Schiedam telt ruim 1200
buitenlandse arbeiders
Wethouder H. Sabel is
65 jaar geworden
Heeft Schiedam twee bevrijdingsmonumenten?
15e jaargang no. 2 - donderdag 11 november 1805
Slachthuis wordt
gem oder niseer d
Raadszaal heeft een
slechte akoestiek
UITKERING GEMEENTEFONDS
MOET IN SCHIEDAM HOGER
Plannen voor een
nieuw stadhuis
Rijnmond-gemeenten
moeten samenwerken
weekblad voor schiedum
OPLAGE 26.500
Combinaties met onze edities in Rotterdam, Vlaardingen,
Maassluis, Hoek v. Holland, en/of IJssel en Lekstreek
mogelijk:
TOTALE OPLAGE 228.000
onder accountantscontrole.
Redactie Schiedam: Leo 't Hart, Burg. v. Haarenlaan 916,
Telefoon 266900.
Aangesloten bij de Nederlandse Huis-aan-Huisblad Pers
WESTBLAAK 25, ROTTERDAM
TELEFOON 13.21.70 (5 lijnen)
POSTGIRO 18344
ADVERTENTIES TOT WOENSDAG 12 UUR
UITGAVE STICHTING „DE JEUGDHAVEN"
gchiedam telt ruim twaalfhonderd vreemdelingen, maar zij bezorgen
geen last. Dat vertelt de commissaris van politie, de heer K. Rijpma.
H« kan het weten, want de vreemdelingen lopen om zo te zeggen aan
de hand van de politie. Daar hebben de chef van de vreemdelingen
dienst van de politie, brigadier Chr. Habermeel en diens assistent, de
agent A. J. van Es, hun handen vol aan. Maar last van die twaalfhon
derd hebben zij niet; wél veel werk.
De vreemdelingen zijn samengesteld uit 31 nationaliteiten, van wie 206
Spanjaarden, 175 Turken, 113 Duitsers, 53 Italianen, 32 Hongaren, 15 Amerika
nen, 7 Australiërs, 80 Belgen, 10 Chinezen, 1 Cubaan, 1 Egyptenaar, 21 Fransen,
29 Grieken, 32 Hongaren, 7 uit India, 81 uit Indonesië, 5 Japanezen, 1 Nieuw -
Allen hebben met de Vreemdelingen
dienst te maken; of te maken gehad;
hetzij voor een verblijfsvergunning, een
werkvergunning, naturalisatie en waar
mee een niet-Schiedammer mee te ma
ken heeft. En toch in het hokje van
de Vreemdelingendienst van de Schie-
damse politie slechts enkele vierkan
te meters groot. In een stuk of vier
talen staat op het bordje aangegeven,
dat de dienst daar is gezeteld. In en
kele kaarenbakken zitten al die twaalf
honderd vreemdelingen broederlijk bij
een. Wit de mannen, geel de vrouwen.
De brigadier kent uiteraard vele bui
tenlanders persoonlijk. Dat wil zeggen,
de meesten van hen heeft bij al eens
ontmoet, hetzij in zijn „bureau", hetzij
in hun pension, hetzij op het werk.
,.Wat moet een vreemdeling in een
vreemde stad waarin hij in moeilijkhe
den zit", zo stelt de brigadier de vraag
en geeft als antwoord: „Hij stapt het
eerst naar de politie". Dan wordt hij
naar de Vreemdelingendienst verwe
zen. Natuurlijk zit bij tijd en wijle
iemand van die twaalfhonderd in moei
lijkheden. Het is dan ook beslist geen
puur Nederlandse eigenschap, dat ie
mand weieens op de schouder van een>
ander wil uithuilen. Dat gebeurt op de
zoveel vierkante meter van het bureau
Vreemdelingendienst. Wat die moeilijk
heden alzo zijn? Zij kunnen van huise
lijke aard zijn; narigheden in het kost
huis, onenigheid met een. meisje en
dan is er ook heimwee. Want, wanneer
vooral de jongere jongens zo maar door
Schiedam lopen te lopen, geen woord
kwijt kunnend, dan gluurt heimwee om
de hoek van iedere vreemde straat.
