Kosteloze openbare school is
gelukkig van toneel verdwenen
Oecumenische broodmaaltijd
in gebouw „Irene"
Nieuwe tarieven voor
gemeente-ziekenhuis
gr? Wees niet g]
'q?' boos °Pons v#
KUNSTGEBITTEN
LEVE DE FIETS!
DE HAVENLOODS
16e jaargang no. 17 - donderdag 23 februari 1967
Deze editie wordt bais aan huis bezorgd in Schiedam en
Kethel.
OPLAGE 27.000
Combinaties met onze edities in Rotterdam, Vlaardingen,
Maassluis, Boek v. Holland, en/of IJssel en Lekstreek
more lijk:
TOTALE OPLAOE 2:12.000
onder accountantscontrole.
Redactie Schiedam: Leo 't Hart, Burg. v. Haarenlaan 916,
weekblad voor Schiedam Aangesloten bij de Nederlandse Huis-aan-Huisblad Peri
WESTBLAAK 25, ROTTERDAM fr TELEFOON 13.21.70 (5 lijnen) POSTGIRO 18344 ADVERTENTIES TOT WOENSDAG 10 UUR UITGAVE STICHTING „DE JEUGDHAVEN"
MEESTER BROUWER WAS HOOED
De „Armenschool" luid alle eigen- „meisjes", dan die voor Jongens" als
schappen van de oude tijd in zich, de men begrijpt hetgeen daarmee wordt
lange, lage donkere gang met de ri) bedoeld
van kapstokhaken. Links, de deur
Zoals men inmiddels reeds heeft kun
nen lezen belegt de Oecumenische raad
van kerken Schiedam zaterdag, .4 maart
een oecumenisch liefdemaal, een brood
maaltijd, die openstaat voor christenen
van verschillende leeftijden uit de plaat
selijke kerken.
De bedoeling is de deelnemers tot een
ontmoeting te brengen en mede door ge
zamenlijke aanwezigheid uitdrukking te
geven aan de gemeenschappelijke ver
bondenheid in Christus, de Heer der
Kerk.
Behalve aan gezang, Schriftlezing en ge
bed zal veel aandacht worden besteed
•an onderlinge tafelgesprekken. De deel
nemers zullen daartoe aan tafels van ten
hoogste 10 personen worden gegroepeerd,
waarbij rekening wordt gehouden met.
sekse, leeftijd en kerkgenootschap. De
deelnemers worden dan ook verzocht bij
de aanmelding mede te delen hoe oud
men is en tot welk kerkgenootschap men
behoort. Als thema voor de tafelgesprek
ken is gekozen het onderwerp: „Geloven
vandaag", waarbij het gaat over de kerk.
over het geloof en de functie van het ge
loof in de huidige industriële maatschap
pij. Zo mogelijk zal aan de deelnemers
vooraf een samenvatting van het onder
werp worden toegezonden.
De maaltijd wordt dus gehouden in de
grote zaal van gebouw „Irene", Nieuwe
Haven 155 en vangt om 6 uur des avonds
aan. De deelnameprijs is bepaald op
12.50. Men kan dit bedrag storten op gi
rorekening no 277591 t.n.v. notaris C.F.J.
v.d. Valk. Dfassaulaan 55, penningmeester
i de Raad. Aanmelding kan ook ge
leden bij de heren W
dellaan 13a. tel. 261687
Tuinlaan 2b. tel. 265893
Ter voorkoming van misverstand en
mede naar aanleiding van de via de
pers en de televisie aanhangig geweest
zijnde discussie over dit onderwerp wen
sen wij met de meeste nadruk te verkla
ren, dat deze maaltijd in geen enkel op
zicht moet worden gezien als een verkap
te avondmaals- of eucharistieviering.
Hier is een ontmoetingsavond door mid
del van een eenvoudige broodmaaltijd
met tafelgesprekken, meer niet!
service-klanten gaan voor....
