Schiedams Stedelijk Museum begon als
„lekker allegaartje'' op een zolder
mlI 1 W I jll IJl Bi ff I fi v
I I El ILJ! H II Kj pkl I I li 1 I lm OPLAGE 26.500
SCHUTTERIJ COMMANDANT G. VISSER LEGDE GRONDSLAG
Muséumzolder
m
KUNSTGEBITTEN
Eerste conservator
Doopgrond
W. A. Houtman ruim
60 jaar organist
Paddi
pagina
_rt 15e jaargang no. 12 donderdag 20 januari 1966
iBk. 'liP^i BH ÏB "Wl «T iBL iBb^ jE Et' ^Bk, ETjE Dcze editie wordt huis aan huis bezorgd in Schiedam en
«I Hf taFw ÉHPBH .flJfe mal «NS 9 H rnÊ WÊ Mp j£Ë Combinaties met onze edities in Rotterdam, Vlaardingen,
All W totale «i>i..mk mwi»
^^B V >W onder accountantscontrole.
v Redactie Schiedam: Leo 't Hart, Burg. v. Haarenlaan 916,
M Telefoon 266900.
WeeKOiaa I OOI' scnicaom Aangesloten bij de Nederlandse Huis-aan-Huisblad Pers
WESTBLAAK 25, ROTTERDAM TELEFOON 13.21.70 (5 lijnen) POSTGIRO 18344 ft ADVERTENTIES TOT WOENSDAG 12 UUR UITGAVE STICHTING „DE JEUGDHAVEN"
J£en gesprek beginnen met Cord Heinrich Schwagerman is minder
moeilijk, dan het beëindigen ervan. Want deze geboren en getogen
Schiedammer heeft over het culturele leven van zfjn stad zóveel te
vertellen, dat hij niet weet waar hij moet beginnen en nog minder
waar hij zal eindigen. Hij springt in zijn verhaal van de hak op de tak,
van de jaren rond 1925 op die van heden.
Het zijn allemaal antwoorden op de vraag die een geestelijke hem
eens stelde, toen Cord Schwagerman in 1926 het toenmalige „Stedelijk
Museum'" betrad, n.l.: „Wat komt u hier doen. U kunt hoogstens in de
weg lopen De geestelijke heeft dat helemaal verkeerd ge
zien; de heer Schwagerman heeft integendeel de weg voor het Mu
seum geëffend
In de loop van 1960 zal het restauratiewerk aan het Stedelijk Museum in
Schiedam wórden voltooid. Aan de her-ingebruikname van het gebouw zal.
een bijzondere kleur yoorden gegeven met een bijzondere tentoonstelling.
Daar zal het echter niet bij blijven. ..Het wordt een evenement, dat naar we
hopen landelijke belangstelling zal trekken", vertelt burgemeester Roelfsema.
Het Stedelijk Museum van Schiedam heeft in Nederland e$n goede naam. Dit
is vooral te danken aan enkele bekende conservatoren.
De eerste was Cord Schwagerman.
Daarna zijn zoon Daan. die conservator
i-« geweest van het Haagse Museum en
thans adjunct-directeur is van het be
roemde Frans Hals-Museum. Later werd
Pierre Janssen directeur. Ook de huidi
ge directeur, de heer Paalman zet een
goed stempel op het Sehiedamse Musc-
Dit alles is besliit niet onbelangrijk
voor Schiedam. Het begin Van het mu
seum is heel bescheiden geweest.
,,de majoor", dat wil zeg
gen, majoorcommandant G. Visser,
die omstreeks 1900 de grondslag voor
een soort museum legde. ,,De majoor"
was v»n 1893—1906 wethouder van Schie
dam en commandant van de schutterij.
Hij was de vader van dr. P. C. Visser,
gezant te Moskou, die later vooral be
kendheid kreeg door zijn ontdekkingsrei-
i bijvoorbeeld naar Karakorum
einde flaneren én verzamelde daarom
wapens, uniformen pnz. enz.
Alles braent hij bijeen óp de zolderver
dieping van de Doelen, waarin de schut
terij in die dagen was gehuisvest. Het
gebouw dus dat nog steeds aan de
Èet nieuwe gebouw van het Schiedams
Stedelijk Museum aan de Hoogstraat
wordt op het ogenblik gerestaureerd-
Kandidatenlijst VVD
Het bestuur van de afdeling Schiedam
van de WD heeft de volgende kandida
tenlijst samengesteld voor de a.s. ge
meenteraadsverkiezingen. Allereerst de
beide leden de heren J. Houtman en G.
