Schiedammers keken glas diep in het Interessante excursie bij glasfabrieken 14e jaargang no. 24 donderdag 15 april 1965 OPDRACHT KOORWERK CULTUREEL FONDS Paas-tournooi van Schiedamse scholen Aklie Bartimens KUNSTGEBITTEN BOONE VERF VERF BOONE DE HAVENLOODS Deze editie wordt huis aan huis bezorgd in Schiedam en Kethel. OPLAGE 26.500 Aangesloten bij de Nederlandse Huis-aan-Huisblad Pers. Combinaties met onze edities in Rotterdam en/of IJssel en Lekstreek mogelijk: OPLAGE 195.500 u'eekblutl voor srhiedunt Het jaarverslag der Stichting Cultu reel Fonds Schiedam constateert, dat 1964 een bijzonder jaar was voor het fonds, omdat het voor de eerste maal mogelijk was een culturele manifestatie in onze stad te steunen. Het Koninklijk Schiedams Mannenkoor Orpheus", dat in 1967 haar 100-jarig bestaan herdenkt, en voornemens is bij die gelegenheid een groot zangfeest te organiseren, is een koorwerk aangebo den. Voor het componeren hiervan is een opdracht verstrekt aan de heer Marius Monnikendam, die deze opdracht heeft aanvaard. Dit koorwerk, dat mede ten doel heeft, uitbreiding, resp. verrijking te zijn van het repertoire der mannenzangkoren, zal door „Orpheus" voor de eerste maal worden opgevoerd tijdens een concert, dat deze zangvereniging ter gelegenheid De commissie voor schoolvoetbal en -handbal in Schiedam, heeft ook ditmaal weer een uitgebreid programma samen gesteld voor het paastoernooi der Schie damse scholen. Dezè commissie bestaat uit de heren J. v. d. Griend, voorzitter, P. F. v. d. Ploeg, secretaris, J. C. Bron- neman. J. v. d. Gaag, C. A. Poels, G. Rens, R. Rosheuvel, J. van Rosmalen jr. en J. D. van Velsen. De voorwedstrijden worden gehouden op de terreinen van sportpark Harga. De finalewedstrijden worden gepeeld op vrijdag 30 april. Van sportpark Harga worden gebruikt: 2 velden van Hermes- DVS, 2 van SVDPW, 2 velden van Mar- tinct-HBSS, 1 veld van Ursus en 1 veld van Demos. De velden van HDVS en SVDPW'wer den hiervoor afgestaan. Dinsdag 20 april zijn de voetbalwed strijden afd. E. der lagere scholen. Woensdag 21 april afd. C. voor ulo-elftal len, geboren na 1 sept. 1948. Donderdag 22 april, afd. B., D. en E. voor leerlingen, geboren na l-9-'46, 1-9- '50 en voorts de halve finale. Vrijdag 23 april is er handbal. STUDIEWEEKEND VOOR AMATEUR-TONEELSPELERS De Nederlandse Amateur Toneel Unie heeft voor 11 en 12 juni a.s. een toneel- studieweekend uitgeschreven, dat in het conferentie-oord ,,De Tempel" te Over- schie zal worden gehouden. Bekwame docenten, zoals Frits Vogels, Teunke Hauer en Froukje de Waard hebben hun medewerking al toegezegd. De belang stelling voor dit scholingswerk is de laatste tijd steeds toegenomen, alhoewel veel verenigingen er nog beschroomd tegenover staan. De aanmeldingen voor dit leerzame weekeind moeten vóór 25 april a.s. ge schieden bij het secretariaat van de N.A.T.U. afdeling Schiedam, Burg. van Haarenlaan 997. Schiedam. van lhaar aanstaand jubileum voorn e. mens is te geven. De componist hoopt het koorwerk in het begin var» hét ko mende jaar gereed te hebben, waarna dit aam „Orpheus" zal worden ove Ook In dit verslagjaar vonden geen M- zpndere of grootse acties voor vergro ting van het stamkapitaal plaats. Deson danks is dit kapitaal wederom niet on belangrijk -gestegen. Dit is vrijwel ge heel te danken aan de destillateursfirma D. Visser Zonen fDe Graauwe Hengst), die ter gelegenheid van haar 250-jarig bestaan het fonds met een gift van f2.000,- heeft verrijkt. In september heeft de heer De Wolff In verband met zijn aanstaande vesti ging elders gemeend ontslag te moeten nemen als lid van de Bestuursraad der Schiedamse Gemeenschap, waardoor hij op grond van de statuten niet langer regent kon blijven. In de vacature is nog niet voorzien. Het College van Regenten kwam in het verslagjaar slechts eenmaal