„We raden ze dan altijd aan, zo gauw
mogelijk naar hun eigen land terug te
keren", zegt de brigadier. Neen, over
de kosthuizen en pensions in Schiedam
valt echt niet te klagen. Afgezien van
het schip van de Turken aan de Bui
tenhavenweg, zijn alle twaalfhonderd
vreemdelingen over Schiedam verspreid.
De brigadier haalt er voor ons een
paar uit en gaat na waar die Turk,
Italiaan of Amerikaan tijdens diens
verblijf in Nederland alzo gezeten heelt
en nu zit. Want er is een systeem,
waarbij de vreemdeling zodra hij of zij
over de grens komt, zo nauwkeurig mo
gelijk wordt gevolgd. Vertrekken zij
uit Schiedam, dan gaat het adres naar
de volgende Vreemdelingendienst.
Controle
Ook in Schiedam vormen de buiten
landse arbeiders op weg naar hun
werk het gewone straatbeeld. Al deze
mensen staan nauwkeurig te boek ge
steld bij de afdeling vreemdelingen
dienst van de politie.
en zorgen dan zelf wel voor de nodige
selectie.
Wat de Schiedamse gasten betreft, tot
dusver is het alles prima en kan be
slist niet van criminaliteit worden ge
sproken. Nu ja, soms verdwijnt er wei
eens een fiets of bromfiets van een wat
zorgeloos uitgekozen plaats, als een, te
gemakkelijke buit voor degenen, die
snel naar huis of schip willen gaan.
Want meestal zijn dat opvarenden van
in de haven liggende schepen., die on
gevraagd dus ongeweigerd een karre
tje lenen, omdat het lopen hen te be
zwaarlijk Is en geld voor de taxi in een
café of elders achterbleef. Zoals dus
eerder gezegd, onze Schiedamse vreem
delingen geven, op het gebied van de
criminaliteit, weinig of geen reden tot
klagen. Er gaat veel tijd zitten in het
uitschrijven van de verschillende ver
gunningen,. In een jaar. tijd werden b.v.
270 verblijfsvergunningen en 1174 werk
vergunningen uitgeschreven. Dat gaat
allemaal onder de handen van 't perso
neel van de Vreemdelingendienst door.
Een apart hoofdstuk bij dit alles vor
men de schepen, die in de Schiedamse
havens of in de dokken terecht komen.
In genoemd bureau staan ze allemaal
op een bord genoteerd. Soms brengt de
politie eens een bezoekje aan boord, gaat
ook wéleens een kijkje nemen in de be
drijven; loopt ergens een pension bin
nen. Wat die „vreemdelingen" alzo doen
in hun vrije tijd? „Ik was gisteravond
in een pension, waar een man of vijf
zat. De één leest wat, de ander luistert
naar de radio, daar zijn er die probe
ren de Nederlandse taal te .leren", al
dus de brigadier. In de pensions geeft
de voeding weieens problemen, vooral
ook voor de Turken met hun godsdien
stige regelingen omtrent niet gebruiken
van varkensvlees b.v. Maar in het al
gemeen weet men zich van beide zijden
best aan te passen. Wordt ontdekt dat
een vreemdeling illegaal is binnen ge
komen, dan gaat hij onherroepelijk
terug naar zijn land van herkomst. Wat
de „gele kaarten" betreft, dus de da
mes. een groot aantal van hen is ge
huwd en werkt in Schiedam in een fa
briek, ziekenhuis of in de huishouding.
Uiteraard zijn er ook wel meisjes die
zonder relaties hier zijn en soms extra
toezicht nodig hebben.