P. Verhulsdonk; A. Geurtsen; mevr. K.
Peiger-van Biezen; A. W. Unkel; H. W.
G. Hoek; J. W. Tulling; mevr. A. Dirk
zwager-Van Zoelen; W. Th. M. Adriaan-
sens; J. van Pelt; Ant. Lauwaars: W. L.
Alderlieste; H. Byl, J. Spry; C. F. van
Meurs; mevr. X. Kistemaker-v. Rossum.
Op de vrijdag 4 februari te houden ver
gadering in de „Amstelbron" zal de
stemming plaats vinden. In deze verga
dering worden ook de jaarverslagen uit
gebracht.
REPARATIES
le klas werk vanaf f 5,— per reparatte
S0-karaats gouden kroon f 17,50
U kunt er op wachten
INSTITUUT DENTIUA
Kamer van Koophandel moet
nieuwe voorzitter zoeken
Ir. B. Wilton, die onlangs werd be
noemd tot voorzitter van de Kamer van
Koophandel te Vlaardingen heeft voor
deze functie bedankt.
•Qravenlandseweg 0p het grote plein
siaat en nu beter bekend is als „St. Jo
ris Doele".
De verzameling een lekker allegaartje
waarin natuurlijk niet veel orde was.
De heer Schwagerman voelde zich tot
kunst en historie aangetrokken en zo
kwam het, dat hij op zekere dag zijn
diensten kwam aanbieden bij de gee'ste-
lijke, die zich eveneens het lot van het
..museum" had aangetrokken en bezig
was een kleine verhuizing uit te voeren.
De ietwat onvriendelijke reaktie op zijn
aanbod tot hulp liet de heer Schwager-
inans langs zich heen gaan. „Ik heb moe
ten 'vechten om er iets van terecht te
brengen," herinnert hij zich.
Groot vas de belangstelling voor het
„museum" kennelijk niet, want in twee
jakr was er nog „geen kip" geweest, on
danks dat de entree slechts één kwart
je bedroeg. Het museum was toen alleen
op zaterdagmiddagen geopend Vooral
wethouder J. Dinkelaar had vertrouwen
fn de aktiviteiten van de heer Schwager
man. Daarom kwam er een voorstel in
de gemeenteraad, hem te benoemen tot
„custos", wat een deftige aanduiding is
voor „bewaarder". Het honorarium be
droeg voor het hele museum in 1900
f 100 per jaar. Ten tijde van de ..custo-
die" van dé heer Schwagerman verdub
belde dat bedrag. Daar ging het al
lemaal niet 6m; de heer Schwagerman
zag er wat in. Het is vooral aan zijn
goede beleid te danken, dat het Stede
lijk Museum van Schiedam gestalte is
gaan krijgen.
Wie thans met de heer Schwagerman
in zijn gezellige woning aan de Stadhou
derslaan 81 een praatje komt maken,
krijgt het hele kleurige verhaal daarvan
te horen, zij het „van de hak öp de
tak". Maar met ruim tachtig levensja
ren achter zich, kan de heer Schwager
man dan ook wel wat vertellen.
Hij begon als timmerman. Nu ja, geen
gewoon timmerman, hoewel de minia
tuur, draaitrap die hij toont, op goed
vakmanschap wijst. Hij zocht het ech
ter in de architectuur. Later vestigde
hij zich dan ook als architect. Er zijn
in Schiedam. Vlaardingen en Maassluis
tal van opvallende huizen onder zijn lei
ding gebouwd. Min of meer verwant aan
zijn werk. ging zijn liefde uit naar de
kunst, in het bijzonder de schilderkunst.
In zijn woning treft, men tal van zijn
werken aan. Ook het restaurerenvan
oude schilderijen was een bijzondere
hobby van hem. In dit alles groeide
zijn zoon Daan op.
„Trouwens, ik ben zelf om zo te zeg
gen in een la van een aniiek meubel
geboren," zegt de heer Schwagerman,
want zijn vader was in Schiedam vendu
meester en antiquiteit was zijn hobby.
Deze introductie maakt het duidelijk, dat
hij in die dagen zich met hart en ziel
voor het Sehiedamse Museum inzette.
