SM
Antje de Lange (88 jaar) hoopt
het eeuwfeest nog te beleven
Derde generatie zit nu op de boerderij
ii
Een uit de
khuten
gewassen
badkamer
Ouwe true
van Dalen
DE HAVENLOODS DONDERDAG 18 APRIL 1968
De toren van Geerestein
WOUDENBERG Een lief dorp in de Gelderse vallei. Het ligt aan de vroegere grote teeg van
Arnhem naar Utrecht en ook nu nog komt er vrij veel verkeer door het dorp. Maar de bewoners
hebben zich nooit veel aangetrokken van al dat langskomende verkeer. Zeker, rond het belang
rijke kruispunt midden in het dorp zijn verschÜlende zaken te vinden die zich richten op de
langskomers. Een benzinestation, een restaurant e.d. Maar het eigenlijke dorp is heel rustig ge
bleven. i i
De rust van het dorp is ontdekt door de „grote stad". Zoals met veel dorpjes het geval is, zijn
hier forensen gekomen. Nog bescheiden in aantal, maar dat zal toch wel gaan groeienHelemaal
in stijl kent Woudenberg ook een „heer" van het dorp. Het Huis- Geerestein behoorde oor-
spronkelijk tot de verdedigingslinie van de Bisschop tan 't Sticht. De verdedigingslinie bestond
uit een groep kastelen, waarvan Geerestein er een was. Een beschermingsmaatregel tegen de
agressieve Hertog van Gelre.
Opmerkelijker nog dan het Huis zelf is echter de toren bij de boerderij Klein Geerestein, op een
steenworp afstand van het kasteel. Vroeger en ook nu nog stond de Gelderse vallei er
om bekend dat er gemakkelijk wateroverlast optrad. Vandaar de toren? Was het een vluchttoren
voor het water? Wij zijn gaan praten en toen bleek dat het meer een toren was waar men van
water genieten kon, dan een toren die tegen water beschermt. Oorspronkelijk is de toren ge
bouwd als.badkamer.
PLAATSEN VRIJ IN
VAKANTIEKAMP
Er zijn nog wat plaatsen vrij in de
vakantie jeugdkampen van de Rot-
terdamsche Bond voor de Lich. Op
voeding. De R.B.L.O. organiseert voor
de 44e maal in de bossen van Rijen
(N.B.) een meisjeskamp van 1 juli
t.m. 13 juli en een jongenskamp van
15 juli tm. 27 juli. Deze dertiendaag-
se kampen zijn toegankelijk voor kin
deren van 9 t.m- 14 jaar.
De kosten bedragen 75 gulden per
kind, voor het volgende kind uit het
zelfde gezin 65 gulden, voor de vol
gende kinderen 55 gulden. Hierbij is
les inbegrepen, ook de reiskosten en
het ongelimiteerd gebruik van het
natuurbad „Surea", in de nabijheid
van het kamp gelegen. Het kamp
geld kan na inschrijving ad. 3 gulden,
hetgeen van de kampeerprijs wordt
afgetrokken, in kleine porties (min. 2
gulden) bijeen worden gespaard.
Kerkbezoek is mogelijk.
Folders betreffende deze kampen,
vermeldende inschrijf- en spaaradres-
sen, worden op aanvraag gaarne toe
gezonden door het bondsbureau van
de R B.L.O., 's-Gravendijkwal 89b,
Rotterdam, tel. 251932 (b.g-g. 247783)-
Bezoekuren woensdag en vrijdag van
14-18 uur.
Denk nu niet: ..."Dat kan nooit
wat zijn... een hele herenpara-
pluie voor nog géén vier
gulden..." neen, kom kijken en
U koopt er vast een!
Prachtige stevige herenpara-
pluies met 100% Nylon be
spanning en zeer solide binnen
werk, met aparte dop om de
baleinen bij elkaar te houden.
Een prima parapluie, die tegen
een stootje kan. koopt U voor
nog géén vier gulden.