Logisch als een „vreemde" klant ons
belt voor een T.V.-reparatie, helpen
wij graag en indien mogelijk, zo snel
als het maar kan.
Alleen wanneer er even later een
„service"-klant loeit gaat deze klant
(welke bij ons een T.V. kocht) voor!
I.iitit. vni.ii
Tielman Oemstraat 22
Schiedam - Telefoon 268638
Na 18 uur: 250699
„Kosteloze openbare school", zo luidde de naam die in officiële stukken
werd gebruikt; „Armenschool" was de naam die de Schiedamse burgerij
gaf aan de chr. Hoofdstraat-school, waar „meester Brouwer" een be
kende figuur was. Het was in de tyd, dat „arm zijn"«in Schiedam geen
schande was, want dat was toen te danken aan de moeilijke tijden rond
1900, toen het de branderyen zo heel slecht verging. En dus moest niet
alleen worden bezuinigd waar te bezuinigen viel, maar ook te verdienen
waar te verdienen viel, waarvan ook de jeugd uit die dagen kan mee
spreken.
Niet zo lang geleden is op de plaats waar eertijds de arme jeugd, bijzonder van
het Gorzen-kwartier, nog wat onderwijs oppikte, tussen het „op broertje" of „op
zusje passen" en mogelijk ook wat boodschappen doen om nog wat te verdienen,
een nieuwe „Willem Brouwer-school" gesticht, die alle herinneringen aan die
zwarte tijden van Schiedam heeft laten verdwijnen. Maar de geschiedenisboeken
vertellen er nog van en daar zijn er ook nog, die zich hun schooltijd op de school
van meester Brouwer zullen herinneren.
Het aanschouwbare stuk geschiedenis
moge dan zijn verdwenen en plaats heb
ben gemaakt voor 't nieuwe Schiedam-Z.
de herinneringen blijven. Als de „armen
school" er niet geweest was, dan zou
wellicht 'n aanzienlijk groter aantal an
alfabeten 't resultaat zijn geweest. Het
toenmalige gemeentebestuur wordt nog
geprezen, omdat het de nodige gelden
voteerde voor het handhaven van de
„kosteloze openbare school".
De Katholieke St. Vincentiusvereniging
deed veel aan armenzorg in die zware
tijden, had een spijsikokerij, spande zich
voor het onderwijs aan „arme kinderen"
en bekostigde ook wel de begrafenis van
armen.
Ook Dorcas", de chr. vereniging deed
wat zij kon. Door de ruime medewer
king van de gemeenteraad kon worden
bereikt, dat de meeste, zoal niet alle
arrrue kinderen toch onderwijs genoten.
Het was een hoge uitzondering indien
werd opgeroepen, niet kon lezen of
schrijven. Het gemeenteverslag van 1860
maakt melding, dat nooit meer dan 1 tot
2", procent van het aantal ingeschreic-
r de dienstplicht tot analflabeet
Visitatiekerk vierde
het eerste lustrum
Dinsdag heeft de Visitatiekerk aan de
Dr. Schaepmansingel in Schiedam het
eerste lustrum gevierd, dat 's morgens
werd ingezet met een eucharistieviering
door de bejaarden in de kerk, welke een
stijlvolle versiering had gekregen. Ook
de jeugd van de Bernardus-, Agnus- en
Dom. Savioschool heeft een deel van het
feest mogen meevieren in hun school.
De bejaarden hadden een gezamenlijke
maaltijd.
's Avonds vond een bijeenkomst plaats
waarvoor een goed gevarieerd program
ma was samengesteld en waaraan me
dewerking werd verleend o.m. door de or
ganist Stef Meeder op het Hammond-or
gel, het duo Koll Symchah zong Israëli
sche liederen en er werd een film ver
in de oecumenische sfeer was het ds.
J W. Zimmerman, Ned. herv. predi
kant die gelukwensen aanbood en het on
derwerp der Visitatie besprak.