Zijn benoeming tot conservator op 12
juli 1938 heeft nogal wat ook po
litieke voeten in de aarde gehad Ook
daarover kan de heer Schwagerman ge
zéllig vertellen, waarbij hem de humor
zeker niet ontgaat. Hij was dus de eer
ste conservator van het museum, dat
intussen was overgebracht naar een deel
van het St. Jacobs Gasthuis aan de Hoog
straat. Hier was namelijk geleidelijk het
aantal verpleegden sterk afgenomen, zo
dat er wel een vleugel kon worden ge
mist. Twee jaar na zijn benoeming, op
3 oktober 1940, werd het gebouw aan de
Hoogstraat betrokken, vorig jaar dus
een kwart eeuw geleden. Ook dit feit
zal gelijktijdig met de her-ingebruikna
me van het gehele museum worden her-
In de overwelfde kelderruimte stond
een ruime variatie vpn oude goederen
bijeen. De reeds genoemde wapens en
uniformen van de schutterij, voorwer
pen met betrekking tot de distilleerde
rij en brandefij, van de brandweer, gil-
dewezen, wapens, vooiVerpen uit opgra
vingen. een keuken met koperen en tin
nen eetgerei van het St Joris Gasthuis,
Op de bovenverdieping werden de
verzamelde schilderijen gehangen. „Als
ik hoorde dat ergens een goed schilde
rij te koop was, ging ik er meteen op af
..Maar dikwijls was het te duur, want
ik mocht maar voor een paar honderd'
gulden per jaar aankopen doen". Door
allerlei handigheidjes, zag hij toch kans
de voorraad geleidelijk uit te breiden en
in tien jaar tijd de verzameling met
ruim 200 schilderijen te laten toenemen.
Hij kocht dan maar eens wat voor eigen
rekening en wist dit ap de één Of ande
re wijze dan tóèli in liet museum Onder
te brengen. Zijn werk had resultaten ook
vat de belangstelling betreft.
In het openingsjaar, 1940, waren er
3378 bezoekers geweest, welk aantal in
1941 reeds tot 16.299 was gestegen, in
1942 tot 13.768 en in 1943 tot 15.130.
Daarna volgde een geleidelijke daling,
tot 7037 in 1950, waarna weer een stij
ging tot 34.016 in 1957, toen evenwel
„Poppendroom" 18.625 bezoekers trok, het
„Poppentheater" 4189 têrwijl nog zeven
andere tentoonstellingen eveneens aan di'
abnormaal ruime bezoek medewerkten.
In 1958 bedroeg 'het aantal weer ruim
Het betreden van het gebouw aan de
Hoogstraat, had voor de heer Schwa
german iets bijzonders, want ten tijde
dat nl. het St. Jacobs Gasthuis er ge
vestigd was, werden in de aula de kerk
diensten van de Evangelisch Lutherse
Kerk en Remonstrantse Gemeente ge
houden. Het feit wilde, dat op 30 augus
tus 1885 baby Cord Heinrich Schwager
man in zo'n dienst werd gedoopt. Dus
stond hij later als conservator op zijn
„doopgrond". Dat zijn voorkeur naar dit
gebouw uitging om het als museum in
te richten, had daar echter niets mee te
maken! Wel het féit, dat de heer Schwa
german het graag van de sloop wilde
redden.
SCHIEDAM heeft geen ijsbaan. Al-
thans geen officiële, maar wel tal
rijke officieuze. Maar de naar ijs
zoekende jeugd weet de plekken en
plekjes toch wel te vinden en daartoe
worden dus de diverse singels, vijvers
enz. uitverkoren.
Die doen het uitstekend, maar de
duisternis vormt veelal een handicap.
Hierdoor is er evenwel een vriendelij
ke bewoner en een enthousiaste sport-
beminnaar, die voor een extra lichtje
zorgt, zoals aan een deel van de Stad
houderskade, waar we de foto maakten.
Het betekent allemaal, dat er in het
algemeen een flinke bezetting is van
In alle rust heeft de heer W. A. Hout
man zijn tachtigste verjaardag gevierd,
zij het dan ook, dat velen ook buiten fa
miliekring, hem gelukwensen zijn komen
aanbieden. De heer Houtman wenste
geen bijzondere drukte, wat gezien zijn
leeftijd normaal is.
Er zou overigens wel reden zijn ge
weest meer aandacht aan deze verjaring
te besteden, omdat de heer Houtman
reeds ruim 60 jaar organist in de geref.
kerk van, Schiedam is, eerst in de Oos-
terkerk aan de Rotterdamsedijk, later
in de nieuwe Julianakerk aan de B.K.
laan.
