Het christelij!
avontuur
van Riësi
DOMINEE VINAY ROERDE IN DE VUILNISHOOP VAN SICILIë
KRATZ
DE HAVENLOODS DONDERDAG 14 OKTOBER 1965
A
DE BUSCHAUFFEUR reikt de vreemdelingen hun bagage. Gelijk stevent een
jonge priester op ons af. „Servizio Chris tiano - pastore Vinay?" „SiHij
wenkt een jongen. Of die ons even naar het gemeenschapshuis wil brengen.
Het is niet ver lopen. Maar onze gids gr ijpt de paar minuten aan om zijn bewon
dering voor ds. Vinay uit te spreken. „Un uomo simpatica - een man die veel
goeds voor ons wil doen".
Riësi - de letters springen fel wit van het nieuwe plaatsnaambord. Een uur na
aankomst begin ik hier mijn verkennings tocht door de stad. De piazza was vol
flanerende mannen. Zeven dagen van de week slenteren zij van 's morgens tot
's avonds van het ene einde van het plein naar het andere. Een onbarmhartige
werkloosheid dwingt hen tot deze passieve tijdspassering. Riësi telt 18.000
inwoners. De zwavelmijnen bieden werk aan 600 man. Er is verder geen enkele
industrie.
Langs twee nieuwe woonkazernes sla
ik rechtsaf de bovenstad in, de steil om
hooggaande straten zijn niet verhard. De
zomerhitte heeft ze met een dikke laag
stof bedekt. Bij regenweer zijn- ze door
modder en mest onbegaanbaar. Een flinke
bui verandert ze in een paar minuten in
snelstrcanende beken.
Aan een klein pleintje stuit ik op een
paar grotwoningen. De straatarme be
woners moeten per jaar tien- tot vijftien
duizend lire huur aan de rijken van de
stad betalen. De ramen zijn met gaas
dichtgespijkerd. De deuren hangen scheef
in de posten. Een paar half naakte kleu
ters roeren met stokken in een vuilnis
hoop. Een vrouw leegt midden op staat
een pot de chamibre. Geen van de huizen
heeft een toilet noch stromend water. In
Domineeszoon Giö Vinay (32) is de
rechterhand van zijn pionierende va
der. Hij voerde een afmattend gevecht
met de maffia. „Er staat hier nog een
onvoorstelbaar grote hoeveelheid werk
te wachten", zegt hij.
de woonvertrekken worden ook ezels en
muilezels gestald. Een jongetje eet met
de handen een kom macaroni leeg zjjn
enige maaltijd vandaag. In deze misera
bele omgeving fotografeer ik een bejaard
echtpaar. De man keert mij snel de rug
toe. De vrouw verbergt haar gezicht
achter een hand.
Op de Olijfberg
ÜUIM een uur later arriveer ik op de
Olijfberg de plaats buiten de stad
waar ds. Vinay zijn centrum bouwt.
Kleuters zingen een volksliedje, jongens
werken aan een draaibank, arbeiders
bouwen aan een nieuw gemeenschaps
huis.
„Wat doet u hier?", vraag ik een van
hen.
„Costruire una ttuova Riësi" een
nieuw Riësi bouwen.
In de pluimveestal aan de voet van
de berg ontmoet ik de 21-jarige Albert
Joólen uit Den Haag enige Nederlandse
medewerker aan het Riësi-project.
„Wat doe je hier?"
„Een nieuw Riësi bouwen."
's Avonds ontmoet ik ds. Vinay.
„Wat doet u hier?"
„Een nieuw Riësie bouwen."
Vier jaar geleden, in de vroege oohtend
van 3 november 1961, arriveerde dS.
Tullio Vinay met twee medewerkers op
Sicilië. Die dag begon hij, vijftig jaar
oud, aan een nieuwe levenstaak: Riësi,
stad van uitzichtloze miséria, nieuwe
hoop te geven: de bewoners een kans
bieden zich in deze 'vergeten uithoek
van het welvarende Europa een mens
waardiger bestaan mogelijk te maken.