in vergade ring bijeen. Daarnaast vonden echter di verse besprekingen plaats tussen een of meerdere regenten enerzijds en bestuur- deren van „Orpheus", de componist Ma rius Monnikendam en anderen ander zijds. Ten slotte wil het verslag dit fonds ook thans weer in de warme belangstelling van onze Schiedamse burgerij en het be drijfsleven aanbevelen! Het College van Regenten der Stich ting was aan het begin van het verslag jaar als volgt samengesteld: P. Mak, voorzitter, prof. mr. P. Sanders, vice- voorzitter, E. A. Leenderts, secretaris, C. W. van Bergen Walraven, penning meester, A, de Groot, mr. M. J. M. van Kinderen en F. A. de Wolff. Blijkens het financieel overzicht sluit de balans per 31 dec. 1964 op f28.939,80. Aan giften werd f2120 ontvangen. II LA AC DE BOEUF OSSEWIT Het Belgische frituurvet, stearinevri]. VRAAG DW WINKELIER Ten behoeve der aktie voor het Chr. Blinden Instituut Bartimeus, is de hulp van plm. 500 personen nodig, teneinde die aktie in Schiedam té doen slagen. Secretaris is de heer P. Plaisier, te lefoon 266475, die gaarne de adressen voor de hulp zal noteren. IDEETJES VOOR U KASTEN hebben Nederlands grootste sortering REPARATIES ié klas werk onder volledige garantie. Billijke tarieven. Desgewenst crediet-service. INSTITUUT DENTILIA Hoogstraat 40 - Tel. 126010 - Rotterdam WESTBLAAI^25^RQ^RDAA^^^fr^^^1^U|FOONM3l2L7^(^^nen)^^^fr^POSTGIRO 18344 ft ADVERTENTIES TOT WOENSDAG 12 UUR UITGAVE STICHTING „DE JEUGDHAVEN" Misschien is het u in de haastige marktbrug b.v. een eindje verderop, gang van het leven nog nooit opge- waar het verkeer overheen stroomt, vallen, hoe mooi dit „bruggebeeld" De molen, het torentje van het oude aan de Lange Haven is, en wel in heel Waaggebouw, sluiten passend dit stads- scherp contrast met de zakelijke Koe- beeld af. In de Schiedamse fabriek wordt verpakkingsglas gemaakt. Andere glasfabrieken (in totaal 4) in ons land die zich verbonden weten onder de naam N.V. Vereenigde Glasfabrieken vervaardigen andere glasprodukten. Hiervan is de glas fabriek te Leerdam wel de meest spectaculaire omdat men zich hier heeft toegelegd op de artistieke facetten van de glasfabricage. Niettemin blijft ook een „gewone" glasfabriek een wonderlijk bedrijf en aan de Buitenhavenweg spuien vier grote ovens vloeibaar glas .waaruit 700.000 stuks per dag de weg naar de afnemers vinden. Zand is de hoofdgrondstof van het glas. Het is de eeuwenoude basis van alle glasfabricatie. Naast soda en nepheline een aliminiumhoudende erts en oude glasscherven worden er nog enige chemische produkten toege voegd. De soda is zwaar geconcentreerd en ook het zand is niet zo maar over al te vinden. Het zand dat de glasfabriek te Schiedam gebruikt komt uit Duitsland en Luxemburg. De rigoreuze ontwikke ling die de glasindustrie in de laatste twintig jaar heeft meegemaakt bracht een betere techniek, een aangepaste ovenbouw en maakte ook van deze fa briek een vol-automatisch bedrijf. Men zegt wel eens, dat het eerste glas in het zand van de woestijn gevonden werd. Door bepaalde gunstige omstan digheden zou dan een blikseminslag ver antwoordelijk zijn geweest voor het eerste glas dat men dolf Welk land het eerst begonnen is met het verwerken van glas is onbekend. Hit opgravingen en vondsten in de oude ko ningsgraven in Egypte is bewezen dat daar het glas al drieduizend jaren vóór onze jaartelling bekend was. Glazen voorwerpen en uit glas geslepen ju welen stonden daar in hoog aanzien, NIELSEN'S ZOETZUUR Hoog oprijzende kolommen tekenen reeds van verre de plaats waar de Vereenigde Glasfabrieken te vinden zijn. In deze silo's wordt het materiaal opgeslagen dat nodig is voor de ver- pakkingsglas-produktie. waarschijnlijk werden deze voorwerpen boven echte edelstenen gewaardeerd. Misschien ook wel om het geheimzin nige, want glas wordt in