De Lan<ll>ouwteiitooiistelling te Dordrecht.
Er zijn spotprenten gemaakt, die den zomer van
1890 voorstellen als eeu beschonken juffrouw, wier
kleediug geheel verregend en verwaaid is, die wegens
misbruik van vertrouwen en vernieling, door twee
politie-agenten onder woedende gebaren van bet
beirogen volk wordt opgebracht.
Denkt men al het leed weg, dafc de zomer ons
berokkend heeft, neemt men in aanmerking, dat
de taalgeleerden den zomer voor een lieer verklaren,
en beschouwt men he' prachtige weder, waaronder
de landbouwtentoonstelling te Dordrecht werd inge-
wijd, dan is men geneigd die heeie prent voor
hoogst ongepasten spot te houden, te meer, daar
in dien zomer zooveel prachtige iuzendiugen zijn
gegroeid. Hot was toch zulk schoon zomerweder,
dat velen met mij aan een tocbt met eeu der
talrijke stoombooten, die Dordrecht aandoen, de
voorkeur gaven boven de reis per spoor.
Het was een genot op het dek der boot te
zitteu en de landelijke oevers van tijd tot tijd te
zien afwisselen met scbeepswerven te Feyenoord,
Alblas, Kinderdijk enz., waar de talrijke ijzeren
schepen, die men op stapel ziet staan, wel getuigen,
dat wij in dien tak van industrie, niet voor den
vreemde behoeven onder te doen.
Eindelijk kwam Dordrecht achter een bocht der
rivier te voorscbijn, zich badende in een zomerzon,
aan den oever van het spiegelgladde water, waarin
men eeu tweede Dordrecht in omgekeerden stand zag.
Als een mensch naar een landbouwtentoonstelling
gaat, doet hij wel zijn gemoed met landelijke ge-
voeiens te vervullen, en hiertoe was het tochtje
per boot zoo uitstekend geschikt geweest, maar
helaas, alle illussie werd dadelijk weder vemietigd
bij het aan wal stappen. Een dobbelsteen, op vier
wielen, een vorm, dien men hier voor de tram
gekozen heeft, staat voor uw oogen en trakteert u
dadelijk op het vervelende opschrift»Van Houtens
Cacao," hetgeen op moderne wijze ,/Welkom in
Dordt," wil zeggen.
Doch zoodra als men maar even zijn voet in de
stad heeft gezet, en de vlaggentooi aanschouwt,
dan begint men zich een klein denkbeeld te vormen
van de sympathie, waarmede het landbouwfeest in
deze grijze veste begroet wordt.
In de stad zelve viert men er een soort van
Belgische voorjaarskermis door. Er is gelegenheid
tot poffertjes eten, de ambulaute manege, die ook
op de Rotterdamsche kermis stond, is er opgeshgen,
in een theetuin is eon stoom-v^locipedemallemolen
geplaatst, enz.
Een der stalhouders reed, zeker uit pure blijd-
schap, dat het tentoonstelling was, in een licht
wagentje, met zes paarden bespannen, terwijl een
ander toonde, dat men met een vierspan voor een
gelijk wagentje veel spoediger vooruit komt.
ie oordeelen naar den vlaggentooi en de amu-
sementen, bij gelegenheid van de tentoonstelling,
zou men zeggen, de menschen zijn hier de geest-
drift in persoon.
Als echter de heer Visser van Hazerswoude zijn
openingsrede heeft gehouden, dan zou men weer
zeggen, de tentoonstelling is de Dordtenaars onver-
schillig, want de bijvalsbetuigingen gelijken veel
op een onderdrukt euchten en het handengeklap
geschiedde op een wijze, alsof men bevreesd was
zuigelingen wakker te maken.
Het is hier echter de etiquette, die de menschen
schijnbaar onverschillig maakt,
Tal van prachtige damestoiletten verschijnen bij
de openingsrede, hoofdofficieren en officieren van
garnizoen en schutterij zijn tegenwoordig, zoomede
een lid van Gedeputeerde Staten, de burgemeester
van Dordrecht, leden van den gemeenteraad enz.
Daarwaar zooveel hoogwaardigheidbekleeders
bijeen zijn, hoort man nimmer dat krachtige hoera
en die daverende toejuichingen, die zoo welgemeend
uit den boezem van het volk kunnen komen.
