WERK VOOR MOEDER EN DOCHTER
Hans Tiemeijer's s
't leven in boeiend
pel met
boekje
Franse interpretatiekunst
voor 1500 bezoekers
Marïjke van der Lugt was
ster in Strauss' Elektra
De gouden stem van Jenny Lind
bekoorde talloze Rotterdammers
WASAUTOMAAT
Deze week in
de bioscopen
HUUR
PIANO'S
HUUR
h <DE HAVENLOODS DONDERDAG 20 JANUARI 1966
4
WurliTzer
MEVROUW
Wilt u graag uw huishoudkas vergroten
door zelf in een prettige werkkring op
genomen te worden? (Ook voor halve
dagen, ook voor 's avonds).
Goed loon, aantrekkelijke premierege
ling, cadeaustelsel, géén vuil werk,
géén zwaar werk.
werk, dat niet zwaar is en goed
Werk in vaste dagdienst?
loon, aantrekkelijke premierege-
cadeaustelsel, géén vuil werk,
zwaar werk.
Komt u eens langs om te praten of bel
nadere inlichtingen onze afd.Per-
tel. 235700.
STEREO BESCHUIT- EN KOEKFABRIEK N.V., GOUVERNESTRAAT 53-75, ROTTERDAM, TEL. 235700.
TTET is ongetwijfeld waar dat de televisie menlg-
een met een nieuwe wereld, een nieuwe
werkelijkheid heeft laten kennis maken. Er wordt
links en rechts gesrbolden op het duffe gestaar
naar het beeldkastje, dat de meest geestdodende
bezigheid zou zijn, die dit tijdperk heeft opgele
verd. Het maakt ons beeldslaven.
Dat gescheld is in. Sinds Wim Kan heeft gezegd
dat we een volk van kijkers zijn met zo ver
schrikkelijk weinig zieners, proberen velen aan
hun status te vijzelen door luidop te kennen te
geven dat ze óf geen televisie hebben óf er zeer
weinig naar kijken. Alleen het journaal vinden ze
wel aardig zeggen ze dan, zonder zich bewust te
zijn zich daarmee onder de duffe kijkers te hebben
geschaard, want wie kan zien, ziet dat het met het
journaal ook nog niet goed zit. Zij die na de
eerste twintig minuten na acht uur de knop om
draaien missen veel. Veel goede programma's, veel
slechte ook. Hoe kan het anders.
De televisie zendt bij voorbeeld elke week to
neelstukken uit. Veelal buitenlandse stukken, be
zet door Nederlandse spelers. En als de tv ons
dan laat kennis maken met nieuwe werkelijkhe
den, zij doet dat ook ten aanzien van personen.
En het zullen juist de toneelspelers zijn, die dat
het sterkst e
Want sinds het volkstoneel verdween, werden
de acteurs niet meer door het volk gekend. Maar
zie, de televisie heeft hen hun bekendheid terug
gegeven. Ko van Dijk, Rob de
Vries, Ton van Duinhoven,
Hans Tiemeijer, Han Bentz
van den Berg, Guus Oster,
Annet Nieuwenhuizen, en
fin, te veel om op te noe
men. Zij worden door een
ieder gekend. Niet omdat
liedereen in de schouwburg
komt, maar omdat zij bij
iedereen in de huiskamer komen.
Toen Mies Bouman indertijd Hans Tiemeijer
vroeg hoofdpersoon te willen zijn in haar pro
gramma „Anders dan anderen", wist iedereen wie
er zou plaatsnemen, welke man een uur
lang met die bewierrookte vrouw zou
praten. Het was een goede keus om juist
hem het verhaal van zijn leven te laten
vertellen. Tiemeijer is een man met een
.verhaal.
VERWEVING
TV'A de uitzending belde de Haagse uit-
geverij Bert Bakker/Daamen NV
Tiemeijer op met de vraag of hij zijn
leven niet op schrift wilde stellen.
Tiemeijer reageert: „Merkwaardig,
direct weer dat verzet, hetzelfde verzet
als met die uitzending en je voelt weer
onmiddellijk: nee, nee, laat mijn leven
er buiten, laat rusten die vele dingen die
met je gebeurd zijn en de vele dingen, die
niet gebeurd zijn, maar die anderen on
dervonden en die toch ook een deel van
je leven zijn geworden. Zo verknoopt
daarmee, dat je op e enafstand niet meer
weet of het jouw leven was of het leven
yan de anderen".
