■dl*
Paalman's plannen
Even dreigde het Schiedamse Stedelijk
een bedevaartoord te
bekend onder de naam Pierre's Place
Nu is het echter verbouwd tot
Castle
Bpemufcoo
'DS VRIJDAG 20 MEI
U
'poen het volk van Nederland zijn levenswijze ging veranderen door In tram en-
bus van gedachte te wisselen over de man die alles wist, ook wel lange magiër
genaamd: Pierre Jansen, kreeg het Stedelijk Museum in Schiedam toekomst.
Tevoren was het zoiets geweest als het museum in Alkmaar, en zou het niets
verschild hebben van dat in Scherpenzeel of Beetsterzwaag, als de bewoners
van deze begenadigde plaatsen ooit op het idee waren gekomen een museum te
■tichten. Het Schiedamse Stedelijk kabbelde rustig voort in wat enthousiastelingen
de vaart der volkeren noemen. Toen verscheen Pierre in zijn atoomonderzeëer aan
de kim en werd onmiddellijk nummer twee op de plaatselijke amusementshitparade.
Hü benaderde de jenever op enkele slokken afstand. Zelfs hij moest zich er echter
bjj neerleggen, dat er voor de doorsnee Schiedammer meer beat in brandewijn
zit dan in Appel.
Er grepen in die periode wonderlijke
gebeurtenissen plaats. Hans Sonnenberg
van de galerie Delta reisde plotseling
van zijh woonhuis aan de Henegouwer
laan in de richting van Schiedam. Dit
liet niet na indruk te maken. Er ont
stond zelfs onrust. De revolutionaire
stemming werd nog aangewakkerd door
de tentoonstelling' van Gus Romijn. Een
voudige Schiedammers demonstreerden
met spandoeken waarop de geheimzinni
ge leuze stond: HET GRAAN WORDT
GEKWEEKT OM HET TE DOEN ONT
KIEMEN. Daar is niets tegen in te bren
gen. Men krijgt er alleen een vochtige
smaak van in de mond. Het werd steeds
duidelijker dat Schiedam Pierre niet kon
behouden. Hij steeg steeds hoger. Soms
bevond hij zich maanden lang in een
ballon boven de stad, af en toe een
kunstkorst uitwerpend ooi geen hoogte
te verliezen.
Op een kwade dag was hij geheel ver
dwenen. Nog steeds beweren kwaadden
kende Schiedammers dat het in de buurt
liggende Rotterdam daar de hand in
heeft gehad. Wij hebben hier voor ons
een rapport van Havenloods 007, waarin
onomwonden staat: ze hebben gelijk.
Nu het Stedelijk Museum van Schiedam
Pierre's v-lie/ugels verloor, stond hef na-
door JAN DONIA
tuurlijk op het punt teruggestort te wor
den in de peilloze afgrond van de ver
getelheid. Ware daar niet, ware daar
niet Hans Paalman geweest.
Paalman kwam ja, waar kwam hij
vandaan? Dat weet nog steeds niemand
en hij wist dat hij met een verras
send plan moest komen. Een plan dat
de Rijnmondse kunstwereld op zijn kop
zou zetten. Dat plan heette de Salon van
de Maassteden. Ik herinner mij de reac
ties die er door gewekt werden. Bijna
iedereen nam zich voor niet in te zen
den. Iedereen zond ten slotte in. Weken
lang werd er over niets anders gepraat
dan over deze grote tentoonstelling. Bij
Pardoel en in het Sterretje werden de
koppen bij elkaar gestoken. Een groep
kunstenaars begaf zich zelfs naar de
meetings van Lou de palingboer om
daar kracht te verzamelen.
Toen viel die beslissing. Honderdien
schilders werden niet voor expositie ge
schikt geacht. Woedend haalden zij hun
doeken terug. De tochten door de stad
van jurylid Dolf Welling kregen een
steeds schimmiger karakter. In zijn ko
gelvrije vest voelde hij zich niet veilig
meer. Hij besloot toen in het vervolg al
leen biënnales te jureren. Men fluistert
dat het kogelvrije vest dat prins Claus
op de dag van zijn leven volgens de NRC
aan hem was overgedaan. Wij laten dit
natuurlijk voor rekening van de fluiste-
De image van die eerste salon werd
mede bepaald door rumoer De elektri
sche stoel van Woody van Amen, bekend
van radio en televisie, werd bijvoorbeeld
geweigerd. De kranten die hem om die
stoel destijds in de grond boorden, ver
eren hem nu. De stoel is na expositie in
tal van musea gekocht door de Ameri
kaanse Sing-Sing en zal nu zijn nut moe
ten bewijzen. Van de prijzen voor de win
naars was er één uitgeloofd door de ge
zamenlijke jeneverstokerijen. Het was
niet veel, vierhonderd gulden waarmee
men van een salon nog wel niet direct
Iknou in a f/^t
7/ win i
'Cduse I u/in
G very .fight I
dm in f
Schilderij van Wim Cijzen, die ontdekt werd op de Salon in het Stedelijk van Schiedam
«fc»
Appel deel uit maakt it in het
een saloon kan maken, maar het was in
ieder geval een begin en in het jaar des
Heren 1963 was het accijns nog niet zo
hoog dat men er geen flinke borrel voor
kon kopen. Natuurlijk kreeg Mathieu Fi-
cheroux de prijs die onmiddellijk weer
naar de bron terugvloeide. De jenever
stokers wreven zich in de handen. Zij
schijnen zelfs overwogen te hebben een
nieuwe, zeer sterke drank in de handel
te brengen onder de naam Flcheroux,
Fiche op, laat je rijden.