Oud-kapelaan W. Truyens heeft de
feestelijkheden besloten.
Jeugduitwisseling 1967
Evenals in vorige jaren zal ook nu de
jeugd van Schiedam door de Schiedam
se Gemeenschap in staat worden ge
steld deel te nemen aan de internationa
le jeugduitwisseling.
Nadat de directeur, de heer P. van
der Boom aan de voorbereidende inter
nationale besprekingen had deelgeno
men is de volgende regeling voor dit sei
zoen overeengekomen.
Er is een uitwisseling met de jeugd van
Nörkopping (Zweden), Eslingen (Duits
land) Wieu (Frankrijk. Ditmaal is er
geen uitwisseling met Neath (Engeland).
Met uitzondering van Wien, zijn alle
plaatsen voor uilwisseling reeds volge-
totaal 2600 leerlingen wat ruim 12 pet.
vain d,e 'bevolking was. In 1811 waren er
1366 scholieren, ruim 13 procent en in
1891 3736, bijna 15 procent. Een verge
lijking met de rijkscijfers toont aan, dat
het Schiedamse cijfer gunstig kon wor
den genoemd. Het was vooral burge
meester P. J. van Dijk van Matenesse.
die de betekenis van goed onderwijs in
zag, waartoe hij ook het uitgebreide
onderwijs bevorderde. In 1859 besloot de
gemeenteraad, dat er drie „armen
scholen" in Schiedam zouden komen,
waarvan die aan de Hoofdstraat de
langste levensduur heeft gehad.
14-jarige kwekeling
Daan van der Zee, die ruim een jaar
als „kwekeling" (leeftijd 14 jaar.
op die Armenschool werkzaam is ge
weest, vertelde in het maandblad van
de Schiedamse Gemeenschap, o.a. het
volgende over zijn ervaringen:
„Als kwekeling had ik drie functies te
vervullen. Ten eerste moest ik 's winters
de helft van het aantal kachels in de
schoollokalen aanmaken. Dit streed met
mijn eigenwaarde en in deze functie
muntte Ik dan ook allesbehalve uit. Ten
tweede moest ik voor de baas bood
schappen doen, werd soms naar de stad
gestuurd om een pak lucifers te kopen,
dat daar een halve cent goedkoper was
dan in de Gonzen. Met deze functie vlotte
bet beter, want ze kwam meer overeen
met mijn natuurlijk gevoel voor vrijheid.
En ten derde moest ik op maandag- en
dinsdagmiddag voor de klassen staan en
optreden als „meester". Als anderen mij
zouden vertellen dat hen op 14-jarige
leeftijd 'n klasse schoolkinderen was toe
vertrouwd, zou ik die mededeling slechts
met een korreltje Bout aanvaarden. Miaar
ik heb het zelf beleefd. Op de genoemde
twee middagen werden de meisjes uit de
twee parallelklassen van het tweede jaar
bijeen gevoegd voor het onderwijs in het
nuttige handwerken. De jongens van deze
twee klassen kwamen dan onder de
hoedie van de kwekeling. En zo trad ik
dan, zonder te worden gecontroleerd, als
„meester" op, terwijl ik nauwelijks
boven de banken uitstak. Maar dat euvel
viel te verhelpen door op een van de
voorste banken te paraderen, gewapend
met een kaartenstok. Ik vrees een slechte
meester te zijn geweest, want zonder mij
aan een lesrooster te storen hield ik mijn
kleinen bezig met het vertellen van ver
haaltjes, die ik uit mijn duim zoog, en
voerde de jonge gemoederen aldus een
romantische wereld binnen, die wel heel
ver moet hebben gestaan van het toen
malige arbeidsleven in de Gorzen.
