Toen de Beurs er kwam
ging de belasting omhoog
Uitbreidingsplannen in
bewerking genomen
Ruimtevaartexpositie is
boeiend en leerzaam
DE HAVENLOODS DONDERDAG 5 AUGUSTUS 1965
M°GE HET STADHUIS van Schiedam tot tweemaal toe door brand
zijn verwoest, ook het Beursgebouw werd eenmaal een prooi der
vlammen en moest worden herbouwd. Dat gebeurde in 1840 de tijd,
waarin het Gilde der Branders en de graankooplieden in onze stad nog
een belangrijke rol speelden. Die tijd is reeds lang voorbij en eigenlijk
staat het Beursgebouw er nog als een niet eens zo buitengewoon aan
trekkelijk monument uit de Schiedamse glorietijd.
Tot de jaren voar 1718 schijnen de
grote heren van Schiedam eigenlijk wat
zakelijk doelloos door de stad te hebben
gezworven. Er was geen vaste plaats
waar zij hun gemeenschappelijke aange
legenheden konden regelen. Dat gebeur
de pas in 1718, toen bij onderlinge over
eenkomst een groot aantal branders zich
verbond, om 's middags bijeen te
komen op een plaats, hen door het
•tadsbestuur aangewezen, n.l. tussen de
Blauwe- en de Groene Brug, die volgens
de kaarten het gedeelte zou zijn tussen
de huidige Westmolenstraat (waar nu
o.m. het huisvestingsbureau is geves
tigd: en de Korte Haven.
Maar op 23 oktober 1783 kon het stads
bestuur meedelen, dat de leden der
.Oeconomische Burgermaatschappij
de heren ds. Soefiens en Keuchenius,
medewerking verzochten tot stichten van
een beursgebouw. Daartoe werd een
prijsvraag uitgeschreven, met als
premie, dertig gouden ducaten voor de
gene, die het beste plan zou indienen.
Het plan van de stadsarchitect Rutger
van Bol 'Es werd uitgekozen. Doch de
stadsbestuurders bleken het niet hele
maal eens te zijn met de plannen.
De gemeentesecretaris, mr. B. J. Pie-
lat van Bulderen had het antwoord ge
geven op de financiële vraag, waarvoor
hij een beloning van tien gouden duca
ten ontving.
Ontwerper en secretaris hadden het
oog gevestigd op ,,het tegenwoordig
openstaande plijn of ledige grond van de
oude gedempte sluys". De grond was er
en het plan; nu nog het ontwerp voor
de beurs zelf. En ziedaar, op 20 septem
ber 1784 diende de Haagse architect L.
Guunkel een calculatie in voor de bouw
tot een bedrag van f-60.000. Men liet
hem enkele jaren wachten, en in de ver
gadering van 14 februari 1786 werd het
plan van Guunkel verworpen, omdat de
voorgevel aan de Damzijde zou komen
en men vond dit ongewenst.
Inmiddels waren besprekingen ge
voerd met de Italiaan Giudici. Hoewel
de raming van deze architect f 80.000
bedroeg, werd de bouw aan hem opge
dragen. Zijn plan achtte men namelijk
beter. Het gebouw wa? ook groter en
uitgestrekter dan volgens het eerste
plan, want het moest „eensdeels het
oog des aanschouwers kunnen behagen",
en andersdeels de kooplieden een rui
me beursgang bezorgen".
De lengte van het gebouw was 98 voet
en de breedte' 76,5 voet. Het open plein
(in de beurs) respectievelijk 61 en 39,5
voet. Deze bouw kwam gereed op 17
april 1792.
