Van middenstand was eeuw geleden nauwelijks sprake 15e jaargang no. 40 Winkeliers even behoeftig als arbeiders KUHSTGEBITTEli Overeenstemming bereikt over wethouderszetels Wethouderlijk Hippisch concours in Sterrebos Portefeuille met 10 mille gestolen 1 DE HAVENLOODS weekblad voor schiedam Deze editie wordt huis aan huis bezorgd in Schiedam en OPLAGE 27.000 Combinaties met onze edities in Rotterdam, Vlaardingen, Maassluis, Hoek v. Holland, en/of IJssel en Lekstreek m°gelijk: TOTALE OPLAGE 232.000 onder accountantscontrole. Redactie Schiedam: Leo 't Hart, Burg. v. Haarenlaan 916, Telefoon 266900. - Aangesloten bij de Nederlandse Huis-aan-Huisblad Pers WESTBLAAK 25, ROTTERDAM TELEFOON 13.21.70 (5 lijnen) POSTGIRO 18344 ADVERTENTIES TOT WOENSDAG 10 UUR UITGAVE STICHTING „DE JEUGDHAVEN" DE noemde percentage maakt al duidelijk, dat het aantal niet groot bedeelde die iets vroeg, zonder dat be slist nodig te hebben, kreeg tien cent boete Voorgeschreven was, dat men desgevraagd, het verstrekte kledingstuk moest tonen, indien dit niet mogelijk was, dan werd men gelijk van onder steuning uitgesloten voor de tijd van twee jaar(lü) scherp onderscheid tussen a uon Ho hoHAlinff" de degen die winkeliers van omstreeks 1860 deelden merendeels de levens omstandigheden van de arbeidersklasse, aldus een studie van dr H. Schmitz over die tijd. Dat wil zeggen, 91 procent van het aantal winkeliers had een jaaromzet van nog geen duizend gulden en het was dan ook lang geen zeldzaamheid, dat de vrouw het winkeltje dreef, terwijl de man in een andere baan werkte, omdat een zelfstandig win- keliersbestaan niet mogelijk was. Uiteraard waren er ook toen wel eniee grotere zaken die het beter deden, doch het hierboven ge- konden "zorgen. Men had zeïfs aparte 6 i.i i plaatsen in de kerk(üü) De kinderen kregen als het moest gra tis onderwijs op de „armenschool" het geen in elk geval het voordeel had, dat zij op dat terrein niet veel tekort kwa men. Het gemeenteverslag van na 1865 maakt dan ook slechts zelden melding, dat iemand die voor militaire dienst werd ingeschreven niet kon lezen noch schrijven. Schiedam, vanouds een „arbeiders stad", heeft genoeg moeilijke jaren in het verleden gekend en het stempel uit die tijd is beslist nog niet geheel uit gewist. Maair.er is herbouw en nieuw bouw op elk terrein. De nieuwe stadswij ken en het oude centrum zijn er de voorbeelden van. Veel herinneringen uit het verleden zijn bezig te verdwijnen. Het kan nochtans geen kwaad daar zo nu en dan nogeens over te praten.. Bromfietser rijdt tegen lantaarnpaal Op de Vlaardingerdijk reed de 29-ja- rige C. van M. uit Vlaardingen 's nachts met zijn bromfiets tegen een lantaarn paal. Hij bleef bewusteloos liggen. De politie vond hem na enige tijd, waarna het slachtoffer, dat b.a. een hersenschud ding had opgelopen, naar het Holyzieken- huis werd vervoerd. In het kantoor van de N.V. Kraaie- ma aan de Strickledeweg is ingebroken. De brandkast werd geopend en f250 werd gestolen. Doordat een deur niet was afgesloten konden insluipers de St. Mariaschool aan de dr. Zamenhofstraat binnenkomen. Al le lokalen werden doorzocht. Er wordj een aantal balpennen vermist. Een controleur van de Schiedatjtse be wakingsdienst ontdekte dat iemand zich op verdachte wijze ophield bij de was serij Edelweis aan de Elzensteeg. De man nam de benen. De controleur zet te de achtervolging in, maar slaagde er niet in de vluchteling