H. de Mos, oud-zeeman, stichtte
wasserette in Schiedam
AMERIKAANSE WASINRICHTINGEN IN NEDERLAND
Oud-wethoudster van
Schiedam overleden
Schiedam houdt dit jaar
een avondvierdaagse
Vragen en antwoorden over
kunstijsbaanplannen
KUNSTGEBITTEN
DE HAVENLOODS
weekblad voor sehiedam
15e jaargang no. 13
donderdag 27 januari 1966
OPLAGE 26.500
Combinaties met onze edities in Rotterdam, Vlaardingen,
Maassluis, Hoek v. Holland, en/of IJssel en Lekstreek
mogelijk:
TOTALE OPLAGE 22R.OIMI
onder accountantscontrole.
Redactie Schiedam: Leo 't Hart, Burg. v. Haarenlaan 916,
Telefoon 266900.
Aangesloten bij de Nederlandse Huis-aan-Huisblad Perj
WESTBLAAK 25, ROTTERDAM ft TELEFOON 13.21.70 (5 lijnen) ft POSTGIRO 18344 ft ADVERTENTIES TOT WOENSDAG 12 UUR ft UITGAVE STICHTING „DE JEUGDHAVEN"
ULTRA-VIOLET,
een gezegde, dat door de
kustvaarder en
L)e tijden veranderen en wij met hen,,,
eeuwen heen een waarheid bleek.
De heer H. M. de Mos; was vroeger kapitein op
beheert nu een wasserette in Schiedam.
In het verleden bogen de huismoeders zich met opgestroopte mou
wen en bezweet gelaat over de waskuip; nu zitten ze een tijdschrift te
lezen, terwijl de machine voor haar de was doet.
Sinds de wasserette zijn intrede heeft gedaan, is er in het huishou
delijk leven heel wat veranderd!
„Och," zegt mevr. S. van Heyningen-Evering, ..eigenlijk weet ik niet beter,
want sinds ik getrouwd ben, doe ik de was in de wasserette, maar anders zou
He echt niet weten, wat ik moest beginnen. Een paar jaar geleden helemaal niet,
want toen woonden we nog op kamers, maar al hebben we nu een eigen huis',
wat zou het allemaal een narigheid geven, vooral met hel drogen." Een klan'
die de moderne wasserij dus wel weet te waarderen!
Het is geen wonder dat die wasseret-
ten een vliegende start in ons land heb
ben gekregen. Het is een Amerikaanse
import, zoals trouwens zoveel dat de
huisvrouw in haar taak is komen hel
pen, zoals bijvoorbeeld stofzuigers, de
bordenwassers om die twee maar naast
elkaar te noemen. De wasserettes had
den de Amerikaanse vrouwen helpen
verwennen en die bezaten er natuurlijk
geen alleenrecht op. Het duurde niet zo
lang, of ook in ons land kregen zij be
kendheid.
De wasserette van de heer De Mos
in Schiedam behoorde bij de eerste
zeven die in ons land de moderne was
dag kwam brengen. Daaraan is voor
de heer De Mos zelf een geschiedenis
verbonden.
Zoals gezegd, was hij kapitein op een
kustvaartuig. Niet dat het varen hem
niet aanstond, maar ja. het verging hem
zoals het vele zeelieden vergaat. Een
maal getrouwd, dan gaat moeder de
vrouw en het gezin een woordje mee
spreken. Heel vaak het beslissende
v.oord: br.an aan de wal. Dus kwam de
heer De Mos dan voor anker en stelde
zich de vraag: wat nu"> Het was in de
tijd, -toen over de wasserettes nog maar
geduisterd werd; zij waren in ons land
beslist nog geer, gemeengoed. „Kaar
ik zag er wel w it iqók -verklaart^de
beer De Mos en pij heeTt goed gekw.v.
