k
Chiel de Mey leefde zich
uit in Piccolo-theater
Bij de wijde Zwaaikom
Experimenteel musiceren
van Haags Ensemble
alledag
kerk
Bijzonder Bach concert door
Bernard Bartelink
J i i 11
!-
Gevonden voorwerpen
Studenten Muziekgezelschap
gaf boeiende uitvoering
DE HAVENLOOxjo ^oxnuEKDAG 9 DECEMBER 1965
liep geweldig te schelden toen ik hem voor
het eerst trof in het kleine theatertje, dat
vroeger het repetitielokaaltje van het Phïlhar-
monisch orkest was.
„Weet je, voor mij gooien ze er een bom op
„En al het werk dan, dat je al gedaan hebt
vroeg Piet van der Meulen.
„Kan me niet scheltn".
„En jij dan
„Ik zeg toch, kan me niet schelen".
„En m'n vrouw dan", zegt Piet, „die heeft je
nog zo geholpen".
„Ja, dat zou jammer zijn. Nou, toch maar niet
dan".
Chiel de Mey had de pest in, maar toen hij eenmaal
ztfn hart had gelucht, ging hij weer aan 't werk.
De oorzaak Een paar schilders van de gemeente
hadden er de hele dag over gedaan een paar deuren
te plaatsen. En dat had Chiel de Mey mateloos geër
gerd. Terecht. Want in het Piccolo-theatertje gaat op
elf december, zaterdag, de première van twee één-
acters, „Een jaar voor iedere roos" van Tennessee
Williams en „Ach, arme Fred" van James Saunders.
En dat betekent tevens de ingebruikneming van het
theatertje door het Nieuw Rotterdams Toneel.
Elke minuut tot die datum moet worden gebruikt
om het theaterje in orde te maken. En daarmee is
Chiel de Mey de laatste weken dag en nacht bezig.
Hij heeft het ontwerp gemaakt en onder zijn leiding
wordt het onooglijke repetitielokaal omgevormd tot
een echt theatertje, waar ongeveer 160 mensen kun
nen plaats nemen.
In elk programma van het NRT staat met kleine let
tertjes vermeld „décor op eigen atelier uitgevoerd onder
leiding van Chiel de Mey". Dat is eigenlijk wat te weinig
eer voor een man, die een groot deel van het succes van
een voorstelling in zijn vingers heeft. De decorontwerper
kan nog zulke goede plannen uitbroeden, de man die zijn
ideeën vorm moet geven, zal minstens over even grote
artisticiteit moeten beschikken, naast een
groot technisch inzicht en een welhaast heeft gedaan kost 't nog geen 20 mille,
onuitputtelijke vindingrijkheid om de bel^geXIt waarschlJnllJk het dub"
meest ingewikkelde décors zo uit te voe-
3 èn in de voorstelling voldoen d° M6y €r werkelij'k
Chile met e
i creaties
èn dat ze vervoerd kunnen worden.
„Wij zijn uniek'
W/ij", zegt Chjel de Mey en hij be-
doelt de Nederlandse toneelgezel
schappen, „wij zijn uniek in Europa wat
het reizen betreft. Het betekent dat een
décor opvouwbaar moet zijn. En 2» licht
mogelijk. Het moet binnen een paar uur
opgezet en afgebroken kunnen worden.
Dat kennen ze in het buitenland niet".
Gewicht en vervoelbaarheid van décors
stellen de hoogste eisen aan de man die
ze moet maken. Een voorbeeld mag ge
haald worden uit de recente NRT-pro-
duktie Amphitryon. In het eerste bedrijf
komt de nacht op, lui-liggend in een
wagen, getrokken door twee vurige heng-
Hoe maak je die knollen? En zo, dat
ze bruikbaar zijn in een groot aantal
voorstellingen als het stuk veel publiek
blijft trekken en zo dat ze zonder be
zwaar vervoerd kunnen worden
Vroeger was de beesten een zeer kort
stondig leven beschoren van papier mêr.
ché als ze waren. Maar Chiel de Mey
heeft in Duitsland nieuwe preparaten
ontdekt, waarmee hij van alles kan doen.