Een merkwaardige zin uit de „schuld
bekentenis", die aan het boekje, dat toch
ontstond, evenals de uitzending, vooraf
gaat. In de eerste bladzijden houdt Tie
meijer aan die verweving vast, als hij het
verhaal schrijft over de executie van zijn
vrienden in de stille duinen. Hij staat
naast hen, maakt met hen het ogenblik
yan zijn en niet-zijn door.
De oorlog heeft de mens Tiemeijer ge
tekend. En daarmee de acteur. In zijn
boekje „Spelen met je leven, mensen die
ik heb gekend" (Ooievaar-reeks), laat
hij uitkomen van welke onuitwisbare
betekenis die jaren tussen '40 en '45 voor
hem zijn geweest. Hij is van kamp naar
kamp gevoerd voor het aandeel, dat hij
had in de illegaliteit. Hij heeft er het
leven vanaf gebracht. En dat is voor hem
een raadsel. Waarom bleef juist hij ge
spaard? Hij stelt zich de vraag, zonder
er het antwoord op te kunnen geven.
Uit het boekje komt dezelfde man naar
voren als uit het tv-programma: een be
wust mens, getekend door de gebeurte
nissen van het leven. Maar een man, die
het leven mannelijk tegemoet treedt en
die zich dienstbaar wil maken aan het
zijn sympathieke
Aan het toneel in 1928,
(Advertentie)
Snel en goedkoop vervoer
Met 1,5 ltr (gewone) benzine rijdt U
100 km. Voor het hobbelige stadsverkeer
hebt U het sterke (uit één plaat ver
vaardigde) frame. Een toppunt van
Japans vakmanschap, 798,-.
Welk merk? Welk type?
Welke prijs?
Vraag de volledige brochure van
alle wasautomaten van het Con
sumenten Voorlichtingsbureau.
Onderstaande bon invullen en
opplakken op briefkaart of In ge
sloten enveloppe zenden aan:
Consumenten voorlichtings
bureau (C.V.B.) Postbus 207
fbloklettert s.v.p.)
Tsjechische dansers
in Groote Schouwburg
Op zondag 23 januari zal het Tsje
chisch folkloristisch ensemble 3roln in
Rotterdam, in de Groote Schouwburg
aan het Zuidplein optreden. Dit ensem
ble omvat ca. 35 personen, waaronder
dansers en danseressen, een zangeres,
twee zangers, een fujara-speler, een doe
delzakspeler en een orkest van 16 mu
sici.
Het programma van „Broln", omvat
dansen, alsmede dans- en volksliederen
uit alle delen van Tsjechoslowakije, ge
bracht in oorspronkelijke streekkos-
tuums.
Dank zij veelvuldig optreden in eigen
land o.a. ook regelmatig voor de Tsje
chische radio-, bezit Broln een grote po
pulariteit bij zijn landgenoten. Buiten
Tsjechoslowakije trad het ensemble op
ïr Engeland, Polen en Duitsland en
voorts verleende het veelvuldig mede
werking aan internationale folklorefesti-
vals.
De toernee in Nederland omvat alle
grote steden en duurt tot en met 8 fe
bruari.
Claire Alain, orgel, en Jean-Pierre
Rampal, fluit, heeft meer dan 1500 mu
ziekliefhebbers naar de Laurenskerk ge
trokken! Dit behoeft ons overigens niet
te verwonderen. Wederom hebben bei
de Franse kunstenaars hun wereldrepu
tatie bevestigd door hun uitzonderlijke
prestaties, die geen effectvolle virtuosi
teit behoeven om te schitteren en daar
mede de aandacht te vragen. Beider
spel munt uit door een zeldzame muzi
kaliteit. Dit was vooral hoorbaar in het
fluitspel van Rampal.
Met een prachtige toonvorming, resul
tante van een volmaakte ademtechniek
en embouchure, wist hij de techniek on
dergeschikt te maken aan zijn muzikale
interpretaties, waardoor zijn spel moei
teloos klonk. Bovendien is de uitdruk
kingskracht van zijn spel en voordracht
zo geprononceerd dat het merendeel der
kamermuziekwerken in de voor deze te
grote kerkruimte volledig hun karakter
behielden.
vak, dat hij koos: het toneel. Naast alle
sombere herinneringen staan er koste
lijke episoden in het boekje, uit zijn
jeugd, uit zijn jaren als zeeman en uit
zijn loopbaan aan het toneel.
„VIEZE VENT"
"TEN enkele mag hier vermeld worden.