Verstekelingen
In de loop van de jaren heeft men nog
al eens te maken gehad met versteke
lingen, die voor een apart probleem zor
gen. Commissaris Rijpma vertelde ons
over een Portugees, die tegen wil en
dank „verstekeling" werd, toen dat
dat schip in een Portugese haven lag.
De man had enkele opvarenden van het
schip naar boord gebracht en wachtte
op afrekening. Het wachten duurde heel
lang en de Portugees was geduldig. Zo
geduldig, dat hij ergens op het schip in
slaap viel en niet bemerkte, dat de an
kers werden gelicht. Zo kwam de Por
tugees in Schiedam terecht en kon via
het consulaat huiswaarts keren. Zo ko
men er meer van dergelijke moedwilli
ge of toevallige - verstekelingszaken
voor, die dan maar uitgezocht moeten
worden. „De vreemdelingen zijn ook in
Schiedam niet meer uit het stadsbeeld
weg te denken", aldus de commissaris.
Bijzonder op verkeersgebied blijken
nogal eens problemen zich voor te doen,
vandaar dat middels een eenvoudige fol
der met voorbeelden in vier talen wordt
aangegeven, wat in het verkeer fout of
goed is.
Voorts vestigde commissaris Rijpma
er de aandacht op, dat ingevolge de
Vreemdelingenwet een ieder die aan een
vreemdeling nachtverblijf verleend,
daarvan de politie in kennis dient te
stellen. Voor langer verblijf dan zes
maanden. is speciale vergunning van
de justitie nodig. Pensionhouders enz.
moeten ook een speciaal register bij
houden. Er zijn, voor diverse landen
ook speciale regelingen, zoals voor
vreemdelingen, die achter het IJseren
Gordijn afkomstig zijn. Wat de in Schie
dam wonende Amerikanen betreft, de
meesten van hen, werken in het Bot-
lekgebied. En in feite komen al die
vreemdelingen naar Nederland, om
hun arbeid te geven en daardoor een
stukje van onze welvaart mée te profi-
Als antwoord op een schrijven aan de
directeur van de Veeartsenijkundige
Dienst te 's-Gravenhage werd aan het
gemeentebestuur van Schiedam mede
gedeeld. dat het Openbaar Slachthuis al
hier aan de gestelde eisen voldoet, be
houdens aanpassing van de slachtmetho
de van runderen. Om dit te verbeteren,
zou een uitgaaf van f 10.000 voldoende
zijn. Echter hebben B. en W. na over
leg besloten niet alleen deze aanpassing
te laten plaatsvinden, maar de gehele
runderhal te moderniseren door het aan
brengen van een zgn. „runderslacht-
lijn", waardoor het slachthuis aan de
modernste eisen kan blijven beantwoor-
Een echte controle is moeilijk uit te
oefenen in elk geval niet op degenen,
die zo los weg ons land binnen komen.
Als er iets mis gaat, dan wordt er
uiteraard wel in het land van herkomst
nagetrokken, of er soms wat mis was
met de knaap, hoewel een ieder die ons
land binnen komt, wel in heit bezit moet
zijn van een verklaring of hij met de
strafrechter in aanraking is geweest.
Maar ook verschillende grote bedrijven
halen hun arbeiders uit andere landen
Nederlands
grootste sortering
Reeds bij het onderzoek der gemeen
tebegroting 1965 werd door gemeente
raadsleden van Schiedam geklaagd over
de slechte akkoestiek van de raadzaal,
waarbij door B. en W. werd medege
deeld, dat voorlichting zou worden ge
vraagd omtrent kosten voor treffen van
voorzieningen. Hoe zit het daarmee,
vragen nu opnieuw de raadsleden en het
college antwoordt: „Voor verbetering
van gehoor- en spreekbaarheid in de
raadzaal heeft de dienst van gemeente
werken inmiddels advies ontvangen. Vol
gens dit advies zullen enkele geluids
boxen en naar behoefte de benodigde
microfoons worden geplaatst. Een gede
tailleerd voorstel kan tegenoet worden
Ook de raadverslaggevers zien hier
naar met verlangen uit. In de jongste
raadsvergadering klaagde de „linker
vleugel" er over de in de „rechter-vleu-
gel" sprekende wethouder niet te kun-
den.
