79,
De betrouwbaarheid van de
profeten en Nieuwe Testament
Rotterdammertjes kunnen
zich uitleven in Jeugdland
Fa. P. I. d. ZANDE,
DE HAVENLOODS DONDERDAG 6 JULI 1967
PaJesömca. 1200 v.C
yjr Tt
Zlê*labor
,£7^i$5A$CHAR
jjjiWQ) HANASSE
4?/^EFRAIM
fc/DAN n
^BENJAMfll GAÜ
jUOA Rb BfN
S1HEÖN'
de betere nylons
Freericksplaats 1,
ROTTERDAM-
HILLEGERSBERG
Commissies bespreken
Evenementen 197099
Tijdens een vergadering van de werk
groep „Evenementen 1970" ls ln Rotterdam
een aantal commissies Ingesteld, die zich
zullen bezighouden met de uitwerking van
onderdelen van een programma voor het
jaar 1970. De vergadering stond onder lei
ding van de wethouder voor Sport en Re
creatie, drs. J. G. van der Ploeg en voor
het eerst woonde ook de pas-benoemde or
ganisator voor het evenement, de heer B.
W. de Waal Malefijt de besprekingen bij.
- i deugdmanifestaties,
horeca- en winkelbedrijven, sport en publi
citeit. De commissies zullen in de komende
maanden verder vorm krijgen, zodat ln'
september een Inventarisatie van Ideeën kan
geschieden.
Zondagsdiensten
De zondagsdienst voor tandartsen wordt ln
het weekend van 9 Juli waargenomen door
T. C. L. Hoekstra, Lefèvre de Montlgnylaan
32. De weekenddienst gaat in vrijdag na 19
uur en eindigt zondag om 24 uur. De spreek-
1 zijn zaterdag en zondag van 11 tot
FABRIKANT
OVERTREKT NU
BANKSTEL
VOOR BIJZONDER LAGE PRIJS
Vraag vrijblijvend Huisbezoek
Tel. 23 31 11, Rotterdam, b.g.g. tel.
28 34 63.
Tn het artikel van 22 juni werd reeds een en ander
naar voren gebracht over de bijbelse profetie. De
profeten waren niet slechts moralisten die in drei
gende taal Israël waarschuwden voor de gevolgen
van hun afval van God, zij voorzagen ook de dingen
die over Israël en de andere volken zouden komen
en spraken zelfs profetieën uit die betrekking hebben
op een voor hen nog verre toekomst. Daarom is juist
de profetie bij uitstek een toetssteen voor de waar
heid van de bijbelopenbaring. Het is in dit verband
van het grootste belang de vraag te beantwoorden
of deze profetie betrouwbaar is.
Wij wezen er op, dat van een aantal profetieën (nog) niet
uit te maken is of zij werkelijk uitgesproken zijn voor de
gebeurtenissen waarop zij betrekking hadden. Tevens
werd opgemerkt, dat theorieën als zouden de profetieën
pas achteraf bij de gebeurtenissen zijn „aangepast" een
vooringenomen standpunt verraden en niet te bewijzen
zijn. Ten slotte brachten wij naar voren dat zo'n „con
structie" achteraf onwaarschijnlijk is, daar vooral de
latere, de zgn grote of Schriftprofeten hun profetieën in
het publiek uitspraken of lieten opschrijven. Het is on
aannemelijk dat het volk profetieën „achteraf" zou hebben
aanvaard Bovendien werden de profeten juist om hun
dreigende gerichtsprofetie bijzonder impopulair en ver
stoorden zij de valse vrede waarin het volk leefde.
"I7oor stover bekend wordt nooit aandacht geschonken aan
elementen in de w ij z e van vervulling, die de
waarheid zeer aannemelijk maken. De door sommige ge
leerden veronderstelde gewilde of geconstrueerde
samenhangen tussen profetie en vervulling zien m.i. over
het hoofd dat een dergelijke „gemaakte" samenhang heel
doorzichtig zou moeten zijn, een doorzichtigheid,
die de opzet van de constructie verraadt. Dan kunnen
wij ons afvragen waarom de meeste profetieën zo kort en
sober zijn, terwijl de vervulling dikwijls zo ingewikkeld
is en over hele tijdperken is uitgestrekt.
