„Shell ot geen Shell, maar
industrieterrein komt er
Geest-dodend gepraat
één gulden
245r
vaNDaM
H. M. Schaminéef voorzitter Industrieschap Moerdijk:
99
KOOP PRIJSBEWUST!
't MEUBELHUIS
vliegensvlug
2x daags
heen en terug!
SL
ORGELS
1 uw trotse bezit
DE HAVENLOODS VRIJDAG 24 MEI 1968
Vergelijk alvorens te kopen eerst
ome prijzen en kwaliteit.
WEST-KRUISKADE 4-5-6 - TEL. 124076
(naast Arena Theater)
ALTIJD 20%-30%
VOORDELIGER
(DESGEWENST CREDIETSERVICE)
De Nederlandse economie heeft onlangs een gevoelige tik ge
kregen, een tik, die vooral in Rotterdam hard is aangekomen.
Dat was het besluit van het Westduitse chemische bedrijf „Degus-
sa" om zich bij Antwerpen en niet in het Rotterdamse haven
gebied te vestigen. Burgemeester Thomassen zei hierover in
Middelburg, dat dit bedrijf 70 miljoen gulden zal investeren en
werk zal geven voor honderd mensen. In de toekomst zal die
investering 600 miljoen gulden worden en het bedrijf zal dan
werk kunnen bieden aan 2000 mensen. Inderdaad een gevoelige
tik dus, te meer, daar dit beslist niet het eerste grote be
drijf is, dat is uitgeweken naar de Beneluxpartner en havencon
current België.
Nog maar nauwelijks heeft men
echter de teleurstelling hierover ver
werkt of men staat in Rotterdam
voor een nieuwe dreiging. De Shell
heeft aangekondigd, dat men be
langstelling heeft voor de vestiging
van een chemische fabriek bij Moer
dijk of bij Antwerpen. Zelfs is het
zo, dat Antwerpen lichtelijk de voor
keur schijnt te hebben. Dat is ook
begrijpelijk, omdat deze haven ge
reed is het bedrijf te ontvangen en
niet zal aarzelen verregaande facili
teiten te bieden. Of de Moerdijk,
waar een industrieterrein van 2000
ha nog moet worden aangelegd, een
kans maakt is nog onzeker. Opti
misten, die daarbij speculeren op
het feit, dat Shell voornamelijk een
Nederlandse onderneming is, zullen
wel bedrogen uitkomen. Het is dui
delijk, dat een dergelijk wereldbe-
drijf nationale sentimenten nauwe
lijks een rol zal laten spelen, wan
neer er miljoenen in het spel zijn.
Hierop heeft de Antwerpse schepen
Delwaide vorige week eveneens ge
zinspeeld.
Het opmerkelijke is, dat burge
meester H. E. M. Schaminée van Ze
venbergen, voorzitter van het Indus
trieschap Moerdijk, niet eens met
het klamme zweet in de handen zit,
wanneer het gaat over de vraag of
Shell zich al dan niet bij de Moer
dijk zal vestigen. „Het plan staat of
valt beslist niet met die vestiging",
zegt hij. „Het staat of valt ook niet
met een kanaal door de Hoekse-
waard van het Europoortgebied naar
het Hollands Diep. Het industrieter
rein komt er toch, omdat het van
levensbelang is voor dit gebied. Ik
weet niet hoe groot het terrein is,
dat de Shell wil hebben, maar wel
weet ik. dat "we het industriegebied
niet eenzijdig willen maken. We wil
len verscheidenheid van vestigin
gen".
Van levensbelang is het industrie
gebied bij de Moerdijk inderdaad.
De noordwesthoek van Noord-Bra
bant is sinds de oorlog in een econo
misch opzicht verwaarloosd gebied
geweest. Het kwam gehavend uit de
Tweede Wereldoorlog en zag daarna
de werkgelegenheid teruglopen als
gevolg van de mechanisatie in de
landbouw. Industrie kwam er niet.
De bedrijven vestigden zich bij de
machtige slokop Rotterdam. Die in
dustrialisatie werd overigens door
de overheid bewust tegengehouden,
omdat de in dit gebied wonende ar
beiders als pendelaars in het Rotter
damse havengebied hard nodig wa-
Miskleun
nu... beduidend
goedkoper
heeft men altijd erkend, dat de pen
del een ongezond verschijnsel is.