Dit neemt niet weg, dat de rede van den heer
Visser van Hazerswoude en de repliek van den
burgemeester van Dordrecht, krachtiger bijvalsbe-
tuigingeu waardig waren geweest dan het poffen
van eeu paar geganteerde handen op elkander, en
het geroep vau bravo met een heel pieperig stem-
metje.
komen." ^Dat is een zaak, die ons niet aangaat
loket nummer zooveel moet u wezen."
Wat Taboureau betreft, deze was in zijn directie-
kamer, terwijl tal van personen achter elkander in
den gang stonden om toegelaten te worden het
had er veel van weg, of die menschen bezig waren
om voor een optocht aan te treden.
Tot Taboureau drong men niet gemakkelijk door.
Vddrdat men bij hem kon komen, moest men een
voorvertrek door, waar een secretaris zat. Aan
dezen moest men eerst zijn verlangen kenbaar ma
ken, en dan werd men gewoonlijk naar loket nummer
zooveel verwezen.
Als er sprake was van rekeningen aan te zui-
veren, opeischen of deponeeren van groote geld-
sommen, geven van advies, financieele ondernemin-
gen, voorschotten aan fabrieken, borgtochten voor
aaunemers, geld wagen voor het exploiteeren van
uitvindingen, dan werd men wel eens bij Taboureau
toegelaten.
Somtijds bracht het exploiteeren van nieuwe
uitvindingen kolossale winsten op, maar er waren
ook dikwerf uitvinders, die geld vroegeu om de
gekste dingen in praktijk te brengen.
De een wilde een luchtspoorweg aanleggen en
de menschen langs een koperdraadje over den
Atlantischen Oceaan vervoeren.
Een ander wilde alle paarden afschaffen en rij-
tuigen gebruiken, die door saamgeperste lucht be-
wogen, met een druk van den vinger bestuurd
koudeu worden. Met deze voertuigen zou men niet
alleen het onderhoud der paarden, maar ook het
weekloou van den koetsier uitwinnen.
Menschen, die van armoede niet onder dak
Het terrein van de tentoonstelling is, niettegen-
staande men er het prachtige Ohmeesch Hindoeseli-
Pcrzisch zomerhuisje van den heer Visser en den
bi koorlijken waterval uit den Hout mist, raooier
an gelegd dan te Haarlem. De bloemperkeu zijn
hier met smaak gearrangeerd en maken van het
terre n een aangeuame wandeldreef.
Een tropische hitte heerschte er op het oogenblik
er opening in het gebouw, waar de rede werd
uitgesproken. De geuren van de bloemen, ver-
mengd mel de scherpe lucht van de geexposeerde
kaas inaakte het daar zeer benauwd, om welke
reden men zich spoedig na afloop naar de restauratie
begaf, om zich te verfrisschen.
Het consumabel is daar goed en niet al te duu
op de tafeltjes liggen de prijslijsten, zoodat men
niet beet genomen kan worden.
Een groote fontein, die naar gissing een straal
water, van 5 h 7 cM. diameter, 8 M. opspuit,
is het hootdornament van de tentoonstelling. Het-
zelf'do centriiugaalpompje, dat den waterval in den
Hout voortbracht, dient nu weder om de fontein
te doen springen. Landre en Glinderman hebben
eer van het kunststuk, dat zij niet hun uitstekend
geconstrueerd pompje verrichten, maar zij zullen
mij moeten toegeven, dat die fontein aldus voort-
gebracht kolen kosl. Er staat dan ook een vrij
krachtige locomobiel, om dat pompje het noodige
getal omwentelingen te geven.
De heer Manifarge, de representant van de firma
Massee en Huogland, te Goes, lokt tal van kijkers
naar zijn miniatuur-stoommachine met stroosnijder.
Het is een allerliefst machinetje, dat, wat meer
zegt, in een oogenbiik vrij wat haksel maakt. De
pnjs met stroosnijder is f 450, hetgeen waarlijk
met te duur is. Daaren boven kan dit machinetje
voor het leveren van kracht bij aUerlei landbouw-
werk gebruikt wordenals men met den heer
Manifarge in overleg trad, zou het ook zoo inge-
ncht kunnen worden, dat het in een speelvaartuig
geplaatst, dit in een aardig stoombootje veranderdm
Als men de rijtuigexpositie beschouwt, bejam-
mert men het, dat deze industrie, waarin ons va-
derland gerust tegen den vreemde kan concurree-
ren, met meer in het buitenland bekend is.