Hij kan er goed een vorm in modelleren,
hij kan ze prachtig bespuiten, waardoor
de hengsten werkelijk hoogst mytholo
gische figuren worden, waarvan de kij
ker gelooft dat ze in de Hades gestald
worden.
„Die beesten werden er even tussen
door gemaakt", vertelt Chiel de Mey,
terwijl hij zijn theatertje rond stapt Hij
heeft er vele uren inzitten. Maar over
het resultaat is hij zeer tevreden.
„De muren heb ik nachtblauw ge
maakt. En voor de ramen hangt groene
luxaflex. Het is er aardedonker. Dat was
de bedoeling. Het is helemaal op de be-
lichting gemaakt, zonder reflectie".
„Is dat niet fijn gek", wijst hy de
electriciteitsleidingen aan. Aan de achter
muur van het zaaltje is een batterij scha
kelaars van waaruit witte plastic leidin
gen opbloeien als varens tegen een boom
stam. „We werken ze niet weg, ben je
gek, het geeft een goed effect zo".
En dan het foyertje; piepklein en knal
rood als een zonsopkomst na een stik
donkere nacht. „We hebben jaren van
zo'n theatertje gedroomd en nu is het er
geruisloos gekomen".
En nog voordelig ook, hoorden wij van
Iemand anders. Nu Chiel de Miey het
Aan de voet van de grote Schouwburg
zijn sas. Ook omdat hy mogelijkheden
ziet zijn vochtige atelier aan de Goudse-
rijweg, waar hij met vier man personeel
werkt, zo af en toe te verlaten om hier
waar de kachel
brandt en de koffie
bij de hand is te
gaan werken. Chiel
de Mey is na zijn
HBS - tijd gaan
schilderen en teke
nen. Hij belandde
zonder merkbare
overgang in het
vak van decorateur. „Mijn vader deed
het ook al. Het is heerlijk werk. Het is
enorm om gein in je werk te hebben
Met een prikklok achter de deur zou het
niet willen".
Die klok zou merkwaardige uren aan
wijzen, vertellen insiders. Soms veertien
uur per dag of nog langer. Hij is nooit
thuis. Die man is bezeten van het thea
ter.
De Mey heeft niet voor niets gewerkt.
In de ruim dertig jaar dat hij als decora
teur werkt, hij is nu 52 jaar, bouwde hij
een internationale reputatie op, die hem
dn schouwburgen ver buiten ons land
bracht. Verleden jaar bijvoorbeeld was
hij in Tel Aviv om er te adviseren bij de
décorbouw voor de Israëlische „My fair
Lady". „Het was geweldig. Maar ik heb
niets van Israël gezien. Ik ging alleen van
mijn hotel naar het theater. Nou ja, en
•het ritje naar het vliegveld. Maar ik
verwacht nog een keer terug te gaan".
Over de décoibouw in Nederland geeft
hij hoog op. „Het is hier vaak veel beter
dan in het buitenland. Veel beter ver
zorgd". En als voorbeeld noemt hij de
maquettes voor de nieuwjaarspremière,
die in „II faut passer par les nuages" een
belangrijke rol spelen, (zie foto)
„In Parijs waren het maar vlakke din
getjes". De Mey knutselt er uren aan.
Hierin kan hij zich uitleven. Een detail
zus en een detail zo. Het resultaat is er
naar. Want als Anty Westerling even
komt kijken, is ze sprékeloos van het
resultaat
„Er wordt hier féintastisch gewerkt",
zegt De Mey enthousiast. „Als er bij
voorbeeld Duitsers komen, kijken ze hun
ogen uit. Vooral als ze horen dat we het
met zo weinig mensjes doen. Zij werken
met twintig, dertig, veertig man".
's Nachts beitsen
W/at zijn de mooiste déoors geweest?