Ook heeft men altijd geweten, dat
bij het voortschrijden van de mecha
nisatie of bij een ongunstiger econo
mische situatie de pendelaars de
eerste slachtoffers zouden worden.
Bij de massa-ontslagen vorig jaar in
de Rotterdamse haven is dat duide
lijk gebleken.
De burgemeesters in dit gebied,
vooral de burgemeesters van de zo
genaamde Zekluza-gemeenten Ze
venbergen, Klundert en Hoge en La
ge Zwaluwe hebben dit steeds in
gezien. Ook Gedeputeerde Staten
van Brabant hadden deze gemeenten
reeds in 1947 aangewezen als indus
triële kernen, hetgeen nogmaals ge
schiedde in het in 1959 verschenen
rapport Randstad en Noord-Brabant.
De regering remde echter, zoals ge
zegd, een ontwikkeling in die rich
ting bewust af.
Alle ontwikkelingen bleven tot 1957
stilstaan, ook al, omdat tot die tijd
het definitieve tracé van het Ant-
werpen-Rijnkanaal nog steeds niet
vaststond. Tot die tijd nam men
aan, dat dit kanaal bij Moerdijk zou
uitmonden. Toen bleek, dat dit niet
het geval zou zijn, gingen zeven ge
meenten in dit gebied aandringen op
een nauwere samenwerking. Om
streeks 1960 sloegen de Zekluzage-
meenten de handen ineen.
U bent wel Iets
op 't gebied
n ons gewend
van langspeelban-
deze aanbieding
steekt met kop en schouders
boven al 't voorgaande uit!
Een groot aantal BASF lang-
speelbanden, waarvan de kwa
liteit een begrip is... verkopen
wij nu voor onze prijzen.
Splinternieuwe Basf lang-
speelbanden, in de originele
fabrieksverpakking, voor prijzen
die 't mogelijk maken tientallen
meters meer te kopen
Vrijdag en zaterdag
verkopen wij deze fabrieks-
nieuwe originele Basf banden,
voor prijzen die voor zichzelf
spreken.
Vrijdagavond tot 9 uur open.
Gun tel. of schrift, i
UNIEKE
AANBIEDING
SLECHTS
YOUTH ZIG-ZAG POPULAIR
Moderne uitvoering in 2 kleuren.
Ingebouwde verlichting, kompleet in
koffer. Tijdelijk van f 350,- voor f 245,-.
Mogelijkheden:
naden afwerken, knoopsgaten maken,
rekbaar materiaal verwerken, siereteken
maken, stoppen, borduren en recht-
steekwerkenz.
YOUTH ZIG-ZAG POPULAIR
op praktisch, luxe bergmeubel
SLECHTS 295-
Uitvoering eiken, teak, macoré of not
Tijdelijk van f 450,- voor f 295,-.
ROTTERDAM
HOOGSTRAAT 165-167
TEL 010-130424-113902.
BON Vulinenatuurop.
Reserveer voor mij I
I ...Youth Zig-Zag Populair Elektr. in I
koffer 1245,-
I
...Youth Zig-Zag Populair Elektr. in I
meubel f. 295,-
I of stuur mij volledige inlichtingen.
I
I Telefoon
^1
angspeel
135 mtr.
cm 540 mtr
Pendel afzwakken
In die tijd hadden de gemeentebe
sturen echter nog geen grote bezwa
ren tegen de pendel. „Als die er niet
was geweest, zouden we hier een
grote werkloosheid hebben gekend",
zegt burgemeester Schaminée. „We
konden er namelijk niets tegenover
stellen. Maar die pendel maakte het
juist ook heel moeilijk om hier een
industrievestiging te krijgen, gezien
het standpunt van de regering. Wij
wilden echter trachten de pendel af
te zwakken en de werkgelegenheid
te bevorderen. Gedeputeerde Staten
dachten er net zo over als wij, om
dat ook G.S. een kentering zag aan
komen, die de regering kennelijk
niet zag".