Denk hierbij bijv. aan een profetie over Israels verblijf
in Egypte, de Uittocht en de verovering van Palestina in
ca 1300 voor Chr. Deze profetie is samengevat in slechts
enkele teksten, maar het verslag der gebeurtenissen om
vat een aanzienlijk deel van de eerste vijf bijbelboeken.
Zouden de op dit gebeuren betrekking hebbende profetieën
niet veel uitgebreider en vooral gedetailleerder zijn ge
weest als zij achteraf verzonnen zouden zijn geweest? Een
gedetailleerde profetie zou op het eerste gezicht veel in
drukwekkender zijn geweest.
De auteurs zouden zich beijverd hebben zoveel mogelijk
treffende met de gebeurtenissen overeenstemmende de
tails te construeren. Tevens zouden zij de profetie veel
directer op de verhaalde feiten betrokken hebben,
om des te meer de „echtheid" te „bewijzen". Het lijkt
ons absurd te veronderstellen dat bijv. bij de onderwer
ping der Kanaanieten door Israël, achteraf een profetie
zou zijn „gemaakt" in de vorm van Genesis 9,25-27 waarin
de onderworpenheid van Kanaan aan Sem (de stamvader
der Israëlieten) wordt voorzegd. In verhouding tot het
voor Israël geweldige feit van Kanaans onderwerping is
dit dan wel een bijzonder vage en sobere profetie, die in
de opzet van een geconstrueerde samenhang veel te ver
huld en duister zou zijn.
Dit kan ook worden opgemerkt bij de profetieën over de
gehele geschiedenis van Israels groei tot volk in Egypte,
de uittocht en de inbezitname van Palestina. Achteraf
gemaakte profetieën zouden beslist niet volstaan hebben
met vage lijnen en omtrekken in de trant van „ontstaan
in een ander land", „400 jaar verdrukking" en „uitred
ding". De geschiedenis van Mozes' aktlviteiten, van Jozef
en zijn broers, de uittocht ën de verbondssluiting op Sinaï
leveren zoveel boeiende gegevens op, dat een geconstru
eerde profetie „achteraf" veel concreter voorspellingen
zou hebben bevat. Naar ons gevoelen maakt de vage en
sobere inhoud van de profetie juist een zeer betrouwbare
en visionaire indruk. Zij worden n.l. altijd anders en
gekompliceerder vervuld dan men zou verwach
ten en ooit zou k u n n e n construeren.
Het waarmerk van de profetie schuilt in het kenmerk, dat
zij géén concrete en gedetailleerde „voorspelling" is en
tóch, als zij eenmaal vervuld is, volkomen toepasselijk op
het gebeurde.
TTe theorie dat wél de profetieën zouden zijn uitgesproken
maar dat daarbij aansluitende gebeurtenissen zouden
zijn gefantaseerd is een populaire misleiding, die door een
geleerde of deskundige serieus genomen wordt. De meest
zinnige en serieuze afwijzing van de vervulling vinden wij
in meer moderne studies over dit onderwerp. Daarin
wordt de vraag naar de interpretatie of de „verklaring"
gesteld, „Zien" de uitleggers in de verbanden tussen pro
fetie en gebeurtenissen niet ten onrechte vervulling?
„Achteraf" kun je altijd wel een bepaald patroon vinden
dat je gebruiken kunt redeneert men dan.
Hierbij moet echter worden aangetekend dat ook de
wetenschap met samenhangen en structuren werkt die
Bij de boetseerstand was het ook
al druk. Hier zaten ingespannen te
werken: Jerry Lampen, Karin en
Koeltje Hoogeveen, Atie Hoorn, Mag-
da van Hengel, Kees Verhey, Maria
Meyer, Wilma Schobben, Helma van
Roon en Mar ja Hulsker.
DE GROTE VRAGEN (IV):
„achteraf", d.w.z. „zoals zij zich aan ons voordoen" ver
klaard worden. Ofschoon wij de sterrenhemel, al naar
gelang van de afstanden van de hemellichamen tot de
aarde, in onze tijdmaten slechts „achteraf" kunnen waar
nemen, zijn de samenhangen en „patronen" van de
sterrenbeelden, de melkwegstelsels etc. practisch bruik
baar om ons een beeld te vormen.