worden geraamd op
De leden van de begrotingscommissie
van Schiedam zijn van mening, dat de
begroting voor het jaar 1966, die door
het college is aangeboden, weinig reden
geeft tot voldoening over het feit,
dat de begroting wedeT sluitend is.
Dit resultaat is immers slechts be
reikt kunnen worden door het onttrek
ken van een zeer belangrijk bedrag aan
de reserves, waarmede het tekort is
aangevuld.
Verder is het opgevallen, dat de be
dragen van rente en aflossing, die ten
laste van de verschillende hoofdstukken
van de gewone dienst zijn gebracht,
aanmerkelijk krapper zijn berekend dan
voorheen het geval was, waardoor ook
deze elasticiteit uit de begroting is ver
dwenen. Een hogere uitkering uit het
Gemeentefonds is dan ook dringend ge
wenst. Kan een overzicht worden gege
ven van de ontwikkeling van de saldi -
reserve sinds 1960?
In de geleidebrief is te lezen, dat de
uitgaven voor het lager onderwijs in '66
slechts voor 68,5 pet door de rijksuitke
ring zullen worden gedekt, terwijl dit
percentage voor 1965 op 82 kan worden
gesteld. Dit verschil is ontstaan, door
dat in de begroting 1966 afschrijvings
bedragen voor de in aanbouw zijnde
scholen zijn opgenomen. Eerst na het ge
reedkomen van deze scholen wordt de
rjjksuitkering verhoogd.
Is het dan noodzakelijk dat de gewo
ne dienst nu reeds voor afschrijving op
deze, nog niet gereedgekomen, scholen
wordt belast? Ook op het in aanbouw
zijnde ziekenhuis en op nog niet gereed
gekomen woningen wordt toch niet af
geschreven?
Lijkt het niet gewenster eerst dan af
schrijvingsbedragen voor scholen in, de
begroting op te nemen, nadat deze in
gebruik zijn genomen? Dit mede gezien
het feit dat dan ook pas rijksuitkeringen
voor deze scholen worden ontvangen?",
zo luiden de vragen der commissie. Als
antwoord hierop verklaart het college
van B. en W.:
„Ook wjj zijn van oordeel dat de uitke
ringen uit het gemeentefonds belangrijk
moeten worden verhoogd om de financi
ële toestand van de gemeente vogt ver
slechtering te behoeden. De salde-reser-
ve bedroeg in de jaren 1960 t.m. 1964
achtereenvolgens f 1.645.615,87
f 998.094,66: f 761.258,75; f 986.569,45 en
f 1.519.713,20. De voor 1963 en 1964 opge
geven bedragen kunnen nog enige veran
dering ondergaan. De bedragen variëren
van jaar tot jaar, omdat de nog te ont
vangen en de nog te betalen bedragen,,
welke vorige dienstjaren betreffen, door
bijdragen van en aan de kapitaaldienst
worden vereffend. De daling in 1961 was
mede het gevolg van vertraging in de
uitkerinngen uit het gemeentefonds. De
stijging in 1964 ontstond doordat de ach
terstand in de betaling door het gemeen
tefonds geheel werd ingelopen.
Het is wel mogelijk met de afschrij
ving op de schoolgebouwen later te be
ginnen, maar daardooi wordt het totaal
bedrag van de afschrijvingen, hetwelk
de stellers van vraag 19 reeds te laag
vonden, nog lager.
Niettemin zullen wij bij het opstellen
van de begroting 1967 deze materie na
der in overweging nemen".