Dan kan hij aan het opnoemen blij-
W"*' 1
hngensrol
-V-
pip
Verloting ging niet door
Winkeliers van de Lorentzgalerij had
den in verband met de St. Nicolaasaktie
een verloting georganiseerd, waarbij de
lootjes gratis werden verstrekt. Even
wel bleek deze verloting in strijd te zijn
met de Loterijwet, zodat de politie
moest ingrijpen en het verdere uitreiken
der loten niet toestond. De prijzen die
beschikbaar waren gesteld, zijn later
aan liefdadigheidsinstellingen geschon
ken.
Spaarsaldo daalde
Het spaarsaldo van de Coöp. Raiff-
eisenbank te Maasland daalde in de
maand november met ruim f32.000. In-
betaald dan ingelegd f32.464,15. Per ul
timo november was aan spaarders ver
schuldigd f3.289.524,48.
Dinsdag 14 december in de St. Lau-
renskerk. Voorganger ds. P. H. Quartel.
Onderwerp Jesaja 40 vers 1-8. Troost.
Stichting Nieuwe Muziek en de Rotter
damse Kunststichting in gebouw Atrium
een concert heeft gegeven, had in elk
geval de verdienste het auditorium in
kennis te hebben gebracht met de vruch
ten van een nog geheel in het experi
ment wortelend muziek-ideaal.
Toch lijkt het ons verstandiger om,
zolang de nieuwe getallenformule, waar
op deze pogingen tot het opwekken van
nieuwe klanken en geluiden zijn gefun
deerd, nog in het stadium van het expe
riment verkeren en het bestaande in
strumentarium tegennatuurlijk moet
worden bespeeld om het nieuwe klank
beeld tot openbaring te brengen, zoals
b.v. het aanstrijken van bekkens en koe
bellen of door pizzicati-grepen en
streken achter de kam van het snaar
instrument (om van de nazaal klinken
de effecten, van Chinese naruco's en
glasinstrumenten, staafjes, plankjes en
de vele andere slag- en geruisinstru
menten maar niet te spreken), al deze
In de St. Laurenskerk zal op zaterdag 11 december een bijzonder Bachconcert
worden gegeven door Bernard Bartelink, organist te Amsterdam. Het concert
begint om kwart over acht. Bernard Bartelink zal het eerste deel van „Das
Wohltemperirte" Clavier" van Joh. Seb. Bach uitvoeren. Dit is iets wat niet elke
dag voorkomt en daarom geven wij de volgende toelichting.
ven. Essentieel Is echter de voorstelling,
die in de décors heeft plaats gevonden.
Voor De Mey is er maar een criterium:
het moet theater zijn. En dan noemt hij
de voorstellingen „Irma la Douce" en
„Cyrano". En ook „Amphitryon". „Dat
was eigenlijk een onmogelijk décor, maar
dat los je dan op".
Maar ook aan de déoors van de nieuw,
jaarswens beleeft hij plezier. „Daar komt
helemaal geen ontwerp voor. Ze zeggen:
het moet een feest worden. Nou, dan ga
ik mijn gang".
En zelf andere décors ontwerpen?
„Dat wil ik wel, maar ik sta niet te
dringen om een décor te ontwerpen.
Laat mij het maar uitvoeren. Dit is mijn
wereld. Ik vind wel dat het meer de
bedoeling moet zijn om meer Rotterdam
mers bij het NRT te betrekken. Jongens
als Henk de Vos, Hans Hollenbach en
Guus de Ruijter moeten meer aan bod
komen. Ze hebben het in hun vingers".
Zaterdag gaat zijn Piccolo-theatertje
open. Iedereen die er maar iets mee te
maken had, heeft er aan meegewerkt.
Dinsdagnacht stond o.a. drs. Wdlly Hof
man vloeren en banken te beitsen. Zon
der overdrijving mag van een aanwinst
voor de stad worden gesproken. Een echt
klein schouwburgje, waar het NRT klei
ne zaal-produfcties kan geven, waar ca-
barettiers terecht kunnen. Jaap van de
Merwe zal in januari de eerste zijn. Wie
weet, zal het ook een plaats kunnen wor
den waar schrijvers en tonelisten elkaar
kunnen ontmoeten, waar rechtstreeks
geëxperimenteerd kan worden. Want dat
ontbreekt nog in Rotterdam, ook al heeft
Rob de Vries eens beloofd de schrijvers
uit te dagen voor het NRT te werken.