Bejaardensocleteit „Mathenesserkerk", Van
Citterstraat 55. Deltshaven, Iedere donder
dag van 2-4 uur bejaardensocleteit. Iedereen
ls van harte welkom.
Deez' toren is gebouwd ter eer
van God, mijn Koning en mijn Heer
en wacht eerbiedig met zijn stichter
de komst van 's werelds groten Richter.
Anno 1849
„Dat zijn regels van mijn betovergrootvader Hendrik Daniel Hooft.
Die heeft de toren laten bouwen en de gedenkplaat laten aanbrengen
zegt Hendrik Gustaaf Adolf Hooft van Woudenberg. Hij is degeen die
op het ogenblik de toren en de aangebouwde boerderij bewoont. Zijn
familie stamt rechtstreeks af van de overbekende P. C. Hooft van de
Muider Kunstkring.
Mijn betovergrootvader Hendrik
Daniël kocht in 1834 de hele bezitting
Geerestein van de graven van Rech-
teren. Die woonden en leefden voor
namelijk in de Achterhoek en deden
niet veel aan en met Geerestein. Het
kasteel Geerestein is al veel ouder.
De vroegste aanduiding komt voor in
een acte van belening uit 1418. Daar
in worden het kasteel en de nabij ge
legen boerderij genoemd. Het kasteel
maakte deel uit van de verdedigings
gordel van de Stichtse bisschop te
gen de opdringerige Hertog van Gel-
re. Nadien is het Huis enkele keren
verbouwd, in de stijl van de tijd. Jam
mer, want het zijn niet altijd ver
beteringen geweest. Op het ogenblik
kun je alleen in de keldergewelven
nog zien dat het een echt „fort" is
BeHendrik Daniël Hooft heeft op de
plaats van de oude boerderij in 1838
een nieuwe laten zetten. Die boerde
rij is opgezet als een eigen bedrijf.
Daarom is er betrekkelijk weinig
woonruimte in het huis-gedeelte, want
de familie woonde zelf op het grote
huls.
Reportage: Wim de Lange
Foto: Cock Tholens
„Mijn betovergrootvader schijnt
wel een man met heel eigen ideeën
geweest te zijn. Behalve dat hij het
boerenbedrijf zelf wilde runnen heeft
hij ook de bovenzaal van de boerde
rij als kerkruimte laten inrichten. De
dominee maakte het de heer niet naar
de zin en dat was voor hem aanlei
ding genoeg zich „af te scheiden'
Hendrik Daniël was van mening dat
hij het dan zelf wel beter kon Dus
werd elke zondagmorgen de klok ge
luid en dan trokken de familie Hooft,
het personeel en de pachters naar de
kapel waar een dienst gehouden werd.
Toen later een dominee op het dorp
kwam die wel in de smaak viel, gin
gen allen weer naar de kerk in t
Badkamer
Wanneer is precies de toren ge
bouwd?
„Hendrik Daniël Hooft was nogal
gecharmeerd van Engeland. Hij reis
de verschillende keren door dat land
en op een reis tussen 1838 en 1848
heeft hij daar een torentje gezien
dat zeer bij hem in de smaak viel.
Hij zag er wel iets in voor Geere
stein. Nu was hij al lang van plan
eens een badhuis bij de boerderij te
bouwen en die twee gedachten heeft
hij gecombineerd in de bouw van de
toren. Je zou dus kunnen zeggen dat
de toren een erg uit de kluiten ge
wassen badkamer is".
De boerderij in 1838. de toren in
1848 De boerderij gebouwd in neo-
-romaanse stijl, de toren in de neo
gotische. Dat was tenminste de be
doeling Het is niet helemaal uit de
verf gekomen. In de boerderij zitten
romaanse ramen, maar de boven
rand van de bovenzaal is opgeluis
terd met prachtige, zuiver gotische
boogjes. In de boogjes een serie wa
penschilden. De toren daarentegen
heeft gotische ramen, maar romaan
se deuren. Om de mengeling van stij
len compleet te maken, heeft men aan
de dakrand van de schuur een ongi-
neel Stichtse kartelrand gemaakt en
de bovenramen van de schuur een ty
pisch Zwitsers chalet-idee.