Hij begon daar met wat medewerkers en
sympathisanten later zouden gaan noe
men: „het christelijk avontuur van
Ds. Vinay, zoon van een oud Wal-
denzengeslacht en van 1934 tot 1946 pre
dikant in Florence, had zich voor dit
doel met moeite los gemaakt van zijn
eerste avontuur: de stichting van het
internationaal bekend geworden jeugd
centrum Agape in het Noorditaliaanse
alpendorp Prali. In de oorlog rijpte bij
hem het idee om de jeugd van alle moge
lijke levensbeschouwingen met elkaar te
laten kennismaken. „Door elkaar te leren
kennen, zullen wij elkaar beter leren
begrijpen", werd zijn grondregel. In 1946
gaf hij het predikambt in Florence op om
zich voor dit doel in te zetten. Sindsdien
ontmoeten Christenen, humanisten en
communisten elkaar in Agape dat
tegelijk een middelpunt van de oecume
nische beweging werd.
In 1953 maakte ds. Vinay een verken
ningsreis door Sicilië. De berichten over
de ontstellende armoede van dit eiland
door de architect en schrijver Danilo
Dolci uit Triëst hadden zijn menslievend
hart geschokt Dolci trachtte met zijn
sociologische onderzoeken, zijn boeken
en reportages aandacht voor het Sici-
liaanse probleem te krijgen. Toen in
Trappeto aan de Siciliaanse noordwest
kust een kind van honger omkwam, ging
Bij de armsten
Ds. Tullio Vinay komt 18 oktober
naar Nederland. De leider van het
opzienbarend ontwikkelingsproject
in het Siciliaanse dorp Riësi heeft
een uitnodiging van o.a. het theo-
logisch-studentendispuut Excelsior
te Utrecht, aanvaard om in ons
land over het „Christelijk avontuur
vah Riësi" te komen vertellen.
Dick Dijs reisde onlangs enige
weken door Sicilië. In deze repor
tage doet hij verslag van zijn be
zoek aan Riësi een stad in een
uithoek van het welvarende Europa
waar 18.000 mensen een armzalig,
door haat en achterdocht beheerst
leven leiden. Waldenzen-predikant
Tullio Vinay heeft zich met zijn
groep vrijwilligers waaronder
één Nederlander tot taak ge
steld deze plaats nieuw leven te
bezorgen.
Dolci in hongerstaking. Met' de opzien
barende protestactie slaagde hij er in geid
bijeen te krijgen om in Trappeto een
kindertehuis te stichten.
of wilde zijn activiteiten begrijpen.
„In deze streek heersten geweld en
onderdrukking", vertelt Giö. „Men
doodde kinderen om zich op volwassenen
te wreken. Men greep naar dynamiet als
een huwelijksaanzoek werd afgewezen.
De meeste mannen hebben wapens in
huis. In deze streek heersen nog altijd
de wetten Van de rimboe: de sterksten
hebben het er voor het zeggen. Zij staan
overal vooraan en moeten van alles het
meeste hebben. De zwakken komen veel
en veel later aan de beurt En moeten
het met veel en veel minder stellen
desnoods met niets."
„leder voor zich"
IVRIEDUIZEND JAAR kolonisatie heb
ben de Sicilianen fatalistisch gestemd.
Van duizend jaar voor Christus tot hal
verwege de vorige eeuw is de Siciliaan
bijna zonder onderbreking misbruikt.
Phoeniciërs, Carthagers, Grieken. Romei-
1VE MISéRIA die ds. Vinay tijdens zijn
Siciliaanse reis ontdekte, liet hem
niet meer los. Hij voelde zich geroepen
ergens op dit eiland de armoede te gaan
bestrijden. Hij koos Riësi als werkterrein.
Hij kwam er niét als wereldverbeteraar
of als sociaal werker, maar louter als
christen. Vier jaar lang predikt hij hier
het Evangelie van de praktische hulp.
„Christenen", zegt hij, „horen aanwezig
te zijn bij de armsten der armen, bij hen
die zich het meest verlaten voelen."
„Ik wist niet wat me te wachten
stond", bekent hij, zittend op een muurtje
van zijn nieuwe technische school in de
schaduw van een olijfboom. De hoeveel
heid werk was niet te overzien. Toen
ik hier nog geen twee weken was, vroeg
ik me angstig af waarom ik deze taak
op me had genomen. Ik dacht toen: mis
schien was het beter geweest om, als alle
anderen om een normale opdracht te
vragen."