De huismoeders waren veelal nog ver
knocht aan de wasmachine, elektrisch
gedreven of i
Bovendien, wie ging
op stap? Maar de
ouds waren ook al
De heer H. M. de Mos: Van kustvaartuig
Te Ütrecht waar zij de laatste jaren
woonde is op Pl-jarige leeftijd overle
den mevrouw H. Benthem-dc Wilde die
van nov. 1945 tot januari 1949 wethou
der voor Sociale Zaken en onderwijs van
Schiedam is geweest.
In september 1927 werd mevr. Ben-
them voor de P.v.d.A. lid van de ge
meenteraad, welke taak zij tot 1940
bleef waarnemen. Na de bevrijding werd
zij benoemd tot wethoudster, waarna zij
bij het bereiken van de 65-jarige leef
tijd aftrad.
Door haar werk in de illegaliteit ge
durende de bezettingsjaren, bracht me
vr. Van Benthem enige tijd in Duitse
gevangenschap door.
BLANC DE BOEUF
OSSEWIT
Het Belgische frituurvet, stearmevrlj,
VRAAG UW WINKELIER
Tn tegenstelling met de voorafgaande
jaren wordt er dit jaar in Schie
dam één avondvierdaagse georganiseerd.
Dit is het resultaat van de vergadering
die werd gehouden in gebouw Sursum
Corda". Bij deze vergadering waren de
plaatselijke wandelverenigingen en de
Plaatselijke Regelings Commissie van de
N.W.B. vertegenwoordigd- Er is een
commissie voor de gecombineerde
avondvierdaagse in Schiedam samenge
steld. Deze commissie bestaat uit de
P.R.C. van de N.W.B. en de wandelver-
enigingen: D.S-T., Schiedam-Zuid, SWV
èn OV, Trekvogels en de Wandelvrien
den. De nieuwe commissie van de ge
combineerde avondvierdaagse is van
mening dat dit samengaan geheel ten
goede komt aan de wandelaars. Men
zal trachten deze avondvierdaagse te la
ten uitgroeien tot één groot wandelfes
tijn.
Het lid van de gemeenteraad van
Schiedam, dc heer II. W. Metaal (KVP)
heeft onlangs aan B. en W. vragen ge
steld In verband met bepaalde medede
lingen over plannen tot aanleg van een
kunstijsbaan in Schiedam. Het raadslid
meende, dat de gemeente Schiedam bij
het project blijkens publicaties betrok
ken is op de volgende punten:
A. De uitgifte van de grond op de in
het artikel vermelde plaats; b. stede
bouwkundig, aangezien dit artikel ver
meldt, dat niet alleen een zeer groot
koel- en vrieshuis is geprojecteerd, maar
dat het project op de eerste verdieping
tevens plaats biedt voor een winkelcen
trum en dat het de bedoeling is restau
rantbedrijven in te richten en andere
scheppen; c.
STOOPMAN JUWELIER
ZWARTJANSTR
verkeerstechnisch, aangezien het com
plex niet alleen het zware verkeer zal
aantrekken, maar ook de drukte uit de
gehele provincie Zuid-Holland en daar
buiten van bezoekers aan de ijsbaan.
Naast de parkeermogelijkheid op het dak
van het complex zal ook niet onbelang
rijke parkeerruimte bij het complex
moeten worden gereserveerd.
Gevraagd werd of het college bevesti
gen kan, dat 1. dit project aantrekkelijk
is zowel voor de Sehiedamse ijssport als
voor deze gemeente in zijn geheel: 2.
2. het College achter deze plannen staat;
3 zich reeds beraden heeft over punten
in de vorige vraag genoemd en de fi
nanciële consequenties daarvan?
B. en W. antwoorden hierop: „Uiter
aard is de gemeente onder meer met
betrekking tot genoemde aspecten bij
het in bovengenoemd bericht bedoelde
project betrokken.
