc dér- volken vizoo ra&azeal.fnitgarekt f ja
woori, geen deel Van|dft -boek h'eefe oh* volkntné*
bevredigd, mee uiKondcctog'alleen' van dltt; welk*
over de eerfte behandeling én opveeding ven ddnaeosch
bij onderfcheidene vólken handelt en misfchleh ooki-
U over fontmige zeden 'en geWoónten. i
lBta»fe|«n wilieb sp(J- hlerdoorJgeenézièkJiofl'eHwéSi u
dat het werln, - ah eene befchrijring: van'gd<
wonnfen én 'zeden eeietgcr'-. volltenibefchouwd-', Vel^
vèrdienfteh' heefr. Ooktreffen "w(Jhier en dkar èénig*
meer belangrijke gedeelten' aanj. 'oude* welke w®
vooratltaDgfcbikketi het Feesr der.,Zwitf«ffeae.Alpe«H -
herdersdat'wij ter proeve'overgenomen én tot oaa^
zoo genoemd vertoog gekozen hebben, pir.
Wat de vertaling betreftdezelve is povdir 't giheefl
genomen', redetijk wei uitgevallen ^éh'db fpeüittgf
van het goovernehtest-garolgd. •-IntutTch.en 'ia heton^
voorgekomen, dat de verttier.ten aanzien van de geflach^ v
tea dér f woorden télkéaa mistait ^eb feilen begaab)
Wesfchelfjk zdu -hét .ovéngens géveeat zijndat'hQi^
ioplaatfê van dé orde, door. den fchryver sangenomefl^'
nagenoeg te volgen het gébrekkigé daarin verbeterd^
bec overtollige en min wezenlijke' la dn verbalen svegas
gelaten en daarvoor andere nuttige zaken ia de plaat*
geftetd had, D,e fehar der'reisbefchrijvingen, bij dettf
beer FBeha .uitgegeven» zou hem daartoe onder akat:-!,
dereni eene gereede'handleiding verfcïaft hetöse.
GBBOORTEM. ENZ. IN SOMMIGE STEDEN
VAN DIT K0N1NGRTK GEDURENDE HET,
JAAR 1809.
- .1 ;>ï-
Te Amfterdam. t
v l.v
Het. geul der overledenen binnen die ftad van hHff
[sar i8og is geweest 89$», en dat van htt laast af<J
;eloopénc jaar 7$92', düi* 97Ó mindar dan in heticz^
ito8. - ->-• V--,
Gedurende het jaar 1809 zijn aldaar geprodamterA
23*3 paren-en in den eebten East bevestigd ïSepJ
paren.
GedurendeJhst Jaar 1809 zija, io de Gereformeerdó
kerken dier -ttad gedoopt 157s jongeris en* 15:4 mei»<
des (waaronder begrepen 34. paren tweelingen}.-. Due,'
zitnec 308^ kinderen-cn' 6 bejaarden, r z r
-|'n he-tiutlwfebe genseeoto-; nèSgedaan de onverztiw
derde Augioorgrcfte beiijdeais sUti -gedoopt 355 jon-*
genv en 3»S me"Je* (waaronder 4 paren twéslisgen).,
2Qnde te zameur 710 kiaderén' e» bejaardea, .,.-
Bij .de herftelde Lutberfche gemetatsrzgis gelróawdb
na paren en -gedoopt 155 Jongen* eh -ï*4 nuiijest
ZQade te zamen aryi
naar en Neder Guinea; in Madagascar en aas den Se
negal; in Dahomei'; van eene vroaw des fultans.van
Masokko; -bij v d.e Kottentotteq by deVKafiêr»,- te
Kamfchatkaop Unaluka; pp feestdagen ih Nuika
fuade en Fort Frah^ol»; bij det Efjuimahx'; aan.de
- HudfoDsbaaiente&ható;.te GttianAéntttP'atagonie ;b|J
jngtkomeD van Maarten van der Zee te SehiedatagaigmhkeaenTa'rtatepbüdeWiakec.Samojeden.
jn
bij ondesfeheidehe natiën in Sibene
en op Kamfcbatka lnL N<w'rdanjerik» "(jy de. Patagix.
niéts cn te Guianain Egypte, in, Marokko en Abu*
linieb9 de. Negers,yin Afrika ;ais mede het'.een en
ander over den opium en .pilmwQzJen den ManihOt. -
wortel, VlU JSïeedere», ileederdragten en opfemèall (waaronder 7 paren tweelingen),
bij de bewoners der Peieweilandenbet.touwrten Qyikinderea.