te pakken te krij gen. Er bleek 65,- te zijn gestolen. Verslagen van de Kamer van Koop handel uit die tijd geven niet veel licht hoe het er met de middenstand in die dagen bij stond. In elk geval had de arbeidersgroep het allerminst breed en dat geeft altijd meteen een weerslag in de winkels. Omstreeks 1860 leefden meer dan duizend personen het gehele jaar van de „bedeling" terwijl een gelijk aan tal zich tijdelijk tot de bedeling moest wenden. Het ging dus veelal „mondjes maat" met de inkopen. Van de winkelstraten was toen de Hoog- «traat wel de beste. Van de daar ge vestigde winkeliers bereikten in I860 slechts 50 een omzet van nog geen dui zend gulden, de overigen hadden dus een hogere jaaromzet. In de Lange Kerk straat en het Broersveld haalde onge veer 80 procent van het aantal daar ge vestigde winkeliers die duizend gijlden en ook degenen die op de Broersvest toen hun winkel hadden waren er niet veel beter aan toe. Maar, toen was de Broersvest ook niet wat zij heden ten dage is. In het alge meen wordt geconstateerd door dr. Schmitz, dat in sociaal- economisch op zicht de kleine middenstand nauwelijks hoger stond dan de arbeidsklasse. Er bestond in die tijd een patentklasse, waaruit enkele gegevens omtrent de si tuatie van de toenmalige handeldrijven de middenstand wordt vermeld. Daarin wordt bedrijf voor bedrijf in het kort besproken. De conclusie is wel dat in Schiedam een vrij groot aantal winkels en winkeltjes bestond met in het alge meen een kleine omzet. In 1883 telde Schiedam ongeveer 740 winkels, hetgeen toenmaals neerkwam op één winkel op iedere 33 inwoners van -die tijd. Wanneer men bakkers en slagers niet meerekent dan blijkt, dat 50 pet. van het aantal winkeliers een omzet had van minder dan f 1.000 per jaar, 28 pet. van f 1000-f 2000. 9 pet. van 2000-f 3000 en 3 pet. van 300(7 4000. Nog geen 1 pet. had een ho gere jaaromzet. In die tijd telde Schiedam 52 bakkers, waarvan er 39 een jaaromzet hadden van minder dan 1000, 3 van 1000 f 2000 terwijl slechts tien boven de f 2000 kwamen. De slagers hadden het financi eel wat beter maar zij zaten weer met andere problemen. In die tijd zonder koelkasten, zonder openbaar slachthuis en allerlei andere hulpmiddelen, moes ten zij trachten hun vleesvoorraad voor het tijdstip van bederf kwijt te raken. Zoals bekend hadden toen nog huisslach tingen plaats onder soms primitieve om standigheden en het bewaren van vlees was niet zo eenvoudig. Als gevolg van sortering REPARATIES le klas werk vanaf f5.— per reparatie 20-karaats gouden kroon f 17.50 U kunt er op wachten INSTITUUT DENTILIA Hoogstraat 40, R'dam, Tel. 010-126010 Trams 1-2-3-4-9-10-16-17 en bussen 31 en 34 deze omstandigheden, konden „kleine" slagers vrijwel niet bestaan. In 1883 bereikte 47 pet. van het aan tal slagers een omzet tussen f 4000- f 8000 per jaar, hetgeen volgens bere kening van de belastingdienst een inko men opleverde van 700,- 1200. Er- was 45 pet. van het aantal slagers met 'n omzetbedrag van f 8000-f 14.000, hetgeen een inkomen betekende van f 1200-f 2000. Slechts 7 pet. had een omzetcijfer van f 14.000-f 23.000, hetgeen hen een inko men van f 2000-f 3200 opleverde. Van de slagers mag dus worden geconstateerd, dat zij van de middenstand wel het bes te af waren. Dit kon ook worden ge zegd van banketbakkers, melkhandela ren en manufacturiers. om van de slij ters in die dagen maar te zwijgen. De armen We gaven reeds enkele