Mijn betovergrootvader was be
slist een heel eigenzinnig man. Om
nog een voorbeeld te noemen: zijn
naaste buren waren de De Beauforts
op het landgoed „Aan de Boom (Zo
genoemd naar een karakteristieke
reus aan de rand van het landgoed,
red.) Nu wilde het geval dat de fa
milie De Beaufort na de lunch ging
rusten, om dan omstreeks vier uur
in de middag de deuren te openen
voor de bezoekers. Op Geerestein ont
ving men echter direct na de lunch,
om pas midden op de middag te rus
ten. Zo hebben de families jarenlang
langs elkaar geleefd. Ze zeiden van
elkaar: „Als ze ons willen bezoeken,
dan veranderen ze hun tijden maar".
In later jaren is dat wel weer recht
getrokken."
Virtuoos
De bouw van zowel de boerderij als
de toren staan op naam van metse
laar Van Lunteren uit Woudenberg.
De boerderij staat in vakkringen be
kend om het prachtige voeg-werk.
Ook nu nog springt de uitzonderlijk
fraaie afwerking direct in het oog. De
schouw in de bovenzaal van de boer
derij is gemaakt van stuc-marmer.
Een virtuoos werkje. In de nog nat-
te stuc wordt met oostindische inlet
de marmer-adering aangebracht. Dat
moet razendsnel gebeuren, want het
kan alleen als de stuc nat is. Als de
boel is opgedroogd, is er niets meer
aan te veranderen. Het moet dus snel
en meteen goed gebeuren.
H G A. Hooft: „We hebben nog
iets'geks beleefd toen we de toren
en de zaal weer in gebruik gingen
nemen. Tegenwoordig stel je wat ho
gere eisen aan de warmte in een ver
trek dan vroeger. De -mooie schouw
in de zaal wilden we voor geen prijs
veranderen of beschadigen. Dus moest
er een kachel komen op een andere
plaats. Daarvoor is uiteraard een
schoorsteen nodig en nu was het pro
bleem waar die zou moeten komen.
Een extra handicap was dat van ae
oorspronkelijke bouwplannen niets op
papier stond.
De nakomelingen van metselaar
Van Lunteren zijn echter nog steeds
in hetzelfde vak werkzaam. Het
spreekt dus dat de bouw van de to
ren en de boerderij nogal eens ln fa
miliekring onderwerp van gesprek is
geweest. De oude Kees van Lunteren
hebben we er toen bijgehaald en die
kon zeggen: „Steek de pijp daar maar
in de muur, want daarachter zit voor
zover ik weet een loze ruimte". We
hebben het gewaagd en het bleek nog
precies te kloppen ook."
In Nederland kampen we met wo
ningnood. Een manier om sneller te
bouwen is onder meer het zgn. „Pre-
fab"-huis. Onderdelen van de huizen
wordèn in een fabriekshal gegoten -
van beton en op de bouwplaats in
snel tempo gemonteerd. Het wordt
ons als een nieuwtje verkocht, maar
laat u niets wijsmaken. De toren van
Geerestein is al op dezelfde wijze
gebouwd. Althans grote delen ervan.
In de werkplaats werden de cemen
ten stukken in mallen gegoten
en op de toren geplaatst. Men krijgt
de neiging er achter te zetten „met
slechts één schroevedraaier". maar
zo simpel was het nu ook weer met.
H. G. A. Hooft: „En dan is onze
klok iets bijzonders. Het is een zeer
oud uurwerk, afkomstig uit Berlijn.
Tweemaal per jaar komt volgens con
tract een klokkenmaker uit Brabant
over om het onderhoud te verzorgen.
De bel is in vakkringen ook heel be
kend vanwege de mooie klank. U
treft het overigens niet, want hoewel
gisteren net de klokkenmaker is ge
weest staat de klok nu toch weer stil.