De mededeling, nog maar enkele
maanden geleden gedaan, dat Rot
terdam mee zou helpen het indus
trieterrein bij Moerdijk tot ontwik
keling te brengen, sloeg bij bepaal
de mensen als een bom in. Rotter
dam was namelijk, samen met Ge
deputeerde Staten van Zeeland en
een groot aantal gemeenten in het
betrokken gebied, bezig met de ont
wikkeling van Zuid-West Nederland,
de zogenaamde Gouden Delta. Daar
bij werd niet of nauwelijks gespro
ken over de Moerdijk en de Rotter
damse plannen, die zo plotseling le
ken op te duiken, pasten niet hele
maal in het schema van sommige
bestuurderen. Onlangs werd burge
meester Thomassen nog verweten,
dat hij de Moerdijk wilde ontwikke
len ten koste van het Reimerswaal-
plan in Zeeland, een belangrijk on
derdeel van de Gouden Delta.
Burgemeester Schaminée glimlacht
als dit ter sprake wordt gebracht.
„Bij niet ingewijden kwam het in
derdaad als een donderslag bij hel
dere hemel", zegt hij. „Maar het
was beslist geen nieuw plan, niet
voor ons en niet voor Rotterdam.
Want toen wij Rotterdam met onze
plannen benaderden, bleek, dat men
daar ook al geruime tijd dan de
Moerdijk had gedacht als een logi
sche voortzetting van het Rotterdam
se havengebied. Een beide partijen
hadden al lang het gevoel, dat het
eens tot een gesprek zou moeten ko
men"
In 1963 trokken de betrokken ge
meenten voor het eerst kredieten uit
om de mogelijkheid te onderzoeken
bij de Moerdijk een industrietcrrein-
tje aan te leggen. Men dacht daar
bij aan een terrein van 500 ha, dat
buitengaats zou worden opgespoten,
omdat dit de meest goedkope oplos
sing zou zijn. Pas in 1967 waar
schijnlijk onder druk van de gewij-
zigde omstandigheden in Rotterdam
waarvan de pendelaars slachtoffer
konden worden en voor een deel ook
geworden zijn gaven Gedeputeer
de Staten van Noord-Brabant toe
stemming om geld beschikbaar te
stellen voor een definitief rapport en
een bestek.
Snel tempo
In oktober van het vorige jaar
namen de Zekluza-gemeenten con
tact op met Rotterdam. Daarna vol
trok zich alles in een snel tempo.
Binnen twee weken werden de eer
ste besprekingen gevoerd en een
week daarna kwam men tot over
eenstemming. Men besloot het plan
om een terrein van 500 ha op te
spuiten te laten varen en de zaak
grootser aan te pakken. Het indus
trieterrein zou 2000 ha groot worden
met als „droge" oppervlakte 1400
ha, omdat Rotterdam zich op het
standpunt stelde, dat de ontwikke
ling van dit industrieterrein alleen
zin had, wanneer het groot genoeg
zou zijn voor een reeks van jaren
en een aantal bedrijven. Rotterdam
beloofde tevens te zorgen voor de
technische begeleiding en mis
schien voor dit gebied nog wel be
langrijker de acquisitie, dat wil
zeggen het aantrekken van bedrijven
die zich daar moeten vestigen.
„In Zeeland schrok men vooral
van deze plannen, omdat men vrees
de, dat Rotterdam daarmee Rei-
merswaal ten achter wilde stellen",
zegt burgemeester Schaminée. Hij
voegt er aan toe, dat dit overigens
zijn zaak niet is, „maar", zo zegt
hij, „het is beslist niet waar, dat de
Moerdijk in de. plaats van Reimers-
waal zou komen. Daarginds is men
nog lang niet zo ver. Als wij willen,
kunnen we nog dit jaar beginnen en
kan het eerste bedrijf volgend jaar
reeds komen. Als wij hier klaar zijn,
is Reimerswaal pas zo ver, dat men
daar kan gaan beginnen".