Het woord „Clavier" kon in Bach's
tijd elk toetsinstrument aanduiden: zo is
het derde deel van de Clavierübung voor
orgel geschreven (de zgn. Orgelmesse).
Bach zelf heeft geen nauwkeurige aan-
wijzing gegeven betreffende het instru
ment waarvoor hij zijn Wohltemperirte
Clavier bestemde. In principe zou elk
van de drie voornaamste toetsinstrumen
ten van die tijd: orgel, clavecymbel, cla
vichord in aanmerking komen.
Een specifiek orgelwerk, met uitslui
ting van andere instrumenten, is het
Wohltemperirte Clavier dus niet. Wat
deze instrumentale „dubbelzinnigheid"
aangaat: in dit opzicht zouden we in het
Wohltemperirte Clavier een voorloper
kunnen zien van latere, nog meer ab
stracte werken als: Ein musikalisches
Opfer en Die Kunst der Fuge, die nog
veel meer mogelijkheden tot uitvoering
op verschillende instrumenten openlaten.
Dat het tweede deel van het Wohltem-
perirtes Clavier.'reeds meer dan het eer
ste, deze tendenz tot muzikale abstrac
tie vertoont, tot absolute muziek onaf
hankelijk van het irfstrument (zoals prof.
-17.00 uur, behalve op zaterdag en zon
dag: ring met 5 sleutels, ring met 3
sleutels; portemonnee met inh.; munt
biljet; draagbaar met hoofdkussen; he
renhandschoen (r)heienhandschoen
(r)herenhandschoen (1)
Te bevragen bij de vinders: sport-
sjaal, Metz, Stadhouderslaan 44; alpino,
v. Loenen, Aalberselaan 16; kindermuts,
v. Beek, Schiedamseweg 65; capuchon,
Kerdel, Ouddorpsestraat 23; regenjas,
Niemantsverdriet, Nieuwe Haven 75; 2
dameshemden, v. Nierop, Rotterdamse-
dijk 76; turnpakje. Kerkhof, J. C. van
Markenstraat 9; dameshandschoen, van
Beek, Schiedamseweg 65; dameshand
schoen, Alg. Begr. plaats, Vlaardinger-
dijk; herenhandschoen, Alg. Begraafpl.,
Bos, de Meesterstraat 31; herenwanten,
Dolleman, Joh. de Wittsingel 223lpaar
dameshandschoenen, v.d. Pluijm, Loeff-
straat 14; dameshandschoen, Loch, B.K.
laan 245; 1 paar dameshandschoenen,
Schop, Populierenlaan 34; pijp voor
stofzuiger. Hoogwerf, Nw. Maasstraat
4: ledikant, Baaij, Grofbaan.25 kl. 22;
droogrek, Zijlstra, Broersvest 95c; ring,
De Groot, v. Hallstraat 61D.M. 50,
Scholten, Dr. Sauerstraat 11; 1 school
tas met inh. Leendert, Albardastraat
portemonnee met inh., Damen, Mac-
„Der Vor-
Bodky reeds opmerkt in zijn
trag Alter Klaviermusik") -
argument te meer kunnen zijn voor deze
zienswijze.
Wie zou menen, dat het hier om een
droge stof zou gaan onderschat J. S.
Bach en zijn vertolker Bernard Barte
link. Dit concert is een grote opkomst
waard.
Toegangsbewijzen (inclusief program
ma) ad. f 1,50 (tot 18 jaar f0,75) vooraf
verkrijgbaar aan het Kerkekantoor, Gro
tekerkplein 9 en des avonds aan de kerk.
klankproeven en resultaten voorlopig
buiten de concertzalen te houden.
Het waren dan ook meer de vreemde
manualen, de bizarre klankeffecten, de
show-achtige bediening der instrumen
ten en de nog onbekende instrumentale
effecten die de aandacht gespannen
hielden. Van muziekgenot is in deze
sector voorlopig nog geen sprake of
het zouden de angstkreten en -geluiden
moeten zijn van de loeiende en gillende
electronische muziek, die uit alle hoe
ken van de zaal de ruimte binnen
stroomden.
