M
ferti,
GOUD IN DE ZEE...
uitdaging voor avonturiers
ipaaiB
„Alleen maar mooie stem,
dat is een lege huls"
Jo Bolle kamp, 25 jaar zangpedagoge:
"Vff
fiSMMMMl
ffffrr i mrni
£1Sr
DE HAVENLOODS DONDERDAG 26 OKTOBER 1967
Kort geleden vonden Engelse duikers bij de Britse kust het wrak van
de „Liefde", een schip van de Oostindische Compagnie, dat in de ze
ventiende eeuw, op weg naar Nederlands-Indië, is vergaan. Het schip
had een kostbare lading aan boord, bestaande uit zilveren en gouden
munten, een schat, die het vermoeden deed rijzen, dat de vinders on
middellijk onmetelijk rijk zouden worden. Kort tevoren werd, eveneens
bij de Engelse kust, een ander wrak gevonden en ook vorig jaai werden,
weer van een ander wrak, kostbare voorwerpen naar boven gehaald.
Dit zijn slechts enkele voorbeelden van moderne schat„graverij", want
in de Britse wateren zijn de duikers het meest actief, omdat juist daar
vele schepen hun einde hebben gevonden in de golven.
Door de eeuwen heen heeft de zee
tol geëist van hen, die haar bevaren.
Vooral in de zeiltijd kwam het dik
wijls voor, dat van schepen, die wa
ren uitgevaren, geen taal of teken
meer werd vernomen. Waar en hoe
dat schip was vergaan kon niet meer
worden achterhaald. En vaak waren
dat schepen, die een vorstelijke la
ding vervoerden, zoals oorlogskassen
of oorlogsbuit of een rijk voorziene
scheepskas na een succesvolle han
delsvaart, die enkele jaren duurde.
Of het waren piratenschepen, die
verongelukten, voordat de buit aan
wal kon worden gebracht.
Maar ook in onze tijd zijn schepen
vergaan, waarin een kostbare lading
wordt vermoed. Vaak echter berust
dat vermoeden op geen enkele basis.
Een voorbeeld daarvan is ongetwij
feld het verhaal van de „Renate Leo
nard", een Duits schip, dat in de
Eerste Wereldoorlog, toen het op weg
was van Rotterdam naar Hamburg.
Ondanks het feit, dat de kapitein
wist, dat Engelse duikboten op hem
loerden, voer hij toch uit. Ergens bij
Den Helder werd het schip in de
grond geboord en slechts weinigen
overleefden deze ramp. Maar onmid
dellijk daarna begonnen geruchten
de ronde te. doen over een enorme
goudschat, die aan boord van dit
schip zou zijn vervoerd.
Koortsachtig is er sindsdien gezocht
naar deze goudschat, zonder dat men
precies heeft kunnen vaststellen
waar de Renate Leonard in de gol-
Kunt U straks met de Sint een
beter cadeau bedenken voor
vaders en moeders... die na ge
dane arbeid eens lekker willen
'uitpuffen in hun luie stoel... dan
een stel van die heerlijke lig
stoelkussens!
Maar dan niet wachten, maar nu
kopen - ligstoel kussens in
twee uitvoeringen, méér dan
30% goedkoper dan- normaal.
A. Kussen met
Polyaether interieur,
met fraaie
ruitstof bekle
ding, 50x60 cm
per stel
van-JSv-
I B. Kussen met
solide verend
interieur, magnifie-
«e meubelstof-
Bekleding,
van -4Br-
Vrijdag en zaterdag verkopen
wij deze oersolide en comfor
tabele ligstoelkussens, per stel
(twee kussens) voor prijzen, die
uniek zijn.
De Lutina
ven is verdwenen. Vele Nederlanders
hebben hun geld gestoken in deze on
derneming, maar nog nimmer heeft
men een stukje goud van dit Duitse
schip naar boven kunnen brengen.