Ongetwijfeld heeft dit project aantrek
kelijke aspecten zowel voor de Sehie
damse ijssport als voor de gemeente in
zijn geheel. Wij blijven in contact met
dc initiatiefnemers en zullen ons over
alle aspecten van deze zaak nader be
raden zodra ons door genoemde initia
tiefnemers concrete voorstellen of ver
zoeken zullen worden gedaan. In dit sta
dium van de zaak is het ons niet moge
lijk de raad verdere inlichtingen te ver
strekken.
Zowel de K.N.B.v.LO. en de N.W.B.
zijn al jarenlang van mening dat het
eens tot een fusie moet komen. Een
controverse tussen beide partijen heeft
dit echter in het verleden verhinderd.
Op de vergadering van zaterdag j.l.
heeft men dan ook het verleden in de
doofpot gestopt. Onder, leiding van de
heer A. de Jong, die namens de S.B L.O.
de voorzittershamer han1 eerde, is men
dan ook tot positieve resultaten gekomen.
De vertegenwoordigers van de S.B.L.O.,
de heren A. de Jong en J van Oud'heus-
den zijn uiterst tevreden over het ver
loop van de gevoerde besprekingen in
tegenstelling tot vorige vergaderingen.
De S.B.L.O. staat dan ook volledig ach
ter het samengaan van beide avondvier
daagsen en heeft de medewerking op ve
lerlei gebied reeds toegezegd. De vele
technische moeilijkheden die bij een zo
massaal sportevenement aanwezig zijn,
heeft men aan alle kanten bekeken en
voor het grootste gedeelte al tot een op
lossing weten te brengen.
Over bepaalde verschilpunten die bij
beide avondvierdaagsen bestaan heeft
men een, voor beide partijen bevredi
gende oplossing gevonden. Zo zal iedere
deelnemer zijn voorkeur kenbaar kunnen
maken wat de herinneringen betreft.
Men kan dus een keuze maken tussen
de herinnering van de N.W.B. en die
van de K.N.B.v.L.O. Voor iedere deel
nemer zal ook het inschrijfgeld gelijk
zijn. Voor de junioren zal dit f 1,- be
dragen en voor de senioren fl,50
In verband met de steeds stijgende
kosten heeft men dit bedrag niet lager
kunnen stellen. De commissie verwacht
dat dit jaar ongeveer 3000 wandelaars
aan dit eveqement zullen deelnemen.
Een definitieve startplaats is hiervoor
nog niet gevonden. De gedachten zijn
reeds uitgegaan naar de te zijner tijd
klaar komende sporthal. Zelfs als dit
financieel te verantwoorden is heeft de
ze toch nog het nadeel dat deze voor
kinderen van 8 a 9 jaar te veel buiten
het centrum gelegen is.
De commissie is van plan de gecom
bineerde avondvierdaagse te organiseren
op 14. 15, 16 en 17 juni. Maandag, 13
juni zal dan gebruikt worden als inhaal-
dag, dus voor deelnemers die op een
van de avonden verhinderd zijn. Tevens
bestaat dan de mogelijkheid om op de
inhaaldag bij de start in te schrijven.
klant, integendeel, met geld en goede
woorden werd dan weieens een klant
aangenomen.
En menige huismoeder zag als een
berg tegen de wasdag op. vaak niet eens
zozeer vanwege het wassen zelf, maar
meer door het droogprobleem. Vooral op
..natte dagen" die in ons land immers
zo talrijk zijn, ,,zat" men mót de was
Dan kwamen er drooglijnen in de keu
ken m de gang en in de nacht ook in
de huiskamer. Dat drogen van de was,
betekende een ..temptatie". En toen de^
den de wasserettes hun intree. Men stoof
er. ni.e* °P af, naar goed vaderlandse
principes werd ook hier de kat eens uit
de boom gekeken. Maar die bleek er al
vrij spoedig uit te komen. Toen de roep
en de roem zich verspreidde, slop» het
de andere kant uit. Overal verschenen de
wasserettes; het werd voor sommige ex
ploitanten een strijd op leven en dood.