Na het „Quartet", op. 22 voor viool,
klarinet, tenorsaxofoon en piano, van
Anton Webern, de eigenlijke grondleg
ger van deze experimentele muziek,
hoorden we van Bertoncini diens „Quod
libet" voor altviool, cello, contrabas en
slagwerk, een allegaartje, waarin af
wisselend de ene musicus de andere di
rigeerde, die dan op diens draaiende
handgebaren de allerzotste glissandi aan
zijn instrument ontlokte; dit alles afge
lezen van het op een doek geprojecteer
de notenbeeld. De clou van dit musice
ren was, dat aan het slot de één na de
ander van het podium verdween, totdat
er één strijkend en zagend op een bek
ken overbleef. Wanneer ook deze ver
dwenen is, is het stuk uit.
Angstaanjagend en toch boeiend was
de electronische weergave van „Schijn
werpers op de fabriek" van Nono, die
met medewerking van de altzangeres
Ileana Melita werd uitgevoerd. Deze
a.h.w. uit de hel klinkende muziek, sug
gestief ondersteund door de soms maca-
bare zang- en spreekstem van de zange
res, mag op de sensatie-belusten en neu
rosen invloed hebben, vooralsnog hebben
wij geen behoefte aan zulke lugubere en
oorverscheurende geluiden.
Na de pauze hoorden we nog „Einst
dem Grau" voor mezzo-sopraan en ka
merensemble van Ton de Kruyf, een in
het twaalftoonssysteem geschreven com
positie, waarin de lyriek van de zang
stem het wint van de experimentele in
strumentatie. Ileana Melita zong haar
partij boeiend van klank en voordracht.
Tot besluit van deze avond nog een
onding van Earle Brown: „Times Five"
voor fluit, harp, trombone, cello en elec
tronische band opgenomen babillages te
imiteren: een climax van musiceer-
kunst.
IDO EYL
dat de student, naast zijn weten
schappelijke studie, nog voldoende be
langstelling toont voor de muzische ont
spanning. Deze belangstelling heeft zich,
wat de Nederlandse Economische Hoge
school betreft, geconcretiseerd in een
muziekgezelschap, dat zich ten doel stelt
jaarlijks één of meerdere concerten te
geven die gewijd zijn aan de barokke,
klassieke en moderne Kamerorkestmu-
ziek.
Ditmaal was het het Rotterdams Stu
denten Muziekgezelschap van bovenge
noemde Hogeschool dat de Studium Ge
nerale 1965—1966 in de aula van de Ho
geschool vertegenwoordigde met een ka
merorkest-uitvoering van twee werken
uit de laat-Barok, t.w. de Orkestsuite
„Castor et Pollux" van Rameau en het
Concert voor viool en strijkorkest in g.
op. 6 nr. 1 van Vivaldi. De suite van
Rameau is samengesteld uit dansvormen
waarin vooral de hobo's opvielen door
een mooie toonvorming. De vioolsolo in
het Concert van Vivaldi wer.d vertolkt
door de Concertmeester van het Kamer
orkest, de heer R. Sperling. Hij speelde
zijn solopartij rpet een geacheveerde en
zekere stokvoering en wist hiermede een
stabiele en muzikale toon te ontwikkelen.
Zeer boeiend klonk ook de dialoog tussen
de viool en de cello in het Grave, waar
in de cellist genoemd mag worden om
zijn opvallend mooie toonvorming en mu
zikaal spel.
I.E.
Ariiestenpalet passeerde
500ste programma
De in Utrecht gevestigde organisatie
m b,MieirvirSên rfgTSBSS. KBLÜS'.JFSS
zijn belangrijkste opera „Castor et 130 tehuizen en inrichtingen voor zieken.
