BEZOEK IS BELANGRIJK
,i? m 13?
„Bonken fiekjeneen oude
kunstvorm uit Friesland
„Ome Toon" voor laatste
keer Cineramaportier
DE HAVENLOODS DONDERDAG 3 SEPTEMBER 1968
18
nu... beduidend
goedkoper
nu... beduidend
goedkoper
Zf t m Ji 3JL t/m 3D jo i/m «tu
Vrijdag en zaterdag verkopen
wij deze mooie en oerdegelijke
jongensschoenen van "uit
wasemend" kunstmateriaal.
Met waterdichte onderzool en
lederen binnenzool.
In zwart en de maten 28 t/m 40,
met 3 maanden fabrieksgarantie.
Vrijdagavond tot 9 uur open
Ook mttndtimorgon
geopend
Géén te/, of tehrift. best.
Alle moeders kunnen er over
meepraten, die robbedoezen
verslijten wat... zeker als het
schoenen betreft. En daarom
zal moeder elke gelegenheid
aangrijpen om zo voordelig
mogelijk uit te zijn, zoals nu...
Franse import schoen, een
pracht van een jongens
schoen, prima pasvorm met
steunkussen en gemaakt van een
nieuw "uitwasemend" kunst
materiaal. Met lederen binnen
zool en ijzersterke waterdichte
nylon rubber onderzool.
Drie maanden fabrieksgarantie
krijgt U op deze jongensschoen
die U koopt voor een prijs die
vast in de smaak zal vallen.
jongensschoen
van "ademend"
kunstleer
Donderdagavond 12 september om acht uur geeft de heer Ph. H. van
Westen in het gebouw van de VU aan de Westzeedijk 145 een demon
stratie in „Bonkenfiekjen" of beensnijden. Het is zijn bedoeling om bij
voldoende belangstelling in het komend seizoen een cursus beensnijden
te gaan geven van ongeveer tien lessen. Tevens zal die donderdagavond
een kleine expositie gehouden worden van het werk van de heer Van
Westen om de mogelijkheden die deze vorm van kunst biedt, te tonen.
Bonkenfiekjen is een oorspronkelijk
Friese volkskunst. Bonken betekent
been. Fieken of fiekjen wordt bij
voorbeeld gebruikt in „wat zit je
weer te fieken" en betekent zo on
geveer „met interesse in een bepaald
model snijden".
In een gesprek vertelt de heer Van
Westen iets meer over deze zo wei
nig bekende kunst. „Er zijn in ons
land maar weinig'mensen die weten
wat beensnijden is laat staan die
het zelf beoefenen Ja, hoe kom ie
er nou toe om in been te gaan snij
den? Mijn moeder was van Friese
afkomst en we hadden thuis een sla
gerij.
Zelf heb ik tot mijn 60ste jaar in
het slagersvakonderwijs gezeten. In
1920 haalde ik mijn internationale
vakdiploma in Leipzig. Ik ben er ge
woon mee opgegroeid. Ik kan me
herinneren dat ik vroeger, als klei
ne jongen, in de winkel thuis al
met been bezig was. Je probeerde
uit een stuk been het een of andere
voorwerp te maken. Van het een
kwam het ander. Ik ging me voor
het bonkenfiekjen interesseren en
heb onderzocht waar het ontstaan is.
De geschiedenis interesseerde me.
Aan het materiaal dat ik nodig had
voor deze vorm van kunst was na
tuurlijk gemakkelijk te komen. Nee
dat is geen probleem. Ik weet nu
precies wat ik voor een bepaald voor
werp of onderwerp nodig heb. een
schouderblad, een kniegewricht e.d.
Het is wel heel precies werk."
In zijn woning aan het H.Dullaert-
plein 41b staat dat werk uitgestald.
Eenvoudige gebruiksvoorwerpen, ge
maakt in de beginperiode, naast
prachtige stukjes werk, die getuigen
van vakmanschap en veel geduld.