Met het onderwijzend personeel van
II
Hier het exterieur van de „Gemeente
School voor Openbaar Onderwijs, Anno
1884" aan de Dwarsstraat, algemeen be
kend als „de Armenschool"
de school in de Dwarsstraat stond ik
steeds op goede voet. Ik herinner me de
meeste onderwijzers en onderwijzeressen
nog levendig. Er was allereerst het
plaatsvervangend hoofd L. Krullaars, een
gemoedelijke man, die een zeer hoge
leeftijd heeft bereikt. Dan was er Siem
Houtman, een jolige klant die het leven
van humoristische zijde placht te bezien.
De bedaarde figuur van Gerrit van de
Most, reeds toen een sociaal-democraat
rijst op. Verder was er Chris de Ruiter,
een man met zes vingers aan iedere
hand, maar desalniettemin was hij nog
geen twaalfvingerige luiaard. Met zijn
spits gezicht was hij de leutige verschij
ning, want hij hield van een grapjie. De
armenschool van meester Brouwer leek
wel een verzamelplaats voor vrolijke
naturen, want daaronder moet ook Jan
van Vlaardlngen worden gerangschikt.
Hij had een hoofd, zo glad als een biljart
bal. Van onderwijzer Ruseier herinner ik
me niets meer cüan de naam. Er waren
drie onderwijzeressen, de dames Mende],
El berg en Van der Meer, De laatste kon
5 Daan van dei' Zee over zijn erva
ringen als kwekeling aan de Brouwer-
school.
De „airmenschool" daterend uit 1804
heeft gelukkig zijn tijd gehad, maar in
elk geval belangrijk bijgedragen die be
volking van Schiedam lezen, rekenen en
schrijven bij te brengen. „Meester
Brouwer", die op 13 miei 1849 te Ridder
kerk was geboren was een kwart eeuw
hoofd van „zijn" schooi. Hij verkreeg
in 1901 vervroegd pensioen en overleed
op 4 april 1907 te Den Haag.
Zijn echtgenote, Jannetje Venboon be
reikte de leeftijd van 103 jaren, zij over
leed op 7 juli 1952 in Wassenaar.
STOOPMAN JUWELIER
MGR. NOLENSLAAN 512 - SCHIEDAM
W. BINNENWEG 397 - ZWARTJANSTR. SS - B'C
Boekenweek in
Schiedam start
met lezing
In samenwerking met de Schiedam
se Gemeenschap, de bibliotheken en de
samenwerkende boekhandelaren wordt
dit jaar in Schiedam de boekenweek ge
organiseerd, die dinsdag, 28 februari
wordt ingezet met een lezing door Hans
van der Sloot over zijn boek „Schiedam
rond de eeuwwisseling". Deze bijeen
komst wordt gehouden in „Irene".
Vrijdagavond 3 maart is er het optre
den van John Lanting in de Aula van
het Stedelijk Museum, welke avond door
dc wethouder voor Culturele Zaken, me
vrouw De Graaff zal worden geopend.
Het kort geleden verschenen boek van
Hans van der Sloot bewijst, dat hij een
degelijke studie van oud-Schiedam heeft
gemaakt, waarover hij een en ander zal
vertellen. John Lanting brengt puur to
neel, zij het dat hij de enige speler is.
Na de pauze brengt hij drie kwartier
van origineel cabaret. In het eerste deel
van de avond wordt opgevoerd „De Aap"
zaken protesteerden en uiteraar
stond ook verschil van mening
de meer of minder kuisheid van net
verstoten beeld.
Thans doen B. en W. van Schiedam
de raad een voorstel toekomen om f 2500
beschikbaar te stellen, teneinde in het
bewuste beeld opnieuw de inscriptie
te doen aanbrengen.
Het merkwaardige feit gaat zich ech
ter nu voordoen, dat Schiedam in het
bezit komt van twee bevrijdingsbeelden,
het één dus meer en het ander mogelijk
minder kuis!
De tekst in het voetstuk zal opnieuui
luiden: „1940—1945 aan hen die vielen,
die^ streden,' die leden, voor ons vader-
In de week van 27 februari 4 maart
zal in Schiedam de jaarlijkse collecte ten
bate van de Groesbeekse Tehuizen, met
geestelijk en lichamelijk gehandicapte
kinderen, worden gehouden.
