0
5
K
H
Romeyn de Hooghe maakte
ets voor Schiedamse koopman
KIPKROKE
Overmaas uit koers
aÉ te: xlrTl
T)e
kleine
Held
TAPUTHANDEL
CENTRAAL
WETSTEYN
Lekker, van 1I?Dp3C23
Sacco en Vanzetti
DE HAVENLOODS DONDERDAG 3 FEBRUARI 1966
2 SCHIEDAM
f
DONGEN MAAK
DAT OK WÉG KDMT
v DIE 'STIER KOMT OF/
X JE AF.'
- EN BEREIKT HET NEERQEE-TDETeT
Aleidew MATADORS de stier af_ r
"s- opstaan .conquistador!
l< ben HET OE VRIEKlDj
'PABLITDJ
'WEES MAAR N
NIET BANö
^ClUISTADOR'i
HK 2AL. DlE'SmEls
iUIT DE BUURT
_~4_WIJDEM
1 HET 16. PABLITO ZOWAAR GELUKT DE
j AANVAL VAN! PE -5TIER. AF TE G.LAAN
JJit de tijd oiunild del lijk na Rembrandt is ongetwijfeld de Amsterdam-
mer Romeyn de Hooghe, de belangrijkste en veelzijdigste graveur,
fcn typische vertegienwoordiger van de late Barok, met haar voorliefde
voor sterke tegenstellingen van licht en donker, het theatrale gebaar
en would be deftigheid. Men neemt aan dat Romevn de Hooghe op 10
september 1645 in Amsterdam, als zoon van een knopenmaker, geboren is.
Ae" vr°e9r}*P talent en werkte op 23-jarige leeftijd in Parijs. verder
laaut vnn VHflflrlr,t,1De;1 Rott*rdam ei, rele andere plaatsen. Het
bearnv acht J Harlevl dwir w<iar hij op 15 juni 1708 werd
Boor zijn eigenaardig karakter en bij.
zondere loopbaan was zijn leven rijk aan
sterke tegenstellingen Behalve als et
ser en gi aveur bewoog hij zich ook op
ander terrein van het maatschappelijk
leven, zo wist hij in Harderwijk tot mees
ter in de rechten te promoveren. Ver
moedelijk waren er in die tijd in Har
derwijk behalve haringen ook doctorsbul
len te koop. In ieder geval tekende hij
sindsdien vaak zijn prenten als Jiuris
Uitrisque) Dioton.
In Den Haag werd hij door de koning
stadhouder Willem III wiens glorieda
den hij reeds in vele prenten vastge
legd had, tot ..Commissaris van de mij
nen en revenuen in het graafschap
Lingen" benoemd.
Ook met andere officiële personen had
SPECIAALZAAK VAN ROTTERDAM E.O.
hij contact, i
an de t.__
wiens huwelijks in 1674 hij een mooie
grote ets gemaakt had, In de adelstand
verheven. Voor de steden Haarlem. Delft
en Rotterdam maakte hij grote platte
gronden en gezichten. Alleen Amst«%
dam, zijn geboortestad, had hem hej
liefst ingerekend en onschadelijk ge
maakt, want in de strijd tussen Amsteri.
dam en de stadhouder had hij steeds
openlijk voor Willem III partij gekozen.
Behoorde Romeyn de Hooghe tot de
meest geziene kunsteuaara van zijn tijd,
hij was ook één van de meest belasterde.
Muntte het merendeel van de beelden
de kunstenaars in die tijd niet uit deur
een voorbeeldig gedrag, ook door hun
werken kwamen zij dikwijls in botsing
met de- puriteinse officiële zedelijkheid.
Ook van Rembrandt zijn er prenten "die
men heden niet tentoon kan stellen zon
der het risico van politioneel ingrijpen.
Romeyn de Hooghe nu moet volgens
zijn lasteraars hele series van die pren
ten hebben vervaardigd en wel als illus
traties van boeken. In talrijke pamflet
ten die omstreeks 1690 verschenen zijn,
wordt hem dit verweten. Ook worden
hem frivole uitlatingen over de christe
lijke godsdienst ten laste gelegd, die zij
als zij bewezen hadden kunnen worden
hem wel in het rasphuis hadden kunnen
brengen.