Dus is het duidelijk, dat reeds voor
zijn twintigste jaar de heer Houtman
de gemeentezang begeleidde, zoals ook
zijn vader reeds had gedaan.
De heer Houtman heeft in de loep
van de jaren tal van concerten gegeven.
Hij was mede-oprichter van de Gerefor
meerde Organistenvereniging in 1931.
Over dit alles vertelt de heer Schwa
german. de man die *oen hem kort
geleden in verband met het jubileum
van het museum dank werd gebracht
voor hetgeen hij daarvoor heeft gedaan,
repliceerde o.a. met de opmerking: „De
vreugde is niet in het oogsten van de
paddi, maar in het planten daarvan
En er is heel wat uit zijn werk ont
staan. De tentoonstellingen trekken
steeds meer bezoekers, vooral ook jeug
dige. De expositieruimte zal na de res
tauratie, aanzienlijk groter zijn en de
heer Paalman zit om zo te zeggen „boor
devol" met plannen voor de toekomst,
waarvoor zijn reis onlangs.naar Ameri
ka, hem nieuwe Inspiraties heeft gege-
Dan zijn er de concerten in een heel
aparte sfeer en van eigen karakter.
De heer Schwagermail heeft er zich
ook voor beijverd, de waarde van de
kunstvoorwerpen te verbeteren. Hij vond
tal van namaak o.a. Delfts blauw, van
namaakwapens en allerlei vrij waarde
loze prullen, die in het museum waren
.ondergedoken".
Het is van „de majoor" naar het
straks in gebruik te nemen gerestaureer
de museum een lange soms moeizame
weg geweest. Men kan slechts al dege
nen dankbaar zijn, die hierin een aan
deel hebben gehad, want het Stedelijk
Museum Schiedam is uit de samenle
ving niet meer weg te denken.
De heer Cord Heinrich Schwagerman
moesirzijn; entree 25 cent per persoon-
Dit was het halve uurloon van de best-
betaalde vaklieden. Hiervoor kon men
een pond runderlappen, 8 sigaren of
vier borrels kopen.
Er mochten niet meer dan zes bezoe
kers tegelijk in het museum zijn.
de diverse schaatsmogelijkheden.
De vijvers van het Beatrixpark ble
ken ook goede belangstelling te trek
ken. Daartoe werkte ook de verlichting
mee welke de gemeente heeft laten
aanbrengen.
De heer Van der Torre van de ten
nisbanen Spieringshoek vertelde, dat
de banen regelmatig goed bezet zijn
geweest met de schaatsers, maar van
een overbezetting nog geen sprake is
geweest en men dus rustig en gezellig
de baantjes heeft kunnen trekken.
Iedere avond worden de banen op
nieuw bespoten, zodat het ijs in goede
staat blyft.
Een bekend Schiedams makelaar zag
er wel iets in, want de Hoogstraat was
toen het Sehiedamse winkelcentrum en
er werd een goede prijs voor de grond
betaald. -,Jk vond het zo zonde en heb
er alles voor gedaan om de verkoop te
voorkomen," aldus de heer Schwager
man. Dat is hem geliikt, vooral ook
dank zij de steun van wethouder DankeJ-
map. Het St. Jacobs Gasthuis, een pro-
cTuït van de bekende Italiaanse bouw
meester Giudicl, wiens naam pok wordt
genoemd in de geschiedenis van de Ko
renbeurs, was omstreeks 1798 gebouwd.
Het behoorde tot het neoclassicisme,
dat mede door Glyduci was bewerkstel
ligd.
In de Sehiedamse raad waren er ook
wel stemmen opgegaan een heel nieuw
gebouw te stichten, maar dit kon wor
den voorkomen. Er viel uiteraard heel
wat aan het gebouw te doen en al te
royaal ging het er niet aan toe! Jeugdi
ge werklozen voerden een deel van het
werk uit, waarvoor in totaal f50.000 was
uitgetrokken.
In 1951, toen Daan Schwagerman de
taak van zijn vader had overgenomen,
gaf de gemeentebegroting een jaarbe
drag van f8000 voor het museum aan.
In dit verband zij melding gemaakt van
een bepaling uit 1909, dat het museum
op Woensdag van 24 uur geopend
k metaal-
I vaklieden