Overigens was architect Van Guunkel
niet de eerste de beste. Hij ontwierp in
Den Haag o.m. het gebouw van de Raad
van State en van de Tweede Kamer, dat
vroeger een deel uitmaakte van het
Paleis van Prins Willem V, en ook de
Schouwburg aan het Korte Voorhout te
Den Haag, oorspronkelijk de linker
vleugel van een niet verder opgetrokken
paleis van de Prins van Naussau-Weil-
burg. De nota van Van Guunkel bedroeg
voor Schiedam f 465,-. Men vond dit
echter in onze stad nogal veel en aan de
burgemeesters werd opgedragen zich
met de architect in verbinding te stellen,
om de zaak af te wikkelen „is het doen
lijk op voordelige en menagense (zuini
ge) wijze". Het lukte nog ook. Guunkel
nam genoegen met f250,-.
Belastingplan
Nog een ander belangrijk punt werd
in 1784 aangesneden. Wie de beurs ook
zou bouwen en waar die ook zou staan,
één ding stond vast: het zou veel geld
kosten. Waarop kon men dit verhalen?
Dit feit werd op 12 oktober 1784 door de
stadsbestuurders onder de ogen gezien.
Men bedacht toen een belastingplan,
waardoor de inwoners van Schiedam
zelf niet bezwaard zouden worden. In de
eerste plaats zou een belasting worden
geheven van „ieder zeeschip geladen
met graanen of kooien of andere stuks- -
of koopmansgoederen, binnen de Haven
dezer stad komende", verder van „ieder
schuit of vaartuig van buiten deze pro
vincie met graanen of andere waren ge
laden en geen ordinaris beurs- of markt
schuit zijnde, binnen deze stad komen
de", en tenslotte zou het ballastgeld
voor ieder schip verhoogd worden.
Op 15 november 1785, dus ruim een
jaar later, kwamen weer verschillende
tekeningen op tafel, Van Guunkel uit
Den Haag, van Van Bol 'Es uit Schie
dam en van nog andere bouwmeesters.
De beroemde Italiaanse architect
Giudici. die ook de ontwerper was ge
weest van het Kantongerecht van Schie
dam, gaf eveneens zijn advies. Hij vond
het uitgekozen terrein niet groot genoeg
om daarop een gebouw van behoorlijk
aanzien te stichten en hij adviseerde,
het front te richten rechtstreeks over de
brug van de nieuwe sluis, waar het dus
Alle 50 Schiedammers
liepen Vierdaagse uit
De groep van plm. 50 Schiedammers
die deelnam aan de Vierdaagse, heeft
het nog zo kwaad niet gedaan. Zij vol
brachten allen de tocht, die dit jaar dooi
de weersomstandigheden wel bijzonder
zwaar was. Ook de zeven Schiedamse
politiemannen brachten het tot een goed
einde.
De heer G. Middendorp wandelde de
Vierdaagse voor de 22ste keer mee. De
heer W. H. P. den Brinker, die lid is van
de WHP liep voor de 19e maal mee en
hoopt volgend jaar de twintig vol te ma
ken!. Hij vertelde, dat het, ondanks de
slechte weersomstandigheden, toch een
prettige mars is geworden, die vrijdag
avond da bekroning vond in Nijmegen.
Wat erg sober was de thuiskomst in
Schiedam. Mogelijk zou een volgende
maal hier wat organisatie geen kwaad
I)e Vikingen willen
een eigen vijver
In Schiedam is een vereniging van
scheepsmodelbouwers opgericht onder
de naam „Viking".
Er wordt nu gebruik gemaaxt van de
vijver die bij het paviljoen „De Ketel"
is gelegen, welke vijver ook wordt ge
bruikt door leden der Schiedamse Hen
gelsportverenigingen. Men probeert ech
ter een eigen vijver te krijgen.
ook gebouwd is. Uiteindelijk werd aan
de Schiedamse stadsarchitect verzocht
2Ï. ,r Plan uit te werken, dat ook op
f80.000 kwam. Het gemeentebestuur be
sloot op 20 september 1790 om „boven
de voornoemde beurse te doen maaken
een bekwaam uurwerk met een klok
daarin", terwijl een jaar later nog werd
besloten „tot verligting der straat vier
lantaarnen, twee aan de voor- en twee
aan de agtergevel van de beurse te doen
plaatsen".