Zijn onbestendig karakter en de poli-
tiek zullen ongetwijfeld tot al deze bot
singen met wereldlijke en kerkelijke in-
s aanleiding zijn geweest, maar
dit belette hem niet zich op alle gebie
den van de ets: en graveerkunst te heb
ben bewogen, een omvangrijk oeuvre
te hebben nagelaten en in talrijke ste
den te hebben gewerkt.
Ook in Shiedam, zoals de hierbij af
gebeelde prent aantoont, zij stelt een
groepje handelaren en bootwerkers voor
bij een haven met op de achtergrond
een stadje: op de voorgrond worden goe
deren gestouwd waarop o.a. het merk
an de Oostindische Compagnie en bo
venaan het wapen van Amsterdam waar
deze was gevestigd: daaronder een ar-
touche gedragen door drie cariatiden met
de vermelding: ..Jan van Oosterwijck
op den Nieuwen Dijk in Schiedam ver
koopt Engelsch, Fransch, Luyksch, Sa-
yen en Crespen!" De prent is rechts on
dertekend. Van oudsher is er in Schie
dam een zekere lakenweverij of laken
handel geweest, zo wordt in een oorkon
de van 1286 één der schepenen Willem
de Laken-man genoemd, een naam die
in die tijd zeker tevens een beroepsaan
duiding inhield.
Als plaats waar de lakens die uit de
vollerskuip kwamen op ramen moesten
worden gespannen en gedroogd had het
stadsbestuur het Raamveld aangewezen,
'n terrein begrensd door de Nieuwlandse
kade, de Shie en de Dam. Het is moge
lijk dat het hahdelshuis van Jan van
Oosterwijck, wiens naam duidt op een
zuidelijke afkomst, ook bij het Raam
veld gelegen was. In de loop van de tij
den veranderen vele straten van naam.
zo is het denkbaar dat in de tweede
helft van de 17e eeuw De Dam, de Nieu
wen Dijck genoemd werd.
Behalve voor de haringvisserij voe
ren Schiedamse schepen uit naar Enge
land en Zeeuws-Vlaanderen die handels
goederen in-en uitvoerden. Dat het koop
manshuis van Van Oosterwijck meer
clan plaatselijke betekenis had moge hier
uit blijken, dat het het maken van zijn
handelsprent opdroeg aan één van de
meest gerenommeerde kunstenaars van
zijn tijd.
C. H. Schwagermann
A.R. en C.H.U. samen
op een lijst
In afzonderlijke ledenvergaderingen
hebben de Chr. Historische Kiesvereni
ging en de a.r.-Kiesvereniging te Schie
dam besloten, bij de gemeenteraadsver
kiezing op 1 juni 1966 met één candida-
tenlijst uit te komen.
In beide vergaderingen werd betreurd,
dat de S.G.P. hier ter stede heeft ge
meend geen candidaten op deze geza
menlijke lijst te plaatsen.
Zowel de a -Kiesvereniging als de
c h. Kiesvereniging zijn echter van me
ning, dat. mede gelet op de goede sa
menwerking in de gemeenteraad, dat ook
gedurende de komende zittingsperiode
principiële christelijke politiek gezamen-
lijk moet worden gevoerd.
Beide verenigingen hebben het ver
trouwen. dat de presentatie van één can-
didatenlijst met de A.R.C.H.U, zowel
ouderen als jongeren en vooral ook hen,
die thans voor de eerste maal gaan stem
men, in de gelegenheid zal stellen hun
Stem te geven voor een gezamenlijke
christelijke politiek in het belang van
onze gemeente.
Als naam is gekozen Prot. Chr. Groep.
Onder deze naam zal de candidatenlijst
worden ingediend en in de komende pe
riode een enthousiaste verkiezingscam
pagne worden gevoerd.