Interpretatie is altijd afhankelijk van een bepaalde ma
nier van denken. Ook de natuurkundige en de bioloog
werkt met bepaalde „manieren van denken", maar nie
mand denkt er aan klaarblijkelijke gegevens en verban
den te ontkennen of te betwisten omdat zij „gezien" wor
den dank zij een bepaalde „manier van denken". Als de
bijbelse profetie talrijke samenhangen vertoont met in de
bijbel verhaalde gebeurtenissen is dit een zo uitzonderlijk
gegeven dat wij ons er niet af kunnen maken door er
allerlei spitsvondige „verklaringen" voor te vinden die niet
op gegronde argumenten steunen.
Tjfen en ander wordt nog klemmender en duidelijker als
wij letten op de zeer opmerkelijke verbanden tussen
de oud-testamentische profetie en het Nieuwe Testament.
In een speciale kerstbijdrage is dit verband reeds ter
sprake gekomen, reden waarom wij hier slechts enkele
frappante samenhangen naar voren brengen.
Het historisch onderzoek naar de bronnen van de vier
in de bijbel opgenomen Evangeliën heeft o.m. geleid tot
de theorie, dat deze geschriften zijn opgebouwd uit „lagen"
van getuigenissen en overleveringen die elkaar ten dele
dekken en aanvullen. Markus of een nog oudere
Markus-Mattheustekst zou de oudste geschreven bron
zijn en de bestaande Evangeliën bewerkingen en aan
vullingen van de oudste tekst. Het is juist deze tekst in
verschillende „lagen" van getuigenissen die op de on
bevooroordeelde lezer een indruk van grote betrouwbaar
heid maakt. Het kan ons daarbij ook niet ontgaan dat een
„verzonnen" Christus beslist de kenmerken van de schrij
vers zou dragen!
Maar de gestalte van Christus, zoals deze voor ons op
rijst uit de Evangeliën is niet terug te voeren tot Joodse
en vroeg-christelijke theologie. Jezus van Nazareth ging
op zeer belangrijke punten dwars tegen het Joodse denken
in en de vroeg-christelijke overlevering kan slechts be
rusten op de oorspronkelijke woorden en daden van Jezus.
Veel méér nog dan door de unieke gestalte van Christus
worden wij aangesproken door de samenhangen die de
Evangeliën telkens leggen tussen Jezus en eeuwen te
voren uitgesproken profetieën. Hier kan in elk geval
geen enkele twijfel bestaan voor zover het om de datering
der profetieën gaat! Toen Jezus werd geboren was de
oudtestamentische profetie reeds vijf eeuwen afgesloten
en in de vorm van de Griekse vertaling van het Oude
Testament, de „Septuagint" in het Israël van Jezus dagen
bekend. Dit betekent dat de profetieën die op Jezus be
trokken worden, niet achteraf verzonnen kunnen zijn. Wij
hebben oris in alle objektiviteiten wél af te vragen of wat
de Evangeliën over Jezus vertellen, waar is en „echt ge-
Ook hierover bestaan verschillende theorieën, waarvan
wij de voornaamste samenvatten:
1. Jezus kende de oudtestamentische profetie over een
komende Messias en daar Hij Zichzelf als de Messias zég,
besloot Hij dit te bevestigen door een profetie te vervullen.
2. Jezus was een bedrieger of een geesteszieke Die zich
als Messias wilde uitgeven door zoveel mogelijk aan de
Messiasprofetie van het O.T. te beantwoorden.
3. Het was niet Jezus die beoogde Messias te zijn of een
samenhang met de profetie aan te tonen, maar het waren
na Zijn dood de gelovige christenen die „achteraf" ver-
- banden zochten tussen Jezus en de profetie, om zó aan te
tonen dat Hij de beloofde Messias was.