Er ontstond in Schiedam dus een ge
zonde situatie. Het swingde. Men deed
iets, men deed het enthousiast. Na de ge
deeltelijke mislukking van de eerste sa
lon zou de tweede bepaald een succes
worden. Natuurlijk zou er nog een heer
lijke wild-west bij zijn. Beeldhouwer Jan
Wolffers wierp uit protest tegen het feit
dat zijn werk voor expositie geweigerd
was, een stoel door een fraaie antieke
spiegel. De stoel was een zogenaamde
boerensteel. De Rijnmondse dagbladpers
was er als de kippen' bij omdat zij
dacht dat het Jan Wolkers was geweest
die zo sterk in zijn polsen was.
Sterk naar voren traden op de salon
1965 Jan van den Broek, Wim Gijzen en
Jakob Zekveld. Van den Broek won de
prijs 2.0Ó0) voor schilderkunst De
mens staat centraal op zijn schilderijen,
die ontstaan vanuit een geobsedeerd zijn
door geweld en sex. Van den Broek werkt
In grote vlakken. De figuratie bestaat
meestal uit lichaamsdelen. ,,De grote
ontdekking", zegt Paalman, „was Wim
Gijzen. Daar was iedereen het, geloof lk,
wel over eens". Het nieuw-reaüsme van
Gijzen heeft het karakter van perscom-
muniqué's. Het formuleert in kernachtige
bewoordingen een bepaalde situatie. Op
zijn laatste tentoonstelling in de galerie
Delta had hij bijvoorbeeld het panorama
weergegeven dat de doorsnee-burger van
uit zijn raam ziet Hij leeft met de over
kant van de straat langs de bloempotten
op zijn kozijn.
Het Stedelijk Museum van Schiedam
mag zich op een groeiende belangstelling
van de bevolking verheugen Niet ten on
rechte want men tracht op een plezierige
wijze voorlichting te geven. Dat men
daarbij de modernste stromingen een
beetje vergeet, is niet zo wonderlijk. Het
is al heel aardig dat directeur Paalman
van een reis naar de Verenigde Staten
een verzameling pop-art grafiek mee
bracht, die hem geschonken werd door
de Philip Morris fabrieken. Zo houdt hpt
museum, dat een levend, een actief mu
seum is, contact met het heden.
Pierre Jansen schreef bij gelegenheid
van het zestigjarig jubileum van het mu
seum op Kerstmis 1959 in een catalogus
van de verzameling: „Binnen de beper
kingen die wij ons opleggen, mogen wij
niet tevreden zijn met half-werk, mogen
wij de uitdaging die de tijd ons stelt, niet
met een beroep op plaatselijke normen
slechts gedeeltelijk beantwoorden". Men
zou kunnen stellen dat dit de leidraad
van het gevoerde beleid is. Daarbij is
het plaatselijke karakter uit beginsel ge
handhaafd De binding met de burgerij
ia het bestaansrecht van het
goed vertegenwoordigd.
Directeur Hans Paalman is een aardi
ge man die het voordeel heeft er niet als
een museumdirecteur uit te zien Hij
praat rustig, windt zich nauwelijks op.
Soms kan er bij hem een onmiskenbare,
heel eerlijke belangstelling waargenomen
worden. Bijvoorbeeld als wij spreken
over Struyken o£ Ad Dekkers. Hij is een
realist met een vleugje idealisme.
„Acht juni gaan wij weer open. Dan
is de verbouwing helemaal klaar. In de
rechtervleugel zullen oude dingen geëx
poseerd worden. De schutterij bijvoor
beeld, facetten van de stedelijke historie.
Links komt de moderne kunst Daarmee
bedoel ik vanaf 1945 tot de koele abstrac
te richting die nu belangrijk Is. Tot
augustus laten wij de verzameling zien.
Met de beperkte middelen die wij hebben
is zeker iets bereikt. Als je het bij elkaar
ziet, Is 't zeker niet rot".