C. Vau He)den, rijtuigmaker te Delft, exposeerl
een nette tilbury, die 8 maanden gebruikt kan
worden zouder smeren. Door middel van leder, in
welks porieu, zooals men weet de vetstoffen iudrin-
gen, dat opgesloten wordt in een bus met herme-
tisclie sluitiug en dat men aandrukt met een moer-
inrichting, welke door een onhandige nimmer te
stijf kan aangezet worden, schijnt het probleem om
eeu as met langdurige zelfsmering te maken, te
zijn opgelost. De tilbury is ook van een sierlijke,
lichte constructie en loopt bij uitstek gemakkelijk.
De prijs er van is f 400.
J. Cos, van Halfweg, rnunt uit in het vervaar-
digen van ijzersterke boerenwagens, bestemd om
over kleiwegen te rijden. Voor f 180 moet een
derj elijke wagen, een model van soliditeit, te koop zijn.
B. 1Van Rijswijk, uit den Haag, exposeert
een coureuse, die door lichtheid, sierlijkheid, en
net held uitmunt, de prijs van dit prachtige wagen
tje is f 950. f 6 s
Gp het gebied van hoefijzers, paardetuigen enz.
is ook veel te zien.
II. Zoeteman uit Dordrecht exposeert een model
om eeu serre door middel van watercirculatie te
verwarmen. Ook op dit gebied staat de industrie
niet stil en firma s, die zich daarmede bezig hou
den, deden niet kwaad eens te onderzoeken, wat
Geneste ie Brussel ook op dit gebied doet.
Van Nievelt uit Dordrecht geeft aanschouwelijke
voorbeeldt n van de voordeelen, die door bemesting
lerkregeu worden. Hij exposeert nevens zijn mest-
stoffen granen en hooi van een stuk land, waarvan
het eene gedeelte bemest werd en het andere on-
bemest bleef. Het graan, geoogst van het bemeste
deel, steektzeer in het oogvaliend bij dat van den
o bemesten grond af. Hit hooi van den bemesten
grond is van uitstekende kwaliteit. Dat van den
onbemesten grond bestaat uit weinig gras, maar
uit veel Stengels van boksbaarden, kweek, ganzen-
rnier, verdroogde schoentjes en muiltjes en hoe of
al dat, voor het vee oneetbare onkruid, al meer
hcet. Wij zien hier den regel al weer bewaarheid,
konden komen, en geen bos stroo hadden om op I
te liggen, wilden geld hebben, om huizen van 22
verdiepiugen in den vorm van een Babylonischen
toren te bouwen. Elektrische liften zouden de
menschen van verdieping tot verdieping voeren,
door het drukxen op een knop zou men dadelijk
vuur en licht kunnen bekomen. Eten behoefde
men zelf niet meer te koken, er zou een centraal-
kookhuis zijn, men behoefde 's morgens maar aan
den kok te telefoueeren, wat men dien dag hebben
wilde, om het ter bestemder uur, door een lift
warm en wel in de kast van zijn kamer te zien
staan
Een ander had een machine uitgevonden om
koeieu te slachten en tegelijk alles langs machinalen
weg voort te brengen, wat door veel bewerkingen
van de koe komt. Met zijn machine had men
niets anders te doen, dan de koe er in te plaatsen,
e;t het mechaniek in h<jt werk te stellen; weldra
verschenen dan voor bepaalde openingen soepbeen-
tjes, balletjes gehakt, rollendes, lapjes, ribstukjes
en aan de andere zijde rolden nit verschillende
goten beenen naaldenkokers, knoopen en ten slotte
ook sclioenen, geheel kant en klaar.
loch kwamen er somtijds werkelijke genieen
onder de dwazen voor.