Deze zijn thans nog aanwezig.
Op 17 april 1792 was het Beursge
bouw gereed en architect Van Bol Es
ontving als extraatje vijftig gouden du
katen Het werk was uitgevoerd door
Schiedamse aannemers; Lindeman en
Crabbe verzorgden-het timmerwerk, we-
ouwe Dielwaart het steenhouwerswerk,
A. v.d. Berg het metselwerk.
Herbouw
Het was op 2 september 1840, dat het
Beursgebouw door brand grotendeels
werd verwoest. Ondanks alle pogingen
van de brandweer, was binnen een uur
tijds de toren ingestort en alleen enkele
muren bleven overeind staan. De her
bouw werd weer een Schiedamse zaak.
Ditmaal waren het de Schiedamse za
kenlieden J. Koper, D. v.d. Pauwert en
P tthet herstel z
I. Kramers die v
metselaars en timmerbazen weten, dat
zij daar toe aangesteld door Brandwaar
borgmaatschappijen en Stadsbestuur
„geristelijk durfden en mochten bewe
ren", dat de herstelling van de Beurs in
de vorige vorm niet beneden de f43.000
zou kunnen worden aangenomen. Zij wa
ren bang voor publieke aanbesteding en
vroegen een onderhandse aanbesteding
aan hen.
Dat de Beurs toen reeds voor andere
dingen dan alleen voor de handel werd
gebruikt blijkt uit een schrijven van de
directeur der Stadstekenschool, waarin
deze zijn nood klaagt over het verloren
gaan, niet alleen van het lokaal en het
ganse ameublement van de bouw- en
handtekenkunde. maar vooral van de
kostbare verzameling modellen, die van
tijd tot tijd voor de beide vakken waren
aangekocht.
Dit is het laatste wat uit de stukkeh
omtrent de Beurs van die tijden bekend
is.
Omtrent het Beursgebouw wordt me
degedeeld, dat het een monumentaal
haksteengebouw is met versieringen in
bergsteen, waarvan het onderhuis en de
begane grond door een brede, bewerkte
lijst zijn gescheiden, die gedragen wordt
door Dorische zuilen, terwijl de kroonlijst
van de bovenverdieping gedragen wordt
door Ionische zuilen. De voorgevel heeft
een vooruitspringende middenrisaliet met
nissen ter weerszijden van de deur en
bekroond door een fronton, in welks
midden zich een uurwerk bevindt, omge
ven door een krans, terwijl links het
beeld van Neptunus. rechts dat van
Mercurius de ruimten vullen. Op het
dok staat aan de voorzijde een achter-
kantig open torentje.
Het gebouw, zoals het zich thans, i
brand, herstel en restauratie ai
Schiedammers vertoont.
In 1952 onderging het Beursgebouw
een restauratie. Men kreeg toen ook te
maken met het feit. dat het gebouw
scheef gezakt bleek te zijn. Dit zou een
gevolg zijn van de omstandigheid, dat
slechts 13 jaar nadat de plaats waar eer
tijds de sluis was. het gebouw werd ge
sticht en de bodem zich toen nog niet
voldoende had „gezet". Hierdoor is
er 60 cm niveau-verscnil tussen de z.w.-
en n.o. hoek. Het restauratiewerk bleek
veel omvattender te zijn, dan aanvanke
lijk was geraamd. Als gevolg daarvan
heeft de restauratie meer dan twee jaar
geduurd en vele Schiedammers zullen
zich de ergenis, die de langdurige om
heining en de steigerwerken rond het ge
bouw heeft gegeven, herinneren.
Overigens is het altijd nog een punt
van discussie gebleven, wiens schep
ping het Beursgebouw nu eigenlijk is.
van Bol'Es of van Giudici, die in elk ge
val een welgevallige oplossing van pro
blemen aan de hand heeft gedaan, doch
wiens financiële eisen de stadskas niet
kon verdragen.