En waarop berustte dit vermoeden,
dat de Renate Leonard goud vervoer
de? Op de avond voor het vertrek
uit Rotterdam werden volgens verha
len van overlevenden kistjes aan
boord gebracht, waarin boter zou zit
ten. Dit laden ging echter, ook al
weer volgens de overlevenden, op
een dermate geheimzinnige manier,
dat door de officieren, die belast wa
ren met het laden van de kistjes, ge
fluisterd werd, dat er geen boter,
maar goud in zat. Een werkelijk be
wijs voor dit vermoeden is nimmer
geleverd.
T ubantia
Een ander voorbeeld is de Tuban-
tia, een passagiersschip van de Ko
ninklijke Hollandse Lloyd, die in
maart 1916 van Amsterdam uitvoer
op weg naar Zuid-Amerika. Op de
Noordzee werd het schip getorpe
deerd. Alle opvarenden konden zich in
veiligheid stellen. Omstreeks 1920 be
ginnen bergers ineens belangstelling
te tonen voor het wrak. Ook nu weer
gingen zij af op geruchten, omdat
werd beweerd, dat de Tubantia kist
jes aan boord had, waarin volgens
de ladingpapieren kaas zat, maar
waarin in werkelijkheid goud werd
vervoerd. Enkele jaren Una werkte
men om deze kistjes te bergen. Men
heeft er inderdaad enkele gevonden.
Maar het enige resultaat was, dat
men in enkele kistjes nog-resten kaas
aantrof. Tenslotte moest men de po
gingen opgeven en het verhaal van
een goudschat waar omheen trou
wens nog een heel geheimzinnig ver
haal werd geweven - moest worden
verwezen naar het rijk der fabelen
Steeds weer opnieuw duiken derge
lijke geruchten op na een scheeps
ramp. Ongetwijfeld worden ze ver
oorzaakt door de romantiek van de
zee en de zeevaart, maar ook door
het feit, dat een gezonken schip het
eigendom is van iedereen, die de
moeite wil nemen de lading te bergen
en die in staat is de gok te wagen
de enorme kosten van een dergelijke
berging te dragen.
De Lutine
Ongetwijfeld zullen die verhalen en
vermoedens ook worden gevoed door
het feit, dat er op de zeebodem in
derdaad grote schatten moeten lig
gen, die eens vervoerd werden met
schepen, die in de golven ondergin
gen. Die schatten zijn echter vaak
niet meer terug te vinden. Een spre
kend voorbeeld daarvoor is de Luti
ne. Dit schip, dat in 1799 op weg
was van Yarmouth naar Hamburg
met een grote lading goud en zilver
om daar een finaiiciële crisis te be
zweren. verging tijdens een zware
storm bij Terschelling. Het staat vast
uit officiële papieren, dat het sqhip
minstens voor een waarde van ander
half miljoen pond sterling moet heb
ben vervoerd.
Het goud van de Lutine houdt nog
steeds vele mensen bezig, ondanks
het feit, dat men nu eigenlijk wel als
vaststaand zal moeten aannemen, dat
dit goud nooit meer gevonden zal wor
den. Vele zijn de pogingen, die on
dernomen zijn om dit goud te bergen.
Met zuigers, baggermolens, duikers
en wat al niet meer zelfs met een
speciaal daarvoor ontworpen toren
heeft men getracht het goud te ber
gen. Rond de vorige eeuwwisseling
moeten Terschellinger vissers voor
ruim een half miljoen gulden aan
munten afkomstig van een oorlogs
kas, die ook in de Lutine werd ver
voerd naar boven hebben gehaald.
Maar het bleef verder bij die munten.
ondanks alle pogingen, die sinds het
vergaan van het schip steeds weer
opnieuw werden ondernomen, soms
met tussenpozen van enkele jaren en
soms. nadat er enkele tientallen ja
ren waren verstreken. Wel werden en
kele kanonnen en kogels naar boven
gehaald en wel werd de scheepsklok
van de Lutine gevonden. Die scheeps
klok werd later overgebracht naar
het kantoor van Lloyd's in Londen,
waar hij nog steeds wordt geluid,
wanneer bekend wordt gemaakt, dat
een schip is vergaan.