Hoe groot zijn die middelen?
„Het bedrag dat wij voor aankoop van
kunst kunnen uittrekken is 12.000 gulden
per jaar. Tegenover de budgetten van de
grote musea een lachertje, dat weet ik
wel Sedert 1947 wordt er moderne kunst
gekocht. Wij hebben veel van de Cobra
groep Dat werk zou nu voor ons onbe
taalbaar zijn. Wel een bewijs dat Schwa-
german die destijds directeur was, goed
gekozen heeft. Overigens moet ik van die
twaalfduizend ook medailles kopen en
bijvoorbeeld een oude stoel. Feitelijk
een waanzinnige toestand. Kijk, als een
groot museum iets koopt, dat ze op een
gegeven moment tegenvalt, zetten ze het
in de kelder. Ik kan misschien vijf din
gen kopen. Die moet ik allemaal laten
zien Als er drie rot blijken te. zijn, sta
ik er gekleurd op.
Wat koop je?
Ik ben geporteerd voor de koele ab-
stracten Struyken, Dekkers. (Diezelfde
middag koopt hij inderdaad een schilde
rij van Daan van Golden waarmee hij
natuurlijk heel goed zit).
Heb je belangstelling voor de modernste
richtingen in de beeldende kunst? Bij
voorbeeld objecteurs?
Belangstelling wel, maar om te kopen
niet, geloof ik. Woody van Amen vind ik
bijvoorbeeld de ene keer goed, de ande
re keer geloof ik er niet in.
Je kunt hem nu nog betalen. Over een
jaar kost elke assemblage tien mille.
(lacht) In september starten wij met
een aantal afspraken voor tentoonstellin
gen. Hoe het programma er precies uit
zal zien, weet ik nog niet. In ieder geval
komt begin '67 de salon weer Ik hoop
dat wij wat meer geld krijgen voor prij-
Ben je tevreden over de salon?
Heel tevreden. Hij is erg aangeslagen
Voor sommige jongens is het een start
geweest. Het is toch wel heel bijzonder
dat een figuur als Gijzen zo naar voren
komen. Dat vind ik heel fijn.
Hoe zie je de plaats van het museum?
Be geloof dat wij een levend museum
ln het Rijnmondgebied zijn. Wij kunnen
naast Boymans bestaan, omdat wij de
dingen doen die daar niet mogelijk zijn
omdat ze misschien nog niet het nood
zakelijke niveau hebben. In het museum
journaal stond het goed omschreven Wij
fungeren als een soort proefstation voor
de musea voor moderne kunst.
Nog steeds het belangrijkste voorwerp
is de galg voor acht personen. Misschien
kwam dat dan wel weer voort vanuit
de bekende Schiedamse spreuk: glaasje
op, laat je hangen. Want ook de jenever
stokerij 'is in het museum driftig verte
genwoordigd. Een oude branderij waar
duizenden hun dorst aan kunnen lessen.
Waarschijnlijk heeft dat de voormannen
van Cobra naar de drankstad gelokt,
waar zij overigens door directeur SChwa-
german met open armen werden ontvan
gen. Schwagerman werd de profeet van
Cobra in het Maasgebied. Mede dank zij
de steun van de vereniging „Vrienden
van het museum" werden schilderijen
Directeur J. Paalman
In de loop van de jaren heeft men lang
zaam en met smaak bijgetoocht: Benner,
Bouthoorn, Pieters Maar het grootste
succes van de laatste periode is wel de
schenking van de serie pop-art grafiek
door Philips Morris. Elf van de belang
rijkste pop-kunstenaars uit de wereld
hebben prenten gemaakt voor de sigaret-
tenfabriek, Wij noemen hier Andy War
hol, Roy Lichtenstein, Allan d'Arcangelo,
Jim Dine, James Rosenquist. Juist nu de
pop-art en de stromingeh die eruit zijn
ontstaan zo'n vlucht heeft genomen, is
zo'n collectie een waardevol bezit. Ik
mag in dit verband uitspraken uit News
week aanhalen: „De pop-art Is juist op
dit ogenblik intenser dan ooit, ook al wil
len 'esteten uit de stad (New York) het
tegendeel verklaren". In het weekblad
The Village Voice waarvan de redacteu
ren bij wtijze van speken piet hun neus
op de hete brij gedrukt zitten, wordt dit
De rest van het beeldend kunst leven
in de stad Schiedam wordt bepaald door
de galerie aan de Buitenhavenweg en
door het café 't Sterretje waar de man
nen van .4 elkaar treffen. Er wordt een
goede pils en een lekkere soep gereser-
Jenevertje, jenevertje, oftewel jajem moet er zijn. Op de openingen wordt echter
alleen koffie en thee geschonken.