Afbraak gemaal Van
der Schalk begonnen
maakt met de afbraak van het
maal. In 1964 was dit gemaal nog 2814
uren in bedrijf, en werd totaal 83.362.900
m3 water uitgemalen. Zoals bekend, zal
de Poldervaart worden gedempt.
De dienst van Gemeentewerken Schiedam, heeft in het afgelopen jaar in samen
werking met het stedebouwkundig bureau Fledderus en na bestudering en
behandeling in betreffende commissies, een aantal uitbreidingsplannen in
woningwetvorm gereed gemaakt of in bewerking genomen.
Dit betreft
"^7IE wat meer wil weten over het hoe en waarom van de ruimtevaart, moet
beslist een bezoek brengen aan het Instituut voor Scheepvaart en Lucht
vaart op het Burg. 's Jacobsplein bij de Rochussenstraat. Daar wordt namelijk
tot en met zaterdag 7 augustus een ruimtevaarttentoonstelling gehouden. Deze
expositie is wat betreft oppervlakte, niet groot, maar interessant en leerzaam
is zjj zeker. Men ziet er de modellen van alle op Cape Kennedy gelanceerde en
nog te lanceren raketten en bovendien de schaalmodellen van een aantal satel
lieten en ruimtecapsules.
m. het volgende:
Uitbreidingsplan Groenoord; herzie
ning uitbreidingsplan in hoofdzaak voor
Kethel: idem voor Kethel-centrumwijzi
ging van kaart en bebouwingsvoorschrif
ten voor bebouwde kom, gebied be
grensd door Schie, Noordvestgracht en
Korte Haven; toetsing rond plaats van
gemeentelijke uitbreidingsplannen voor
streekplan Rechter Maasoever; voorbe
reiding uitbreidingsplan in hoofdzaak
Blijdorp;-"Schets-ontwerpen voor Kethël-
oost;rappdrt inzake economiscne- en so
ciale voorzieningen in uitbreidingsplan
Kethel-Schiedambesprekingen inzake
Sociaal-Economisch onderzoek ten be
hoeve van nieuw saneringsplan der bin
nenstad vonden geregeld plaats. Binnen
kort zullen delen van dit rapport worden
uitgebracht.
Bebouwingsplannen
Voor de verdere woningbouw in Schie
dam werden weer plannen voorbereid of
afgehandeld. Deze plannen hadden be
trekking op: 231 woningen ten noorden
van Hollandia; 1529 woningen Groenoord-
midden (matenplan)351 woningen
Groenoord-noord (Elementum). 8 wonin
gen Jan van Zutphenstraat Nieuwland;
16 etagewoningen Spieringshoek; Hoge
flats Nieuwland-oost. Verschillende Be
jaardencentra, enz.
Ook werden plannen in studie geno
men, respectievelijk afgehandeld voor:
Hoge flat Parkweg; Diverse kerkgebou
wen; diverse service-stations; MUWI
systeemscholen; Sporthal bij sportpark-
brug: Bungalows enz.
Tevens werden verschillende perspec
tief tekeningen van belangrijke objecten
vervaardigd.
Wegcnplannen
Diverse verkeersoplossingen werden
uitgewerkt of in studie genomen, o.a.:
Aansluitingsweg vanaf Burg. v. Haa-
renlaan en Vlaardingerdijk naar Bene-
luxtunnel; reconstructie Adm. de Ruy-
terstraat t.b.v. Gulf Oil en Wilton Feye-
noord. Ingang Wilton vanaf Z Industrie
weg en verlengde Rubenslaan;; straten
plan uitbreiding Groenoord-midden met
parkeerpleinen. Diverse situaties benzi
nestations; wegenschema bij Sportpark-
brug met aansluiting op Prov.weg 15,
Hargalaan en station Nieuwland. (Uit
gangspunt demping Poldervaart)recon
structie Broersveld i.v.m. parkeren en
markt; reconstructie Plantage i.v.m.
parkeren en wijziging straatprofielen,
(Nieuw postkantoor en HAV bank)Nieu
we toegangen Alg. Begraafplaats en si
tuering nieuwe aula; kruispunten in de
Burg. v. Haarenlaan; tracering nieuwe
waterkerende dijk langs hoofdstraat en
Wedvlucht De Vrijheid
De Schiedamse vereniging „De Vrij
heid" hield een wedvlucht met jonge
duiven broed '65 van Tergnier, 264 km,
waaraan 660 duiven deelnamen.