Resultaten
„De mensen denken vaak dat je
er jarenlang voor moet studéren,
maar dat is beslist niet het geval.
Ik heb in 1952 ook een cursus gege
ven in Rotterdam. We werden toen
de „Potenclub" genoemd. Er waren
toen cursusten bij die na een paar
lessen al aardige resultaten behaal
den. Een van hen deed het voor aan
een vriend, die daarna zo enthousi
ast was en direct al aardige resul
taten boekte.
Ja. er is natuurlijk geduld voor no
dig. Met vijltjes en tangetjes moet
het been heel pree es bewerkt or
den. Het fijne van dit materiaal is
dat het goed blijft. Het verkleurd of
verbrokkeld niet en het onderhoud
vergt ook niet zo veel. Daarbij komt
dat het niet duur is, aan het mate
riaal te komen. Iedere slager heeft
wel wat afval en benen waar iets
van gemaakt kan worden. Het been
moet wel eerst gekookt, gedroogd en
gepolijst, daarna kan het uitsnijden
en vijlen beginnen. Het gekke is dat
de mensen altijd denken dat ik goed
kan tekenen. Niets is minder waar.
Ik kan het helemaal niet. Ik copi-
eer wat ik wil maken, maak een
werktekening en aan de hand daar
van ontstaat het kunstwerkje".
Een van de mooiste stukjes werk
vonden wij wel een blad van een
boom. Zo dun gevijld en met precies
alle nerven er in uitgekrast. Tegen
het raam gehouden leek het door
schijnend. Het wordt zorgvuldig weer
opgeborgen in een sigaren doosje.
Kunstwerkjes die weken tijd gekost
hebben.
Dat de heer Van Westen zich niet
alleen bezig houdt met het beensnij
den blijkt wel uit het feit dat hij
al 23 jaar lang voorzitter is van de
Nederlandse Bond van Speciaalver-
zamelaars „Uniek". Het is een lan
delijke organisatie van de meest uit
eenlopende verzamelaars. De vere
niging werd opgericht in 1946 en
heeft in al die jaren al heel wat
contacten met buitenlandse verzame
laars gelegd. Er zijn contacten in
Amerika, Zweden, Aruba en vele an
dere landen.
Veel werk
Zo stuurt de heer Van Westen bij
voorbeeld bloembollen naar een ver
zamelaar in Zweden in ruil voor
beensniiwerk uit Lapland. „Kortge
leden bijvoorbeeld", vertelt hij",
kreeg ik een briefje uit Australië
van een meisje dat spaarpotten wil
de gaan verzamelen. Zij was via het
consulaat in Brisbane aan mijn a-
dres gekomen. Maar hoe kom je in
vredesnaam aan spaarpotten? Ik ben
met de directie van de Spaarbank
gaan praten en we hebben dat meis
je een spaarpot kunnen opsturen.
Dat is zo maar een voorbeeld van
het soort brieven en vragen waar
mee de mensen bij je komen. Ik
heb er wel enorm veel werk aan.
Na 23 jaar gaat de leukigheid er
wel zo'n beetje af. Iedere maand
heeft onze vereniging een ruilbeurs
in gebouw „De Heuvel" in Rotter
dam. We hebben ongeveer 175 leden.
Regelmatig staan we op exposities
en dat vergt ook weer wat tijd".
STATION LOMBARDUEN
OFFICIEEL OPEN
Op donderdag 12 september wordt
het nieuwe voorstadstation Rotterdam
Lomtoardijen officieel in gebruik ge-
rtom - Ter gelegenne.ci van deze
feestelijke gebeurtenis is in het win
kelcentrum ..Het Hart van Lombar-
dijen" een koningin gekozen die bij
de openingsplechtigheid aanwezig zal
zijn.
In ons artikel „De zon fn ander
mans water" hebben we gezien, hoe
in het jodendom de mede-vreugde
tot een der voornaamste godsdienst
plichten gemaakt is. En terecht!