Maar ds. Vinay, op alle momenten van
de dag gesteund door zijn nu 32-jarige
zoon Giosuè, zette door. Hij stootte op
een muur van wantrouwen bij de bevol
king en op een burcht van vijandigheid
bij de notabelen. Niemand in Riësi kon
Trap annex toilet
Pluimveedeskundige Albert Joolen uit
Den Haag (21) is de enige Nederland
se deelnemer aan het Riësi-project. Hij
leert de mensen in Riësi hoe een
kippenbedrijf op te zetten.
nen. Gothen, Vandalen, Byzantijnen,
Arabieren, Noormannen. Fransen, Span
jaarden, Oostenrijkers, Engelsen en sinds
1861 zélfs de Italianen hebben nooit echte
interesse voor Sicilië kunnen opbrengen.
Gevolg: de Siciliaan wantrouwt iedere
vreemdeling die zich met hem wil be
moeien. Hulp, weldadigheid en echt
menselijke belangstelling zijn voor hem
onbekende begrippen. Samenwerking
kent hij niet. Hij heeft nooit geleerd
ergens gezamenlijk de schouders onder
te zetten tot welzijn van de gehele ge
meenschap. Met de zedenleer „ieder voor
zich", wordt hij grootgebracht. Je moet
een ander nooit vertrouwen, want hij kan
proberen jouw kracht te misbruiken. Be
kommer je alleen om jezelf en om je
familieleden, dan heb je het toch zeker
De Vinays en hun twintig idealistische
jongeren uit Noord-Italië. Zwitserland,
Frankrijk, Duitsland. Nederland en Dene
marken stellen zich als doel deze egoïs-
tisch-fatalistische mentaliteit te door
breken. Zij stuiten voortdurend op tegen
stand. De Maffia verzette zich tegen hun
menslievende activiteiten. Er werd een
afmattende strijd geleverd. Na maanden
lange ondergrondse gevechten gaf de
wijdvertakte protectiebende de strijd op
de Vinays werden getolereerd.
Kardinaal Ruffini. aartsbisschop van
Palermo en tevens een aartsreactionair
in de rooms-katholieke kerk, veroor
deelde de sociale activiteiten op Sicilië
als een complot tegen de goede naam
van het eiland. De „christen-democraten"
in Riësi kreten ds. Vinay uit voor eep
communist. De plaatselijke clerus is nog
altijd een gesloten burcht. Maar een paar
maal al zijn priesters uit Noord-Italië
naar Riësi gekomen om actief aan de
opbouw van het centrum mee te helpen.
In een vertrouwelijk gesprek zei een
vooraanstaand Siciliaan tegen ds. Vinay:
„Als men hier iets goeds wil doen. stuit
men slechts op hindernissen. Wie daar
entegen iets slechts wil doen, heeft vrij
Ruim zestig procent van de bevolking
is analfabeet. Slechts eert deel van de
jeugd krijgt per dag 2% uur onderwijs.
Verzuim wordt niet gestraft: het open
plaatsje wordt wel door een ander inge
nomen. Kinderen in de vierde klas lezen
nog moeizaam spellend.
In de huizen zijn hoegenaamd geen
sanitaire voorzieningen. Dertig procent
slechts is op riool aangesloten. Het toilet
in die huizen is een losse plank in' de
derde tree van de trap naar het op
kamertje. Tegen de muur boven de
traptree-annex toilet is een kraan be
vestigd. De trede doet dus ook dienst als
gootsteen.
Elke kamer wordt gemiddeld door
acht personen bewoond. Dan moet er ook
nog plaats worden gemaakt voor de ezel,
de kippen en de fiets. Twee kamers
gelden voor twee huizen.
De kindersterfte is schrikbarend.
Engelse ziekte is wijd verbreid'. Verleden
jaar stierven in Riësi vier kinderen de
hongerdood. De voorgaande jaren was dit
aantal nog groter
De boeren zijn hier nog altijd horig
aan hun feodale heren. Bij normale oogst
brengt een hectare voor 250 gulden graan
op. Daarvan moet 120 gulden aan pacht
en belasting worden afgestaan. Als de
oogst mislukt moet toch de volle pacht
som worden betaald.
