Nergens verkeerde het
zo als in 't verkeer
Tentoonstelling in München maakt wel duidelijk:
DE HAVENLOODS DONDERDAG 21 OKTOBER 1965
4
WurliTzer
Ofschoon deze tentoonstelling ixm het verkeer bijna alles toonde, bracht
zij de opmerkzame toeschouwer nog wel iets in' herinnering, dat daar niet
stond, maar dat voor Nederland betekenis heeft. Men zag er bijvoorbeeld
verschillende oude diligences. Nederland heeft ze ook gekend, al deden
de oude Nederlanders het ook graag met de trekschuit. Van onze dili
gences gesproken, wij geven hier de inhoud weer van een advertentie
die 31 maart 1818 verscheen in de toenmalige Rotterdamsche Courant:
Berigt aan de Koophandel en de Reizigers.
De DILIGENCE, rijdende ban Rotterdam ovtr Dordrecht en Breda
naar Antwerpen en Brussel, vice versa, zal mpt den eersten
April aanstaande een aanvang nemen te rijden, des morgens te
vijf uren precies en zullen des avonds te Antwerpen arriveren
voor het Hotel de Kroon, bij J. B. van Gend; de reizigers zijn in
de gelegenheid om nog den zelfden avond naar Brussel te kunnen t
vertrekken, welke Diligeu.ce van dat zelfde Bureau des avonds
te tien uren vertrekt en des morgens te vier uren arriveert. Rijdt
af op de Hoogstraat, van voor het Hotel St. Lucas, bij J. J. de
Bièvre, te Rotterdam. Postwagen op Dordrecht 1 April des mor- -
gens te acht uren en des middags ten half vijf uren aan de Oost
poort in het Goüdsche en Dordsche Veerhuis.
P J. LOOS Aubergifte m\ ïldfel van En# I
f geland voêr dqcn V Hètd den. Kcytsr) m de 1
Keyzer-ftraete te Antwerpenroaekt eeiwgelyk t"
bekenddat hy bewoont eene zeer geneiiyke
Huyzinge vóórzien van menigvnldige gegar# 1
nier de Kamers Re milesen Stallingen Hy
r vjyd zig van te konnen vergenoegen alle de 1
geRe die zullen gelieven by hem te komen
aitiappen zoo van alle ibórten van Wynen :-
als van Logement. Hy houd ook ordinaire
I Tafel. Men neémtkr ook plaets op de 3.o< f
venlchcDiligentie, die vertrekt alle Dy afdagen t
Donderdagen en Zaterdagen.
In 1828 exploiteerde de firma Van Gend Loos reeds een wijdvertakt
net van diligencediensten, dat van Amsterdam tot Parijs reikte. Om enig
begrip te geven van de toenmalige prijzen: de rit UtrechtAmsterdam
kostte 12.25, Utrecht—Brussel 8.60, Utrecht-Gent f6.50. De reis
AmsterdamParijs kostte bij Van Gend Loos in 1828 18,90. Veel geld
in die tijd. maar men had er twee en halve dag plezier van: de rit
duurde zestig uren.
splinternieuwe antieke Adler heel de
monstratief bij de grote hal van de Bun-
desbahn stond, moederziel alleen.
Het razende tempo mocht men natuur
lijk niet bij de Adler zoeken, en vandaag
zijn de spoorwegen geen snelheidskam
pioenen meer. De auto heeft het al spoe
dig van de locomotief gewonnen, of
schoon in de praktijk ook een snelle wa
gen een zware dobber heeft aan de elek
trische trein, die een eigen ijzeren weg
en een bijzonder beveiligingssysteem
heeft. Over de spoorwegbeveiliging was
de IVA bijzonder instructief. Overigens
moest de auto het op zijn beurt spoedig
afleggen tegen het vliegtuig.
Van de auto als verkeersmiddel heeft
men te München niet veel werk gemaakt.
Aan een auto is niets bijzonders te zien.