Baggermolen
In 1938 werd weer een poging on
dernomen het goud te bergen. In dat
jaar kreeg de n.v. Gemeenschappe
lijke Mijnbouw Maatschappij „Billi-
ton" een nieuwe tinbaggermolen tot
haar beschikking. Aangezien de bag
germolen in verband met het te ver
wachten slechte weer voorlopig niet
naar Nederiancts-lndieë kon worden
versleept, besloot men de „Karimata'
in te zetten om weer eens te proberen
het goud van de Lutine naar boven
te brengen. Deze onderneming werd
door heel Nederland met spanning ge
volgd, omdat men hoopte, dat deze
poging nu eindelijk eens succes zou
hebben.
Aanvankelijk leek het daar wel op.
De „Karimata" bracht verschillende
wrakstukken van het schip naar bo
ven en het leek duidelijk te zijn, dat
de baggermolen op de juiste plaats
werkte. De koortsachtige spanning
werd nog groter op de 29ste juli van
dat jaar. Op die dag werd een zware
bonk klei naar boven gebracht. Toen
men de klei er had afgeschraapt,
hield men een brood louter goud
over. De goudkoorts had Nederland
weer te pakken. Maar naarmate de
dagen verstreken, nam die koorts af.
Het goud bleef verder onvindbaar en
hoewel de „Karimata" toch nog
voor een flink bedrag aan munten en
dergelijke naar boven bracht, bleef
de werkelijke schat op de bodem van
de zee rusten. Na afloop van het bag-
gerwerk, toen de „Karimata" ver
sleept moest worden naar Neder
lands-Indië, bleek, dat de n.v. Billi-
ton een kwart miljoen gulden had uit
gegeven aan dit experiment, ondanks
het feit, dat haar aandeel van de
naar boven gebrachte kostbaarheden
ruim 12 duizend gulden bedroeg.
Nuchter denken
Na de Tweede Wereldoorlog heeft
men weer plannen ontworpen om
naar de schatten van de „Lutine" te
zoeken, maar het is tot dusverre al
leen bii plannen gebleven. Dat wil
echter niet zeggen, dat men niet op de
een of andere dag weer zal gaan zoe
ken, want de goudkoorts kan vreem
de dingen doen met mensen, die an
ders normaal nuchter kunnen denken.
En dat nuchtere denken hebben vele
experts gedaan, die beweren, dat de
goudschat voor eeuwig verloren is.
/.ij wijzen er op, dat net wrak van
de „Lutine" door de zeestromingen
en door het vele rondwroeten, dat
men op en bij het schip heeft gedaan,
nu uit elkaar geslagen moet zijn.
Het goud moet over een grote opper
vlakte van de zeebodem zi.in ver
spreid, bedekt door een dikke laag
zand. Wanneer men een goudstaaf
vindt, moet dat louter toeval zijn,
menen zij en men kan eigenlijk niet
anders doen dan zich bii deze me
ning aansluiten.
De vondst van de „Liefde" be
wijst echter, dat de schatten, die
op de bodem van de zee liggen,
toch niet alle moeten worden afge
schreven. En het zijn vaak niet de
beroepsbergers, die op deze schat-
ten loeren. Zij weten welke enorme
investeringen dergelijke onderne
mingen vergen en zij weten ook hoe
groot de risico's zijn. Zij voelen er
meestal weinig voor om enige mil
joenen uit te geven voor een expedi
tie, die voor negentig procent een
gok is. Want, niemand kan tevoren
voorspellen of de schat als hij
gevonden wordt, de moeite ook wer
kelijk loont.
Avonturiers
Anders is het met diegenen, die het
diepzeeduiken tot hun hobby hebben
gekozen. Men zou hen moderne avon
turiers kunnen noemen, die het goud,
hai i' vindon, "ebrWken om r»t-
by, die kapitalen kost, te betalen.