Woekerrente is nog steeds (hoewel
bij de wet verboden) sterk in zwang. Wie
van een rijke notabel tienduizend lire
leent, bekent per kwitantie twintig
duizend lire te hebben ontvangen.
In Riësi. en ook in andere Midden-
en Zuidsiciliaanse steden, zijn de artsen
er niet voor de zieken, maar de zieken
voor de artsen. Wie als patiënt in het
ziekenhuis van het naburige Mazzarino
wordt opgenomen, moet van zijn weinige
geld het bestek bij de portier gaan kopen.
Licht breekt door
I ITER woont een volk dat al eeuwen
op gerechtigheid wacht", verzuchten
de Vinays. Maar zij zijn hoopvol gestemd:
Langzaam hebben zij het vertrouwen
gewonnen. Mensen uit Riësi komen naar
de Olijfberg om medische, hygiënische
en zelfs gezinsadviezen.
Er is (onder architectuur van de
internationaal bekende Florentün Leo
nardo Ricci. vriend van ds. Vinay) een
kleuterschool voor honderd jongens en
meisjes en een technische school voor
35 jongens gebouwd.
Hagenaar Albert Joolen beheert een
farm met 5000 legkippen en slachtkuikens
en draagt zijn kennis
TVOMINEE VINAY, gesteund door de
Wereldraad van Kerken, maar des
ondanks nog geregeld in geldnood ver
kerend, vecht door. Hij is onafgebroken
van 's morgens vijf tot diep in de nacht
in touw. Giö doet in ijver niet voor hem
onder. Gespecialiseerde, jeugdige vrijwil
ligers van vele nationaliteiten steunen
hen naar beste kunnen. Er is enorm veel
werk te doen:
aan arbeiders uit Riësi. Hij was voor zes
maanden naar Riësi gegaan, maar hij
verlengt zijn verblijf nu met een jaar
„want in zes maanden kan ik niemand
Vier arbeiders (die vrijwillig een
coöperatie hebben gevormd en daarmee
toonden dat zij hebben geleerd wat met
samenwerking kan worden bereikt) bou
wen op het ogenblik aan een nieuw ge
meenschapshuis.
Vrouwen hebben een naai-atelier op
gezet. Sinds enige tijd bedruipt dit bedrijf
zichzelf.
Het stadsbestuur heeft gevraagd om
een ontwikkelingsplan. Het ijs is officieel
gebroken. De bestuurders willen met
Vinay samenwerking. Eerste gevolg: de
stadsreiniging is na jaren weer in actie
gekomen.
De bouw yan een lagere school op de
Olijfberg staat op het programma, daarna
zal er nog eén middelbare school moeten
komen.
De grijsharige Tullio Vinay weet dat
hjj met „het christelijk avontuur van
Riësi" een schijnbaar onmenselijke taak
op de schouders heeft genomen. Sceptici
in Italië zeggen dat hjj zijn doel nooit
zal bereiken. „Hij wil te veel", zeggen
zij. „Je kunt de mentaliteit van een
gehele stad niet veranderen."
Maar ds. Vinay heeft het doorzettings
vermogen van een pionier. Zijn Opdracht
gever laat hem niet met rust. „Wij zijn
het vleugje zout dat de smaak van dit
dorp moet veranderen", zegt hij. „Het
mooiste wat we hebben bereikt is niet
het bezit van nieuwe gebouwen, maar
de nieuwe, kameraadschappelijke hou
ding van onze bouwvakarbeiders. Als die
houding hier algemeen wordt, hebben
we ons doei bereikt. Want dan komt er
een nieuw Riësi."
Korte Hoogstraat 18-Rotterdam
telefoon C010J 13 57 63
Christelijk
een nieuw
Riësie stad zonder hoop. Maar sinds de komst van ds. Tullio Vinay en zijn Servizio Christiano, stad vi
avontuur. Met zijn internationale groep vrijwilligers spant de Waldenzenpredikant zich bovenmenselijk
Riësi te doen bouwen.
Temidden
de olijfbomen op de berg waar ds. Vinay zijn centrum stichtte, is een kruis opgericht symbóol
christelijke liefde die Riësi ee n nieuwe toekomst wil bezorgen.
v4
m de armoedige omge-
ontsnappen.
vrouw slaat haar hand
ving te vergeten, maar
de ogen niet
aan de fotolens