S. M. Kamps 40 jaar
bij onderwijs
Het is voor de heer S. M. Kamps een
groots feest geworden bij de herdenking
het feit, dat hij gedurende 40 jaar
geweest bij het r.k. onder
wijs. waarvan de laatste 23 jaar in de
St. Jaeobusschool te Kethel.
Nadat 's morgens een H. Mis was opge
dragen. waaraan de leerlingen van de
school medewerking verleenden, was er
eerst feest op school, waarbij met zang
en spel de jubilaris gelukwensen werden
overgebracht. Het onlangs gevormde
Oudercomité van de school kwam even
eens van belangstelling blijk geven. Zeer
groot was het aantal personen dat tij
dens de receptie hun opwachting kwam
maken. Hieronder bevond zich het kerk
bestuur. tal van collega's van de jubilaris
uit Kethel. De heer W. Jansen sprak na
mens het Oudercomité en bood een arm
stoel aan, terwijl mevr. Kamps bloemen
ontving. Tal van andere geschenken wer
den in de loop van de dag aangedragen,
waarbij vooral veel bloemstukken De
harmonie „St. Radboud" zorgde voor
muzikale opluistering van het geheel.
Apothekersdienst
De apothekersdienst vangt aan vrij
dagavond 6 uur. Dienst apotheek Nieuw-
land, Dr. Wibautplein 17, tel. 267532.
Het Schiedams politiemuziekgezel-
scharp geeft vrijdagavond 4 febr. in Mu
sis Sacrum het jaarlijkse concert- aan
het bal wordt medewerking verleend
door „De Marotta's".
kompasstreek
zoon van Rembrandt
gelijk
proberen
Aziatische staat
figuur uit 1001-Nacht
een der muzen
deel van vinger
verkeerd
insektenpoeder (afk.)
grafisch produkt
ordeteken
jongen
roodachtig
vuurwapen
koud produkt
vaartuig
uniformversiering
schuifbak
29 overzetplaats
kiesstelsel (afk.)
kledingstuk
soort balk
arbeidzaam
plaats in Gelderland
kofferetiket
9 zwemwiek
0 dier
1 gevel
2 lidwoord
3 zeef
4 voorzetsel
5 hulptaal
6 een der Drie Musketiers
7 gedwongen zijn
8 zeegod
9 verfstof
0 lichaamsdeel
1 baby-artikel
2 inkeping
4 operafiguur
5 voorzetsel
6 bolgewas
7 gezicht
8 per, langs
9 aan de grond komen
0 soort verpakking
1 zwarte steen
2 titel fafk.)
3 scheel
4 afgod
15 soort wijn
16 groeiprodukt
18 nat
19 37 plag
20 zangstem
21 twisten
22 armoedig
23 manspersoon
24 lichaamsdeel
25 buitendijks land
26 koor
30 plas
31 meer
32 lichaamsdeel
33 oude vrouw
34 coupon
35 grasland
36 het leven betreffend
37 zie 19
38 voorzetsel
40 fundament
41 lijzig spreken
42 muziekinstrument
43 keg
44 kloosterlinge
45 bezitt. v.n.woord
46 tafelgerei
47 vordering
-"itwoord betaald (afk.)
49 pers. v.n.woord
werkzaam i
Oplossing van deze puzzel elders in dit nummer j
Aanbouwkeukens
["Uw droom
echt"
Beierlandsestraat 2a
(hoek Groenelaan - Schiedam)
Tel. 010-26.51.16 ifinanciering mogelijk)
CONQUISTADOR
DE MENIGTE DUBELT
PABL1TO TOE
Drie leden NCBO
feestelijk gehuldigd
In de jaarvergadering van de afd.
Schiedam van de Ned. Chr. Bond van
Overheidspersoneel, heeft de voorzitter,
de heer Joh. Knape een drietal leden ge
huldigd, omdat zij veertig jaar lid van
de Bond zijn. Dit betrof de heren C. de
Bruin, J. van der Tas en J. van Dam,
die o.m. een fraaie lederen schrijfmap
ontvingen van het CNV.