verfebeidené volkendekleederdragt in Egypte*ih'sên.j Derhalve is.het getal der gedoopcea ia dezs 4drJe ^4$
mbeateu 4094.
en J. Brn jr, te Jmfttrdant
Het coórftel.geplaatst in, de conrant yan. den
dezer, is mede beantwoord door L, Thiensnu
jtmfierdaaf j v"
EEKEN'KUN D1GB OPGAAF,
r - V 4 1
.Een buit van: *900 moet onder 400. infanteristen en
Te Ketter dam. 1
Tfchukttöhen ea Tfchemizen;bij de Hindo'j,-
Cöina, b(j de- Otaheiters Nienwzeelanders enz.
■Jjc lezer ziét uit, deje vrij omftiuidige opgave,
vrat hU io Jbet even aangekondigde wérk beeft tc
wschten; namelijk eepe oidelyke.zamenhreoging van
eene /nenigte wetenswaardigheden, die,* welft waar,
niet nieuw .in tagendefl (alMst'groatften'deels) meer
inalen gezegd', doch .in të-_viéle 'ondé^bheldeu>of.te
kostbare yveyken vetfpreid zyp,, dan dat"men' zon m'oi
geD vet wachten, datvjj aanalle foortenyanfezers
tuiteta aldns tverét;Nd worden, dat ieder roiter nog|te^Md cn is,,den rereitchten zamenhang gedcen-
zakm zouden wezen. Reedt hierdoor alleen' derhalve tweelingen -gjwestu
m. 11t-_. t» an nVn e b" hn A a nlnalSmnnA nvtsais*BKlc .'TaV faa,a rvf ié - ff S f
S mial zon'veels ttéer ontvaegt al* eem-infanterist;
wanneer hn m de deeling bevonden wordt: dat de rui'
.ter» en de voetgangers even veel .en dut de helft van.
de buit ontvangen hebben..wordt eerffelyk-gevtaagd.-
hoe veel; ruitét» en Éfanterisun er. waren- en. ten aéni aB'een dfegedé ten a^emeenehnutiégekizea had
iweeie hoevécl :iede.t van dly. beiden ontvangt? - - -- - j.' l.
Gedurende het-afgelaopen Jaar ztfn <e Rotterdeoft
overleden s$o ménnen hzo vronwen ea 949 kinderen,^
te zamen 2/09 perfonen. Onder dezelve bevinden ziêltd
13waarvan de jaren niet zijn opgegeven99 ktasmi
kinderen, 180 oaechteo en top doodgeborenen;
zyn onder dit getal Hecht* twee perfoneo,'Welke dcag
ouderdom van 95 tot. 100 jaren bereikt hebben; if,
In den Jsre 1808 bedroeg het getal der overledene!*
nSj.' dus36 tuinder, dan is bet afgefoopen jaar.',
In bet delfde jaar zijn ,-iu de Nederdnitfcile i, Fnat
fche, Engelfche. eh Scbotfche Gerefurmeetde altméda
in de Gutberfohe, Remonftrantfcbe en Roomfche' gemènOjf
teof; gedoopt' Ï078 zoons, en roor doch te rj, zamem
2679 kinderen. Onder de3e gedoopt en zis i'4 mu$
heeft dit.bpék annfpraalc óp de sljeaeene erkehteois
deze echter xctf,nog*gfooter zün geworden, "ïndieo de
fchrljver, uit-den fchatjzijner, vèréMneldb knndighe.
Wsbtlust te Amfterdsm.
- CiH ARA D E.
i
:>u '-\ess. avec. stots premier
'mand ItTest moa 'dernier 'J
Que F en'fait (non entier.
F.
*;Ó0
'gtblevegi
vorige, éranfahé" opgaaf ia' onbeantwoord
'fit Hataar -en'dr Meafeieny 0f Merkwaardigheden
- van vele Felktren i-voór- teèerrvem alleïtti Stan.
.'"den.' KiabJtéllióigmiteTtvaé J.'. A, CS' teir.'