cijfers omtrent de „bedeelden". Er kan bezwaarlijk wor den gezegd dat dit alleen degenen be trof. die door werkloosheid, ziekte etc. waren getroffen want voor sommige groepen arbeiders waren de lonen zoda nig, dat zij vrij regelmatig een beroep moesten doen op de één of andere in stantie, niet eens om extra aankopen te kunnen doen, doch ook wel om in de eerste levensbehoeften te kunnen voor zien. In de jaren van 1856-1858 was nl. het aantal personen dat het hele jaar rónd onder de bedeling viel, dus waarschijn lijk geen werk had of met ziekte had te tobben, even groot als dat van de genen die zo nu en dan hun hand moes ten gaan ophouden. Het is ook niet precies bekend, wat kerken en particu liere instellingen aan hulpverlening de den. Het waren veelal oude mensen die van de bedeling bijstand verkregen, om dat de kinderen niet in staat of onwil lig waren om bij te springen. Soms betrof het ook weduwen die met hun gezin in behoeftige omstandigheden verkeerden. Na het jaar 1880 nam het aantal bedeelden sterk af. In de jaren der slapte in de moutwijnindustrie heer ste veel armoede. De bevolking was bo vendien in de bloeiperiode van die in dustrie sterk gegroeid, nl. van 14.656 in 1856 tot 25.428 in 1888. Maar armenzorg vooral ook van de kerkbesturen had er gelijke tred mee gehouden. Zo geeft het „bedelingsregister" van het R.K. Parochiaal Armbestuur aan, dat in 1855 totaal 44 gezinnen een uit kering ontvingen en dat dit aantal in 1880 tot 224 was gestegen. Hiernaast werd dan ook veel in natura uitgereikt. De geldelijke uitkeringen bedroegen mees tal 50 a 60 cent per week. Ook wordt melding gemaakt van hoeveelheden turf in de winter verstrekt, ongeveer 100 turven per maand. In 1862 stijgt de uit kering tot 60 en 75 cent per week, ter wijl ook brood werd uitgedeeld. Het burgerlijk armbestuur voegde daar soms wel een hemd aan toeEr wa ren ook bijzondere bedelingen, zoals van dekens, bedden of kledingstukken. Er ko men posten in het Grootboek voor van begrafenissen enz. Ook de Ned. Herv. gemeente verleende via Dorcas steun door uitdelen o.a: van borstrokken, hem den, halsdoeken, kousen, schorten enz. St. Vicentius had een spijskokerij en be moeide zich met het onderwijs aan de „arme kinderen". Dorcas gaf ongeveer f 500,- per jaar uit doch de St. Vincen- tiusvereniging kwam tot f 4000,-. Verder waren er de wees- en armenhuizen, die weliswaar -voor een groot deel door de gemeente werden gefinancierd, doch waarin de diverse instellingen toch ook een aandeel hadden. Voorschriften Benijdenswaardig was het lot van de armen in die tijd allerminst, zij had den zich, zodra zij onder de „bedeling" vielen, naar allerlei voorschriften en toezichten te gedragen. Er was precies voorgeschreven wat per jaar kon wor den verkregen aan kledingstukken. Een BLANC DE BOEÜF OSSEWIT Het Belgische frituurvet, stearinevrtj, VRAAG UW WINKELIER Diepvriesverpakking met GRATIS SPELDJE De Groenelaan in Schiedam-Zuid; win kels en auto's want de winkeliers hebben het wel wat beter dan een eeuw geleden. Na overleg met het Seniorenconvent der diverse fracties in de gemeenteraad van Schiedam, is overeenstemming verkregen omtrent de toekomstige verdeling der wethouderszetels. De heren H. Sabel (PvdA) en J. van Schooneveld (Prot. Schiedam) hadden te kennen gegeven in verband met hun leeftijd niet meer voor herbenoeming in aanmerking te willen komen. Na het overleg is besloten, dat zowel