Maar ook aan het mede-lijden geeft
men in de joodse gemeenschap dui
delijk en merkwaardig gestalte. We -
lezen daarover in het prachtige
boek van rabbijn S. Ph. de Vries
„Joodse Riten en Symbolen" het vol
gende:
„Het verzaken van de plicht lot
belangstelling in leed verraadt niet
enkel een tekort aan gernoedsadel.
maar het is een zonde tegen God
jpelf. Ziekenbezoek b.v. is een mits-
wèh, een rechtstreekse plicht tegen
over God zelf, een liefdedienst naar
Gods verlangen.
De midrasj (de oeroude dichterlijk
fantaserende joodse bijbelverklaring)
zegt b.v. dat God zelf de mitswah
van ziekenbezoek bij Abraham neeft
vervuld. Want toen „de Eeuwige hem
verscheen in de bossen van Mamré
(Genesis 18) was Abraham nog niet
hersteld van de besnijdenis, die hij
kort tevoren aan zich had vo'«rok
ken." De verschijning van God was
dus in de eerste plaats een ziekenbe
zoek!
In de joodse samenleving draagt
deze mitswbh bij voorkeur haar offi
ciële naam: Bikkoer Choliem. Er
zijn in alle talen woorden en uitdruk
kingen, die vertaald, aan inhoud wat
verliezen. Zo is het ook hier. De he
breeuwse term heeft meer een klank
van heiligheid dan de Nederlandse
vertaling. Het kan verbeelding zijn
Maar die verbeelding is dan toch
iets wezenlijks geworden. Er zit Iers
eerwaardigs in en het geeft een
vroom geluid. Vroom ln de edele zin
van het woord.
Er zijn aan deze liefdedienst ook
bepalingen verbonden. Bikkoer Cho
liem is plicht. Maar men moet de
zieke altijd wat brengen: een opge
wekt gezicht, een opbeurend woord,
een hartelijke bede. Men behoeft daar
toe niet altijd wat te zeggen Een
handdruk en een blik zijn dikwij's
meer dan woorden. Wie in zijn we
zen en in zijn persoonlijkheid niets
meebrengt, kan ook met woorden
niets baten. In de plooien van her
gewaad zit bij de een vaak groter
troost en hoop. dan bij de andei in
veel goedbedoelde woorden.
Een kort gebed moet men bij het
bezoek ook bij iedere zieke uitspre
ken. Al was hts: alleen het woordje
sjaloom, hetwelk met vrede moet ver
taald worden, maar als "inhoud eigen
lijk heeft de som van alle goeds, De
zieke zelf is in het bijzonder nooit
van God verlaten. Zijn Qénade en
Zijn heerlijkheid zijn'hem nabij, zijn
om hem heen, .zweven aan het hoofd
einde der lijdenssponde, zegt alweer
de midrasj. Daarom boog Jacob naar
het hoofdeinde van zijn legerstede
(Gen. 47), die kort daarna zijn doods
bed werd.
Wie doktert er niet mee? Maar het
mag niet. Wel mag men voorzichtig
de omgeving monsteren en de om
standigheden, waarin de zieke ver
keert onder kiese voorzorg peilen,
met zoals vanzelf spreekt de
stille en hartelijke bedoeling om, in
dien nodig, voor verbetering of bij
stand zorg te dragen. Juist dit is, als
de gevallen ernaar zijn, het hoofd
doel van de liefdeplicht. Maar hoe de
omstandigheden ook zijn, het bezoek
moet een verlichting zijn en sugges
tief ten goede kunnen werken. An
ders is het verboden. Al deze bijzon
derheden zijn, voor zover mogelijk,
in de joodse rituaalboeken omschre-
Het bezoek mag geen bezoeking
worden. Maar groot is vaak de ijver
in de dienst der mitswah. En nu
deze dienst der liefde tot een gods
dienstplicht en tot een vrome daad
geheiligd is, die men kan optellen bij
de som der Gode welgevallige daden,
welke men zich in het aardse le
ven kan bijeen sparen, lijkt het soms
alsof men ook te allen tijde en te
genover iedereen en onder elke om
standigheid het recht heeft, de mo
gelijkheid van die plicht voor zich op
te eisen! Men meent het recht te
hebben op de mitswah! Dan kan het
een last worden voor degenen die er
het middel voor vormen: de zieken.