Aan deze bijeenkomst werd medewer
king verleend door het trio Wim Schulze,
terwijl na de pauze door de toneelgroep
van Gemeentewerken werd opgevoerd
het blijspel: „Geen geld en toch geen
zorgen". Medewerkenden aan het spel
waren Marja van Beek, Bep van den
Bout, Clari van den Tuyn, Joost van Til-
borg, Aad van Giessen en Pierre Veth.
Soms kunnen woorden, en vooral namen,
een sterke beeldende kracht hebben.
Ze roepen ineens een heel gecompli
ceerd beeld in je geheugen op. Dat
gebeurde mij deze morgen toen ik in
mijn krant las dat iemand de opdracht
had gekregen voor de a.s. 1 mei-vie
ring een soort musical te schrijven
over Sacco en Vanzetti. De musical zou
voor de T.V. moeten worden uitgevoerd
Bij die twee namen. Sacco en Vanzetti,
zie ik me ineens met m'n vader en
moeder in Amsterdam in de tram zit
ten. 't Is 's avonds om een uur of
half twauif en wij komen terug van
een concert in Haarlem. Met lijn der
tien rijden we over de Westermarkt,
langs die prachtige ranke Westerkerk,
waar op 10 maart het huwelijk van
Beatrix zal worden gevestigd. De tram
stopt, want daar is een halte. Maar
dit keer is het er bijzonder druk. Po
litie te paard, een deinende menigte
mensen en daartussen door spandoe
ken: „Sacco en Vanzetti moeten vrij!"
..Redt hen van de electrische stoel!"
Enfin, voldoende om een kleine jon
gen in alle staten van opwinding te
brengen. Een rel om twee Amerikaan
se communisten die ter dood veroor
deeld zijn.
Wanneer ik er nu aan terugdenk moet
dat mijn eerste kennismaking zijn met
de „woelingen in de maatschappij".
Ik zal er toen niet veel van begrepen
hebben. Ik werd vooral geobsedeerd
door die electrische stoei. Mijn vader
moest er mij van vertellen wat hij
wist.
Toch hebben die twee namen mij nooit
losgelaten. Ze vormden iets aan me.
Ik heb ze altijd beschouwd als een
soort martelaren. Misschien ten on
rechte, ik weet dat nu niet meer. Ik
heb ook geen gegevens bij de hand om
hun geschiedenis enigszins te reoun-
|k j,en er wej benieuwd naar.
TN de Gorzen van Schiedam zijn vele
straten genoemd naar rivieren o.a.
Nieuwe Maasstraat en weer anderen naar
plaatsen in het Overmaase gebied o.a.
Strijensestraat, Puttershoeksestraat enz.
Maar de Overmaassesteeg, waarvan men
Deze steeg loopt van de Hoogstraat naar
hier een afbeelding ziet, ligt wat deze
coördinatie betreft nogal uit de koers.
de Lange Haven dicht bij de sluis aan de
Dam. Het is een kort en somber steegje
dat hoofdzakelijk bestaat uit zeer oude
en verwaarloosde pakhuizen. De tekening
is gemaakt vanaf de Lange Haven. Even
is van hieruit de torenspits van de St. Jan
Sacco en Vanzetti. Later kwamen er an
dere namen: Thiilmann. Torgler en
Pimitrof, communisten die onder het
Hitler-regime vielen, toen velen nog
geloofden in het dilemma Hitler of
Moskou. En een ander, die de hand aan
zichzelf sloeg en van wie Henriette
Holst schreef: Dit had niet moeten ge
beuren, wij zijn niet goed genoeg voor
elkaar.
Als ik aan al die mannen denk dan
herinner ik me wat ik gisteren bij de
profeet Jesaja las: „Daarom blijft het
recht ver van ons en de gerechtigheid
bereikt ons niet. Wij wachten op licht..
Wij tasten ais blinden langs de wand,
als wie geen ogen hebben, tasten zij".
En dan hoor ik Jezus dat enorm p.e-
tentieuse woord zeggen: „Ik ben het".