In de Zandvoortse duinen speelde
tijdens een zeer warme zomer het ge
zelschap Anton Verheyen ,,Salomé" van
Oscar Wilde. Met een mede-Romein moet
Tiemeijer aan het slot de dode Salomé
van het speelvlak dragen. Het is zo
warm, dat zijn collega, niets, maar dan
ook niets droeg behalve de korte Ro
meinse „jurk". Als Salomé gedood is. ko
men ze op:
„Met een ruk tilden we haar boven
ons hoofd en in gelijke stap gingen wij
het toneel af. Maar de Salomé hield be
slist niet van mannen en mijn ongeluk
kige mede-Romein was zijn gebrek aan
bekleding totaal vergeten. Hij stelde zich
wijdbeens op, boven het hoofd van
Salomé, die al met angstige oogjes gluur
de hoe zij opgetild zou worden. Zij zag
wat zij nooit had mogen of willen zien.
Zij verstarde en zei de doden konden
wel spreken in deze voorstelling
„Tjasses, vieze vent!"
Mijn mede-Romein vluchtte ontzet, ik
stond alleen en verlaten met een woe
dend lyk en trachtte haar dus zonder
helper op te tillen. Dit lukte niet hele
maal; ik klauwde waar ik maar klauwen
kon, het was toevallig in haar buste
houder. Ik hoorde gekraak, nam geen
enkel risico, kantelde het lijk met het
hoofd naar beneden en met de dode
Salomé omgekeerd in mijn armen, een
dode Salomé, die als een kip kakelde,
rende ik het speelvlak af".
Ja, dat waren van die gebeurtenissen,
die op ons gesubsidieerde toneel niet
meer voorkomen. Hoewel, Ank van der
Moer schijnt het slachtoffer van een on
willige jurk te zijn geworden, die haar
toonde in al haar Cleopatraanse schoon
heid. En dat is nog niet zo lang geleden.
JEUGDFESTIVAL
ALS geen ander heeft Tiemeijer zijn
naam verbonden aan het jeugd-
festival Velp, dat de weg heeft bereid
voor de vele kunstfestivals voor de (wer
kende) jeugd, die
er thans zijn.
Velp is belang
rijk voor Tiemeij
er, omdat hij hier
het contact met de
jeugd vindt, met
haar kan praten
over wat hem be
weegt. Op één van
de laatste bladzijden i
boekje zegt hij:
„Want ook die kwamen, de jonge men
sen die hun weg zoeken in het leven, de
Hans Tiemeijer in een bijna symboli
sche scène, gezien zijn grote belang
stelling voor de jeugd.
jonge mensen, die een eis stellen aan de
kunst en er aan twijfelen of zij die eis
wel mogen stellen. En ik heb vertrou
wen in de jonge mensen van deze tijd,
omdat zij mij niet klakkeloos vertrou
wen, maar hun mening aan de mijne
willen toetsen".
TV-uitzendingen zijn al meer aanleidng
geweest tot het uitgeven van boeken en
boekjes. Dit is beslist één van de sym
pathiekste, dat verdient door veel men
sen gelezen te worden, omdat het gaat
over een interessant mens en ook omdat
het gaat over het toneel, dat zo innig met
het leven is verbonden.
JAN HEIN DE GROOT
"jl/TARIJKE VAN DER LUGT, die in de
-TA opvoering van Sophocles' Elektra
door de Stadtische Bühnen-Münster de ti
telrol speelde, heeft de opvoering tot
haar eigen triomf gemaakt. Er was
slechts één, die het toneel beheerste en
dit met haar hartstochtelijk, obsederend,
wrang en onverbiddelijk spel tot in al
le hoeken wist te vullen: dat was Ma
rijke van der Lugt.
Twee uur lang wist zij haar medespe
lers en het publiek te inspireren en wist
zij beiden de langzame ontwikkeling
naar de catastrofale ontknoping; de
wraak op haar moeder Klytemnestra en
stiefvader Aegithos, bijna lijfelijk te
doen meebeleven.
Dit presteerde Marijke van der Lugt,
onttroond door de verdwijning van on
ze Nederlandse Opera, triomfantelijk
herleefd temidden van een Duitse Ope-
Naast deze grote opera-kracht moes
ten haar medespelers en -speelsters wel
in het niet vallen, hoewel Edeltraud
Blanke als Chrysothemis en Patricia
Sage als Klytemnestra haar rollen met
grote verbeeldingskracht hebben ver
tolkt.
Merkwaardig is dat deze duistere en
toch zo diep-menselijke tragedie in haar
»NU ^iaar s*em versleten is,
komt ze naar ons land!"