mr. P. van Bochoven (PvdA) als mr. M. J. M. van. Kinderen (KVP) ter herbenoeming zullen worden voorgedragen. Als nieuwe wethouders zullen dan aan het college worden toegevoegd mej. G. D. de Graaff (PvdA) en M. Eijkenaar (Prot. Chr.t. Mej. De Graaff werd bij de jongste verkiezingen tot lid van de gemeenteraad gekozen en wordt dus al meteen tot wethouder benoemd. De heer Eijkenaar heeft thans vier jaar zitting in de Schiedamse gemeenteraad. Dit deelde de voorzitter van het con vent, drs. J. H. Simons mee tijdens een persconferentie, waarin werd gesproken over de besprekingen die "zijn gevoerd ter voorziening in de wethoudersvacatu res. Deze vorm van informatie omtrent de wijze waarop de diverse politieke par tijen te Schiedam tot een oplossing van het vraagstuk zijn gekomen, verdient al le waardering. Niet alleen omdat hier door allerlei gissingen en mogelijk onjuis te publicaties worden voorkomen doch ook, omdat deze belangrijke plaatselijke aangelegenheid zodoende in het juiste licht kan (worden gesteld. Drs. Simons verklaarde, dat het ge sprek met de fractieleiders van alle poli tieke partijen op de meest prettige wijze is verlopen. Uiteraard was het soms een kwestie van geven en nemen teneinde tot- een vergelijk te komen. Een belangrijk punt was b.v de gewijzigde situatie, nu Schiedam een P. v.d.A.-burgemeester heeft, tegen eertijds een K.V.P.-er. Het is in de kringen der K.V.P. dan ook een punt van overweging geweest, of nu een tweede wethouderszetel geclaimd diende te worden en vanzelfsprekend is daarbij het zetelverlies der P.v.d.A. ter sprake gekomen. Mlen heeft echter een en ander op be vredigende wijze weten op te lossen en verwacht wordt dan ook, dat in de raads- s\/i\aiaaa vergadering op dinsdag 6 september, na- rlOVllTll dat de avond tevoren afscheid zal zijn ge- de vertrekkende raadsleden. TT et mag gerust een novum worden ;rsbenoeming geen weerstan- aenoemd indien een zojuist geko- In Kethel ook gebouwen op monumentenlijst Behalve in Schiedam heeft Monumen tenzorg ook in Kethel een aantal perce len op de voorlopige lijst geplaatst. Van C. A. M. v. Leeuwen aan deSchie- damseweg 2; Gebouw van algemeen be lang wegens oudheidkundige en kunst historische waarde. Hoekpand van bega- ne-grond met verdieping en schilddak XIXjp) Uitgebouwde kamer aan de Vlaardingerweg. Aan de Schied. weg 12 van A. Rip: Fraai bouwwerk van be lang uit oogpunt van oudheidkundige en volkskundige waarde. Goede boerderij (XVIIe) met langge rekt woonhuis, haaks op de straat. Be- gane-grond met schilddak. Aan de straat een opkamer. Vensters met luiken; drie dakvensters. Aan de Woudweg 24 van M. Roden burg: Bouwwerk van belang uit oogpunt van oudheidkundige en volkskundige waarde. Hoeve „Vrijlust". Goed be waarde boerderij (XVIIe), waarvan het woonhuis links een afgeknotte puntgevel heeft en rechts een langwerpig gedeelte, waarin een opkamer. De vensters van de opkamer en de bovenvensters in de puntgevel hebben geblokte ontlastingsbo- gen; de laatste twee hebben bovendien hun oude kruiskozijnen bewaard. Overi gens zesdelige schuiframen. Bij een on langs uitgevoerde herstelling werden de kruiskozijnen vernieuwd, terwijl de bij behorende oude luiken met gehengen verdwenen. Bouwwerk van belang uit oogpunt van oudheidkundige en volkskundige waarde. Zaterdag 6 augustus organiseert de ruitervereniging „Schiedam" in het raam van de Schiedamse Vakantieweek haar eerste concoursdag