;|k,'ft W.: -■
1 w fiht de ond«sfeheaehe zéden cn'g[èwoiintéi>Aök vïih,
M aif békende Völkérea', den "mehsch eéne égke hro»
Xer fecretvrh van dezelve-Rad zij» 'Ia hétselffjf
jaar in osdertroaw cpgenomeu su peren.
welke van Didet wezenlijk belang ivoor de,.-kennis van
den 'mc65èh njegtet». gèaeht wordenv em-'-for dat einde
andere .bijzondérbeden, had voorbij gegaan welke, min
wezenlijk.etl dikwijls-niet e«ui Jer zake dienende wa.
ren indien, hg al veteer eene meer joiste atfc gevolgd
en siet^vaak-'het eene' door het andere gehaspeld bad;
maar .bovenal, indien hlmet opzigr .tot atr de door
hem ftangeffipfe bijzonderheden zióh r, ysiet ficc sts 'tot
eentgêi maar, zoo veel mogelijk, tot hZW.Volkeo bepaald
hail Hiérdoor zoa hetwetfc'vobrzekér gewonnea-e»
daardoor.eerst regtmadge aaof^ask-. op .den weidfehen
titel,vanf-HstuRt en de Menf?héai*verkregen hebben,
'l is-waar het werk ?otj 'dssrdoor eenigzias ia
omvang zijn ssegenoment'doch wie ȏp-inippder-
Werpenzoo ;feentaamnuttig en-aangeaaa» alt déze
niet: gaarne tone meerdere(tiitTOerig^eidJzelfs verlangd
hebbes daar .Mbanr bij -vtlen ,de leetiutt'Oeehts ge
'prikkèia ,;niet Ntvredlgd .zal Wezec. Ook .ion, bij
ZELDZAAM N ATUURVERSCHTNSEL.
-
- (t//* dan Bjenkorf.
Een zHdzaam natuurverfebQefel werd er voor eénïgrfv
tijd In 't huis van eenen zekeren heer.. Rhod.j 1^{
Thótnö dLane hy -Wakefield dear vnrfehwdtnh.gë-!
toofwaardige petfonca gezien. JJEsne hén maeti eea^
deneyetin uitbroeijen. i Verfcheidene iopft jitadttn,
kwamen door het broeijen te vborfcbija, ;Tefwgijaaih
jéa dér eljereo tfaanwkeutiger onderzoek/, vönd!»em,
am'tdcdedst fchikteB kleingat eo /ag-' met yitÊ
wondering.fn-'e ei iu pltats' van bet Xaikea. «eat—»
pëdée» M*»:brafc.de fchilope». Vtfe padde „ia esn»
te- enge;, ruimte zamen gierst v waa dood;' hBa»!
z(Jn ge «reé^z;[immer* deze overtolMg/ihdéii. beBtte
een zeer aihzieciijk, gedeelte ,vaa het boeifr en nemen
die plaat* weg wélke zen belangrijker zaken ha^ bet
hooreh^gëwijd ,te ziid. WaattodAb.éiVidfe',gtooM
jlachtighcfd ren:aaazjïn der. GHancben.rèn dié, vaa^
Qsferompeceléottheid.met op aigt t«,;and»rr voUresi
VFaar tóe'', ia -Bet artikel vande.brajffrgea-en g act!
Aeohapéliag' ran soarteeïden Waslt
1,TH« l
malea^^^jipse
halve hetkleiae gatzoo dl» men; het gewoeaiijÈaaÉf
eiieren', niet; wier broeifel riJp-,is jia er uit te kruzfj
pën,.z*^nieijn»d.«tweBdig taa defckaflUe«ë; twet-,
ilng -zno ditrsatenMdearuu itea hebben azaeten' beSnljf
eene wijze affnijd ing; van... vete ovettoliighèdsh hipr ienv ditdé paddo'erjtoer dej geridge^opeclag^'iegeri
ivjatigk 'geenc. alt te groète uitvoerhiberd'te dnchteofeppe? was. -Dit znndcrlingo^ vet&hynrefbetlnserdd^
Sftrierértèeti immert. deze ovëriolWirhèdéiiïbtfisaaRe'nalontOBdeiasoeieren» -welke de pgddeneg: aêl.eémi
ev ërbiyffeF dezMijerftbU ugen, aan orts troegér bitlgtj
Mfwwfifp gü/z«i%
hadden(Mtrwlijfc-h *afc:,v«if<^tteade;^>aeB.7ajfï.«en(
detp, oij Grantham ,do»r het eten v»ii-;»tjét*tf stfdii'détfc
vergiftigd» dis* doarèentógeSeghtffzirttjiyertfastór'
ge wooalükt - gaalon. '4b - ',-fttlörakS* .vfTO