Iemand zei het smalend in de
garderobe van de Doelen op vrij
dag 16 maart 1855, even voor het
langverwachte concert van Jenny
Lind, de „Zweedse Nachtegaal" zou
beginnen. De muziekrecensent, die
het hoorde, moest even glimlachen;
er waren meer mensen, die er zo
over dachten. Toen echter even
later in de feestelijke zaal, waar
geen plaats onbezet was gebleven,
de kleine vrouw in het wit op het
podium de eerste noten liet horen,
wist iedereen het; de „stem van de
eeuw" was nog niet versleten; in
tegendeel Het was werkelijk
ongelofelijk, zoals haar heldere
sopraan in deze ruimte klonk;
smetteloos zuiver, weergaloos be
gaafd. Dit was werkelijk een
nachtegaal, die men hoog in het
geboomte hoorde
Haar echtgenoot de heer Goldschmidt,
begeleidde haar aan de piano. Een or
kest onder directie van de altijd actieve
Wouter Hutschenruijter, luisterde het
programma op. En het was een overla
den programma, waarop de namen van
Von Weber Haydn, Beethoven, Bellini,
Mozart en Meyerbeer voorkwamen.
Een week later gaf de grote zange
res wederom een concert in de Doelen.
Opnieuw was de zaal geheel gevuld met
enthousiaste muziekliefhebbers. Weer
stonden dezelfde componisten op het pro
gramma. Ditmaal zong Jenny Lind o.a.
een aria uit „Die Zauberflöte. Zij besloot
met een Zweeds herdersliedje en een
Noors echolied. Aan het applaus leek ten
slotte geen eind te komen!
De recencies konden niet beter zijn.
De altijd bijzonder kritische recensent
van de NRC kwam woorden tekort voor
zijn loftuitingen. Een aanmerking maak
te hij alleen op het spel van de hr. Gold
schmidt, dat hem niet bijzonder kon be
koren. Hij vond de pianist in alle op
zichten „de man van zijn vrouw!"
Jenny Goldschmidt-Lind
Het zou interessant zijn als wij in de
ze dagen de stem van de beroemde zan
geres nog eens zouden kunnen horen. Het
is helaas onmogelijk; hoewel de gram
mofoon tijdens haar leven uitgevonden
werd, is haar „gouden geluid" nimmer
vastgelegd.
Over het Rotterdamse bezoek van Jen
ny Goldschmidt-Lind weten wij verder
ORGELCONCERTEN
0 In de Laurenskerk wordt er op
maandag 24 januari om 8.15 uur een
orgelconcert gegeven door Gustav Leon-
hardt, organist te Rotterdam, met mede
werking van Frans Bruggen, blokfluit.
0 Woensdag 26 januari 's avonds om
acht uur geeft de cantor-organist Aad
van der Hoeven in de Prinsekerk te
Rotterdam-Blij dorp een orgelconcert
met samenzang-
ARENA: The War Lord, 14 j.
tr CENTRAAL: Telefoon voor een moor
denaar, 18 j. OO
CINEAC-Beurs: De man van Istanboel,
(prol.) 14 j. OO
CINERAMA: The greatest story ever
told (prol) 14 j. OOO J
COLOSSEUM: vrij. t.e.m. wo.: Nood
landing in de frontlinie, 14 j. OO
CORSO. The sound of music, (prol.).
„ispee
rich Kotsche als Aegisthos en Walter
Schürmann in de rol van Orestes slechts
als noodzakelijke bijrollen figureerden.
Niettemin vormden beiden door hun
sterk uitbeeldend spel en vocale presta
ties een sterke schakel in deze afzichte
lijke lotsbeschikking.
Episodisch, doch suggestief in haar
uitbeelding en vocale middelen waren
de vijf maagden, die erin geslaagd zijn
de sfeer van spanning en angst reeds
in de aanvang van het verhaal op te
roepen. De regisseur Werner Jacob heeft
de vele statische scènes met een ster
ke innerlijke activiteit weten te laden.
Ook Carl Wilhelm yogel heeft met zijn
decors en costuums veel bijgedragen tot
de beklemming, die er op het toneel
heerste.
En ten slotte het orkest. Onder de
dynamische leiding van Reinhard Pe
ters heeft het orkest de razend moeilij
ke partituur van Strauss in één woord
voortreffelijk gespeeld. Dat was inspira-
tief musiceren van grote klasse. Staan
de werd artiesten en orkest een ova
tionele hulde gebracht.