De heer De Mos weet daar ook
van te vertellen. ,,De fabrikanten van
machines zetten die dingen overal neer.
In sommige wijken werden soms een
paar wasserettes ingericht en ik heb
daar zelf heel wat last van ondervonden.
Maar ik heb het gehaald.'' Niet omdat
men de vroegere scheepskapitein zo'n
aardige kerel vond maar ondat de heer
De Mos begreep, dat de was voor
1 en Nejleriandsi' vrouw peil .-.tuk van
haar lev.rit betekwit. Le 'nv.r De
Mos ha-e n.l. eerst enkele Amerikaanse
machines in zijn zaak aan de West Fran-
kelandsestraat in Schiedam laten plaat
sen. Die werkten volgens het - thans
verouderde systeem van heet water
en bleekwater. Vooral dit laatste werd
niet zo erg door de huismoeders gewaar
deerd. omdat de goederen er nogal door
te lijden hebben. Toen een Nederlandse
ontdekking werd gedaan voor een betere
machine, die in Duitsland werd vervaar
digd liet de heer De Mos er meteen
acht van plaatsen,
Dit systeem werkt volgens hoge druk.
zodat alleen stoom wordt dporgevoerd in
dc wasketels. Het is nu maar een scha
kelsysteem van een eerste was en een
tweede was en naspoelen. Dat kan de
was desgewenst door de centrifuge om
het laatste restje vocht er uit te halen
om vervolgens in de droogtrommels
er staan er vijf de laatste behande
ling te ondergaan.
In een qur tijd is de vuile was in een
heldere omgetoverd en kan de kast in.
UET waardering kan men denken
aan de huismoeder van vroeger, die
voor dag en dauw opstond, soms zelf
voor een cent per emmer water haalde
in de büurtstokerij, om dan zwetend en
hijgend met de zware stamper het was
goed in de ton te bewerken. Op een
plank werd met behulp van de groene
zeep het wasgoed schoon en stuk ge
boend, waarna de narigheden van het
drogen zich lieten gelden. De moderne
vrouw hield er iater een wasmachine op
na, veelal met eigen handkracht bewerkt.
,,Dit gaat er nooit meer uit", zegt de
heer De Mos en hij weet waar
over hij praat. Want de huismoeders uit
..zijn" wijk blijken tevreden klanten te
zijn. ..Weet u, ik hou van een. goed scho
ne was en ik iïnm hief meestal twee
maal per week", vertelt oils mevr. van
Heyningen: ,,Ik heb zondags niet graag
vuil wasgoed in huis. En met het sys
teem hier, krijg je een prachtig heldere
was". Staan daar de Nederlandse vrou
wen niet om bekend in het buitenland'
En een zwaar karwei is het tegen
woordig niet meer. een kind kan de was
doen. Dat doet dan ook de 13-jarige Tru
dy Noordhoek. Moeder heeft met vijf
kinderen de handen heus wel vol, voor
al op vrijdag. En Trudy is handig genoeg
in huishoudelijk werk.
..Dat doe ik graag"
..doet" Trudy de was
Ze weet precies hoe
heeft te behandelen,
zo te zeggen, gaar :s
trommel gaat. Hoe a
moeten in deze tijd v
zing, Van inwoning en
indien de wasserettes niet
zorgden?
De heer De Mos houdt er wel wat
toezicht op; niet iedere huismoeder
is mechanisch geschoold. En er zit in
zo'n wasserij altijd nog voor tegen een
bekent ze. Düs
voor het gezin.
de machines
n in de droog-
dat allerrn
kleine behul-
t al niet meer,
Trudy Noordhoek doet de i
r het
Aannemer betaalde
schade volkstuinen
De gemeenteraadvan Schiedam be
sloot in november van het vorig jaar
tot het voeren van rechtsgeding te
gen aannemingsbedrijf Oosterwijk N.V
en Boele en Oosterwijk N.V. wegens
schade aan het volkstuinencomplex Vp
sluizen, als gevolg van breuk in een
persleiding. Aangezien het schadebedrag
inmiddels is betaald, kan het 'besluit nu
worden ingetrokken.
kind de was kan doen. waarom
kan ik het dan niet?" is het standpunt
van de heer Van Straten uit Maasland.
ton aan investeringen, dus let op de
machines!