in Schiedam om het publiek; te laten kennismaken met de paardensport. De afwerking der diverse nummers heeft plaats op het ter rein van de v.m. zandvlakte in het Ster rebos. Aangezien déze wedstrijd door de Fe deratie is aangemerkt als een Streekcon- coursdag worden de prestaties der rui ters en amazones tevens gerekend voor hun e.v. hogere klasseringen. Hierdoor zullen alle landelijke ruiterverenigingen uit dit rayon ongetwijfeld de beste pres taties trachten te leveren. Naar ver wachting komen ruim 50 paarden aan de start. Deze concoursdag vangt aan in de morgenuren half tien met de diverse dressuurproeven, terwijl na de lunchpau ze (ca. één uur) de diverse voorge schreven springnummers zullen worden verwerkt. Het is een aantrekkelijk en nieuw rogrammapunt in cL „antieweek dat ongeti «telling zal trekken. De P.T.T. gaat verhuizen De voorbereidende werkzaamheden voor de verhuizing van het hoofdpostkan toor van Schiedam naar het nieuwe ge bouw, dat aan de overzijde, in de Lange Nieuwstraat is verrezen zijn begonnen. Geleidelijk aan worden de diverse goe deren en materialen naar het nieuwe pand overgebracht. de wethoudersbenoeming geen weerstan den zal oproepen. Nieuw in het Seniorenconvent en in de gemeenteraad zijn de fracties der P.S.P. en Boerenpartij, met wie eveneens over eenstemming kon worden bereikt. Ook is gesproken over de vraag, of tot instellen van 'n vijfde wethouiderszetel moest wor den overgegaan, hetgeen .wettelijk moge lijk zou zijn. Men kwam evenwel tot het besluit dat dit nog niet nodig en gewenst is, mede in verband met de kosten voor de gemeente, terwijl het ook wenselijk werd geacht dat het ambt zoveel moge lijk als dagtaak zou worden beschouwd. Uiteraard is bij de stembusuitslag straks enig variatie mogelijk, doch verwacht wordt, dat het gegeven advies van het convent in grote lijnen zal worden ge volgd. De zetelverdeling zal dus worden: 2 P.v.d.A., 1 KVP en 1 Prot.Ch. Wat de laatste betreft; de heer M. Eijkenaar is zoals we al schreven nu vier jaar lid van de gemeenteraad. Hij is afkomstig uit Ridderkerk. De heer Eijkenaar bewoog zich daar vooral op het terrein van de Arjos, de politieke jongerengroep der A.R.-partij, waarvan hij voorzitter was hij zitting had in het pro- tuur. Hij was ook voorzit Politiek Jongeren Parle ment, en bestuurslid der Statencentra- le Ridderkerk. vinciaal bestuur. Hij De heer Eijkenaar heeft zich ook op het gebied der Chr. Vakbeweging bewogen Hij is lid van de Chr. Besturenbond. Bij Wilton-Fijenoord waar de heer Eijkenaar als tekenaar werkzaam is, heeft hij o.m. zitting in de Ondernemersraad en het Pensioenfonds. Voorts is hij secretaris van de Chr. Bouwvereniging „Onze Wo ning". De heer Eijkenaar zal zijn ambt als wethouder als volledige dagtaak gaan vervullen. Brug nadert voltooiing Rijksweg twintig, de verbinding tussen de Spaanse polder en het Westland, is nog niet klaar. Het omvangrijke werk begint echter langzamerhand de voltooi ing te naderen. Weliswaar moet er aan de afwerking nog heel veel gebeuren, maar de brug en viaducten in het tra cé ziin allemaal gelegd. De brug over de Vlaardingse Vaart is nu ook klaar, dat wil zeggen: hij ligt er. Natuurlijk moet er nog heel wat gebeuren voor hij berijdbaar zal zijn. Wie enige maanden geleden alleen nog maar wat steigerwerk zag, kan zich nauwelijks voorstellen, dat men nu ai zo ver gevorderd is. In een levensmiddelenbedrijf aan de Lange