Q Wegens vertrek naar Wierden, wordt
donderdagavond, 23 februari in de Goe
de Havenkerk afscheid genomen tijdpns
een receptie van ds. W. Krijger, die
vele jaren aan de Geref. Kerk Schiedam
was verbonden. In zijn plaats is beroe
pen ds. D. Bouwknegt te Den Haag.
REPARATIES
INSTITUUT DENTILIA
Hoogstraat 40, R'dam, Tel. oio 12 00 10
Trams 1, 2, 3, 4, 9, 10, 16. 12
en bussen 31 en 34
In verband met de algemene stijging
van loon- en kostenpeii stellen B. en W.
de raad voor vanaf 1 januari 1967 de vol
gende tarieven voor het gemeente-zieken
huis Schiedam toe te passen.
Volwassenen, kindieren en zieke baby's
le Klas f 63,25, 2a f59.85, 2b f50,70, 3
f 50.80, S.V.B. f 47.60 inclusief gebruik
operatiekamer, narcose en verbandmid
delen.
Voor gezonde baby's resp. f22.35
f21,10, f21,10 enf 21,65.
Kraamafdeling le kl. f56, 2a f54, 2b
(44, 3 f30, zonder extra vergoeding ba
by's. Gebruik verloskamer van ƒ50ƒ30.
Operatiekamer voor klassen 1, 2a en 2b
groep 1 f160, 2 f114, 3 f91. 4 f79,5 f79.
exclusief verband en naircosetniddclen.
Uitgaande van de gegevens die ten
grondslag liggen aan de begroting 1967.
kan de hogere opbrengst van de verpleeg-
gelden op f375.000,- worden gesteld. In
deze verhoging is f40.000.- nodig voor
dekking meerdere kosten van voedings
middelen, 't restant dient ter dekking van
de personeelslasten. Voorshands wordt er
dus van uitgegaan, dat ook na deze wij
ziging de begroting van het gemeente
ziekenhuis zonder saldio blijft sluiten.
houwer P. Sterreveld opdracht gegeven
tot het vervaardigen van een bevrij
dingsbeeld. Toen dit beeld werd afgele
verd, weigerde evenwel het gemeente
bestuur dit als zodanig te aanvaarden,
omdat het te naakt was.
De inscriptie werd uit het beeld ver
wijderd en het werd in een min of meer
verscholen hoek van het Prinses Bea-
trixplantsoen geplaatst. Een nieuw be
vrijdingsmonument werd in de Planta
ge gezet.
Bij tijd en wijle werden echter
Het plan van prof. dr. Sj. Groenman
een parkeerverbod voor alle privé-auto's
in de steden in te stellen en praktisch
alle particulier vervoer binnen de stede
lijke grenzen op gemeentelijke fietsen
te doen geschieden is niet onvermake
lijk. De provo's hebben met hun witte
fietsenplan blijkbaar toch school ge
maakt.' Prof. Groenman's voorstel
deze week op de agenda van het Congres
van de Koninklijke Nederlandse Vereni
ging van Transportondernemingen
houdt o.m. in, dat de gemeenten eigenaar
worden van tienduizenden en misschien
wel honderdduizenden fietsen, deels
overgenomen van particulieren, die
iedereen naar believen gratis mag ge
bruiken.
De fietsen moeten natuurlijk overal
voor het grijpen zijn en zijn overeen
komstig de ideeën van de provo's
wit geschilderd. Diefstal is zinloos, want
iedereen kan een fiets grijpen en er zo
veel en zo lang hij wil op rijden.
Niemand kan ontkennen, dat er hoog
nodigmoet worden ingegrepen in de
verkeerschaos, maar het witte fietsen
plan, zoals het er nu ligt, lijkt ons
hier en daar toch meer een „practical
joke" dan een effektieve oplossing. Het
is eigenlijk een heel „lief" plan, er van
uitgaande dat Nederlanders buitenge
woon gedisciplineerd zijn. verdraagzaam,
offerbaarheid, tot lichamelijke inspan
ningen in staat enz.