In Duitsland lopen er wel enkele. Des
te meer werk had men gemaakt van de
tijd, dat de luchtvaart, zeker volgens het
principe „zwaarder dan de lucht", in de
kinderkamer stommelde. Men is nu al
weer vergeten, dat in de oertijd van het
luchtverkeer een strijd op leven en dood
is gevoerd tussen het luchtschip, met
graaf Zeppelin als de grote voorvech
ter, en het vliegtuig. Dit laatste heeft
gewonnen, omdat de zeppelins qua snel
heid heel spoedig hun toppunt hadden
Op de IVA stonden vrij veel vliegma
chines uit de allereerste periode, maar
ook interessante museumstukken uit de
latere tijd, die van de ontwikkeling van
het burgerluchtverkeer, waarin o.a. de
KLM zo'n rol heeft gespeeld. Vandaag
kijkt men met enige vertedering naar
die rare kistjes, bestaande uit latwerk,
spandoek en een gek motortje. Deze af
deling trok een verbazend grote be
langstelling.
Ruiimtevaart
Het hoofdstuk van de ruimtevaart was
een tentoonstellingssymfonie vol toe
komstmuziek. De ene afdeling liet den
ken aan adagio: een halfduistere zaal,
met geheimzinnig verlichte satellieten,
projectielen, ruimtevaartcapsules, alles
omzweefd door elektronische muziek.
Doch buiten op een groot terrein, in een
stralende zon stond als een hemelbe
stormend allegro impetuoso een trio ra
ketten. Daar torende de Atlasraket om
hoog, 23 m. lang. Het was een broer van
deze bulderbak. die in februari 1962 de
eerste Amerikaanse astronaut John
Glenn in de ruimte loeide. Zeker even
interessant, doch minder spectaculair,
was de Agena-raket, die blijkbaar de
dienstman in het wereldruim is. Bijna
tweehonderd maal heeft deze op het oog
gemoedelijke stalen knaap, slechts 8 m
lang. bij geslaagde lanceringen dienst
gedaan en ook dit jaar heeft de Agena
nog een en ander voor de boeg.
Er was ook nog een wasechte V2,
een Duits museumstuk, vandaag primi
tief aandoend met zijn blikkerige roer
vinnen, maar wat hebben we goed
twintig jaar geleden voor die luchtloe- -
ders gebeefd! Nu stond hij doodonschul
dig op een tentoonstelling voor het ver-
In de lucht hing ontzagwekkend het
model van een wereldruim testation.
Slechts een model, maar liefst 23 m in
doorsnee, hangende aan drie hoge mas
ten. Het is een Duits ontwerp, uitgevoerd
op een twintigste van de ware grootte.
En nu bespeurde men de zwakte van de
.toekomstmuziek, want eer zo'n kanjer
daar in. de buurt van de maan in de
ruimte cirkelt, heeft men hier op aarde
nog verduiveld veel te doen, evenals
daarginds in de rjiimte.
Dit voert meteen naar één van de
moeilijkste punten bij deze .show, In de
eerste plaats rijst de vraag, in hoever
dit echt verkeer is. Daaronder verstaat
men toch gaarne iets, dat-geregeld en
onder normale omstandigheden de mens
ter beschikking staat. Bij de ruimtevaart
lijkt dat er nog niet op. In de tweede
HUUR
met recht van koop C m
v.a. «p.mnd.
zonder eerste storting
Demonstraties
te Rotterdam
dagelijks von 10 tot 4 uur door de
Wurlitzer-orgonist JOOP WALVIS
Bij aanschaffing van een
orgel 3 MAANDEN GRATlrs
ONDERRICHT.
De 23 m hoge ATLAS-raket. Daarachter een oorlogsherinnering, de V-2.
plaats slokte deze inderdaad tot de ver
beelding sprekende afdeling een groot
deel van de belangstelling op, die de
doorsnee bezoeker bij zo'n tentoonstel
ling kan opbrengen. De inspanning, die
daarbij werd opgeëist, was veelal ver
loren voor de problemen van het echte
verkeer in onze tijd, dat het heus al
moeilijk genoeg heeft.