Geen ligplaatsen langs
het industrieterrein
Er is langs het industrieterrein langs
de Schie geen mogelijkheid tot maken
van ligplaatsen voor de watersportlief
hebbers, zo delen B. en W. van Schie
dam naar aanleiding van een desbetref
fende informatie mede.
Zelfs de boompjes moeten sneuvelen
voor de grote reconstruktiew erken
aan de Burgemeester van Haarenlaan.
Thans is het gedeelte vanaf Plein
1940-45 tot Parkweg onderhanden
genomen.
Wanneer dit gereed is, is het in de
bedoeling het open te stellen voor het
verkeer. En wordt dus niet gewacht,
totdat het hele werk is voltooid.
B. en W. van Schiedam delen mee,
dat de bestektekeningen van het nieuwe
raadhuis voor het bouwkundig gedeelte
zijn ontvangen en thans bestudeerd
worden. Met het architectenbureau
Kraayvanger is afgesproen dat het
plan voor de hoogbouw (het werkgedeel-
te) geheel bestekklaar met begroting in
juni 1966 Zal worden ingediend. Het
streven is, dat begin 1967 de rijksgoed
keuring voor dit werk wordt verkregen.
Er wordt gezocht naar een tijdelijke
oplossing voor de brandweerkazerne en
gelijktijdig wordt alles in het werk ge
steld om medio 1966 het definitieve plan
steld om medio 1966 het definitieve plan-
bestekklaar te hebben.
onderwijs, sociale zaken
zondheid, tevens loco-burgemeester is
65 jaar geworden en het heeft hem bij
die gelegenheid uiteraard niet aan be
langstelling ontbroken. Want een groot
deel van zijn leven heeft de heer Sa
bel op maatschapoelijk en politiek ter
rein zich doen gelden.
Een „buigzaam" mens is de heer Sa
bel beslist niet; hij zegt de dingen
scherp maar duidelijk, kort maar krach
tig. Dat bemerkt men telkens als men
met de heer Sabel in aanraking komt;
hij windt om zijn mening beslist geen
doekjes. Op politiek terrein niet en even
min op elk ander terrein waarop hij
zich in het openbare leven beweegt.
Wethouder Sabel is een eenvoudig
mens, die van zijn taak een hoge op
vatting heeft en het zich daarbij beslist
niet gemakkelijk maakt.
het bevrijdingsmonument
In het algemeen verslag van het begro-
tingsonderzoek van de gemeente Schie
dam, wordt de volgende opmerking
gemaakt:
„In 1945 is door de burgerij van Schie
dam op spontane wijze geld bijeen ge
bracht om te komen tot oprichting van
een gedenkteken 19401945. Het door
beeldhouwer Starreveld vervaardigde
monument werd door verschillende offi
ciële instanties goedgekeurd en op
17 januari 1950 door het Gemeentebestuur
van het Comité overgenomen; echter na
dat de ook goedgekeurde inscriptie: „1940
1945 Aan allen die vielen, die streden,
die leden voor ons vaderland", op last
van burgemeester en wethouders is weg
gehakt. Het comité en vele burgers wa
ren door deze opzettelijke verminking
van het beeld zeer geschokt en bij de
overdracht heeft de voorzitter van het
comité dan ook de hoop uitgesproken dat
de verwijderde tekst nog eens zal worden
aangebracht. Er zijn na die overdracht
ruim 15 jaren verstreken en veel is
sedertdien veranderd. Wij zouden dan
ook gaarne vernemen of het college van
burgemeester en wethouders bereid is als
geschenk aan de burgerij in het jubileum
jaar 1965 het monument alsnog in ere te
herstellen door de verwijderde tekst weer
aan te brengen."