Een van hen is de Amerikaanse diep
zeeduiker, Harry E. Rieseberg, die
over zijn ervaringen een boek heeft
geschreven, dat in Nederand is uit
gekomen onder de titel: „Ik dook
naar schatten". In dit boek geeft hij
een opsomming van 463 schepen, die
schatten vervoerden en die in de loop
der eeuwen znn vergaan. wel een
aantal dus orh van te watertanden.
In hetzelfde boek beweert hij, dat hij
maar liefst voor een waarde van 135
miljoen dollar aan goud, zilver en an
dere kostbaarheden naar boven heeft
gehaald. Desondanks heeft hij altijd
geldzorgen gehad, omdat zijn hobby
Lezing in Stedelijk Museum
In het Stedelijk Museum Schiedam
wordt woensdagavond 1 nov. een in
leiding gehouden over een cobra-ver
zameling van het museum, gevolgd
door een rondgang door het museum.
De inleiding wordt gehouden door
Bram Bogart. Het museum zal vrij
dag 27 oktober voor het publiek ge
sloten zijn, in verband met de na
jaarsvergadering van de vereniging
van museumdirecteuren „De Mu
seumdag".
al die kapitalen weer heëft verslon
den.
Men zou oneindig door kunnen gaan
met voorbeelden uit de geschiedenis
van deze schatgraverij, maar alle
verhalen komen uiteindelijk op het
zelfde neer. De meeste pogingen zijn
tot mislukking gedoemd, deels, om
dat de zee de schat zo goed weet te
verbergen, dat niemand haar terug
kan vinden, deels, omdat de verhalen
over de schat op geen enkel feit zijn
gebaseerd. Maar ongetwijfeld is het
ook zo, dat het vinden van een schat
weer vele anderen er toe aanzet om
ook een poging te wagen. De schat
van de „Liefde" zal dus zeker niet
de laatste zijn, waarvoer zal worden
gesproken.
„Zoals wij zeggen: 't is niet alleen
een strot, er komt nog meer bij kij
ken om een goed zanger of zangeres
te worden, Muzikaliteit, muzikale
intelligentie, intelligentie voor
teksten en poëzie, het zijn dingen
die belangrijker zijn dan die „strot"
alleen. Een mooie stem en verder
niets van al die andere dingen? Dat
is een lege huls." Aan het woord is
Jo Bollekamp, concertzangeres en
zangpedagoge sinds 25 jaar. Rotter
damse in hart en nieren, muzikaal
tot in de toppen van haar vingers
en met een faam die ver over de
grenzen reikt. Eigenlijk alleen nog
zangpedagoge, want twintig jaar
geleden stapte zij van de concert
podia om zich alleen nog maar aan
het lesgeven te wijden. „Het les
geven zelf trok me veel meer aan.
Je hebt direct contact met de men
sen en dat is veel fijner. Ik heb
leerlingen van over de zestig en
natuurlijk ook jonge mensen. Juist
die afwisseling van mensen en
typen is prachtig. Het is levend
materiaal."
De faam van Jo Bollekamp reikt
tot over de grenzen. „Uit heel Neder
land komen ze, maar ook uit Parijs,
Brussel, Antwerpen en Hamburg".
Beroemdheden die zij opgeleid heeft
zijn onder meer: Elly Ameling, Ger
ry de Groot (nu bij de opera Zürich),
Albert van Haasteren (opera Heidel-
berg), Nelly van der Spek, Chris van
Woerkom en de negerzanger Henry
Blackmon, die volgens. Jo Bollekamp
veel te weinig kansen krijgt om op
te treden. Waaraan dat ligt weet ze
niet, want kwaliteit heeft hij zeker.
„Mijn eigen opleiding heb ik gehad
van mevrouw Berthe Seroen, van
Eduard Liechtenstein en ik heb enige
Hoe vaak voelt U niet 't gemis
van een stadstas, zo'n handige
tas, tussen visitetas en bood-
schaptas in... waarmee U in Uw
beste spulletjes kunt gaan win
kelen...- of die zo practisch zijn
voor mee naar 't werk!