eniging „opaiigen naar zie rum
Het sluisje m de Rode vaart. Ach- kamp organiseren in de prachtige
Nog plaatsen vrij in
vakantiekamp
Ellecom
Van 29 juni tot en met 13 juli zal
de Kinder Uitzend- en Recreatiever
eniging „Spangen" haar 21e kinder-
Nationaal belang
Binnen korte tijd is de kwestie
Moerdijk uitgegroeid van een zaak,
die Rotterdam en het Industrie
schap Moerdijk betrof, tot een na
tionale zaak. Vorige week maandag
hebben twaalf gemeenten in West-
Brabant tijdens een in Breda gehou
den spoedvergadering zich uitgespro
ken voor de ontwikkeling van dit in
dustriegebied. De regering heeft nog
geen beslissing genomen, maar het
zal niet moeilijk zijn te raden hoe
die beslissing zal uitvallen, wanneer
de Shell voor de Moerdijk zou kie-
zou laten glippen.
De zaak is echter nog lang niet be
slist. De Shell heeft bekend gemaakt,
dat het al of niet tot stand komen
van een kanaal van het Europoort-
gebied naar de Moerdijk geschikt
voor schepen tot 20.000 ton een
grote rol zal spelen bij de overwe
gingen om zich bij de Moerdijk te
vestigen. Mr. Klaasesz, commissaris
der koningin in Zuid-Holland, heeft
zich al tegen een dergelijk kanaal
uitgesproken. Ook de regering
schijnt niets voor dit kanaal te voe
len, zo bleek vorige week uit Kamer
debatten over dit onderwerp. Zij
voelt er meer voor de bestaande
vaarwegen geschikt te maken voor
schepen van een dergelijke grootte.
Overigens schijnt een dergelijk ka
naal al een jaar of tien geleden op
kaarten met betrekking tot het Del
taplan te zijn voorgekomen, toen
zonder tegenkanting. En tenslotte
hoopt de regering ook nog, dat zij
de Shell kan bewegen zich in het Sloe-
gebied te vestigen.
Dit alles doet voor burgemeester
Schaminée niets ter zake. Kanaal of
geen kanaal, Shell of geen Shell (al
zou hij niet-vestiging erg jammer
vinden) het industrieterrein gaat
door. Op de vraag of er dan al an
dere gegadigden zijn, haalt hij zijn
de sluis het terrein
nieuwe industrieterrein ontwikkeld
zal worden.
schouders op. „Dat weet men in Rot
terdam", zegt hij. „Ik nèem aan,
dat ze daar wel een portefeuille heb
ben. Als de Shell niet komt, zal Rot
terdam heus wel met andere voor
stellen komen. Maar wij hebben wel
zeker inspraak in die materie. Als
wij een bepaald bedrijf, dat door
Rotterdam wordt aanbevolen, niet
willen hebben, gaat het niet door. En
we zullen strenge eisen stellen ten
aanzien van lucht- en waterveront
reiniging".
De Shell Is dus een kwestie gewor
den van touwtrekken tussen Moer
dijk (lees Rotterdam) en Antwerpen.
Op de vraag hoe hij denkt over een
nauwere samenwerking in Benelux-
verband op het gebied van havenont
wikkeling, antwoordt burgemeester
Schaminée: „Daar heb ik niets mee
te maken. Dat is mijn terrein niet".
Als hij er op wordt gewezen, dat
hij er wel iets mee te maken kan
krijgen, zodra het industrieterrein
tot ontwikkeling is gekomen, begint
hij te lachen. „Als het zo ver is, zal
ik mijn standpunt wel bepalen",
zegt hij dan.
JAN DIJKSTRA
kantiehal in Ellecom, gelegen i
zeer bosrijk gebied aan de Veluwe-
zoom. Er zijn nog plaatsen vrij voor
meisjes van 6—13 jaar. Inlichtingen
bij mevrouw Van Elten. Spiegelstraat
5, Rotterdam, telefoon 159092.
Rotterdam:
Sehiekade 106(010) 245090-280634
Er zijn soms berichten in de kerkelijke pers, waarbij je
je haren uit je hoofd trekt. Zo las ik onder de vette kop
„Rome blijft Rome en in wezen verandert niets" het vol
gende:
„Rome bleef Rome, al is er veel veranderd en al preekt
men over de protestanten niet meer als over ketters", zo
zei ds. B. in een drukbezochte samenkomst van jongeren.