Zullen de duizenden, die dagelijks uit
de stations stromen en die niet meer in
de dan propvolle trams en bussen kun
nen, zich werkelijk ordelijk naar de fiet
senrekken begeven en in brede gesta
ge stromen naar hun bestemmingen ped
delen? Of zullen zij zich op de fietsen -
parken storten vechtend om dezelfde
fiets, zich woest in het zadel werpen
en overal onontwarbare kluwens ver
oorzaken?
Hoe zit het met een juiste verdeling
van heren- en damesrijwielen? Wat moe
ten winkelende dames beginnen als zij
„hun" fiets niet meer terug vinden en
er ook in geen velden of wegen een
te bekennen is? Wat te doen als de re
gen dagenlang met bakken uit de lucht
valt?
Natuurlijk, dan is er het openbaar ver
voer! Maar door de uitschakeling van
alle particuliere auto's, uitgezonderd
„dienstauto's" van artsen, hoofden van
diensten en journalisten zullen
trams en bussen nog veel voller zijn
en nog veel trager rijden dan nu reeds
het geval is..
Trams en bussen zullen dan trouwens
wel uitsluitend gevuld zijn met ouden
van dagen, zieken en invalieden. Hoe
aantrekkelijk het witte fietsenplan er
uit een oogpunt van volksgezondheid,
gemeenschapszin, verkeersveiligheid, enz.
ook uitziet en hoe blij de rijwielfabrikan
ten en fietsenmakers er ook mee zouden
zijn, de ellende zou toch niet te overzien
zijn. Maar als een aanvullende regeling
is het toch niet te verwerpen!
Dat het particulier autoverkeer de ste
den uit moet. staat wel vast. Dat
er meer en meer gefietst moet worden
en dan op kosten van de gemeenten
ts evenmin voor discussie vatbaar. La
ten er maar gerust duizenden witte fiet
sen op de steden losgelaten worden,
mits men daarnaast niet uitsluitend op
het langzame en weinig frequente open
baar vervoer is aangewezen'. De oplos
sing moet daarom veel meer gaan in
de richting van een zeer intensief en
goedkoop taxivervoer. Jaren gelden heb
ben wij dit reeds in ons blad bepleit.
Prof. Groenman spreekt er nu nog over
maar o.i. nog veel te vaag.
Een werkelijk effectieve sanering van
de verkeerschaos in de steden is de
korte en goedkope taxirit. De tarieven
mogen die van het openbaar vervoer
nauwelijks overschrijden en de stad
moet worden ingedeeld in rajjons, zodat
men van de ene op de andere taxi kan
overstappen. Om dit te bereiken moe
ten er natuurlijk duizenden taxi's in een
gestage stroom gaan rijden, zoals reeds
enkele jaren in enkele grote Amerikaan
se steden het geval is. Denkbaar is
zelfs, dat een dergelijk systeem ook door
de gemeenten geëxploiteerd wordt en
dus als openbaar vervoer van gemeen
tewege kan worden beschouwd.
H..V.
Dia-avond over Japan
Zaterdag, 25 februari komt het Engels-
Nederlandse zendingsechtpaar Morey-
Van Epen voor één avond naar Schie
dam om aan de hand van een serie unie
ke dia's te vertellen over het land en
volk van Japan en over het werk van de
zending in dat land. Na een verblijf van
zes jaar in dit voor westerlingen zo fasci
nerende land in dienst van de Cen
traal Japan Pionier Zending zijn deze
zendelingen thans voor een kort verlof
ir. ons land. Aanvang van de bijeenkomst
8 uur in gebouw „De Jeugdhaven".
Westfrankelandsestraat 40 (West), waar
iedereen zonder entree van harte
welkom is.