Maar nu gaat U zo'n elegante en
zeer practische tas aanschaffen,
niet tegen de normale prijs...
8.75 maar voor een verbijsterend
lage prijs, voor nog géén vijf
gulden.
't Saksische Binnenhuis
NIEUWE BINNENWEG 20
ROTTERDAM - Telefoon 23.09.81
Meubelen met eigen karakter
Vrijdag en zaterdag verkopen
wij deze practische en toch
vlotte stadstassen, in cognac,
zwart en
donkerbeigè,
voor®
din tel. of schrift. bi
tijd in Genève les gehad. Een zang
opleiding duurt minstens zeven jaar
vóór je kunt zeggen, dat is werkelijk
gegrond, dat zit helemaal goed.
Maar ja, wij kunnen nooit zeggen, je
bent afgestudeerd. Je moet je stem
altijd blijven onderhouden. Mijn
mensen die in het buitenland zitten
komen in de vakanties aitijd een
paar lesjes pakken", zegt ze. „We
hebben ook regelmatig contact met
elkaar. Als er ergens een première
is, bellen ze altiid even op, zelfs van
uit het buitenland".
Enthousiast schiet haar stem uit
als ze praat over „het meisje uit
Pretoria". „George Stam, directeur
van het Rotterdams Conservatorium,
was in Zuid-Afrika. Daar deed een
meisje examen voor piano en zang,
en George Stam was gecommitteer
de. En hij hoorde het meteen: zoiets
moois! Maar ook: die stem „zat"
niet helemaal, zoals wij dat zeggen.
In ieder geval hij heeft gepraat en
gepraat om haar naar Rotterdam te
krijgen. Hij zei, die moet les hebben
van Bollekamp. Vanaf april is ze hier.
Heeft al een concert gegeven in de
Kleine Doelenzaal en alle critici wa
ren enthousiast. Ze heeft nu ook hier
eindexamen gedaan aan het conser
vatorium en ze blijft in Nederland.
Ze gaat op voor de Prix d'Excellen
ce. Dat komt niet vaak voor bij zin
gen. Trudi Koeleman heet ze en ze
is pas 24 jaar!
Een toekomstige ster dus? „Zeker,
ze gaat een bijzondere toekomst tege
moet. Ze heeft een indringende voor
dracht. Erg fijn, heel fijn".
Bent u erg streng voor uw leerlin
gen?
Even een lachje en dan: „De ver
houding met mijn leerlingen is goed.
Nooit moeilijkheden oj narigheid ge
had, in al die jaren niet. Van elke
les wil ik iets blijs maken. Ik zet wel
door wat ik wil maar altijd met
een grapje. Bij anderen gaan leerlin
gen wel eens,huilend weg. Bij mij
nooit. Meestal lachend. Zingen is
iets blijs, en dat moet het blijven.
Waaraan heeft u uw bekendheid te
danken?
„Dat geweldige werken altijd maar
weer on do techniek. Daar ben ik.
als je dat zo wilt noemen, bekend
door geworden. Als je goed piano of
viool wilt leren spelen, wordt er ook
enorm op de techniek gelet. Bij het
zingen wordt daar overheen gelopen.
En 't is mijn stokpaardje".
Wat is uw lievelingsmuziek?
HEt LIED
„Alle muziek is heerlijk. Maar 't
genre lied staat bij mij bovenaan, 't
Is het moeilijkst. Schubert, Wolf,
Brahms en het Franse lied. Ik houd
ook wel van andere, maar dit is nu
eenmaal mijn instelling".
Moderne muziek, houdt u daarvan?
„De moderne muziek van de grote
K. Ja, ik heb weinig tijd om me erin
te verdiepen. Maar ik hoor wel eens
iets over de radio. Experimenteel, ik
begrijp het niet, eerlijk niet. Ik hoor
er geen muziek in. Muziek van Wil-
Bonies-expositie
in Galerie Punt 4
In galerie Punt 4 aan de Rotter-
damsedijk 319a in Schiedam heeft
Cees van der Geer een expositie in
gericht van Bonies. In dit seizoen vol
gen ook exposities van werken van
Fer Hakkaart, Piet van Stuivenberg,
Peter Stuvcken en Bram Bogart.