Kerkstraat is ingebroken. Er werd een portefeuille met tienduizend gulden gestolen. De dief was via een op slagruimte aan de achterzijde van het gebouw binnengekomen. Uit een schuur aan de Vlaardingerweg te Kethel werden ten nadele van mevr. v. d. N. negen zwarte kippen gestolen. Bij het bakken van bitterballen sloeg de vlam in de pan met vet in de wo ning van de familie W. aan de Boer- havelaan. De brandweer heeft het vuur geblust; er werd voór'plm. f400 schade aangericht. In de Overschiesestraat raakte, door dat een stuk papier op de hete uitlaat terecht kwam, een auto, bestuurd door de 32-jarige W. uit Rotterdam, in brand. De brandweer bluste het vuur. maar de auto werd nochtans deerlijk gehavend. genoemd indien een zojuist geko zen lid van de gemeenteraad al meteen wordt verzocht plaats te ne men op een wethouderszetel, zeker wanneer het in zo'n geval een vrou welijk raadslid betreft. Dit nu is het geval in Schiedam, waar mej. G. D. de Graaff, die voor het eerst zitting in de raad neemt, al dadelijk de de heer Er mag stellig worden gezegd, dat voor het aanvaarden van een dergelijke benoeming grote moed nodig is. In dit geval betreft het een raadslid, dat zich op het terrein van de poli tiek nog weinig heeft bewogen. Want, al heeft mej. De Graaff vele jaren ervaring in het jeugdwerk, met name in de AJC en op onder wijsgebied, de gemeentezaken en gemeentepolitiek zijn voor haar een nog nauwelijks geopend boek. „Ik heb wel enkele malen een gemeen teraadsvergadering bijgewoond, doch erg veel weet ïk er niet van af,", luidde haar bekentenis tegen over ons. Het zal voor de toekom stige vrouwelijke wethouder van Schiedam zeker de eerste tijd een buitengewoon zware opgave zijn om zich in te werken in de gemeente lijke zaken, om daarin leiding te geven en om tot verantwoorde be sluiten te komen, al mag worden aangenomen dat zij zich met gede gen adviseurs, ook aan de college tafel, omringd ziet. Men kan de vraag stellen en dat hebben we de voorzitter van de PvdA*fractie dan ook gedaan of er zich in deze, toch vrij grote fractie geen geschikter, figuur be vindt; een man die meer doorkneed is in het „vak", dan de nog erva- ringsloze mej. De Graaff. Hierop werd medegedeeld dat ongeveer twaalf punten van eisen, waaraan een wethouder dient te voldoen, wa ren opgesteld. Uiteraard zullen er meer fractieleden zijn die aan deze eisen voldoen, doch kennelijk waren er in de andere gevallen factoren die het aanvaarden van deze functie in de weg stonden. De voornaamste is wellicht dat een wethouder vrij wel „full time" beschikbaar dient te zijn en zodoende dus genoodzaakt is zijn of haar betrekking op te geven. Hoe dan ook, Schiedam krijgt in mej. De Graaff (weer) een vrouwelijke wethouder, die we ook kort na de .tweede wereldoorlog in, nu wijlen, mej. Bentinck de Wildt hadden. Aan haar taakuitvoering bewaart Schie dam goede herinneringen. Bij het aanvaarden van haar moeilijke taak zullen de beste wensen mej. De Graaff vergazellen. Men is er zichzelf van bewust .dat het niet gemakke lijk zal gaan. Doch alleen reeds om de moed om zich op het gemeente bestuurlijk terrein te wagen wat vooral in deze tijd geen sinecure is rechtvaardigt de verwachting dat het goed zal gaan. L. 't H. Bnllant - schitterend bezit voor altijd! tm/ van Andel Hoogstraat 164-152 Beyerlandaelaan 176 Rotterdam

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

De Havenloods | 1966 | | pagina 1