vuur „geboren". Voor ons nuchtere mensen uit de twin tigste eeuw is die waas van geheimzin nigheid nog niet helemaal verdwenen. De belangstelling van het publiek voor het werk van de glasblazer bewijst dit enigszins en het is ook een wonder om van te genieten, wanneer een heldere kelk of een gekleurde vaas uit het brul lende vuur ontstaat als de vaardige hainden van de glasblazer bezig zijn. Legende Er bestaat een legende dat het eerste glas ontstaan zou zijn in een koude nacht ergens in de zandwoestijn, waar verkleumde reizigers wat warmte zoch ten bij een hoog oplaaiend vuur. De hit te ervan moet zó groot geweest zijn, dat het zand tot glasdruppels smolt. Als dat verhaal waar is dan moeten de omstandigheden wel héél gunstig ge weest zijn en de koude heel erg om een dergelijk groot vuur aannemelijk te ma ken. Een meer logische veronderstelling is dat het glasmaken is voortgekomen uit de pottenbakkerskunst. Al vroeg wist men ruw aardewerk te glazuren. Het ligt voor de hand dat op een gegeven moment deze glasachtige massa zelfstan dig werd verwerkt. De eerste glazen voorwerpen waren ook niet geblazen maar om een kleikern gevormd. Vulkanisch glas moet allang en op veel plaatsen van de aarde bekend gewieest zijn. Die eerste glas druppel in de zandwoestijn heeft moge lijk een der reizigers aan het denken gezet en hem de combinatie van vuur en zand doen vinden. Overal op de wereld komt zand voor maar niet alle zand is geschikt voorde glasfabricage. In een zuivere vorm komt het goede zand of silicium oxyd (Silo 2) dikwijls voor in de mondingen van grote rivieren, waar het door het water uit het achterland meegevoerd werd en dan op de bodem tot rust kwam. Op weer andere plaatsen kan het gedolven worden zoals bijvoorbeeld in Zuid-Limburg en Noord-België. De bij de opgravingen in Egypte ge vonden bekers en vaasjes werden nog niet geblazen maar gevormd. Daardoor ontstonden dikwijls zeer mooie resulta ten door het lijnenspel van de aan el kaar gesmolten glasdraden. Venetië Tijdens de bloeitijd van Rome werd het glas al in vormen geblazen en ge modelleerd tot sierlijke voorwerpen ont stonden. Het zou echter Venetië be schoren zijn om aan het glas een wereldvermaardheid te geven tot op de huidige dag. Glasblazen was toen nog een vak dat erg geheimzinnig ge houden moest worden. De glasblazer zelf werd vaak in de adelstand ver heven en had dan het recht degen of zwaard te dragen. Dit laatste was des tijds alleen toegestaan voor lieden uit de zeer gegoede stand. Daar moest dan tegenover staan dat de glasblazer zijn kundigheid permanent moest bewijzen en bovendien werd hem op straffe van onthoofding een zwijgplicht opgelegd. De gehele glasfabricage werd zelfs uit - angst naar het eilandje Murano overge bracht Toch lekte dit zorgvuldig bewaarde geheim uit en vond het glas zijn weg naar Europa. In de eerste plaats naar streken glashutten waar de grond stoffen aanwezig waren, zoals naai-Bo- hemen, dat nu nog om zijn loodkristal bekend staat. Die glashutten waren toen natuurlijk nog érg primitief. Meestal werden zij ergens in een bos ODgezet om zo dicht mogelijk bij de brandstof te zijn. Pas in de zeventiende eeuw werd te Engeland met steenkool ge stookt. Maar uit die kleine glashutten kwam het glas dat de tafels van de koningen sierde. Dan gaat de wereld in een steeds snel ler tempo naar het tijdperk van de ma-» chine. De vazen, bekers en roemers blijven nog wel handwerk maar er wordt naarstig gezocht naar een metho de tot snellere fabricage. De vraag naar flessen wordt groter. In de negen tiende eeuw begon Duitsland met ïles- senmachines. De wedren op dit gebied werd echter door Amerika gewonnen. Mike Owens kwam in Illinois met zijn nu wereldbekend geworden Owens i'les- senmachine uit. De eerste automatische flessenmachine begon in 1903 te werken