Gaan wij nu kritisch op deze theorieën in, dan kunnen
wij de volgende argumenten en conclusies naar voren
brengen:
1. De theorie houdt in dat Jezus een „gewoon mens" was
en dus niet kon bepalen waar Hij geboren werd. In over
eenstemming met Micha 5,1 vertelt het Evangelie naar
Mattheus echter dat Jezus uit het voorzegde geslacht van
David in Bethlehem geboren is. Deze geboorte in Bethle
hem lag overigens niet voor de hand. De ouders van Jezus
woonden n.l. in Nazareth, ver van Bethlehem in de pro
vincie Galilea. Door een order der Romeinse keizer Augus
tus (Oktavianus) bevolen volkstelling moesten Maria en
Jozef zich naar hun „domicilie" begeven en naar hun af
komst was dit Bethlehem, de stad van de vroegere koning
David. De profetie spreekt van de Messias als iemand
die zieken zou genezen en veel tekenen zou doen, maar als
Jezus er alleen maar „op uit" was de Messias te schij
nen of te zijn, zou Hij toch over het vermogen beschikt
moeten hebben zieken te genezen.
Van in het O.T. beschreven uitspraken als „Mijn God,
Mijn God, waarom hebt Ge Mij verlaten" zou nog ver
ondersteld kunnen worden dat Jezus ze bewust aan het
kruis uitsprak om de profetie te vervullen, maar in de
eerste plaats komt deze uitspraak niet in de eigenlijke
Messiasprofetie voor en in de tweede plaats is het wel
zeer onwaarschijnlijk dat Jezus in hoogste stervensnood
aan het kruis heeft gedacht: nu moet ik dót nog uitroepen
om geloofwaardig te zijn!
Het is ronduit verbazingwekkend wat men al niet aan
voert om toch maar te bewijzen dat Jezus de profetie niet
wezenlijk vervuld heeft! Buiten Jezus menselijke macht
lag het bovendien de volgende profetieën waar te maken:
het verraad voor dertig zilverstukken en de aankopen van
een stuk grond van de pottenbakker, geprofeteerd in Za-
charia (Zach. 12,11-13) de doorboring van handen en
voeten bij de kruisiging, voorzegd in Ps. 22,17, de speer
steek waarop Jes. 53,5 duidt, het niet breken van de
benen (Ps. 34,21) de verloting van de kleren (Ps. 22,19),
het drinken van azijn (Ps. 69,22).
Bij al deze en andere dingen was hij machteloos en
allerminst in staat de loop van de gebeurtenissen zo te
leiden dat hij aan de oudtestamentische profetie beant
woordde. De gebeurtenissen voltrokken zich volgens
de ooggetuigen en overlevering gebasseerde Evangeliën
aan hem overeenkomstig de profetie.
2. Deze kwaadwillige „theorie" is reeds voldoende ont
zenuwd, maar zijn aanhangers miskennen ook zwaarwe
gende psychologische factoren. De aan Zijn tijd en omge
ving ontheven uitspraken van Jezus, zijn ook door niet-
christenen opgemerkte uitzonderlijk hoge zedelijke stan
daard, het feit dat hij in het evangelisch getuigenis nooit
verviel in menselijke tekorten, zijn geheel bovenmenselijke
signatuur, is in absolute tegenspraak met het beeld van
een bedrieger.
3. Deze visie is die van talrijke serieuze onderzoekers en
theologen. Op zichzelf is er geen enkel bezwaar in te
brengen tegen een opvatting als zouden de eerste christe
nen in hun getuigenissen over Jezus bewust gewezen
hebben op samenhangen die zij ontdekt hadden tussen
profetie en Christus. De theorie gaat er evenwel teveel
van uit dat dóarom de samenhangen als zodanig niet ob
jectief waar -zouden zijn. Dat vooral het Evangelie naar
Mattheus telkefis naar de samenhangende oudtestamenti
sche profetie verwijst toont immers niet aan dat deze
samenhang niet feitelijk bestaat!