Allen vertelden den bankier, dat er schatten met
hun uitvindingen gewonnen konden worden, en als
hij hen maar eerst met geld hielp, om'al dat
moois te maken of te laten maken, dan zou hij
het leeuwenaandeel van de schatten krijgen, die er
verdiend werden. Maar het eerste, wat^r'noodig
was, was geld, en dat kreeg men niet licht uit de
handen van den bankier zonder voldoende zeker-
die zoo menigmaal. uit het oog wordt vnrloren,
d?t, we land bemesting noodig heeft, om het gras
groeikraeht genoeg te geven, teneinde het onkruid
te veistikken. Op schrale gronden wordt onkruid
de baas en verstikt het gras.
Op het gebied van zuivelbereiding wordt dezelfde
boterfabnek met Lavalle's separators als op de ten
toonstelling te Haarlem geexposeerd. De heer Visser
van Hazerswoude laat nu door de leerlingen van
de school te Oudshoorn ook kaas maken. Deze
verbeterde zuivelbereiding krijgfr, niettegenstaande
net entree f 0.25 is, toch druk bezoek van vele
belangstellenden.
Voor diegenen, welke van de zuivelbereiding
een studie maken, zal een kennismaking met den
heer Kriebel uit Amsterdam, melktechnicus, niet
onwelkom wezen. Deze firma exposeert een prach
tige verzameling instrumenten, die bij het beoor-
deelen der kwaliteit van melk ontnisbaar zijn,
Eenig in zijn soort is zijn collectie bacterien,
die in de melk aanwezig zijn. Men make zich niet
ongerust, het zijn niet alle ondeugende bacterien,
die ziekte of dood veroorzaken, sommige doen mis-
schien uitstekende diensten bij het stiemmen van
de melk in de kaaswording. Zeer veel moet nog
door de bacteorologie opgehelderd worden, en pro-
lessor Koch, die in dat vak een baas is, heeft op
het Iaatste medische congres te Berlijn niet ondui-
dehjk laten doorschemeren, dat de wetenschap
daaromtrent zijn Iaatste woord nog niet heeft gezegd.
lun, die wat meer van de eigenschappen en
het onderzoek van melk willen weten, kunnen wij
aanraden eens met den heer Kriebel kennis te ma
ken, die menigeen op zaken zal wijzen, waarover
hij nimmer gedacht heeft.
Bij een expositie van oliepitjes of gronduoten,
waarbij ook gedroogde spoeliug is geplaatst, liggen
voor belanghebbenden twee brochures van den wel-
bekenden landbouwtechnicus, den heer A. F. Marlet
uit Delft. De lezing van die brochures, waarvan
men op aanvrage gratis een exemplaar kan krijgen,
raad lk een ieder aan, die op de hoogte wil zijn
van de veevoermiddelen. Ze zijn zeer duideiijk ge
schreven, en van groot nut voor den landbouwer;
wenschelijk ware het, dat er meer van zulke uit-
muntend geschreven brochures over landbouw-
onderwerpen aan belangstellende tentoonstellingbe-
zoekers konden uitgereikt worden.
J. Lips uit Dordrecht exposeert een brandkluis-
deur waarin weder een braudkast staatdit is een
prachtstuk van bankwerkerskumt. Wij wenschen
van harte, dat de boeren zulke goede zaken mogen
maken, dat zij alien bij Lips om eeu braudkast
moeten komen, dan gaat het en de landbouw en
de nationale smidbankwerkers goed.
Met aangename zelfvoldoening aanschouwden wij
het kuiperswerk vau D. Spoor te Bodegraven.
-Dat is eerst werkstijl. Het geexposeerde was een
plaatsje op de Parijsche tentoonstelling waard ge
weest. Ik ben het met het afronden der binneuk m-
men van het vaatwerk, door de firma, volkomen
eens, die scherp haaksche randen zijn altijd vuil-
nishoeken, die niet schoon zijn te krijgen. De
manier, waarop het altoos durende klemmen der
deksels voorkomen wordt, bij een hangende karn-
ton, is rationeel. Het is een waarheid, dat zoo'n
hangende ton rond voor de vulling en ovaal na
de vulling is, doch wie denkt daar altijd om?
De firma voorkomt dit gebrek door de ton ovaal
te maken, de kleinste as staat haaks op de lijn,
die door de ophangpuuten gaat; door den druk
van het vocht in de ton wordt deze van zell rond
en kan het deksel nooit klemmen.