Hierop antwoorden B. en W.:
„Het beeld van Pieter Starreveld is des
tijds als versiering in de stad aanvaard,
waarna de inscriptie in overleg met de
beeldhouwer is verwijderd. Het her
denkingsmonument 19401945 is daarna
door Van Luyn ontworpen en gepland
aan de kop van de Plantage. Bij de bur
gerij leeft dan ook de gedachte dat het
bevrijdingsmonument staat aan de Plan
tage. Het komt ons dan ook ongewenst
voor een tweede herdenkingsmonument
(door het aanbrengen van de inscriptie)
in de stad te plaatsen."
Aldus B. en W. van Schiedam, die ken
nelijk liever niet op de naakte waarheid
in deze aangelegenheid in gaan.
Hij is geen „veelprater" eerder in»
tegendeel, hij zoekt er naar om hetgeen
hij te zeggen heeft, in zo weinig moge.
lijk woorden te doen.
Maar hij leent altijd een willig oor
aan tegenstanders en ook aan degenen
die om zijn advies komen of een ver
zoek hebben.
Na enkele jaren bij de Rotterdamse
politie dienst te hebben gedaan, kwam
de heer Sabel in 1923 bij de Rijksbelas
tingen, kantoor Schiedam.
Als hoofd-assistent verliet hij op 31
augustus 1949 deze dienst om zich ge
heel aan de Schiedamse belangen en de
politiek te wijden. Reeds voor de oor
log was hij secretaris van d~ SDAP en
na de bevrijding van ons land, werd hij
lid van de tijdelijke gemeenteraad, om
daarna definitief in de raad te worden,
gekozen.
Kort daarna werd hij benoemd tot
wethouder van de gemeente Schiedam.
In de SDAP en later de Partij van de
Arbeid, speelde de heer Sabel plaatse
lijk een belangrijke rol en maakte ve
le jaren deel uit van het bestuur.
Als loco-burgemeester heeft de heer
Sabel bijzonder tijdens de vrij langdu
rige periode tussen het vertrek van mr.
Peek en installatie van de heer Roelf-
sema zich doen kennen als iemand, die
een zeer brede kijk op gemeentelijke
zaken heeft.
De leden van de Schiedamse begro
tingscommissie stellen de volgende
vragen aan het college van B. en W.:
„Is het College bereid te onderzoeken
welke gemeentelijke taken beter in sa
menwerking met één of meer buurge
meenten kunnen worden verricht en de
raad te rapporteren tot welke conclusies
men is gekomen
Wil het College daarbij in het bijzon
der onder ogen zien of mogelijke coördi
natie in Rijnmondverband mogelijk is?
Zeer in het bijzonder danken de vragen
stellers aan de mogelijkheden tot oprich
ting in het Rijnmondgebied van: a) cen
traal vuilverbrandingsbedrijf, b) ge
meenschappelijk gasdistributiebedrijf,
ci centrale havendient, d) gemeen
schappelijk openbaar slachthuis el
een gïntegreerd brandweercorps F(
gemeenschappelijke geneeskundige
dienst."
Hierop antwoordden B. en W.
„Bij de uitoefening van de overheids
taak dient de juiste verhouding gevon
den te worden tussen technische centra
lisatie en functionele decentralisatie.
Dit evenwicht zal bij iedere bedrijfstak
ergens anders liggen. Vaak blijkt trou
wens in de praktijk, dat centralisatie
praktisch niet altijd voordelen biedt Op
diverse punten worden onderlinge con
tacten onderhouden (meer incidenteel),
waardoor men kan profiteren van, erva
ringen elders. Bij deze contacten komt
de vraag naar voren of samenwerking
en centralisatie tot een betere voorzie
ning zullen leiden (zo bijv. bij de loods-
dienst), maar tot een positief antwoord
is het hierbij niet gekomen. Intussen
blijft ons college de ontwikkeling in de
Rijnmond volgen; wanneer zich nieuwe
mogelijkheden voordoen, die slechts in
groter verband kunnen worden benut,
zullen wij nagaan of gebruik daarvan
ook in bestuurlijk opzicht is aan te be
velen."