Wij moeten er in onze objectieve beschouwing van uit gaan,
dat ook niet christenen een duidelijk verband tussen pro
fetie en Christus opvalt. Wie zorgvuldig de samenhang
onderzoekt komt vanzelf tot de gevolgtrekking dat de
samenhang als zodanig onbetwistbaar is. Dan rest slechts
de vraag, of en in hoeverre de in de Evangeliën verhaal
de gebeurtenissen „echt gebeurd" zijn. De gedachte dat
de gebeurtenissen „verzonnen zouden zijn om maar een
„kloppend" geheel met de Messiasprofetie te maken is
naïef en wetenschappelijk niet houdbaar. Het optreden
van Jezus was hpe men hem verder ook wil zien in
ieder geval zo spectaculair dat talrijke mensen er oogge
tuige van waren. Ook tot over de landsgrenszen van het
toenmalige Palestina is Jezus niet geheel onbekend ge
weest; Flavius Josephus en Tacitus, hebben hem in elk
geval genoemd. Er is geen enkele gegronde reden dat
Jezus niet historisch was en leugens of verdraaide feiten
zijn ook weer niet te rijmen met de uitzonderlijk verheven
en sobere inhoud van de Evangeliën. Toen het eerste
Evangelie ongeveer 60 of 70 na Chr. geschreven werd,
waren de getuigenissen uit de eerste hand, o.a. van Petrus,
Markus en Johannes en talrijke andere, onbekende disci
pelen, directe bronnen. Petrus kan zelfs nog geleefd
hebben toen de bronnen van het eerste Evangelie, dat van
Het kaartje geeft een overzicht van gebeurtenissen in
het O.T. beschreven. 1. doortocht Schelf zee, 2. manna, 3,
strijd tegen Amalek, 4. JHVH daalt af op de berg Sinaï,
5. Jozua zendt verspieders uit, 6. koperen slang, 7. op
Nebo toont JHVH Mozes het beloofde land. Ook ziet men
de indeling van de stammen van de inbezitname van
Palestina.
Markus, verzameld werden en het moet uitgesloten wor
den geacht dat de eerste christengemeenten, vooral die
van Jeruzalem, de ooggetuigenissen en herinneringen niet
zorgvuldig gecontroleerd en getoetst hebben.
Tot slot moet worden vastgesteld dat deze en vele andere
argumenten niet tot een wiskundig zuiver bewijs
kunnen leiden. Wel kunnen zij dienen om veelgehoorde
argumenten tegen de betrouwbaarheid van profetie en
Nieuwe Testament te weerleggen tegen de betrouwbaar
heid van de bijbel voor onbevooroordeelden minstens
aannemelijk te maken. Een uiterst summiere be
handeling zoals in deze artikelen serie kan vanzelfspre
kend niet meer dan een aanduiding zijn, die geïnteres
seerden tot verder onderzoek aan de hand van deskundige
studies en voorlichting kan prikkelen.
De onder de aandacht gebrachte punten kunnen ons
evenmin tot geloof brengen of tot de overtuiging dat de
samenhangen, ook al worden zij erkend, van een God
delijke opzet blijk geven. In een verstandelijke beschou
wing kunnen wij wèl tot de conclusie komen dat zowel
het Joodse als het christelijke geloof gefundeerd zijn in
een openbaring die, wat zijn inhoud en samenhang be
treft, niet tot menselijk maakwerk is te herleiden. Maar
verder dan „noten lezen" kunnen wij niet gaan. Alleen
God kan „muziek" van deze wonderbare compositie
maken' H. VERWEIJ
Correspondentie Redactie De Havenloods, onder het
motto „De Grote Vragen", Westblaak 25, Rotterdam,
tel. 13.21.70. Namen van briefschrijvers worden desge
wenst niet gepubliceerd.
Begin deze maand werd het jaar
lijkse speelfestival Voor de Rotter
damse jeugd, „Jeugdland 1967" in de
Energiehal geopend. Jeugdland mag
evenals voorgaande jaren weer op
een enorme opkomst van de Rotter
dammertjes rekenen en zij op hun
beurt vinden hier naast de bekende
activiteiten, verscheidene nieuwighe
den die uiteraard enorm ln de belang
stelling staan. Zo vinden we op stand
23 de afdeling fotografie waar de kin
deren gelegenheid krijgen (om de
twee dagen) een toestel te lenen
(met rolfilm) en met de fotografi
sche resultaten een prijsje in de
wacht te slepen. Daarnaast is er
voor het eerst een stand van de Ha
venvakschool (26) op deze nu voor
de negende keer te houden manifes
tatie.