Pollux'
Het Rotterdams Studenten Muziekge
zelschap heeft onder leiding van Johan
van Gooi er zijn krachten aan gewijd en
het moet worden gezegd: met succes. Zo
wel individueel als in samenspel wordt er
verrassend goed gemusiceerd. De frase
ringen, en toepassing der dynamische
schakeringen zijn ingegeven door een mu
zikale intelligentie van dirigent en spe
lers, zodat, naast een streven naar stijl
vol musiceren, ook aandacht wordt be
steed aan een fraaie orkestklank. De
strijkbezetting klinkt, waarbij de twee
hoboïsten en twee fluitisten door een
mooie toonvorming zich volledig aanpas
sen. De twee fagottisten mogen nog wel
enige aandacht besteden aan de techni
sche afwerking van hun partijen.
De suite van Rameau verkreeg een
voor amateurs respectabele uitvoering,
bejaarden en gedetineerden. Op 1 decem
ber jl. werd het 500ste programma ver
zorgd. Van de ongeveer 250 artiesten die,
ook al geheel belangeloos, meewerken,
komt een flink aantal uit Rotterdam.
Dit zijn Tonny Raijmonti en Tini Scha-
dé, Aad v. d. Lijcke en Theo Jönsthövel,
Leny Becht, Tony Ricardo, de Spelbre
kers, Will Couré, Yvonne Tolenaar, Paul
Roodsant, de Henrico's, The Harmonies,
The Tunecrackers, het Rhythm-trio en
The Three Birds. Schiedamse medewer
kers zijn zanger Jan Mulder en accor-
deoniste Vera Simone.
Tehuizen, alsmede goede amateurs en
(semi) beroepsartiesten, die interesse
hebben voor „Artiestenpalet", kunnen
contact zoeken met de leider, Victor
Conselman, Dillenburgstraat 13, te
Utrecht, tel. 030-10267, bij voorkeur in
de middaguren.
„II faut passer par les nuages" van
Francois Billetdoux, dat op 1 januari
1966 door het Nieuw Rotterdams Toneel
onder regie van Rob de Vries en met in
de hoofdrol Caro
van EyCk in pre
mière wordt ge
bracht, krijgt de
Nederlandse titel
„De wolken voor
bij". De jongensrol,
voor welks bezet
ting ons blad werd
ingeschakeld, het
geen prompt tot een groot aanbod leidde,
zal worden vervuld door Tonnie Bloe-
mers. Tonnie verschijnt niet voor het
eerst op de planken. Naast Johnny Kraay-
kaïmp stond hij in Olivier, de musical,
die het om onbegrijpelijke redenen in ons
land niet heeft gehaald.
JAN HEIN DE GROOT.
Esperantisten herdenken
dr. L. L. Zamenhof
Zaterdag 11 december wordt de ge
boortedag herdacht van dr. L. L. Za
menhof, de grondlegger van de interna
tionale hulptaal Esperanto. Ter gelegen
heid daarvan organiseert het Rotterdam
se Esperanto Comité een bijeenkomst in
de grote zaal van de Pauluskerk, Mau-
ritsweg 20. De bijeenkomst begint om 8
Het programma is rijk gevarieerd. Als
eerste zal in het Esperanto spreken, de
ambassadeur van Australië in België,
Ralph L. Harry. Daarna spreekt de Rot
terdammer C. Coppens, die beknopt het
onderwerp „Homaranisme" zal behande
len. d.w.z. de opvattingen die dr. Zamen
hof over de menselijke samenleving had.
In het kunstzinnige deel van het pro
gramma zullen de aanwezigen de be
roemde Russische toneelspeler Nikolaj
Rytjkov uit Moskou kunnen horen
TAoor afgraving van het begin van
de Noordvest ter hoogte van de
Voormalige Spoelingbrug is er een
verbinding te water ontstaan tussen
de Schie en het ruimere water van
de Noordvest. Deze wijde watervlakte
werd aangeduid als Zwaaikom.
Van de Proveniersbrug af heeft men
het gezicht op een heel oud. deel van
Schiedam.
In het midden ziet men het voor
malige Doelengebouw, dat al voor
verschillende doeleinden werd ge-
Op de tekening wordt het gebouw
geflankeerd door twee korenmolens,
te weten links „de Vrijheid" en rechts
,,Dé Noord".