De klok loopt ook altijd vijf minu
ten voor. Dat is geen hebbelijkheid
van het uurwerk maar een bewuste
verschuiving. Het wordt speciaal ge
daan voor de boeren op het land. Als
de klok half één slaat, trekken ze de
jas aan en gaan naar huis. Op het
moment dat ze thuis komen is het net
tijd voor de radionieuwsuitzending
ten behoeve van land- en tuinbouw...
Geerestein en de boer
1. n i
heren parapluie
100°/. nylon
Vrijdag en zaterdag verkopen
wij deze zeer solide herenpara-
pluies met imitatie lederen knop,
inclusief
foudraal,
in zwart,
Vrijdagavond tot 9 uur open.
Géén tel, of schrift. bat.
In „De Smidse", Straatweg 81
wordt op 24 april een bijeenkomst ge
houden voor bejaarden. Aanvang 10
uur. De Rijksvoorlichtingsdienst pre
senteert een filmprogramma over
„Ons Koninklijk Huis".
Na de oorlog is de familie Hooft
begonnen met het weer bewoonbaar
maken van toren en boerderij. Tot
op dat ogenblik 1946 was de si
tuatie van de toren niet veranderd.
Er was geen water, geen elektriciteit,
het bouwwerk stond er nog net zoals
bij de bouw. Nu is het voorzien van
een keuken, een douche, verlichting
en een kachel Jonkheer Hendrik Gus
taaf Adolf Hooft van Woudenberg, ad
vocaat in Amsterdam, vertoeft er
graag in de weekends met zijn vrouw.
De naam Geerestein is een geschiedenis apart. Gerend
betekent zoals elke modebewuste vrouw zal weten uit
elkaar lopend, niet evenwijdig. Nu is bij nameting geble
ken dat in Geerestein geen enkele rechte hoek te vinden i
is. Althans niet in de grondvlakken. De vertrekken lopen
ten opzichte van elkaar allemaal een beetje uit de pas. De
gracht achter het huis staat niet loodrecht op de as van i
het huis.
De bijgebouwen staan niet recht op de as van het huis
en ook niet precies evenwijdig aan elkaar. Om het geheel
kompleet te maken loopt de weg voor heihuis ook.al niet
evenwijdig aan de as van het huis. Kortom, G.e"estei"
geert aan alle kanten. Het wapen van Geerestein is dan
ook heel toepasselijk opgebouwd uit zwarte en gele geren-
VPfe, 1 tm mten
schoenen
(Oude) Binnenweg 57a,
Rotterdam
Hoogstraat 71
Schiedam
Groot houden
„Oh, en daar schiet me nog een
mooie anecdote te binnen over mijn
betovergrootvader. Tegenover de to
ren van Geerestein. aan de andere
kant van de weg heeft vroeger ook
nog een kasteeltje gestaan. Er wa
ren verhalen in omloop dat onder het
kasteel een schat in de grond zou
zitten. Hendrik Daniël Hooft heeft
het kasteel toen laten slopen, maar
al wat uit de grond kwam. geen schat.
Om zich groot te houden heeft hij
toen maar gezegd dat het kasteel te
gen de grond moest omdat het zo
bouwvallig was..."
„Juffrouw Antje? Da's een slimme." Zo staat ze in
Woudenberg vrij algemeen bekend. Antje de
Lange, 88 jaren oud, sinds kort weer terug op
de boerderij Klein Geerestein waar ze geboren
werd. Haar vader, Jan de Lange, was de eerste
pachter op de boerderij. Antje weet er nog heel
wat van te vertellen.
Vader was niet alleen de pachter van de boerderij,
hij speelde ook een beetje voor opzichter over de
daggelders van de freules Hooft die in het bos
werkten. Drie freules en een jonker zaten er toen
op 't Huis. Freule Suze, freule Mina en freule
Santje. En dan jonker Gerrit. Dat was een wilde
in zijn jonge jaren.