Dan worden zij de slachtoffers van
al te grote belangstelling. Op deze
wijze zou de hele zaak noodlottig kun
nen worden, omdat ze dan wordt om
gedraaid. Niet degeen, die de mits-
wèh vervult, heeft er recht op. maar
hij, die haar ontvangt!
Suggestie is gewis een goed medi
cijn. Daarin zijn, geloof ik, alle auto
riteiten en niet-autoritelten het eens.
In de joodse literatuur is daarover
op dit stuk het volgende gezegd: elke
bezoeker neemt de zieke een zestig
ste deel van de ziekte af. Wilt ge
daaruit concluderen: dus als er zes
tig tegelijk gaan, dan is de zieke
genezen? Die gsap zullen we niet ma
ken. Soms echter zou men geneigd
zijn te denken, dat de mensen zo
schijnen te menen. Zestig bij een zie
ken; zo erg is het niet. Maar zes?
Het ware misschien wel onvoorzich
tig te beweren dat ook dit niet voor
komt.
Doph ook die overijver bewijst, dat
deze mitswah in de joodse samenle
ving als een zeer gewichtige staat
geboekt, en getuigt, dat het familie
leven niet ontbonden, maar warm
gebleven is. Innige belangstelling in
elkanders wel en wee is geen dode
letter in de rituaal-boeken, maar
openbaart zich in het volle leven en
treedt bij ziekte wel heel sterk aan
de dag." Tot zover rabbijn De Vries.
Als je zo deze schets van het jood
se leven leest, word je als christen
wel een beetje jaloers. In veel pro
testantse kerken laat men immers
het bezoek aan de zieken veel te ge
makkelijk aan de officiële leiders van
de gemeente over (predikanten,
ouderlingen en diakenen) en wordt
dit veel te weinig door de gemeente
leden zelf beoefend. En ook op het
gebied van de onderlinge hulp is er
vaak een schrijnend tekort.
Vooral in de grote steden is de
vereenzaming ook onder meelevende
kerkleden soms een kwellend pro
bleem en men leeft vaak in een stom
verwjjt tegen de voorgangers, die de
mensen aan hun lot schijnen over te
laten, hoewel dezen niet alles kun
nen en dikwijls van een bepaald ziek
tegeval helemaal niet op de hoogte
zijn gebracht. Men ziet in het alge
meen te veel de kerk als een servi
ce-instituut ter bevrediging van
godsdienstige behoeften. Je betaalt
je bijdrage en je leeft min of meer
mee, en dan heb je ook recht op
godsdienstige hulp ln de grenssitua
ties van het mensenleven: geboom
te (de doop') en huwelijk, ziekte en
dood. Maar men beseft te weinig,
dat gemeentelld zijn in de eerste
plaats betekent, dat je zelf aan je
naaste in allerlei situaties solidariteit
en medeleven bewijst.
Natuurlijk kan men ter verontschul
diging allerlei sociologische wetma
tigheden aanvoeren. Dergelijke inten
sieve onderlinge hulp als in het joden
dom vindt men b.v. ook in dorpen
en stadswijken waar de buurtgemeen
schap nog hecht is en de burenhulp
in al zijn rechten en plichten duide
lijk is geregeld en waar familiele
den dicht bij elkaar blijven wonen
en dus een stevig onderling contact
in stand gehouden kan worden. Bij
de joden heeft zeker ook het wonen
in aparte jodenwijken (de getto's)
en- het feit, dat men een bedreigde
minderheidsgroep was tot een stevige
onderlinge, solidariteit geleid-
Maar bij jood en niet-jood brengt
de moderne verstedelijking mee. dat
de gemeenschapsbanden losser wor
den, omdat de mensen hun contac
ten zelf willen kiezen en kies-keurig
incidentele contacten prefereren bo
ven een hecht-doortimmerde gemeen
schap.