Verleden deed 't best
Om nu dadelijk iets te
niet eens zo langs de straten
schreeuwt: heeft de scheepvaart niet
haar moeilijkheden? Voor de Nederland
se afdeling te München was de scheep
vaart hoofdthema. Een film toonde,
naast van allerlei, wat er zoal in de
Rotterdamse havens gebeurt. Men zag
daar in München evengoed de werkzaam
heden van Van Ommeren als het model
van de „Rotterdam", dat de Hol-
land-Amerikalijn bij alle tentoonstellin
gen en Nederlandse manifestaties In het
buitenland laat opdraven.
Algemener zijn echter het plaatselijk
openbaar vervoer en het wegverkeer.
Torenhoge problemen in overvloed, ook
hier! Daarbij beperkte de IVA zich niet
tot de presentatie van het moderne ma
terieel, ook voor de ondergrondse, van
de beveiliging en de verkeersregeling,
tot de nieuwste signaalstelsels, met een
blik in de keuken van de ontzaglijke
voorbereidingen tot de aanleg van een
autoweg, zij riep ook herinneringen aan
het verleden op.
Dat verleden doet het op een show nog
altijd best. Trouwens, ook daarbuiten.
Zie maar, hoe Rotterdam geniet van het
stokoude trammetje, dat langs onze stra
ten dribbelt. De splinternieuwe Adler
genspeler in de vorm van een autobus
genspelder in de vorm van een autobus
van het Berlijnse vervoerbedrijf, een
rasechte, die ongeveer zestig jaar gele
den te Berlijn tussen Hauptbahnhof en
Unter den Linden heen en weer reed.
nog op massieve banden, toen reeds als
dubbeldekker en ruimschoots voorzien
van reclame! Ondanks de miljoenen ki
lometers die deze bus erop had zitten,
reed hij onder een deskundig bestuurder
nog kwiek over het tentoonstellirigster-
rern. Binnenskamers had men voor de
IVA uit allerlei Duitse musea nog juwe
len van oude diligences, postkoetsen,
autobussen en brievenbussen opgediept*.
ne sortering
PIANO'S
Prijzen vonof 675.-
HUUR
met recht van koop 1 C m
v.a. JL ■p.mnd.
Fa. J.van Urk -?s&
WëstersiTf9ëf42-A4 *R'ddm
tel.(010)1350 25
A. J>1. van Krugten
De heer A. J. A. van Krugten uit de
Noordmolenstraat 20c te Schiedam, is
wegens langdurige en trouwe dienst de
ere-medaille, verbonden aan de Orde
van Oranje Nassau toegekend. De heer
Van Krugten was woensdag 20 okt veer
tig jaar in dienst van P. van Gent's
distilleerderij als chauffeur. Burgemees
ter Roelfsema heeft tijdens een bijeen
komst ten stadhuize de onderscheiding
uitgereikt.
Dit was een mooie opsomming in natu-
ra van de voertuigen, die de grondslag
hebben gelegd voor het thans zo be
drukte openbare vervoer. Naar weinig
werd met zoveel belangstelling en wel
willendheid gekeken.
Metro aanvaard
ging men op deze tentoonstelling
-'ts beseffen, namelijk hoe dit alle
daagse verkeer in onze tijd het mecha
nisme van onze steden draaiende houdt,
hoe zelfs de leefbaarheid van de moder
ne stad daarvan afhangt. In de tijd, dat
Rotterdam nog binnen de oude driehoek
lag opgesloten, kon men te voet eigen
lijk binnen tien minuten nog overal ko
men, waar iets viel te beleven. In de
laatste decennia van de negentiende
eeuw werd Rotterdam snel groter en
misschien werd de Rotterdammer een
tikje luier. De paardetram deed zijn
intree. En de stad groeide voort. De
elektrische tram moest komen. Dat is de
realiteitvan het verkeer. Vandaag is
een stad als Rotterdam zelfs door een
kampioen snelwandelen niet meer te be
lopen. Het openbaar vervoer moest ko
men, het heeft zich voortdurend moeten
aanpassen, is nog steeds in volle ontwik
keling en daarbij leerde München merk
waardig duidelijk, dat de oplossing zo
als Rotterdam die nu in de metro heeft
gezocht, thans ook is aanvaard of wordt
nagestreefd in een reeks Duitse steden.