De beambte L. van Straten uit Maas
land gaat zo nu en dan met zijn vrouw
in Schiedam winkelen. Terwijl moeder
de vrouw dan de boodschappen haalt,
doet de heer Van Straten de was.
„Waarom niei, als een kind het k&n,
dan kan ik het toch zeker ook wel is
de opvatting van de heer Van Straten.
,,Kijk, met die wasserettes is het echt
geen kunst meer; je hebt je niet druk
te maken over boenen en wringen, over
sop maken en wat er al meer bij te
pas komt. Je geld in de gleuf en de
zaak draait." Hij „haalt" de was even
door de centrifuge en met de schone
was plus boodschappen keert het echt
paar van de Sehiedamse rit naar Maas
land terug.
In februari 1961 begon de heet De
Mos dan als één van de eersten in
Schiedam het wasserijbedrijf voor de
huisvrouw. Voor f 5.- f 6,- voor een was
van vijf personen is zij van iedere narig
heid af. In sommige nieuwere woningen
zijn dan lavettes ingebouwd of is een
moderne wasmachine en centrifuge ge
plaatst. Maar wie helemaal geen ..rom
mel" aan huis wil hebben, vindt in deze
wasserettes al hetgeen men wensen kan.
De kleine behuizing, de echtparen op een
enkele kamer, de kamerbewoonster en
bewoner, voor hen allen heeft de moder
ne vinding uitkomst gebracht. De heer
De Mos heeft op het goede paard
gewed. Of hij niet naar zee terugver
langt? Wie stelt nu eigenlijk zo'n vraag
aan een zeeman, per slot van rekening
weet iemand die nog nooit gevaren heeft
niet hoe een zeeman leeft, zoals het be
kende lied leert. De heer De Mos
ziet ons een poosje aan, hij vertoeft be
slist met zijn gedachten weer op zee.
Maar hij staat in de wasserette
Opheffing poldervaart
kost 3 miljoen
De gemeenteraad van Schiedam heeft
op 22 februari 1965 ingestemd met het
voorstel van B. en W. inzake de ophef
fing van de Poldervaart.
Toen is ervan uitgegaan, dat de kos
ten voor de gemeente f 2.843.275 zouden
bedragen, aan welk bedrag voorshands
kan worden vastgehouden.
Overeenkomstig het voorstel besloot de
raad tevens de kredietverlening nader te
zullen regelen, afhankelijk van de vor
deringen van de voorgenomen werken
en de financiële mogelijkheden.
Inmiddels zijn deze werken aangevan
gen. De eerste declaratie, nl. voor het
aandeel in de kosten ter voorbereiding
van de bouw van het gemaal bij de
Farksluizen in Rotterdam is ontvangen.
B. en W. merken hierbij nog op. dat de
provincie de voor-financiering op zich
heeft genomen.
Voor zover thans kan worden bezien
moet er rekening mede worden gehou
den, dat tot 1 november 1966 f 702.000 zal
moeten worden betaald.
Het is dan ook noodzakelijk dat thans
tot de kredietverlening, en uit een oog
punt van efficiency tot het volle bedrag,
overgaat. In verband met de financiële
mogelijkheden, dient in eerste instantie
echter een comptabiliteitsbesluit te wor
den genémen tot evengenoemd bedrag
van f 702.000.
REPARATIES
le klas werk vanaf J 5,— pei reparatu-
U kunt er op wachten
INSTITUUT DENTILIA
Hoogstraat «I, R'aani, Tel Olo-lZSoio