Toch kunnen en willen we er niet
onderuit: ook in het evangelie van
Jezus en in de christelijke gemeen
te heeft bezoek aan zieken en aan an
dere mensen in druk een hoge prio
riteit. De apostel Jakobus zegt het in
zijn zendbrief heel scherp: Zuivere
en onbevlekte godsdienst voor God,
de Vader, is: omzien naar wezen en
weduwen in hun druk en zichzelf on
besmet van de wereld bewaren."
En als Jezus het grote oordeel te
kent, waaraan Hij in de Naam van
God alles en een ieder zal onderwer
pen, dan zal Hij in de duisternis zen
den degenen die Hem niet hebben be
zocht toen Hij ziek was of in de ge
vangenis. En als ze Hem vragen zul
len, wanneer ze Hem dan ziek ge
zien hebben of gevangen, zal Hij ant
woorden: „Voorwaar, Ik zeg u, in
zover gij dit aan een van de minsten
niet gedaan hebt, hebt gij het ook
aan Mij niet gedaan." Anderzijds zal
Hij straks in het licht zenden dege
nen die Hem toen Hij ziek was heb
ben bezocht. En als ook zij zullen
vragen, wanneer ze Hem dan gevan
gen of ziek hebben gezien, zal Hij
tegen hen zeggen: „Voorwaar, Ik zeg
u, in zoverre gij dit één van deze
mijn minste broeders gedaan hebt,
hebt gij het Mij gedaan." (Mattheüs
25 vers 31 tot 46).
Radicaler kan het niet: een be
zoek aan een zieke of gevangene is
een bezoek aan Jezus zelf. Hij zelf
ligt op dat ziekbed of op die brits
in de kale cel op ons te wachten.
Zo solidair is Hij met hen, mensen in
druk. En wie hen voorbijgaat, gaat
Hem voorbij;
Dr. K. J. KRAAN
Naast de vereniging en het been
snijden heeft de heer Van Westen
ook nog een prachtige verzameling
exotische vlinders en een collectie
geologische stenen. Alsof dat nog
niet genoeg is, begon hij een paar
jaar geleden ook met het maken
van dia's. Nu komt daar in septem
ber naast de vele werkzaamheden
ook nog de cursus bij.
tiae ekster gesneden uit been
in de ruimte over een periode van ze
ven weken de meeste bezoekers ge
trokken.
De film geeft een beeld van een
reis van het Kennedy-ruimtestation
bij New York naar de maan en naar
de grootste van de planeten, Jupiter.
De eerste halte is een ruimtestation
in de vorm van een wiel, dat lang
zaatn ronddraaiend om de aarde wen
telt. Van dit ruimtestation af heeft
men een utzdchi op de aarde, die twee
maal per minuut voorbij gaat. Op de
maan wordt men weer geconfron
teerd met het verleden, met de tijd,
voordat het menselijke ras bestond.
Het scenario voor deze film werd
geschreven door Stanley Kubrick en
Arthur C. Clarke, een bekend ruimte-
vaartdiesikundige en schrijver van ve
le science-fiction boeken. Een groep
van 36 technische ontwerpers uit
twaalf landen ontwierp de technische
atrributen voor de film, bij het maken
waarvan werd gesteund op weten
schappelijke adviezen van meer dan
40 grote industriële firma's en weten
schappelijke concerns uit de Verenig
de Staten en Ipuropa.
Heeft U er al eens meer aan
gedacht een massage-apparaat
te kopen... ma*'; het altijd ge
laten voor de prijs, omdat U
die niet voor zo'n lux artikel
wilde neertellen. Dan is dit
Uw kans!