Het is geen kwaad teken voor een ten
toonstelling, ais men er iets wijzer van
daan gaat dan men er is gekomen. De
IVA maakte duidelijk, hoe de mens ook
door de bijkomende verschijnselen van
het massaverkeer, zoals het enorme la
waai, de luchtverontreiniging, de geva
ren en de daaraan te gronde gaande
slachtoffers, voor dat verkeer een bij
zonder hoge prijs moet betalen. Maar te
vens dat nog in deze eeuw, door ruimte
gebrek en opvoering van de haasi
want haast en modern verkeer gaan
heel innig samen in meer steden dan
men vandaag vermoedt de mens tot een
oplossing zal worden gedwongen, hetzij
onder de grond, hetzij daarboven, in de
vorm van de monorail of daarmee ver
wante systemen. Ook dat laatste lijkt
allerminst uitgesloten. De ruimtevaart
is evenwel voorlopig nog geen kwestie
van openbaar vervoer, laat staan zelfs
van'echt verkeer.
JJet was een onoverzienbaar terrein, waarop München zijn tentoonstel
ling over het verkeer, de IVA (Internationale Verkehrausstellung) had
ondergebracht. Men trof daar ook de eigenaardige gezelligheid van een
grote Duitse tentoonstelling, met het wat sukkelige monorailtreintje, de
gebruikelijke tentoonstellingstreinen en zelfs 'n kabelbaan, overigens op
zo'n uitgestrekt terrein geen overbodige vervoermiddelen, om te zien
wat met Duitse grondigheid in een groot aantal hallen en opstelplaatsen
in de open lucht was bijeengebracht. Op 3 oktober was 't feest afgelopen
en begon de terugtocht naar de musea, fabrieken, maatschappijen, en
ook naar de krijgsmachten, die tot de wording van deze expositie hadden
bijgedragen. Vooral de Amerikaanse luchtmacht heeft te München in de
bus geblazen.
Het was verkeer en nog eens verkeer. Ook postverkeer, telexverkeer,
het doorgeven van televisieuitzendingen per satelliet, dit laatste zelfs in
een suggestieve omgeving, mensenverkeer, goederenverkeer, niets was
vergeten. Natuurlijk was het een confrontatie met verleden, heden en
toekomst. De IVA dreunde van de toekomstmuziek, naast de doodgewone
muziek van allerlei ensembles, vaak orkesten van spoorweglieden, die
in nature over het terrein kjonk.
Aan het verkeer zit deze merkwaar
dige kant, dat duizenden jaren 'de groot
ste snelheid waarmee de mens zich kon
verplaatsen door een hollend paard werd
bepaald, en ook beperkt- Dat is tot in
de 19e eeuw zo gebleven. Eerst toen de
spoorwegen met stoomkracht in zwang
kwamen, in Engeland tussen Stockton en
Darlington in 1825, in Nederland tussen
Amsterdam en Haarlem in 1839. werd
de snelheid voor die tijd opzienbarend
opgevoerd. Daarna is het vooral de laat
ste decennia in razend tempo verder ge-
De spoorwegen zelf hebben het ge
bracht tot 200 km per uur en daarvan
bracht de IVA zelf een voorproefje, in
de gedaante van de nieuwste Duitse lo
comotief, de E03. die ter ere van de
tentoonstelling naar Augsburg heen en
weer trok. Een voorganger van de E03,
de locomotief de Adler (bij ons heette
zijn tegenbeeld toevallig ook de Arend)
was eveneens op de tentoonstelling te
zien, in een bedrieglijk oorspronkelijke
gedaante, terwijl het in werkelijkheid
een zeer getrouwe copie was. Dat was
zonder twijfel de meest gefotografeerde
loc op deze tentoonstelling, waar op een
groot emplacement een menigte van de
modernste treinen stond te pronken.
Maar die dromden alle bijeen terwijl de
Een vliegmachine uit de kinderkamer van de. lu'chtvaart.
De E03 op het station te Augsburg. Dit is de snelste Duitse locomotief, met een
continusnelheid van 200 km per uur, die korte tijd tot 220 km kan worden
opgevoerd.
De bijna zestig jaar oude Berlijnse bus, met bijpassende chauffeur.
