Historie en vernieuwing
van het orgel
in de Grote Kerk
Geen beste
reklame
(E^uweliez (pPoat
Goede start Glasaktie
ANWB
JEUGD INSTUIF
LANDVRELJGD
Een nieuw horloge of een sieraad
koopt U bij de vakman
Gehoord
o
Geschiedenis.
Schuld.
DE MAGNEET
voor al Uw
familiedrukwerk
U kunt elke avond
tot 9 uur terecht.
Rotterdamsedijk 279
Telefoon 26 68 66.
Autorijschool GROENOORD
Lesf nu ook in Morris-Mini
TELEFOON
70 91 15 of
15 97 52
Orgel te kaal.
Dr. Wibautplein 15, Telefoon 70 69 05
Ondanks het bar slechte weer en de ongewoonte om het een-
malige glas niet meer gewoon weg te gooien, doch te bewaren
tot donderdag, was de hoeveelheid glas op deze eerste dag
een hoopvol begin. Ruw geschat hebben de pioniers onder
ons zo'n 2000 kg. glas naar de container gebracht; wat onge
veer 1/5 deel van het totale glasverbruik in Schiedam-Noord
per week is.
Geld te veel?
Plant een boom.
Geld te weinig?
Doe het toch maar!
6 5 6 7 0 0
G
0>
T3
i-
O
O
-X
T3
Vh
O
0
c
01
o
Misschien heeft U hierover al eens iets gelezen want in diverse dagbladen werd
reeds over de noodzakelyke vervanging van het orgel van de Grote- of St. Janskerk
geschreven. Het instrument bevond zich reeds jaren in een miserubele toestand
en het werd daarom de hoogste tijd, dat men aan vervanging toekwam. De plannen
hiervoor bestonden reeds geruitne tijd en eindelijk was het in januari zover, dat
de werkzaamheden konden beginnen. (Hoewel men in de fabriek van de orgel-
bouwer reeds geruime tijd de voorbereidende werkzaamheden was begonnen
zoals het gieten van de pijpen, vervaardiging van jde speeltafel enz.). Niet, dat
men het benodigde bedrag caf 440.000.-) bij elkaar heeft want daar ont-
breekt nog wel een aardig bedrag aan.
Aan de bekende orgelbouwer Flentrop
te Zaandam, die o.a. ook het praehtige
Doelen-orgel te Rotterdam ibouwde,
werd opdracht gegeven tot de bouw
van het nieuwe orgel. Als U dit artikel
leest heeft deze firrna reeds het „oude"
orgel verwijderd met uitzondering van
de fraaie orgelkas die op een kleine
verandering na geheel blijft gehand-
haafd. Het streven is het orgel 1975,
het jaar waarin het 700-jarig bestaan
van Schiedam zakworden herdacht, in
gebruik te nemen. Dan zal onze stad
weer in het bezit zijn ,van een prachtig
„Koninklijk Instrument" waarop door
bekende organisten weer concerten
kunnen worden gegeven, hetgeen door
de slechte toestand van het orgel de
laatste jaren niet meer mogelijk was.
Evenals de Grote Kerk heeft ook het
orgel een eigen geschiedenis. Wij moe-
ten hiervoor terug naar het jaar 1498.
In dat jaar is er nl. sprake van de
benoeming van Allaert Dircksz. (pries-
ter en organist) hij moest „den organen
bewaren wel ende duechdelick als hy
tot desen dage, opten sesten dach van
Octobri, toe gedaen heeft".
Uit deze zin kunnen we eigenlijk op-
maken, dat het hier een herbenoeming
betrof. Of er voor 1498 een orgel aan-
wezig was is niet bekend. Hoe het
orgel er toen uitzag en waar het zich
in de kerk bevond weet men evenmin.
Ook van de toenmalige dispositie is
niets bekend. Pas van het jaar 1524
is weer iets bekend over het orgel. Uit
aantekeningen is gebleken, dat Mr.