Vader is maar 49 jaar geworden, t Hart
Moeder, de vier meisjes en broer Piet dreven
toen de boerderij. Dat was een hele toer. Toen
Piet groot genoeg was heeft hij de boerderij
genomen en toen ben ik met m'n zusters Gijsje,
Jannetje en Cornelia naar een huis in het dorp
gegaan. Gijsje is toen al gauw overleden, mn
twee andere zussen zijn getrouwd, maar ik heb
al die jaren in het dorp gewoond. Ik heb altijd
iemand in huis gehad om voor te zorgen. Tot ik
kort geleden ziek werd. Toen is de familie ge
komen en heeft me naar de boerderij gebracht.
Ik kon niet meer voor mezelf zorgen. En nou zit
ik weer hier."
Maar u hebt dus wel een hele tijd op de boerderij
gewerkt?
Nou en of! Op mijn twaalfde jaar kwam ik van
school af en toen was het meteen raak. Tot m'n
dertigste heb ik meegewerkt op het bedrijf. Elke
dag melken. En toen kon je nog met twee
emmers aan een juk lopen hoor! De melkplaats
was aan de overkant van de weg. Dat was nog
een heel eindje lopen. Toen ik dertig was en we
naar het dorp gingen was ik het melken ook dik
zat ook, dat wil ik je wel vertellen.
We hadden toen ook de afspraak met het Huis dat
elke morgen om zeven uur de verse melk aan
de keukendeur moest staan. En elke maand
moest er 40 pond boter naar het Huis. Als de
familie in de herfst naar Amsterdam vertrok
voor het winterseizoen, namen ze ook nog eens
5 potten met 40 pond boter mee.
Ik weet ook nog goed een keer dat ik zat te melken
en dat er een klepper jacht werd gehouden. En
een geschiet en geknal in het bos! Plotseling
kwam de jonker uit het bos rennen, vlak langs
me heen. „En meiske", zegt 'ie, „kun je er nogal
zo wat uitkrijgen?" Ik zeg: „Dat gaat zat meneer,
meer in ieder geval als u uit het bos!"
Diezelfde middag loop ik van het melken naar huis
langs een bospaadje en daar zie ik me toch een
knaap van een haas liggen! Ik denk: „Nou even
slim zijn Antje. Niet direct meenemen, want ze
gaan meestal nog wat zoeken naar aangeschoten
dieren". Dus ik pak dat beest op en verstop het
zo'n beetje onder wat bladeren. Niet helemaal,
want dan zou het teveel opvallen als ze het toch
vonden, 's Avonds ging ik kijken en ja hoor, de
haas lag er nog. Hij smaakte best.
Ik heb ook nog eens een lammetje voor mezelf
gehad. Of voor mezelfsamen met m'n zusjes.
Nou, dat beestje is compleet doodgetroeteld.
Eerlijk waar hoor! Het moederbeest was dood,
dus we moesten het voeren. Melk kreeg het niet,
want dat was te duur. Wei kon 't krijgen, uit zo'n
trekpotje weet je wel? Dus m'n zusjes en ik am
de beurt met dat beest op schoot en telkens een
trekpotje wei er in. 't Arme beest is er na korte
tijd aan kapot gegaan."
Op het ogenblik zit Nico de Lange op de boerderij.
Dat is de derde generatie De Lange op dezelfde
pacht. Op zichzelf is dat geen grote bijzonderheid.
Maar toch is het gebruikelijk in bepaalde streken
en zo ook in de Geldersche Vallei om een
feest aan te richten wanneer een familie honderd
jaar op eenzelfde pachtboerderij zit. Hoever zijn
de De Lange's nog van dat jubileum af?
Antje de Lange: „Es,even kijken hoor. 't Is al zo
lang geledenIk ben 88. Mijn broer Janus was
twaalf jaar ouder dan ik en die was ongeveer
twee jaar oud toen vader op de boerderij kwam.
Die zou dus nu honderd geweest zijntwee
derafdat moet dan ongeveer 98 jaar zijn. Dus
we zitten er vlak tegenaan. Ja, over twee jaar.
Ik hoop het nog wel mee te maken