Dat Rome in wezen niet is veranderd wordt aangetoond
door de geloofsvervolgingen in Spanje en Columbia, waar
veel kerken werden gesloten en waar menige predikant in
moeilijkheden verkeert. Rome is toeschietelijker gewor
den, maar men handhaaft Trente nog zeer concreet.
De -onfeilbaarheid van de paus, de mariologie, de ver
dienstelijkheid der goede werken in tegenstelling met het
reformatorische sola fide (door het geloof alleen), de
waarde van de traditie, niets werd opzij gezet, al staan
vele Nederlandse rooms-katholieken als progressief be-
Als ér Iets veranderde, dan zijn dat de kerken der refor
matie. die zich te veel blind staren op alle vriendelijkheid
en steeds meer de rooms-katholieke kant uitschuiven, ge
tuige velerlei liturgische handelingen en inrichtingen van
de kerkgebouwen.
Dat men gemeenschappelijke diensten houdt tot zelfs
diensten ter herdenking van de kerkhervorming toe, acht
ds. B. wederzijds bedrog, ook tegenover de wereld, die
de indruk krijgt dat de verschillen wel meevallen.
Toch meent ds B. dat mén dankbaar mag zijn voor
de veranderingen die bij Rome zijn te bespeuren en voor
het feit dat vele particuliere rooms-katholieke theologen
ijverig verder gaan. Ds. B wil een gesprek met Rome dan
ook niet a priori afwijzen, al ziet hij daarin voorlopig
weinig heil. Veeleer wil hij een oproep doen horen tot
gebed om bekering dezer aloude en wereldwijde „moeder
kerk". Pas zo kan men tot een ware oecumene komen.
In de op deze inleiding volgende vaak vrij scherpe dis
cussie bleek een groot deel van de jongeren de zaak an
ders te bekijken. Men meende dat het feit dat Rome zich
allerwegen in beweging heeft gezet, aanduidt dat er wel
iets aan het veranderen is, maar dat dit alles in één keer
niet zal kunnen geschieden,"
Het doet je goed, dat vele jongeren tegen een dergelijk
betoog in verzet kwamen, maar ondertussen schaam je je
diep voor het Geestdodende woord van deze predikant.
Vlak daarop lees je dan dat in de synode van één van
onze oudste protestantse kerken het hele scala van op
vattingen van „Rome verandert nooit" tot aan het „liever
vandaag eenheid dan morgen" is afgewerkt (omdat het
mij vooral om het symptoom gaat, en niet om een aanval
op collega's en zuster-kerken noem ik liever geen namen).
Mag ik met ernst vanuit een gekweld geweten vragen: is
het christelijk of is het Geest-dodend, als we een mens of
een groep blijven vastpennen op zijn verleden, omdat men
wel verandering ziet, maar niet precies die veranderingen,
die wij menen te moeten verwachten? Mag men Rome
blijven vastspijkeren op besluiten van het concilie van
Trente uit 1545—1563, omdat die formeel niet zijn her
roepen? Terwijl toch het Vaticaans concilie van een paar
jaar geleden in allerlei constituties en besluiten allerlei
nieuwe wegen heeft geopend.
Ik denk bij wijze van vergelijking aan het Engelse recht.
Daar stelt men ook nooit officieel een verouderde wet bui
ten werking, maar men voert eenvoudig zijn geanti-
queerde rechtsregel niet meer uit. Men neemt goedmoedig
het risico, dat iemand nog wel eens met een ouderwets-
paardje komt opdraven dat vangt men met een stuk
humor wel op. Je kan oude dogma's die in het geloofsbe
wustzijn van de kerk niet meer leven, herroepen. Je kunt
er ook een nieuwe uitleg aan geven, ze „herinterpreteren".
Vervolgens en hier citeer ik de grootste protestantse
theoloog van onze tijd, Karl Barth, kunnen de rooms-kathc-
lieken jegens de traditie het accent verleggen. Wat toen
belangrijk was, hoeft het nu niet meer te zijn; terwijl de
oude uitspraken toch blijven staan. En ten slotte is er de
koninklijke weg van de rooms-katholieke kerk; zij kan een
oude stelling verzwijgen. Zo verzwijgt b.v. de roomska-
tholieke theoloog Hans Küng in zijn zo goede boek over
de Kerk de gehele mariologie (de leer van Maria).