Voor dames, die aan landbouwstudie doen en
liefhebberij hebben, zelf een pondje of een half-
pondje boter te maken, exposeert Kriebels heel
heve, haudige karnmolentjes; deze schijnen uit
Zwitserland afkomstig te zijn, waar de dames meer
aan een dergelijke liefhebberij doen dan hier.
Voor melkinricbtingen en melkleveranciers is de
transportton, die niet anders dan door den afzen-
der en door den ontvanger kan geopend worden,
van groot nut, want het vaderlandsche spreekwoord,
„dat er tusschen de maat en den strijkstok veel
blijft haugen," is maar al te waar. Op deze ten
toonstelling, treft men goede en goedkoope model-
len transporttonnen aan.
De tentoonstelling, is een bezoek overwaard, er
is' op het uitgestrekte gebied van landbouw van
alles te vinden.
Ofschoon zij wel eenige overeenkomst heeft met
die te Haarlem, meen ik toch, dat er ook in dit
jaar vooruitgang is te bespeuren, De liefhebberij
om in te zenden, neemt eer toe dan af en de iu-
zendingen worden gaandeweg degelijker.
Een zeer net publiek profiteerde van den openings-
dag, om alles met belaugstelling in oogenschouw
te nemen.
-Nogmaals, er valt veel, zeer veel te genieten,
niet alleen voor den landbouwer, maar ook voor
den bloemkweeker, want ook op het gebied van
bloemen en bouquetten is vrij wat ingezonden.
Wij wenschen van harte, dat het weder de spot-
prent, die er op gemaakt is, gedurende de ten
toonstelling zal blijven logenstraffen en hopen, dat
de commissie voor hare ijverige en flinke bemoei-
i'ngen de voldoening zal smaken, dat het publiek
die door zijn belangstelling zal weten te waar-
deeren.
Schiedam, 9 Sept.
Op de aanbevelingslijst voor directeur der
hoogere burgerschool alhier zijn door Burgemeester
en Wethouders in alphabetische orde geplaatst
dr. B. C. Goudsmit, leeraar aan de hoogere bur
gerschool^ en aan het gymnasium te Zutfendr.
W. J. Steenhuis, leeraar aan de hoogere burger-
school en het gymnasium alhier.
De heer S. Poons, alhier, heeft met gunstig
gevolg examen voor Israelitisch godsdienstonder-
wijzers (middelste rang) afgelegd.
Mevrouw de wed. J. G. van Dusseldorp
De Kok, onlangs alhier overleden, heeft bij testa-
mentaire beschikking bepaald, dat alien, die onder-
stand van haar ontvingen dien gedurende hun gansche
leven zullen blijven genieten uitgezonderd de
minderjarige verpleegden in gestichten, bij wier
uittreding uit het gesticht de onderstand ophoudt
terwijl zij aan het diaconiehuis der Fled. herv.
gemeente alhier f 4000 heeft vermaakt.
Blijkens de zevende tienjaarlijksche volks-
telling bedroeg de werkelijke bevolking van Schie
dam op 31 December 1889 12,148 mannen en
13.385 vrouwen, totaal 25.533 personenVlaar-
dingen 6004 m., 6618 vr., totaal 12.622 perso
nen Vlaardinger-Ambacht 620 m. 570 vr., totaal
1190 personen; Maassluis 3089 m. 3366 vr., totaal
6455 personen, Maasland 1304 m. 1344 vr., totaal
2648 personen; Kethel 708 m. 675 vr., totaal
1383 personen; Overschie 2052 m. 2136 vr.,
totaal 4188 personen Schiebroek 202 m. 183 vr.,
totaal 385 personen; Pernis 1283 m. 1363 vr.,
totaal 2646 personen.
Hieronder zijn begrepen de personen, die ver-
klaard hebben in de hieronder gemelde gemeenten
te wonen, doch wier woonplaats daar niet is ge-
vonden
Schiedam 5 m., Vlaardingen 3 m. 1 vr.,
Overschie 1 m. en 1 vr.
Op de tentoonstelling der Hollandsche maat-
schappij van landbouw te Dordrecht is in de afdee-
ting voedingsmiddelen, dienende tot vetmesting,
bekroondde Schiedamsche Spoelingvereeniging,
voor hare inzending spoelingraeel, met den 3n prijs
de Nederl. gist- en spiritus-fabriek te Delft, voor
gedroogde spoeliug, met den 2n prijs, en de Nederl.
oliefabriek te Delft, voor grondnotenmeelmet
den In prijs.