I. E.
Zo wist hij iil de vertolking van de
fluit en orgel-Sonates in g. van Handel
en die in Es van Bach een kamermu-
zieksfeer te scheppen, die nergens een
inzinking kende. Daartoe heeft ook het
fijnzinnig geregistreerde orgelspel van
Marie-Claire Alain veel bijgedragen.
Een voorbeeld van virtuoze muzikali
teit een geheim, waarover in 't bij
zonder de Franse blazers schijnen te
beschikken was de vertolking van de
Fantasie in fis voor fluitsolo van G.
Ph. Telemann, waarin Rampal de lega-
to-staccato-passages met een ongeloof
lijke lichtheid van klank speelde.
Een uitzondering in de rij der compo
sities maakte de Sonata da chiesa van
Frank Martin. Hiermede wist Rampal
de belangstelling van het auditorium
nauwelijks gaande te houden. Dit lag
niet aan de sublieme vertolking van de
fluitist en organiste, maar aan de zwak
ke ontwikkeling van de pregnant ge
schreven melodie, die in haar doorwer
king bepaald zwak, ja zelfs cerebraal
moet worden genoemd.
Beide musici besloten hun samenspel
met Invention van Olivier Alain, broer
van Marie-Claire. Deze geïnspireerd,
harmonisch en melodisch inventief en
capricieus gecomponeerde muizek
werd door beiden briljant vertolkt-
Als soliste liet de organiste zich aller
eerst horen in de derde Sonate in d.
van Bach. Deze aan de kamermuziek zo
sterk verwante muziek werd door Marie-
Claire Alain fraai gearticuleerd (Ada
gio) en technisch gaaf gespeeld. Haar
grote bekwaamheid toonde zij evenwel
in de Fantasie und Fuge in g van J.
S. Bach. Vooral de fuga, die een oud
Nederlands volkslied figuratief omspeelt,
verlangt een absolute zekerheid van het
ritme, een juiste articulatie en even
wicht van tempo en registratie, die het
thema energisch laat klinken.
Welnu, Marie-Claire Alain speelde dit
imposante orgelwerk in een voordrachts
stijl die boeide en overtuigde, hoewel de
fuga iets minder snel van tempo had
mogen zijn.
Een spontaan applaus aan het slot van
de avond was het huldeblijk van een
dankbaar gestemd auditorium.
IDO EYL
Louis v. Gasteren
toont bekroonde films
Op vrijdag 28 januari (aanvang 8 uur
15) geeft de Rotterdamse Filmliga, in
samenwerking met het Kunstcentrum 't
enster, de Rotterdamse Kunstkring en
de Rotterdamse Studenten Filmliga, in
De Lantaren een voorstelling waarin
Louis van Gasteren hetzelfde program
ma presenteert dat hij dezer dagen in
het Nederlandse Filmmuseum te Am
sterdam vertoond heeft: de op het Film
Festival van Vancouver in oktober '65
bekroonde films: Een Duel, van de Pool
Janusz Majewski, 60 Cycles, van Jean-
Claude Labrecque, Mosaic, van Norman
McLaren, A. Summer in Mississippi,
van Beryl Fox. Ook twee films, die hij
zelf gemaakt heeft, n.l. Jazz en Poëzie
en Out of my Skull worden vertoond.
Aan de voorstelling wordt verder me
dewerking verleend door Misja Mengel
berg met zijn combo, Piet Noordijk en
(Hip, happy, happening) Ted Joans.
(Aaverienne,
weinig. Het is niet bekend, in welk hotel
zij woonde en er was alle vriendelijke
hulp van het Gemeente Archief ten spijt
ook niet achter te komen wat zij
deed in de week tussen de beide concer
ten. Het was overigens niet haar eerste
bezoek aan Nederland: reeds In 1851 ver
toefde zij met haar echtgenoot in Sche-
veningen, kort na de geruchtmakende
tournee door de Verenigde Staten, die
zij op uitnodiging v~
Barnum maakte.
n de showman P. T.
met recht van koop O C m
v.a. ■p.mnd.
zonder eerste .stort! ng
Demonstraties
van de modellen 1966
te Rotterdam
dag van 10 tot 4 uur door
onze Wurlitzer-organist Joop
Walvis.
Bij aanschaffing van een
orgel 3 MAANDEN GRATIS
ONDERRICHT.
Enorme sortering
Prijzen vanaf 675.-
met recht van koop 4 C m
v.a. X W «p.mnd.
zondereerste storting
Letwel:
hoge inruilwaarde
I voor Uw oude PIANO of ORGEL
Fa. J. van Urk ïm
Westersingel42-44 «ITdam
tel.(010)135025