De galerie zal tevens deelnemen
aan de kunstbeurs „Blaans", welke
binnenkort in het Stedelijk Museum
Schiedam wordt gehouden, in samen
werking met o.a. de galeries Orez,
Swart én Mangelgang.
JUBILEUMCONCERT VAN
PIET VAN EGMOND
Ter gelegenheid van zijn 40-jarig
jubileum als kerk- en concert-orga
nist geeft Piet van Egmond op vrij
dag 3 november een concert in de
Nieuwe Zuiderkerk, Westzeedijk 43.
Het zal één van de laatste concerten
worden in deze kerk op het prachti
ge 4-klaviers-orgel met fernwerk.
Na afloop van het concert is er ge
legenheid de jubilaris te feliciteren.
Het concert begint om kwart over
acht. De kerk gaat open om half acht
voor de kaartverkoop.
lem Pijper, waar ik veel mee heb sa
mengewerkt, kan ik wel waarderen.
Maar dat experimentele, ik word er
verwérd door. Echte jazz is goed.
Die zangeres, Sarah, hoe heet ze ook
al weer, Sarah Vaughan, dat is wer
kelijk goed".
Verschillende mensen lesgeven, dat
trekt u vooral aan?
„Ja dat is het fijne. Op het mo
ment werk ik met mensen van het
Nieuw Rotterdams Toneel. Erie
Schneider en Annct Nieuwenhuyzen.
Op 1 januari gaat de musical „I Do
I Do", van 't Hemelbed van Jan de
Hartog, in première. Ze krijgen twee
maal in de week les. Ze worden geen
uitgesproken zangers, 't is alleen
maar om de stem te beschermen.
Anders zou na tien uitvoeringen hun
stem kapot zijn en misschien moeten
ze er wel driehonderd geven. Het
gaat alleen om de technisch princi
piële punten.
Eric heeft een mooie zangstem.
Hij wil er ook mee doorgaan. Op z'n
tijd werken met zoiets vind ik enig.
We hebben afgesproken dat als de
uitvoeringen begonnen zijn; ze zoveel
mogelijk controle-lessen krijgen. Ze
werken gelukkig met verborgen mi
crofoontjes, iets wat je bij echte so
lozang natuurlijk niet hebt. We wer
ken met deze twee ook niet op de
grootte van de stem.
Er nemen nog meer toneelspelers
les bij mevrouw Bollekamp, zoals
Luc Lutz, zijn vrouw Simone Roos-
kens en Steye van Brandenberg.
Lutz houdt ervan mooi Schumann te
kunnen zingen. Simone Rooskens
houdt van Franse chansons".
Hobby's heeft Jó Bollekamp ook,
al heeft ze er weinig tijd vóó'f. „Miin
hoofdbaan is hoofdlerares aan hrt
conservatorium. Dan alle lessen Ik
wil graag veel lezen. Ep in de zo
mer tuinieren, en dan natuurlijk
mijn grote schat, m'h hond".
ELS VAN DE MORTEL
Zorg voor een natuurlijke, ge
zonde atmosfeer In Uw centraal
verwarmde kamer... waar mens,
plant en dier wel bij vaart en
hang verdampingsbakken aan
de radiatoren.
Geen kwestie van tientallen
guldens, neen, nu zoekt U Uw
verdampingsbakjes uit ru flink
model (21 x 31 cm) met vloeiblad
voor groter verdampingsopper-,
vlak, per stuk voor zeven
kwartjes.
Vrijdag en zaterdag verkopen
wij deze radiator verdampings
bakjes, om té droge lucht in
Uw kamers te voorkomen, met
verdampingskarton,
per stuk
voor
Gein tel. of schrift. I