Door de Nederlandsche Stenografen-Vereeni-
ging ,/Willem Stolze" werd bij gelegenheid van den
lOen verjaardag van H. K. H. Prinses Wilhelmina
der Nederlanden, aan Z. M. den Koning, als hulde
aan H. K. H. de Prinses aangeboden, een in pracht-
band gebonden ,/Leerboek der Nederlandsche Steno
graphic (systeem Stolze) voor de Nederlandsche
taal bewerkt door J. L. Wery."
Z. M. de Koning heeft de Vereeniging hierop
het volgende schrijven doen toekomen.
Jt Loo, 4 Septembei 1890.
Zijne Majesteit de Koning draagt mij op, de
Nederlandsche Stenografen-Vereeniging //Willem
Stolze" te 's-Gravenhage, dank te zeggen voor het
held. Verstand van zaken bestaat daarin, zeide
laboureau, dat men nooit een cent van zijn eigen
geld waagt. Als er een zaak op touw moet gezet
worden, geeft de een zijn denkbeelden, een ander
zijn crediet, maar de onnoozele halzen geven hun
geld.
Even als altijd, verschenen er ook dien morgen
een aantal uitvinders by hem. Hij hoorde hen aan,
glimlachte of haalde de schouders op, al naar het
te pas kwam, doch scheepte ze steeds af met te
zeggen, dat hij geen geld genoeg had om het te
wagen.
Nu kwam er een grijsaard bij hem biunen, die
zoo maar zonder komplimenten tegenover hem plaats
nam.
/,Zoo, vader Courtois," riep de baron, ,/wat voert
u hier
//Het ellendige geld."
laboureau schaterde het uit vau lachen bij dat
antwoord.
v Koin je halen of brengen
"Ik kom een armoedig beetje brengen."
//Zoo, hoeveel is dat armoedig beetje
z/Twaalfduizend francs."
//Wat drommel, heb je ten inbraak gepleegd?"
»Wel neen, ik heb een lapje grond verkocht."
laboureau lachte opnieuw, nam een groot boek
en schreef.
De inbrenger van de twaalfduizend francs bleef
geduldig wachten tot de bankier klaar was. Het
was een man van zeventig jaren, met een gelaat,
dat door de pokken geschonden, en een vel, dat
zoo geel en verdroogd als perkament was. Hij
was uiterst armoedig gekleed, zijn brotk was ge-
lapt, zijn hoed was vol deuken, zijn jas was kaal
en zoo verschoten, dat de kleur er niet van te
herkennen was. Ilij was oudkleerkoop, maar han-
delde in alles, en kocht even goed oude lorren en
beenen als heele salon-ameublementen en kunst-
werken van hooge waarde. Deze en gene gaf hem
een aalmoes, omdat men hem, wegens zijn armoe-
dige kleeuing voor een bedelaar aanzag. Hij leefde
dan ook als een behoeflige. Zijn dochter liet hij
werken als een paard, stuurde haar naar de bedee-
ling, woonde met haar in een krot, en gaf haar
bijna geen geld om huis te hou len, zoodat er bijna
geen eten op tafel kwam. Toch had die man bijna
een millioen bij Taboureau uitstaan en was eigenaar
van vijf groote huizen.
Zie zoo," zeide Taboureau, //ik heb dit maar
weer bij het vorige geschreven. Waar is nu uw geld
Het geld kwam nit een oude, vette portefeuille
in de gedaante van bankbriefjes, en werd aan
Taboureau overhandigd.
z/Waar moet ik het beleggen vroeg Taboureau.
#Dat is uwe zaak en niet de rnijne," was het
antwoord, ,/ik weet dingen, die duizend frank
waard zijn, voor twintig frank in te koopen, en
gij moet weten het geld zoodanig uit te zetten,
dat men er het meest van trekt. Ik vertrouw u."
z/En als ik u nu eens bestal?"
jiDan zoudt gij uw zelven het meest te kort
doen."
z/Maar, papa Courtois, gij zijt een klant, die de
moeite waard is te bestelen. Gij weet toch wel,
dat ik nu bijna een millioen frank van u heb."
Het gelaat van den oudkleerkoop teekende een
stil genot. (IVordt vervolgd.)