Uitslag eerste 50 prijzen: 1 8 12 32 J.
Schrumph, 2 15 H. Overheul, 3 23 A.
Verhaal, 4 7 A. Houtsma, 5 21 27 J.
Duymel, 6 M. de Ruiter, 9 M. Rink,
10 A. de Rouw, 11 25 26 34 43 W. de
Winter, 13 J. Blom, 14 P. Pols. 16 48 D
Ram, 17 30 40 D. Bakker. 18 D. v. d.
Moer, 19 F. Wijzenbroek, 20. H. Hagen
22 38 H. Tjaden, 28 37 W. v. d. Windt.
29. G. Barzilay, 31. L. Tromp, 33 J. v.
Woensel 35 42 46 49 L. Wijnen 36 39
44 A. v. d. Berg. 41 A. Westerholt. 45
J. H. Blom. 47. W. Poort. 50 M. Put
ters.
Gelost 6.00 uur. Eerste duif 3.19.24 uur.
L. Giphart met pensioen
De heer L. Giphart heeft na een 38-
jarig dienstverband afscheid genomen
van Wilton-Fijenoord Schiedam, waar hij
begon als lid der bewakingsdienst, ver
volgens op de tarief afdeling te werk
werd gesteld en daarna bij de bedrijfs-
boekhouding. De heer Giphart was mede
werker van het huisorgaan en schreef
tal van gedichten in dat blad.
Dit is een plaatje „ergens" in Schiedam.
Onze fotograaf „schoot" dit stilleven van
oudetijden, aangepast bij het zich ont
wikkelende verkeer. Maar de helderheid
ooJc van de Schiedamse vrouw, zal
door de eeuwen heen wel gelijk zijn
gebleven. Overigens een beeld, dat men
in onze stad nog veel kan ontwaren.
Winnend lot eerste serie
Fiboco-loterij bekend
Van de vier series grote verloting die
de financiële commissie voor de bouw-
plannen van de hervormde gemeente te
Schiedam organiseert is j.l. vrijdag ten
kantore van notaris P. Schaberg het
winnende lot van de eerste serie getrok
ken.
De prijs voor de eerste serie, een
kampeeruitrusting ter waarde van dui
zend gulden, kan door de bezit(s)ter
van lot no. 5322 in ontvangst worden
genomen.
De winnaar of winnares wordt ver
zocht voor het in ontvangst nemen van
de prijs contact op te nemen met de se
cretaris van de Fiboco, de heer W. v.d.
Gaag, Vondellaan 13a, Schiedam, tel.
2616 87. Aan dit adres kan men ook lo
ten voor het vervolg van deze grote lo
terij kopen. Bestellingen van loten via
giro 558500 zijn ook voor de tweede se
rie welkom, want hoe sneller de loten
van de tweede serie zijn verkocht hoe
eerder de winnaar van deze serie zijn
televisietoestel kan halen. Ook voor de
verkoop van de komende serie loten re
kent de commissie op allen die mee
werkten om de loten voor de eerste serie
te verkopen. Boekjes met 25 loten zijn
ook aan bovenstaand adres verkrijg
baar.
De loten van de eerste serie blijven
geldig voor de uitloting van het totaal
aantal prijzen na de verkoop van de
vier series in april 1966. Men moet dus
de loten van de eerste series bewaren.