Jan Pierssen alias Vynck werkzaam
heden heeft verricht. Of deze Vynck
een nieuw orgel heeft gebouwd af
slechts herstel- of onderhoudswerk-
zaamheden heeft verricht is niet met
zekerheid vast te stellen. Waarschijnlijk
is het laatste het geval geweest omdat
er dertig jaar later weer sprake is van
een orgel en dit keer zeker van een
nieuw instrument. Wat was nl. het
geval?
In 1553 blijkt de stad een schuld te
hebben aan Mr. Hendrick Neyenhoff
van ongeveer 200 in die tijd groot
genoeg voor de bouw van een nieuw
orgel. Deze Hendrick Neyenhoff of
Nijhoff was een bekende orgelbouwer,
die versChillende grote orgels op zijn
naam heeft staan o.a. van de St. Jans
kerk te Gouda en de Oude Kerk te
Delft en zelfs buiten de landsgrenzen
genoot hij als orgelbouwer grote be-
kendheid. Sedert die tijd zijn heel wat
reparaties en vernieuwingen aan het
Nijhoff-orgel verricht.
Zo iboekten de kerkmeesters in 1603 in
hun rekening deze post:
„Den Orgelmaecker van XJtrecht ver-
teert ende aent orgel verdient same
46 gulden en 19 stuivers" hetgeen voor
die tijd toch wel een aardig bedrag
betekende. In 1618 werd o.a. een reke
ning betaald aan Jan Jacobsz. orgel-
Voor een goede verantwoorde opleiding
R. HAAN
naar Uw rijbewijs
W. HAAN
BACHPLEIN 269
Groenoord
SCHIEDAM
Rijks V.A.M O.R.-M 1.
ged'plomeerd instrucfeur
maker van 86 gulden voor het aan-
brengen van nieuwe „blaesbalcken".
Belangrijke jaren voor het orgel waren
1724-1726. De kerkmeester uit die jaren
wensten de orgelkas aan de eigentijdse
smaak aan te passen, men vond de
aanblik te kaal met te weinig opsmuk.
Op 28 juli 1724 werd daarom besloten
om tussen de bovenkas en zijkassen
enig lofwerk of versieringen aan te
brengen teneinde de kale muur hier-
tussen aan het gezicht te onttrekken.
Alexander Pluskens, beeldhouwer te
Rotterdam, kreeg de opdracht dit lof
werk te vervaardigen. Hij ontving hier
voor 46 gulden en 17 stuivers. Hele-
maal tevreden was men echter nog
niet want op 26 juni 1725 besloot men
ook lofwerk 6p het orgel aan te bren
gen. Die opdracht werd verleend aan
de Rotterdamse beeldhouwer Francis
van Douwe, die voor de vervaardiging
van het beeld en lofwerk een bedrag
van 90 gulden ontving. Het werd ver-
guld en geschilderd door een zekere
Philip Visser. Met het beeld wordt on-
getwijfeld de engel met bazuin bedoe'd
die het middelste gedeelte van het
orgel bekroond.
Hiermede heeft het orgel dan in 1726
het front ge'kregen zoals het er thans
uitziet. Het be'hoort hiermede tot de
interessantste oude orgelfronten van
ons land.
Uit de bedragen die men destijds voor
de verfraaiing en het onderhoud uittrok
blijkt, dat men de betekenis en het
bezit van dit grote en fraaie orgel met
zijn ongeveer 1600 pijpen naar waarde
wist te schatten.
Uit een aantekening uit 1710 blijkt, dat
het instrument niet alleen voor de
kerkdiensten werd gebruikt maar dat
jaarlijks in de periode van 20 Septem
ber - 20 maart iedere zaterdagavond
van 6 tot 7 uur het orgel werd be-
speeld „tot vermaak van de wandelaars
en liefhebbers vant orgel". Was men
er zich van bewust, dat het instrument
stedelijk bezit was en als zodanig aan
de ge'hele bevolking tengoede moest
komen
Na dat jaar 1726 ging het echter met
het orgel bergafwaarts. Een verhaal
van eindeloze en uitzichtloze repara
ties. Hierop hopen we echter volgende
maal terug te komen.