Jeugdland zal tot en met 28 Juli van
9 tot 5 uur geopend zijn met uitzon
dering van de zaterdagen en zonda
gen. De ingang is aan de Westzee
dijk (naast Volksuniversiteit, tegen
over Kievitslaan). De toegangsprijs
bedraagt een gulden per dag terwijl
er ook kaarten zijn die vijf dagen gel
dig zijn voor vier gulden. Verder zijn
er consumptiekaarten verkrijgbaar
voor een gulden per stuk. Op deze
kaarten zitten negen bonnen, be
stemd voor twee krentebollen, een
ijs, één cola, één banaan, én reep
chocolade, één zakje chips, één do
nut, een Happy Food en een kwart
liter melk.
Dat de Rotterdamse jeugd deze ma-
Jan van Golden en Chris Lenoble
namen deze clownstekening voor hiin
rekening.
nifestatie niet voorbij loopt, blijkt
wel uit het feit, dat het half-miljoen-
ste bezoekertje deze week werd ver
welkomd. Er zijn vele mogelijkheden
en het fijne daarvan is, dat de kin
deren die iets in elkaar zetten of zelf
maken, dit produkt (meestal) ook
mee naar huis mogen nemen. Deze
vorm van vakantiebesteding trekt
verder ook de aandacht van bui
ten onze stad. De commissie vakan
tiebesteding van de Raad voor de Li
chamelijke Opvoeding krijgt regelma
tig geïnteresseerde bezoekers die al
le mogelijke inlichtingen krijgen. Het
ls wel duidelijk, dat Jeugdland veel
medewerking en financiële hulp van
het Rotterdamse bedrijfsleven ont
vangt en uiteraard zijn ook vele
betrokken. Zij stellen vaak kostbare
apparatuur en personeel ter beschik
king.
Het is een drukte van belang in die
Energiehal. Er wordt getimmerd, ge
metseld en gezaagd. Vooral de han
denarbeid mag zich in een grote be
langstelling verheugen. Daar is een
breistand, er zijn naaimachines en
schrijfmachines, er is een volledig in
gerichte zelfbedieningswinkel en een
spectaculaire stand van het electrici-
teitsbedrijf. Het Museum voor Land
en Volkenkunde staat er met een echt
Manneijhuis, de Kruisverenigingshuis
jes, compleet met een poppendokter,
zijn er. Er is een kleuterkamer en
een poppenkamer, er worden glaskra
len geregen en bouwplaten gemaakt.
De theaters van Guido van Deth (pop
penspel) en M. A. de Wijs (dia's) zet
ten hun beste beentje voor, de kin
deren kunnen er schilderen, kam
peren, tuintjes aanleggen, lezen, rol
schaatsen op een echte baan en het
gasbedrijf is er ook weer met zes
tien oventjes waar de meisjes hun
eigen koekjes mogen bakken (en op
eten).
Voor de jongens is er de Lucht
vaartclub waar 80 van hen een eigen
vliegtuig kunnen bouwen. Er kan ge
werkt worden met alle mogelijke
Jumbo spelen en Lego attributen.
Kortom er is teveel om op te noe
men, maar gezien de grote behoefte
die er in onze stad een een derge
lijke manifestatie bestaat (heus niet
ieder kind gaat op vafcantie!) moet
Jeugdland ook over een enorme outil
lage beschikken. Ook nu zal er weer
een eigen Jeugdlandkrant (onder
eigen redactie en drukkerij) uitgege
ven worden. Jeugdland is toeganke
lijk voor kinderen van drie (uiteraard
onder geleide van een ouder kind) tot
vijftien jaar.
A! bent U nog zo gesteld op Uw
eigen merk badzeep... toch moet
U eens een proef nemen met
deze verrukkelijke zeep, met
parfumering "Tabac'"
Drie grote stukken luxe
"Tabac" zeep, waarmee Uw
dagelijkse douche- of badbeurt
een verfijnd genot wordt, bad
zeep, 120 gram per stuk), heer
lijk geurend, rijkschuimend, per
3 stuks voor nog géén tachtig
Wist U dat wij in onze Parfume
rie afdeling deze zakken met
3 grote stukken' "Tabac" bad
zeep verkopen;
per
zak
„Hap", zegt Isabel Veraard, die
met een tiental kinderen uit Kinder
huis „Intdrmezzo" aanwezig was op
het grote kindervakantiefeest