en werd een revolutie op het gebied van de -glasindustrie. Tot op dat mo ment werd immers elke fles met de mond geblazen. Een fabriek die niet in staat was zich dergelijke machines aan te schaffen kon de poort wel slui ten. Ook Europa volgde snel en dit De- tekende het einde voor met de mond ge blazen flessen. Niet alles Nog niet alles heeft de machine kun nen overnemen. Dit wordt heel goed duidelijk bij het zien van de produkiie van de N.V. Koninklijke Nederlandse Glasfabriek „Leerdam". Hier speelt, :n een bepaalde produktie. de vaardigheid van de glasblazer nog een zeer belang rijke rol. Leerdam streeft er naar het handwerk niet alleen te handhaven, naast de me chanisatie, maar zelfs te verbeteren en doelbewust aan te sturen op een vruchtbare wisselwerking tussen beide uitersten. Dat deze wisselwerking heel goed mogelijk is wordt dagelijks door deze fabriek bewezen. Dit bedrijf dat eigen lijk het gehele streven en werken van het stadje uitmaakt, werd reeds in 1878 opgericht door de heren Jeekel enMijns- sen. oud-vennoten van een hardglasfa- briekje. Aanvankelijk vervaardigde men hier alleen kristal en halfkristal, raaar m later jaren, toen deze fabriek zich geleidelijk uitbreidde tot de huidige om vang, breidde zich ook het fabricagepro- gramma uit tot en met 't machinale glas van allerlei aard. Wei bleef in Leerdam het aloude handwerk (het geblazen glas) in ere, maar overigens ging dit bedrijf met de tijd mee. De Koninklijke Leerdam geniet haar grootste bekendheid door het glas naar kunstenaarsontweip, dat zij vervaardigt, sinds 1915/1916. Bekende figuren als de architecten De Bazel, -Berlage en de kunstnijvere De Lorm gaven toen de stoot tot een algehele stijlvernieuwing. Een reeks kunstenaars-ontwerpers zet nu zijn werk voort en de samenwerking tussen industrie en kunstenaar bleef één van de grondvesten van dit bedrijf. PALMPAASOPTOCHT Het was weer een interessante stoet welke zondag door Schiedam trok. Het v aren de welpen en kabouters van de r.k. padvindersgroepen, die met hun fraai vergierde totempalen het aloude ge bruik in ere hielden. De drumband en majorettes van St. Ambrosius zorgden voor een goede begeleiding. Het eerste bezoek gold het stadhuis, waar loco burgemeester Sabel een geschenk ten deel viel. Daarna werd ook Deken Boel rijk een geschenk aangeboden, hoewel dit vanwege diens ziekte niet persoonlijk kon. De patiënten van „Het Zonnehuis" de ^Noletstichting werden eveneens bedacht. Noordmolenstraat 68 - Tel. 24.08.57 VALSI'AR verf met reputatie Het werk aan de lopende band ver eist een zorgvuldige kontrole. Hier komt het verpakkingsglas uit de koel- tunnel nadat de machines het rood gloeiende materiaal er aan de andere kant hébben gedeponeerd. J£en bekende fabriek te Schiedam opende vorige week zaterdag baar poorten voor stadgenoten. Via een grote advertentie werd men op gewekt dit bedrijf te bezoeken en vele Schiedammers hebben gehoor gegeven aan deze uitnodiging die hen een blik gunde in één van Schie dams meest belangrijke en interessante bedrijven: de N.V. Vereenigde Glasfabrieken aan de Buitenhaven^eg. Daar stonden mensen klaar om de Schiedammers in ploegjes van vijftien tot twintig personen over het uitgebreide terrein van de glasfabriek te leiden en waren dames aan wezig om allen van een kopje koffie te voorzien. Men heeft hiermede de genodigden de kans gegeven een uitermate boeiend beeld mee te nemen van een fabriek met een totaal eigen karakter. Een „excursie" die een all round beeld gaf van het proces van zand tot glas. Daarnaast was er een foto-expositie van de fotoclub van de Vereenigde Glasfabrie ken die uitmuntend werk te zien gaf van de eigen amateurfotografen en werd de film „Glas" van Bert Haanstra vertoond.

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

De Havenloods | 1965 | | pagina 1