Een fantastisch massage-appa
raat, een weldaad voor Uw
lichaam. Door de 4 hulpstukken
is het apparaat geschikt voor
elke soort massage, zoals: been-,
rug-, hoofd-, haar- of gezlchts-
Dit vibratie-apparaat, uitge
voerd in aluminium (licht in
gewicht) wordt gevoed door
2 batterijen.
WIJ bieden U nu deze unieke ge
legenheid in het bezit te komen
van een massage-apparaat want
U betaalt nu nog géén zes
gulden.
Vrijdag en zaterdag verkopen
wij dit massage-apparaat,
compleet met 4 hulp- en
2 bevestiglngs- mmm st
stukken £~(Ay(
Inclusief y/U
2 batterijen
voor W 0
Vrijdagavond tot 9 uur open
Ook mundttmorgtn
itopend
Coin tol, of tehrift. kart.
„Ik reken op ongeveer 15 20
mensen. De bedoeling is de cursis
ten te gaan leren hoe het materi
aal te bewerken en hoe er aan te
komen. Ik denk dat het cursusgeld
ongeveer f 30,- gaat bedragen ter
wijl daar voor materiaal nog eens
f 20,- a f 25,- bij komt. Belangstel
lenden voor de cursus beensnijden
kunnen dus donderdagavond 12 sep
tember alle mogelijke inlichtingen
krijgen.
De heer Ph. H. van Westen met
een van zijn kunstwerken, een prach-
Binnenkort zal in het Rotterdamse
Cinerama theater een nieuwe film in
premiere gaan. Het is ditmaal een
science-fiction film, door middel
waarvan de toeschouwer een ruimte
reis in het jaar 2001 wordt aange
boden. Het is een product van Stanley
Kubrick, die destijds veel succes boek
te met de film „dr. Strangelove". In
Amerika heeft „2001": een zwerftocht
Vaste bezoekers van het Cinera-
matheater ln Rotterdam zullen hem
missen. Vorige week zaterdagmor
gen heeft de heer A.M. („Ome
Toon") Hoppenbrouwer zijn por
tiersuniform officieel aan de kapstok
gehangen. Hij ging met pensioen en
dat was voor het personeel van het
theater aanleiding hem en zijn vrouw
nog eens in het middelpunt van de
belangstelling te zetten. Namens de
directie van het theater werd hem
een envelop met inhoud overhan-
digd.
Op zichzelf is een afscheid omdat
men met pensioen gaat een alledaag
se gebeurtenis. Met Ome Toon ligt
dat echter iets anders, omdat hij de
hele geschiedenis van het theater
heeft meegemaakt, ook de tijd, toen
er geen films werden gedraaid,
maar er toch altijd iemand aanwezig
moest zijn. „Dat was een heel nare
tijd", zegt hij, „want we wisten zelf
niet waar we aan toe waren".
„De meeste mensen beschouwen
een bioscoopportier als een overbo
dige figuur", zegt Ome Toon, „en ik
kan me wel voorstellen, dat zij er zo
over denken, omdat ze niet weten,
dat een bioscoopportier eigenlijk een
manusje-van-alles moet zijn, die
overal in het bedrijf moet kunnen bij
springen". Zelf heeft hij dan ook wel
eens in de projectiekamer moeten
werken als er tekort aan personeel
was. „Ik moest dan op commando op
een bepaald knopje drukken", zegt
hij lachend, „maar ik wist niet waar
het voor was. Ze 'hadden dan geen
tijd om het me te vertellen".
Ome Toon heeft er geen spijt van,
dat hij nu met pensioen gaat. „Ik heb
er hard genoeg voor moeten wer
ken", zegt hij. „Vroeger heb ik ook
nog bij een bakker gewerkt, 's Mor
gens om vier begonnen we te bakken.
Daarna moest ik brood rondbrengen
en 's avonds werkte ik dan weer als t
portier en in de buffetten van Ket
Scala-theater. Wat ik nu ga doen?
Wandelen en vissen en vaak. naar
Blijdorp. En natuurlijk ook naar de
bioscoop, want ik heb in mijn leven
niet al te veel films gezien".