Kortom, en dat wil ik vooral opmerken, geen rooms-
katholiek theoloog zit vandaag met geboeide handen in
angst voor de Paus. Op hun manier zijn zij werkelijk vrij!
Ongeveer zo vrij als de kleine autoriteitjes binnen het
protestantisme
Eén ding staat daarbij onomstotelijk vast: hoewel de tra
ditie binnen Rome bestaat, is er binnen haar grenzen een
openbreken waar te nemen in de richting van de Bijbel en
naar de moderne tijd toe. En nu nog dit: al deze veran
deringen zijn voor mij veel en veel interessanter dan dat
wij steeds maar zeggen: „Ja maar tenslotte is Rome
toch fout!" Want die veranderingen bij Rome zijn voor
ons veel belangrijker dan, die vele grote en kleine com
promissen, die zij als een ballast met zich meesleept.
Daarmee heeft men op het Concilie radicalen en conser
vatieven bijeengehouden; men heeft links noch rechts
willen verontrusten. Ik erken, dat is en blijft de schaduw
zijde, waarmee men die minieme minderheid van vier
stemmen heeft gekocht. En nog altijd woont de hoogste
autoriteit van de rooms-katholieke kerk in het Vaticaan:
de Paus. Veel is mogelijk; ik zou zeggen alles is mogelijk.
Ik ben er dan ook zeer op tegen, dat niet-katholieken eeu
wig en altijd maar komen aandragen met het „Ja maar,
Rome is en blijft hetzelfde. Rome verandert nooit!"
Er zijn verrassingen. Ik was zowaar, bij mijn laatste ver
blijf in Rome, het liefst op bezoek bij de Jezuïeten!
Wij hebben alle aanleiding, wanneer wij iets hopen voor
onze kerken, om ook iets te hopen voor die grote, rooms-
katholieke kerk en om haar werkelijk te volgen met ons
gebed".
Tot zover Karl Barth, wien God in zijn lange leven een
grote dosis bijbelse waakzaamheid heeft geschonken.
Oscar Wilde heeft eens gezegd: „Een vrouw met een ver
leden is een vrouw zonder toekomst". Dat is „wereldse"
wijsheid, onbarmhartig en ongelovig. Even „werelds",
even onbarmhartig en ongelovig is het te zeggen: een
kerk met een verleden is een kerk zonder toekomst.
We hebben een Heer, die niet alleen mensen, maar ook
instellingen, instituten nieuw maakt. Laten kerken vaak
„het graf van God" lijken te zijn, om met pater Adolfs te
spreken, ook in zulke graven staat Hij op.
Zoals Hij Johannes XXIII tot vernieuwing inspireerde, zo
kan Hij het ook Paulus VI doen en wie er ook nog meer
mag komen. Wie echt voor een ander bidt en hoopt kan
hem niet aankijken met het boze oog: jij blijft toch altijd
Dr.K.J. KRAAN
""••spe/vervoer
OPEN DEUR DIENST. Zondag 26
mei wordt in de Laankerk, IJssel-
mondselaan, Kralingseveer een Open
Deur Dienst gehouden, aanvang 18.30
uur. Voorganger in deze dienst is ds.
S. v. d. Bos van Hillegersberg, mede
werking verleent het I.J.E.koor uit
Overschie onder leiding van Arie
Pronk. Organiste is mejuffrouw C.
van Ouwerkerk.
ELECTRONISCHE
vanaf 325.- contant plus
per dag
ook leert spelen met
I Joh. de Heer's unieke systeem
1 wereld merken
keuze uit meer dan 100 Instru-
menten CONN - HAMMOND
I PHILIPS - RI-HA - SOUNA
VISCOUNT e.a.
I demonstraties
1u kunt elke vrijdagavond tus
sen 8-10 uur geheel vrijblijvend
I de orgels horen, zien en zelf
bes; Tien.