J. Duinkerke.
A.s. zaterdag 17 febr. gaat de Instuif
weer een filmvoorstelling organiseren
voor kinderen tussen 5 en 11 jaar.
Ca. 150 a 200 meisjes en jongens
zullen zich dan kunnen amuseren met
een film van STAN LAURELEN OLIVER
HARDY, die natuurlijk weer in de
meest dwaze situaties verzeild raken.
De toegangsprijs is zoals gebruikelijk
25 cent.
Aan het komende CARNAVALSFEEST
gaan we weer speciale aandacht sohen-
ken en wel op zaterdag 3 maart a.s.
We zullen er op 17 februari meer over
vertellen.
Op de overige Instuifzaterdag is er
volop gelegenheid voor de kinderen
om bezig te zijn met: knutselen, sol-
deren, schilderen, knippen, plakken,
enz. Tot ziens in de boerderij.
Medewerkers INSTUIF.
Vorige week werd in Groenoord en
Kethel een uitgebreide folder verspreid
van een nieuw gevestigde supermarkt
in Nieuwland. Onder de weinig vrien-
delijke kop „Sinds wij met de beste
artikelen naar U toe zijn gekomen,
kunt U al die andere kruideniers met
die paar lage artikelen vaarwel zeg-
gen" was deze folder in het bijzonder
voor de bewoners van onze wijk be-
stemd. Met grote letters werd voorts
geattendeerd „Geen gesjouw - geen
gesleep - geen verspilling van tijd I"
Wij zouden - daar door dit Ibedrijf NIET
wordt bezorgd - wel eens willen weten
hoe eventuele klanten uit Groenoord
dit zonder gesjouw en gesleep zouden
moeten doen.
Wij vinden dit een misleidende reclame
en aangezien wij hier een hekel aan
hebben, vonden wij dit reden genoeg
hiervoor een hoekje in onze krant vrij
te maken. 'tis maar dat U 'tweet!
J. v. S.
Zoals uit deze hoeveelheden blijkt, zijn
we nog lang niet aan het maximale
kwantum toe, dobh misschien kwam
het omdat U vergeten bent dat het
donderdag de eerste glasdag was?
Of vond U dat U nog te weinig glas
gespaard had?
Als dit de redenen zijn geweest, krijgt
U morgen (en voortaan voorlopig
iedere donderdag) de gelegenheid deze
foutjes te herstellen. Bewaar niet al
leen de lege flessen van gedistilleerd
of andere drankjes, doch ook de potjes
van jam, spread, appelmoes, augurken,
groenten etc. en de flesjes van aller-
hande sausjes, mayonaisse en noem
maar op (liefst wel zonder doppen
of deksels).
Wanneer wij dit met zijn alien doen
en dit regelmatig iedere week naar de
container brengen, besparen we niet
alleen grondstoffen voor de fabrikage
van nieuw glas, doch ook een f 1 ink
aantal plastic vuilniszakken, dus dub-
bel milieu beschermend.
Alle potjes en flessen helpen,
OOK DIE VAN U.
J. B. W.
GIRO BOOMPLANTAKTIE
De volgende bemerkingen van:
Een heer uit Oud-Kethel.
Ik ben blij dat ik mijn flessen op
deze manier kwijt kan, want weg-
gooien vind ik zonde fen hij smeet
ze in de container).
Een heel oude dame:
Sinds de dominee van deze glas
aktie verleden week zondag in de
kerk heeft verteld, ben ik het gaan
sparen. en ik blijf ermee doorgaan
Een mevrouw uit Tuindorp:
Ik bewaar dit glas al sinds decem-
ber. lemand moest beslist eens
iets aan dit probleem gaan doen.
En gezien dat
Schiedam-Noord heel wat in-
woners herbergt die een lekker
sterk (buitenlands) drankje best
waarderen.
Het merendeel der winkelende
dames vergeten waren hun weg-
werpglas mee te nemen.
Er heel wat Schiedammers in
Noord zijn, die jampotjes e.d.
blijkbaar geen glas vinden. gezien
het geringe aantal.
In en bij de container.