Dubbele dienst op Bergen
Volgend jaar vertrekt er tweemaal per
week vanuit Rotterdam een schip met
passagiers naar West-Noorwegen. Tot
dan verzorgt de passagiersboot „Astrea"
van de BDS de route Rotterdam-Bergen
v.v. alleen. In 1966 komt de „Venus", die
al jarenlang dienst doet op de route New
Castle-Bergen erbij. In het hoogseizoen
zal de capaciteit met 260 procent, n.l.
van 3915 tot 14.115 passagiers, toenemen.
HEEFT U NOG GEEN BLAUWE REGISTRATIEKAART?
WACHT NIET LANGER, DOE HET NU.
De meeste aandacht trekt ongetwij
feit het model van de „Saturnus V"
waarmee drie astronauten in de toe
komst de reis naar de maan en terug
zullen maken. De motoren van deze ra
ket, die in werkelijkheid zo groot is als
de Utrechtse Domtoren, hebben een ver
mogen dat 20.000 maal zo groot is als
het vermogen van de sleepboot „Zwarte
Zee". Dat is ook logisch, want zij moe
ten bij de start een gewicht van 3 mil
joen kilo de ruimte in stuwen.
Tweeëneenhalve minuut na de start
valt de eerste trap af en weer tweeën
eenhalve minuut later de tweede trap.
Wanneer het doel bereikt wordt, stap
pen twee astronauten in een capsule die
op de maan zal landen. De derde astro
naut blijft in de ruimtecabine om de
maan cirkelen. Wanneer de andere twee
met het onderzoek van het maanopper
vlak klaar zijn, stijgen zij met de cap
sule op en worden opgevangen door de
derde astronaut. Daarna wordt de cap
sule afgestoten en keert de ruimtecabi
ne op eigen kracht naar de aarde te
rug. Althans, dat is het plan. Of het
inderdaad zo zal gaan blijft voorlopig
nog de vraag.
En ofschoon men dan binnen niet al
te lange tijd een bemande raket naar de
maan wil sturen, is men dichter bij de
aarde toch ook nog niet klaar met onder
zoekingen. En cirkelen nu inmiddels
ruim 200 satellieten rond onze planeet
en het ziet er naar uit, dat er nog wel
wat bij zullen komen.
Een goede indruk van het werk van
die Amerikaanse NASA krijgt men voor
al tijdens de demonstraties die om 10.00,
12.30 en 14.30 uur worden gehouden.
Dan worden films en dia's vertoond en
wordt de werking van een remraket en
een zonnecel gedemonstreerd. Overigen»
is de expositie tegen het normale mu
seumtarief toegankelijk van 's morgens
half tien tot 's middags vijf uur.
Hoewel deze tentoonstelling een Ame
rikaanse aangelegenheid is, bestaat er
ook een Europese Ruimtevaart Organi
satie, de ESRO, waarvan ook Neder
land lid is. De electronische apparatuur
die in dit verband wordt gebruikt, wordt
voornamelijk door Nederland geleverr'.
J. van Kersen nam afscheid
van Reinigingsdienst
Het personeel van de Gemeentelijke
Vervoer-, Reinigings. en Ontsmettings-
dlenst te Schiedam heeft afscheid geno
men van de heer J. van Kersen,, voor
man-rioolwerker bij deze dienst, die in
verband met het bereiken van de 65-
jarige leeftijd; na bijna 20-jarige dienst
tijd, de dienst met pensioen gaat ver
laten.
De heer Van Kersen werd eerst toe
gesproken door de directeur, de heer E.
T. Kraan, terwijl de heer C. Brunt na
mens de commissie voor de Gem. Ver
voer-, Reinigings- en Ontsmettingsdienst
het woord voerde Als vertegenwoordiger
van de jubileumcommissie overhandigde
de heer T. C. Stip de heer Van Kersen
een electrisch scheerapparaat, terwijl
Vanaf
22 augustus
heeft u
iedere
week
kans op
"schone
